Храмын притворжо — храм деке ешарен чоҥымо зданий, кудыж гоч Святой верыш пуреныт. 2023 ий деч ончыч лукмо «У тӱня» кусарымашын изданий-влакыште ойлалтеш: «Пӧрт ончылно притворын кужытшо пӧртын лопкытшо дене икгай лийын — 20 кынергут, а кӱкшытшӧ — 120» (2 Лет. 3:4). Библийын вес кусарымаш-влакыште тыгаяк цифрам возымо — «120 кынергут». Тыге лийын гын, тугеже тиде башне 53 метр кӱкшытан лийын!

Но 2023-шо ийысе изданий гыч тӱҥалын, «У тӱня» кусарымаште возымо дене келшышын, Соломонын храмын притворжо «20 кынергут» a, але 9 метр наре, кӱкшытан лийын. Теве икмыняр амал, молан тыгай вашталтыш ыштыме лийын.

Притворын кӱкшытшым 1 Царей 6:3 почеламутышто палемдыме огыл. 1 да 2 Царей книга-влакым возышо Иеремия тиде почеламутышто притворын кӱкшытшым огыл, а кужытшым да лопкытшым палемда. Варажым вес ужаште тудо храмын тӱрлӧ детальже нерген каласкален воза, могай нуно лийыныт, ты шотыштак могай лийыныт йыргешке вӱргене теҥыз, 10 изорва да 2 вӱргене колонно, кудышт притвор ончылно шогеныт (1 Цар. 7:15—37). Притвор чынжымак 50 метр утла кӱкшытан да храм деч кӱкшырак лийын гын, молан вара Иеремия тидын нерген возен огыл? Шуко курым эртымекат, еврей историк-влак притвор Соломонын храмже деч кӱкшырак лийын манын возен огытыл.

Притворын кӱкшытшӧ 120 кынергут лиеш ыле гын, тудын пырдыжше шалана ыле докан. Ожно кужу кӱ да кермыч чоҥымаш-влак, мутлан, Египетыште храмын капкаже, чот лопка негызан лийыныт, а кӱшныжӧ аҥысыррак лийыныт. Но Соломонын храмже вес семын чоҥалтын. Учёный-влакын шонымышт почеш тудын пырдыжше-влакын кӱжгытшӧ 6 кынер деч (але 2,7 метр деч) утларак лийын огыл. Сандене Те́одор Бу́синк лӱман архитектур историк тиде шотышто тыгай иктешлымашым ышта: «Притворын пырдыжшын кӱжгытшым шотыш налаш гын, тудын кӱкшытшӧ 120 кынергут лийын огеш керт ыле».

Копийым ыштыме годым 2 Летопись 3:4 почеламут йоҥылыш кусарен возымо лийын кертын. Южо акрет годсо манускрипт-влакыште тиде почеламутышто «120» манын возымо. А вес ӱшанаш лийше рукопись-влакыште, мутлан, мемнан эран 5-ше курымысо Александрий кодексышто да мемнан эран 6-шо курымысо Амвросиан кодексышто тиде почеламутышто «20 кынергут» возымо. Молан кусарен возышо «120» манын йоҥылыш возен кертын? Еврей йылмыште «120» «шӱдӧ да коло» манын возалтеш, а «20 кынергут» — «кынергут 20» семын. «Шӱдӧ» да «кынергут» манме мут-влак икгайрак возалтыт. Сандене кусарен возышо «кынергут 20» олмеш «шӱдӧ да коло» манын возен кертын.

Мутат уке, Соломонын храмже нерген шукырак пален налашлан ме шуко вийым пыштена да тудым тыгайым сӱретлаш тыршена, могай тудо чынжымак лийын. Но эн тӱҥжӧ мыланна теве мо — тиде храм кугу духовный храмын прообразше лийын. Ме тиде храмыште Иеговалан служитлен кертына. Тидлан Иеговалан кугу тау! (Евр. 9:11—14; Почм. 3:12; 7:9—17).