1. Пашаште але школышто мемнам мо нерген йодын кертыт?

 МОГАЙ шижмашда лектеш, кунам пырля пашам ыштыше але пырля тунемше тендам ӱшанымашда нерген йодыштеш? Тургыжланеда мо? Очыни, мемнан гыч шукыштын тыгай шижмаш лийын. Но тыгай йодыш-влак деч лӱдман огыл, вет нуно вес айдемын шонымыжым палаш полшат. Тидлан кӧра мыланна тудлан поро уверым каласкалаш куштылгырак лиеш. Но южгунам вес амал-влакат лийын кертыт, молан еҥ-влак мыланна йодышым пуэдат. Очыни, нуно мемнан дене огыт келше але нунын ӱчашымышт шуэш. Ме тидлан она ӧр, вет нуно Иегован Таныкше-влак нерген шоя информацийлан ӱшаненыт докан (Ап. паш. 28:22). Тыгак библийысе ончылгоч каласымаш дене келшышын, «пытартыш кечылаште» еҥ-влак келшен моштыдымо да эсогыл «торжа» лийыт (2 Тим. 3:1, 3).

2. Молан ӱҥышӧ лияш кӱлеш?

² Очыни, те шонеда: «Кунам айдеме мыйын ӱшанымашем нерген ӱчашынеже, тунам мылам кузе тыматле кодаш да тудлан порын вашешташ?» Тыланда пеш сай койыш полшен кертеш — ӱҥышылык. Ӱҥышӧ айдеме шкем кучен мошта, кунам тудым ӱчашаш таратат але кунам вучыдымын йодышым тудлан пуат (Прит. 16:32). Но те шоналтен кертыда: «Конешне, каласаш куштылго, а теве ышташ неле». Тунам кузе ӱҥышӧ лияш? Кунам иктаж-кӧ ӱшанымашдам критиковатла, кузе тудлан порын вашешташ? А икшывыда уло гын, кузе ӱшанымашым аралыме годым тудым ӱҥышын да порын вашешташ туныкташ? Айста пален налына.

3. Ӱҥышӧ айдеме лушкыдо огыл, а виян улеш манын, молан каласаш лиеш? (2 Тимофейлан 2:24, 25).

³ Ӱҥышӧ айдеме лушкыдо огыл, а виян. Неле ситуацийыште тыматле кодашлан вийым пыштыман. Ӱҥышылык «шӱлышын саскашкыже» пура (Гал. 5:22, 23). «Ӱҥышылык» манын кусарыме грек мут южгунам ир имньым сорлыклымо нерген каласыме годым кучылталтын. Шоналтыза тыгай ир имне нерген, кудыжым тыматле лияш туныктеныт. Ындыжым тудо мут колыштшо, но тугаяк виян кодеш. А ме, еҥ-влак, кузе ӱҥышӧ да тугодымак виян лийын кертына? Шке вийна дене ме тидым ыштен она керт. Мыланна ӱҥышӧ лияшлан Юмо деч святой шӱлышым йодаш кӱлеш. Кузе илыш ончыкта, ме ӱҥышӧ лийын кертына. Иза-акана-влак гыч шукышт порын вашештат, кунам иктаж-кӧ нунын дене ӱчашаш тӧча. Тиде весе-влаклан Иегован Таныкше-влак нерген сайын шонаш полша. (2 Тимофейлан 2:24, 25 лудын лекса.) Мемнам ӱҥышӧ айдеме семын палышт манын, мом ышташ?

4. Ӱҥышылык шотышто Исаакын примерже гыч ме мо́лан тунемына?

⁴ Библийыште шуко ӱҥышӧ айдеме нерген ойлалтеш. Нунын гыч иктыже — Исаак. Кунам тудо филистим Герар ола воктене верланен, кӧраныше пошкудо-влак ачажын чыла тавыжым рок дене петыреныт. Исаак праваже верч кучедалме олмеш вес вере илаш куснен да тушто у тавым кӱнчен (Тӱҥ. 26:12—18). Но филистим-влак каласеныт, пуйто ту вӱдат нунын. Чылажымат ончыде, Исаак тынысым кычалын (Тӱҥ. 26:19—25). Тудын дене вурседылаш тӧченыт гынат, тудлан ӱҥышӧ кодаш мо полшен? Тудо ача-аважын, Авраам ден Сарран, примерыштым шарнен. Тудо ужын, кузе ачаже тӱрлӧ ситуацийыште тынысым кычалын да могай ӱҥышӧ да тыматле аваже лийын (1 Пет. 3:4—6; Тӱҥ. 21:22—34).

