Gâd nina ba, hibru bîla ra letra walhwal ra naku ulbisa יהוה, bara Hibru Ulbanka nani ra aima 7,000 pura takisa. Naha letrika nani Traducción del Nuevo Mundo ra naku ulbi lakan sa “Jehová”. Bara naha ba Tetragrámaton mâkisa (wibia kaka letra walhwal). Naha nina ba Baibil ra kasak pali aima ailal takisa. Baibil ulban uplika nani ba Gâd dukiara ulbi kan taim, naha bîla nani na yus munan Karnika sut bri ba, Laih purara iwi ba bara Dawan, sakuna, bîla kumi baman yus munan Gâd nina ulbaia dukiara, baha sika Tetragrámaton.

Jehova Gâd bui Baibil âiulbra nani ra adar yaban ai nina ulbia. Sampla na kaiks, witin mita prapit Joel ra naha yaban ulban: “Bara ya ya Jehova nina mâki ai pura sunbia ba swaki sakan kabia” (Joel 2:32 [TNM]). Baku sin Gâd spiritka mita lawana nani âiulbra kum naku ulban: “Bara mika ai dara walbia, man yakan, man ninam Jehova mâkisma ba, Laih Purara Pali sma wan tasba aiska purkara” (Salmo 83:18 [SLN]). Kasak pali, Gâd nina ba aima 700 baku takisa Miskitu Salmo Lawana Nani 1960 ra ulbi sakan ba, naha sika lawana bara ulbanka pranakira nani brisa, bara Gâd uplika nani ba yus muni kan aiwanaia bara ai kupia wina aisaia dukiara sin. Baku bamna, ¿dîa muni Baibil ailal ra naha nina âpu sa? Bara ¿dîa muni Traducción del Nuevo Mundo Baibilka ra Gâd nina ba naku ulbisa Jehová? ¿Naha nina ba dîa tânka brisa ki?

¿Dîa muni naha nina ba Baibil lakanka ailal ra takras sa ki? Lukanka sât sât bâra sa. Upla kum kum lukisa Gâd Karnika sut bri ba ai nina kum briaia nit apia sa. Upla wala nani ba Ju uplika nani lukanka kum nina blikisa baha sika Gâd nina mâkaia ba saura sa, mebi bahki kulkaia sîa brisa. Baku sin upla wala nani lukisa Gâd nina nahki mâki kan ba nu âpu na ra, kau pain sa bîla “Dawan” apia kaka “Gâd” yus munaia. Sakuna nahamuna lukanka nani ba kasak apia sa, baha tânka kaisa kaikaia:

• Gâd Karnika sut bri ba nina kum nit âpu luki uplika nani ba naha tânka briras sa, Gâd bîla ulban wauhkataya almuk nani  ra witin nina ba takisa. Wauhtaya kum kum ba kau almuk sa, Kraist tasba ra kau balras kan piua ba wina. Kainara kaikata baku, Gâd adar yaban ai nina ba aima 7.000 prais ulban kaia. Param sa, witin want sa yawan nani ba ai nina lan taki yus munbia.

• Ju nani lukanka brih bîla lalakra nani Gâd nina sakan ba, diara kum pain ai tânka briras sa. Pas piua Ju âiulbra nani ba Gâd nina mâkaia want apia kan, sakuna wauhtaya wala nani ra Baibil ulbi kan taim, bahara lika Gâd nina ulbi swin. Qumrán pliska ra, mar Muerto lamara, wauhtaya karban nani almuk ba sakan kan. Baha wauhkataya nani ra Gâd nina ba plis ailal ra ulban sa. Baibil bîla lalakra kum kum ba Gâd nina ba chens munan naha bîla wal “DAWAN”, bara letra mayúscula wal ulbi kan, baku natka ra witin nani marikaia want kan baha pîska ra Gâd nina bâra kata. Ban sakuna, Gâd nina aima tausin tausin Baibil ra taki ba witin nani nu sa kaka, ¿dîa muni chens munan apia kaka diki sakan? ¿Ya mita witin nani ra adar yaban baha daukaia?

