Tânka kakaira nani nu sa Gâd nina ba aima 7.000 prais Hibru Ulbanka nani ra (Testament Almuk wi ba) taki kan letra walhwal ra Tetragrámaton (יהוה) tnatka ra. Baku bamna, upla manis ba Grik Kristian Ulbanka nani ra (Testament Raya wi ba) lika Gâd nina ba takras kan wisa. Baha tâka mita, nawas Baibil bîla lakanka ailal ra Jehova nina ba baha pîska nani ra mangkras sa. Baku sin Testament Raya ba ra Testament Almuk tikska nani brisa, baha ra Tetragrámaton takisa taim, bîla lalakra aihkika nani ba Gâd nina ulbaia sirka ra Dawan ba ulbisa.

Bamna, Traducción del Nuevo Mundo bîla lakanka ba baha daukras. Grik Kristian Ulbanka nani ra Jehová nina ba aima 237 takisa. ¿Bîla lalakra nani ba dîa muni Gâd nina baha ra ulban? Kan diara rait wâl bâra sa: 1) Grik manuscrito tausin nani ba naiwa yawan bri ba tâura blasi ulban wauhkataya pali nani ba apia sa. Bamna tâura wauhkataya pali nani ulban piua ba wina tu handat mani baku luan kat, wala nani nawas bâra ba paskan sa. 2) Baha piua ra, wauhtaya wala ra ulbi uplika nani ba Tetragrámaton ba bîla Kýrios wal chens muni kan —grik ra tânka ba “Dawan”— apia kaka ani manuscritoka pat Gâd nina chens munata ba wina wauhtaya raya wala ra ulbanka nani ba laki kan.

Baibil Nuevo Mundo Bîla Lakanka Kamitika ba pain nu sa grik manuscrito pali nani ra Tetragrámaton ba bâra kan, bara tânka klir bâra sa baha lukaia dukiara. Baha lukanka kasak ba naha wina sakan sa:

• Jisas bara ai apastilka nani piua ra, Hibru Ulbanka nani yus muni kan ba ra Tetragrámaton ba baha nani aiska ra taki kan. Naha tânka na, pas taim upla wiria baman kunin baku luki kan, sakuna baha ba kau klir takan, kan Qumrán pliska ra Hibru Ulbanka manuscritoka nani sakan sa bara pas handat mani piua wina sa.

• Jisas bara ai apastilka nani piua ra, Hibru Ulbanka nani grik bîla ra laki kan taim Tetragrámaton ba sin baha ra ulbi kan. Handat mani ailal ra tânka kakaira nani ba Tetragrámaton ba Septuaginta (Testament Almuk ba grik bîla ra lakanka kum) ra takras sa lukan kan. Sakuna siglo 20 piua bakriki ra Septuaginta wauhkataya pîska kum kum ba sakan, naha nani uba almuk sa bara Jisas piua ra yus muni kan. Baha wauhkataya  pîska nani ba hibru letrika nani ra Gâd nina ba brisa. Baha wal latan marikan sa Jisas piua ra Holi Ulbanka nani ba grik bîla ra ulbi laki kan taim, Gâd nina pali ba baha ra ulbi kan. Ban sakuna, Septuaginta manuscritoka pali nani ra —Códice Vaticano apia kaka Códice Sinaítico ba—, 400 mani piua ba wina atia sa bara Blasi Sturka wina Malaquías ba kat Gâd nina ba briras sa, kuna manuscrito kau almuk nani ra lika bâra kata. Baha mita nawas ra wan tânka brisa dîa muni baha piua Testamentka Raya ra sin Gâd nina ba âpu sa, wibia kaka, grik bîla ra pas Baibil ulbanka pîska ba.

  Jisas klir win: “yang man ninam tânka witin nani ra maisa pakri, kau sin yang maisa pakamni”. Baku sin kasak win ai warkka ba ai ‘Aisika nina ra daukan ba’

• Grik Kristian Ulbanka nani ra klir kaikisa Jisas mita piu bani Gâd nina pali ba dukiara aisi kan bara upla wala ra marikan. (Jan 17:6, 11, 12, 26 [LRW]) Jisas klir pali win: “Yang balri na Aisiki nina bri mâki”. Baku sin kasak aisi marikan ai warkka ba ai Aisika nina ra daukan (Jan 5:43; 10:25).

• Grik Kristian Ulbanka nani ba Gâd spiritka mita Hibru Ulbanka nani wal tâ mangki ulban na ra, aitani apia sa Gâd nina ba baha nani wina sakaia. Siglo I piua bakriki ba ra, disaipil Jems bui Jerusalem almukka nani ra win: “Saiman witin baha sturka wan win, nahki patitara Gâd upla sât wala nani ra luki kaikan, baha nani wina upla bâk saki briaia ai nina dukiara” (Apastil Nani Sturka 15:14 [LRW]). Siglo I piua ra upla kumi sin Gâd nina ba kakaira apia kan kaka, ¿dîa mata Jems Gâd nina ba dukiara baha aisan ki?