5. Ача-ава-влак йочаштым ӱҥышӧ лияш туныктен кертыт манын, могай случай ончыкта?

⁵ Шергакан ача-ава-влак, пеҥгыдын ӱшаныза: теат йочадам ӱҥышӧ лияш туныктен кертыда. 17 ияш Макса́нсын примержым ончен лектына. Школышто да таныклыме годым тудлан осал еҥ-влакым вашлияш логалын. Ача-аваже тудлан ӱҥышӧ лияш чытышын полшеныт. Нуно ойлат: «Максанс ужын: кунам шыдыжым лукташ тӧчат, тунам торжан вашешташ але кредалаш пижаш пеш куштылго, но тыматле кодашлан шуко вий кӱлеш». Максанс ӱҥышӧ лияш тунемын.

6. Кузе кумалмаш мыланна ӱҥышӧ лияш полша?

⁶ Кунам шыдынам лукташ тӧчат, мом ышташ? Мутлан, иктаж-кӧ Юмынам шӱктара але Библий нерген мыскылен ойла, тунам тыматлын вашешташлан Иегова деч святой шӱлышым да уш-акылым йодман. Но жап эртымеке, йоҥылыш ыштенна манын умыленна гын, кузе лияш? Тунам тидын нерген угыч кумалаш лиеш да шоналташ, кузе вес гана сайрак ышташ лиеш. Иегова вашеш мыланна святой шӱлышым пуа, да тидлан кӧра ме шкенам кучен кертына да тыматле лийына.

7. Молан библийысе почеламут-влакым наизусть тунемман? (Притчи 15:1, 18).

⁷ Южгунам йылмым кучаш куштылго огыл. Тунам мыланна библийысе почеламут-влак полшен кертыт. Юмын шӱлышыжӧ мыланна нуным шарныктен кертеш (Иоан. 14:26). Мутлан, Притчи книгаште пеш шуко сай каҥаш уло, кудышт мыланна тыматле лияш полшен кертыт. (Притчи 15:1, 18 лудын лекса.) Тыгак тиде библийысе книга ончыкта, молан мыланна тыматле кодаш кӱлеш, кунам мемнам шыдештараш тӧчат (Прит. 10:19; 17:27; 21:23; 25:15).

8. Молан умылаш кӱлеш, могай амал дене айдеме мыланна йодышым пуэн?

⁸ Чынжымак ӱҥышӧ лияшлан мыланна умылымаш кӱлеш (Прит. 19:11). Умылен моштышо айдеме иктешлымашым ышташ ок вашке, кунам тудлан ӱшанымашыже нерген йодышым пуат. Еҥ-влакын южо йодышышт айсбергын изи ужашыже семын. Изи ужашыже веле вӱд ӱмбалне коеш, а кугурак ужашыже вӱд йымалне улеш. Кунам айдеме мыланна йодышым пуа, ме чӱчкыдын она пале, молан тудо мыланна тиде йодышым пуэн. Сандене вашештыме деч ончыч умылен налаш кӱлеш, молан тудо мыланна йодышым пуэн (Прит. 16:23).

9. Ефремлян-влак дене мутланыме годым кузе Гедеон умылымаш ден ӱҥышылыкым ончыктен?

⁹ Шарналтена, кузе Гедеон ефремлян-влаклан вашештен. Нуно тудын деч шыдешкен йодыныт, молан нуным Израильын тушманже-влак дене кучедалашлан вигак ӱжын огытыл. Но молан нуно чынжымак сыреныт? Очыни, нуно ӧпкеленыт. Мо-гынат, Гедеон нунын шижмашыштым умылаш да шотыш налаш тыршен да нунылан ӱҥышын вашештен. Лектышыже могай лийын? Тудын поро вашмутшо нуным лыпландарен (Суд. 8:1—3).

10. Ӱшанымашна нерген йодшо еҥ-влаклан порын вашешташ мо полша? (1 Петрын 3:15).

¹⁰ Очыни, пырля пашам ыштыше але пырля  тунемше мемнан деч йодеш, молан ме библийысе нормо-влак почеш илена. Ме ӱшанымашнам умылтараш тыршена, но тыгодымак, айдемын шонымыжым пагален, тидым ыштена. (1 Петрын 3:15 лудын лекса.) Йодышыжым критикылан ида шотло, а умылаш тыршыза, йодмыжо тудын шонымашыже нерген мом ойла. Кеч-могай амал дене тудо мыланна йодышым пуа гынат, мемнан эре порын да тыматлын вашештымына шуэш. Вашмутналан кӧра айдеме шонымыжым вашталтен кертеш. Эсогыл мыланна чучеш гын, пуйто айдеме мыскылаш шонымо дене йодышыжым пуа, мемнан цельна — шкем порын кучаш (Рим. 12:17).