• Ani uplika Gâd nina mâkaia apia wi ba, nahki aisi kata ba nu âpu ba mihta, Jisas nina ba lika ban yus munisa. Ban sakuna, kasak wiaia sip sa naiwa piua ra upla kumi sin Jisas nina ba pain mâkras sa, pas handat mani piua ra dauki kan baku Jisas disaipilka nani taimka ra. Ju Kristianka nani mapara, Jisas nina ba mebi naku aisi kan Ye·shuʹa. Bara bîla “Kraist” ba mebi naku nina mâki kata Ma·shiʹach apia kaka “Misaya”. Grik bîla aisi kristianka nani ba witin nina naku mâki kata I·e·sousʹ Khri·stosʹ, bara latin bîla aisi kristianka nani ba Ieʹsus Chriʹstus nina mâki kata. Gâd spiritka holikira wal, Baibil bîla lalakra nani ba Jisas nina ba yus muni grik ulbanka nani ra ulbi lakan. Hibru bîla ra nahki baha nina aisi kan nu âpu kan kuna, witin nani piua ra nahki upla nani ba Jisas nina mâki kan natka ba yus munan Baibil ra ulbaia dukiara. Sim natka ra, Baibil Nuevo Mundo Bîla Lakanka Kamitika ba aitani lukisa nina “Jehová” ulbaia natka ba yus munaia, patitara hibru bîla ra Gâd nina ba sât wala ra aisi kan sakuna.

¿Dîa muni Traducción del Nuevo Mundo Baibilka ra nina “Jehová” ulbaia natka yus munisa?

Miskitu bîla ra, Tetragrámaton (יהוה) letra walhwal ba naha nani atia sa YHWH. ¿Bara dîa muni vocales âpu sa? Kan patitara hibru ulbanka nani ra consonantes wal baman ulbi kan. Baku sa kaka, ¿wauhtaya aisi kaiki ba ra nahki muni vocales ba yus muni kan? Aisi kaikaia isi kata, kan yu bani turi aisi ba ra vocales ba yus muni kan.

 Tausin mani prais luan ningkara Hibru Ulbanka nani tnata mangkan taim, Ju uplika skul tara dimi nani ba mita, puntos aisi kaikaia natka kum paskan, apia kaka mark lupia, baha wal anira vocal kum aisi kaikaia kata ba mariki kan. Ban sakuna, baha piua ra ju uplika ailal lukanka rait apia kum ba bri kan, baha sika Gâd nina mâkaia ba saura sa, baha mita bîla wala nani wal chens munan. Ban kra, Tetragrámaton ulbi kan taim, baha bîla wala vocales ba Gâd nina letra walhwal tilara dingkan. Baku bamna, manuscritos nani ailal (patitara wauhtaya nani ulbi lakan ba) baha sât puntos ka nani bri ba hibru bîla ra nahki Gâd nina aisi kaiki kata ba nu takaia hilp wan munras sa. Upla kum kum ba naku aisi kaiki kan “Yahweh” (apia kaka “Yahvé”) wisa, wala nani natka wala ra aisi kaiki kan wisa. Rollos del mar Muerto wauhkataya nani ra Libait Lâka ulbanka pîska kum grik bîla ra ulban sa, baha ra Gâd nina ba naku lakan “Iao”. Pas piua grik âiulbra wala nani naku sin bîla lakan sa “Iaé”, “Iabé” apia kaka “Iaoué”. Bahamna, pas piua ra Baibil ulbi kan taim, nahki Gâd nina hibru bîla ra aisi kaiki kan ba yawan nu âpu sa baha mita kasak pali sip wiras nahki kan (Blasi Sturka 13:⁠4 TNM; Impakan Sturka 3:15 TNM). Sakuna yawan nu taki ba lika Gâd bui aima manis ai nina ba yus munan ai dukia dadaukra nani wal aisi kan ba ra, baku sin witin nani ai pura suni bara upla wala ra aisi kan taim, Gâd nina mâkan (Impakan Sturka 6:⁠2 wahia mina ra; 1 King Nani 8:23 TNM; Salmo 99:⁠9 SLN).