• Gâd nina pali ba Grik Kristian Ulbanka nani ra bîla prahni natka ra takisa. Gâd nina ba aleluya bîla ra sa, naha ba Baibil ailal ra takisa Ribilisan (Param Marikanka) 19:1, 3, 4, 6 bukka ra. Naha bîla na hibru ulbanka kum wina takisa bara tânka ba sika “Man nani Jah ra mayuns”. Bahamna, Jehova nina wina “Jah” bîla ba prahni ra wisa. Baku sin, upla nina ailal Grik Kristian Ulbanka nani ra taki ba, Gâd nina ba wina brin sa. Baku bamna, buk kum sins lâka bri mariki ba baku, Jisas nina tânka ba sika “Jehova Swaki Sakan Lâka Sa”.

• Blasi Ju ulbanka kum kum ra marikisa Ju Kristianka nani ba ai ulbanka nani ra Gâd nina ba yus muni kan. Tosefta ba, lâ nani ulban aslika kum 300 mani ra paskan y.p., bahara sabat yua ra Kristian ulbanka nani ba ambia kaka, dîa daukaia naha ulban: “Gaspil âiulbra bukka nani bara minim bukka nani ba  [ban kra Ju Kristianka nani ra wisa] sin pauta ba wina sakaia apia sa. Kau ni, ai pliska kat swih ami lubia, bara Gâd Nina brih wauhkataya nani sut, kan baha nani tila ra sa”. Baku sin wisa, rabí losí Galilea wina, 200 manka tâ krikan piua ba wina, witinka adar yaban kan wik bilara utla ambia kaka: “Ani bukka Gâd nina ulban bri ba, pîska klaki tasba ra bikaia sa, wauhtaya tâka nani ba swika ambia”.

• Baibil tânka kakaira kum kum ba wisa Gâd nina ba Grik Kristian Ulbanka nani tilara sa Hibru Ulbanka nani dukiara aisisa taim. Buk sins lâka aslika nina The Anchor Bible Dictionary  Tetragrámaton dukiara naku wisa: “Tânka klir ailal mita marikisa Tetragrámaton, Gâd nina pali ba, Yahweh, pas taim Testament Raya ra taki kan Testament Almuk ulbanka dukiara aisi kan taim, pîska kum kum ra apia kaka aiska ra bâra kan”. Bara tânka pliki kakaira nina George Howard wisa: “Tetragrámaton ba Grik Baibilka nani [Septuaginta] ra ban ulbi kan, wibia kaka pas handat piua ra kristian nani Baibilka pali ra, baha mita aitani sa lukaia Testament Raya âiulbra nani bui baha Baibilka tikska nani dukiara ulbi kan taim, Tetragrámaton ba sin, piua bani ulbi laki kan”.

•   Baibil bîla lalakra pain kakaira nani ba Grik Kristian Ulbanka nani ra Gâd nina ba yus munan sa. Dîa ulban samplika kum kum kaikbia, bara ai Baibilka nani paskan sa Traducción del Nuevo Mundo kau takras kaina ra: Yaman bîla ra, Dominikus von Brentano (Die heilige Schrift des neuen Testaments, 1791); francés ra, André Chouraqui (Bible de Chouraqui, 1985); inglis ra, Benjamin Wilson (The Emphatic Diaglott, 1864), bara portugués ra, Manuel Fernandes de Santanna (O Evangelho Segundo S. Mattheus, 1909). Ispail ra, Pablo Besson ba nina Jehová yus munan Luk 2:15 ra bara Judas 14 ra (El Nuevo Testamento, 1919). Bara baku aima 100 prais ulbanka sirpi nani ra ulban sa baku natka ra ani blasi tikska pali ra Gâd nina taki kata marikaia dukiara. Baku sin, Grik Kristian Ulbanka nani paskan ningkara Baibil bîla lakanka 6 takan sa baha nani ra Gâd nina ba naku ulban sa Yahvé, Yahweh bara YHWH. Baha nani tila ra naha nani bâra sa Evangelio: mensaje de felicidad (1969) bara Los Hechos, las Cartas y el Apocalipsis (1973), wâl sut ba Hermenegildo Zanuso lakan ba, bara  Biblia Peshitta en Español (2006), naha skulka tara wina Cultural Álef y Tau.

• Baibil bîla lakanka 100 pura prais bîla aisanka sât sât ra Grik Kristian Ulbanka nani ra Gâd nina pali ba brisa. África, América, Asia, Europa bara Pacífico kabu kîka nani upla bîla manis aisi ba ra ban Gâd nina yus munisa (bîla an ra taki ba wahia 12 bara 13 ra kaiks). Baha Baibilka nani bîla lalakra nani ba aitani lukan sa Gâd nina ba ulbaia sim tâka bisi yawan marikata ba mihta. ¿Ani bîla nani ra naha daukan sa? Sampla baku, 1999 ra rotumano Baibilka sakan, bara aima 51 nina Jihova 48 borska nani ra takisa. Bara 1989 ra Indonesia bîla aisanka kum batako toba wi ba Baibilka ra, aima 110 Jahowa nina natka brisa.

Kasak sa, tânka klir nani bâra sa Gâd nina, Jehova, Grik Kristian Ulbanka nani ra kli mangkaia dukiara. Bara baha pali sika Traducción del Nuevo Mundo bîla lalakra nani daukan sa. Baha nani sut Gâd nina ba dukiara kulkanka tara brisa bara blasi ulbanka nani wina diara dakbi sakaia sîa aitani brisa (Param Marikanka 22:18, 19).