11, 12. а) Проста огыл йодышлан вашмутым пуымо деч ончыч мо нерген шоналтыман? (Тыгак сӱретым ончыза.) б) Примерым кондыза, кузе ик йодыш сай мутланымашым тӱҥалаш полшен кертеш.

¹¹ Пырля пашам ыштыше тендан деч йодеш гын, молан Танык-влак шочмо кечым огыт пайремле, шоналтыза: можыч тудо шона, пуйто мыланна канашат огеш лий? Але мемнан позицийна коллективыште иктылыкым пудыртен кертеш манын, тудо лӱдеш? Кузе тыгай айдемым лыпландараш лиеш? Ме тудым тургыжланымыжлан тауштен кертына. Мемнанат коллективыште сай атмосфер лийже манын кумылна уло каласен кертына. Тунам тудын дене сай мутланымаш тӱҥал кертеш да ме тудлан умылтарен кертына, мом Библийыште шочмо кечым пайремлыме нерген ойлалтеш.

¹² Ме тыгакак ыштен кертына, кунам иктаж-кӧ мыланна вес проста огыл йодыш-влакым пуа. Мутлан, пырля тунемшыда манеш: «Иегован Таныкше-влак гомосексуализм нерген шонымыштым вашталтышаш улыт». Молан тудо тыге ойла? Можыч, тудо тӱрыснек огеш умыло, мом Иегован Таныкше-влак гомосексуализм нерген шонат? Але тудын йолташыже але родыжо гомосексуалист? Можыч, тудо шотла, пуйто ме тыгай еҥ-влакым ужмышудымо улына? Очыни, тудлан ӱшандарен каласаш лиеш: «Ме чыла еҥым йӧратена да кажне айдемын решенийым лукташ праважым пагалена» (1 Пет. 2:17) b. Вара ме тудлан каласкаленат кертына, кузе библийысе нравственный нормо-влак пиаланрак лияш полшат.

13. Юмылан ӱшанымылан кӧра мемнам мыскылат гын, шкем кузе кучаш?

¹³ Иктаж-кӧ мемнан шонымашна дене чотак огеш келше гын, шонаш вашкаш огеш кӱл, пуйто ме палена, мо́лан тудо ӱшана (Тит. 3:2). Мутлан, пырля тунемшыда ойла: «Юмылан ораде-влак гына ӱшанат». Ойлымыжо ончыкта мо, пуйто тудо эволюцийлан пеҥгыдын ӱшана да тиде теорийым сайын пала? Можыч, тудо весе-влакын ойлымыштым манеш веле? Эволюций нерген ӱчашыме олмеш шонкалашыжлан икмыняр шонымашым тудлан пуыза. Мутлан, ончыктыза, мом jw.org сайтыште Сандалыкым ыштымаш нерген ойлалтеш, але тиде сайтлан ссылкым колтыза. Очыни, тидын деч вара jw.org сайтыште пален налмыже нерген мутланаш тудын кумылжо лектеш. Тудым пагалымылан кӧра пырля тунемшын Библийыште возымым пален налмыже шуын кертеш.

14. Кузе Нилл, сайтнам кучылтын, пырля тунемше рвезылан Иегован Таныкше-влак нерген шонымыжым вашталташ полшен?

¹⁴ Нилл лӱман рвезе сайтнам моштен кучылтеш да Иегован Таныкше-влак нерген чын информацийым пуа. А весе-влак тидлан кӧра Иегован Таныкше-влак нерген йоҥылыш шонымашыштым вашталтен кертыт. Тудо манеш: «Пырля тунемше ик эрге эре ойлен, пуйто мый наукым шотыш  ом нал да факт-влаклан огыл, а йомаклан ӱшанем». Тиде эрге Ниллан ӱшанымыжым умылтараш пуэн огыл, сандене Нилл тудлан jw.org сайтыште «Наука и Библия» кыдежым ончыктен. Варарак тиде эрге илыш ышталтме нерген кумылаҥынрак мутланен. Тыге Нилл умылен: пырля тунемшыже сайтыш пурен улмаш. Тыгаяк методым кучылт ончалза. Тунам тенданат сай мутланымашда лектын кертеш.