Bamna ¿dîa muni Traducción del Nuevo Mundo Baibilka ba Jehová nina ba yus munisa? Kan naha natka ra ispail bîla ra mani ailal yus muni aula sa.

Baibil bîla lakanka pas ispail ra Gâd nina bri ba sika Salmos de Juan de Valdés, 1537 ra. Bahara Gâd nina naku ulban Iehova. Ispail bîla ba chens taki kan taim, Gâd nina ulbi natka ba sin chens taki kan. Sampla baku, Salmos de Bernardino de Rebolledo bîla lakanka ba 1661 ra Jehova nina ba yus munisa. Scío de San Miguel Baibilka ra 1791 ra, Iehováh nina ba ulbanka sirpi wala nani ra yus munisa. To rres Amat bîla lakanka ba 1824 ra Jehovah nina yus munisa, bara Reina-Valera ba 1862 ra, Jehová nina brisa. Bîla aisanka wala nani ra sin handat mani ailal luan ra bahmuna nina nani yus munan sa. Sampla baku, Pentateuco (Baibil pas 5 bukka nani ba) de William Tyndale bîla lakanka ba, 1530 ra, Iehouah nina yus munisa. Naha sika pas Bailbil inglis bîla ra Gâd nina ba yus munisa.

Inglis bîla ra buk kum nina ba Studies in the Psalms (Estudios de los Salmos), 1911 ra, Joseph Bryant Rotherham Baibil tânka pliki kakaira kum, Yahweh sirkara Jehovah nina ulban, kan witin lukan upla nani Baibil aisi kaiki ba naha natka ra kau yus muni kan, baku sin baha nina natka pain kaiki kan. Mani 1930 ba ra, Alexander Kirkpatrick hibru bîla lankira kum, inglis ra Jehovah ulbi ba natka dukiara tânka kum marikan; Nanara gramática tânka bri uplika nani ‘Yahveh’ apia kaka ‘Yahaveh’ natka ba ulbaia sa wisa, sakuna JEHOVAH ulbaia natka ba inglis ra kau yus munisa, ban sakuna, nahki aisi kaiki ba uya kulkaia apia sa, kau ni Nina kum sa bara kulkaia bîla kum baman apia sa bîla “Dawan” yus muni ba baku.

¿Jehova nina ba dîa tânka sa ki? Hibru ra, Jehova nina ba verbo tânka kum wina takisa “bal takan kabia” bara tânka pliki kakaira ailal lukisa naha ba diara takbia hibru verbo ka tânka ba wina sa. Baha mita, Baibil Nuevo Mundo Bîla Lakanka Kamitika ba aitani lukisa Gâd nina tânka ba naku sa “Witin Daukisa Diara nani Takbia”. Tânka pliki kakaira nani ba diara sât sât wisa, baha mita yawan sip wiras sa naha nina tânka ba baku baman kaia sa. Ban sakuna, naha nina tânka ba Jehova diara sut Papaskra warkka brin ba wal asla sa bara dîa pramis muni ba kat dauki ba dukiara sin. Witin kasbrika pura, tasba bara diara rayakira sinskira nani paskan dukiara tânka baman apia sa, sakuna kaina ra dîa taki ba lâka ra, witin kupia lâka bara dîa pramis muni ba witin yaka takisa.

Ban sakuna, Jehova nina tânka ba Impakan Sturka 3:14 [TNM] ra taki ba, baha baman apia sa, baha ra wisa: “Yang kamna dîa kamna want sna ba” apia kaka “Yang dîa kamna ba Marikamna ba”. Sakuna naha bîla nani na Gâd nina tânka aiska ba marikras sa. Kau ni Gâd dîa dauki ba tila wina diara kumi baman marikisa, wibia kaka, dîa trabilka bani taki ba ra witin nu sa silp dîa daukbia ai kupia lâka daukaia dukiara. Bahamna, Jehova nina naha tânka sin brisa, ai paskanka ba yus munisa dîa dîa witin nit ba daukbia dukiara.