15. Ача-ава-влак йочаштым ӱшанымашышт нерген йодшо-влаклан тыматлын вашешташ кузе туныктен кертыт?

¹⁵ Школышто самырыкна-влаклан ӱшанымашышт нерген тӱрлӧ йодышым пуэн кертыт. Кузе ача-ава-влак икшывыштым порын да тыматлын вашешташ туныктен кертыт? (Иак. 3:13). Южо ача-ава-влак еш шымлымаш годым илышыште лийын кертше мутланымашым инсценироватлат. Нуно тыгай темым ойырен налыт, кудыжо нерген школышто мутланымаш лектын кертеш. Тудым лончылат да ончыктат, кузе порын да тыматлын вашешташ лиеш. (« Еҥ-влаклан кузе вашешташ еш шымлымаш годым тунемза» рамкым ончыза.)

16, 17. Кузе еш шымлымаште ыштыме инсценировко-влак самырыкна-влаклан полшен кертыт?

¹⁶ Еш шымлымаште тыгай инсценировко годым йоча-влак ӱшанымашыштым умылтараш тунемыт. Тидлан кӧра Библийлан ӱшанаш лиеш манын, нуно шкат умылен налыт. jw.org сайтыште «Вопросы молодёжи» рубрике гыч статья-влакым муаш лиеш. Нунын гыч шукыштыжо схеме-влаклан ссылке уло. Нунын цельышт — самырык-влаклан ӱшанымашыштым пеҥгыдемдаш да йодыш-влаклан шке мут ден вашмутым пуаш полшаш. Нине статья-влакым уло еш дене шымлен, йоча-влакат, ача-ава-влакат ӱшанымашыштым  аралыме годым еҥ-влак дене порын да тыматлын мутланаш тунемыт.

¹⁷ Мэ́тью умылтара, кузе тудлан еш шымлымаште ыштыме инсценировко-влак полшат. Нуно уло еш дене пырля тыгай теме-влакым шымлат, кудышт нерген школышто мутланымаш лийын кертеш. Тудо ойла: «Ме шонена, могай ситуаций-влак лектын кертыт, шымлымашым эртарена, а вара инсценировкым ыштена. Кунам мый раш умылем, молан мый иктаж-могай туныктымашлан ӱшанем, тунам мый чотак ом тургыжлане да мыланем порын вашешташ куштылгырак».

18. Колоссян-влаклан 4:6 мемнам мом ышташ тарата?

¹⁸ Мутат уке, айдемым ӱшандарашлан аргументым кондаш гына ок сите. Но ойлымына годым поро да тыматле лийына гын, тиде мыланна полшен кертеш. (Колоссян-влаклан 4:6 лудын лекса.) Ӱшанымашна нерген иктаж-кӧ дене мутланымаш мече дене модмаш семын улеш. Ме мечым эркын шуэн кертына да тыгак уло вий дене шуэн кертына. Кунам мечым эркын шуэна, вес айдемылан тудым кучаш куштылгырак, да тыге модмаш шуйна. Тидын семынак, шонымашнам порын да тыматлын ойлена гын, еҥ-влак мемнам кумылаҥынрак колышташ тӱҥалыт да мутланымашым огыт кӱрльӧ. Конешне, иктаж-кӧ мемнан дене ӱчашынеже але ӱшанымашна нерген мыскылен ойлынеже гын, мутланымашым шуйышаш улына манын шонаш огеш кӱл (Прит. 26:4). Но тыгай еҥ шагал. Очыни, шукышт мемнам колышташ тӱҥалыт.

19. Молан ӱшанымашнам аралыме годым ме ӱҥышӧ лийнена?

¹⁹ Мутат уке, ӱҥышӧ лийына гын, шуко пайдам налына. Кунам тыланда проста огыл йодышым пуат але кунам тендам критиковатлат, Иегова тыланда ӱҥышӧ кодаш полшыжо манын кумалза. Шарныза, ӱҥышӧ кодыда гын, мутланымашда ӱчашымашыш огеш савырне. Тендан поро, тыматле вашмутда южо еҥ-влакын мемнан нерген да Библий нерген шонымыштым вашталташ полшен кертеш. Ӱшанымашда нерген йодшо-влаклан «вашешташ ямде лийза» да «тидым порын да пагален ыштыза» (1 Пет. 3:15). Айста ӱҥышӧ лияшлан уло вийым пыштена, вет ӱҥышылык мемнам чынжымак вияным ышта!