1, 2. Marit lâka kum dakwi takaia man sa kaka, ¿dîa makabi walanka daukaia sa?

 MANI 1988 ra, Italia wina mairka kum Lucia  mâki kan ba uba sari ai dara wali kan. * Witin ba marit lâka ra 10 mani iwi kan, sakuna ai maritka lâka ba dakwi takaia man kan. Aima ailal ra ai maya waitna wal pain iwaia trai kaikan, sakuna sip daukras kan. Baha mita, ai maya waitna wal swin, sim lukanka âpu kan ba tâwan. Bara maya mairin ba yakan ai luhpia mairin wâl pakaia kan. Lucia ai kupia krauki win: “Yang luki kapri diara kumi sin maritki lâka ra hilp munbia apia”.

² Wan maritka lâka ra trabil brisa kaka, Lucia trabilka brin ba pain tânka brisa. Ban kra yawan makabi walisa diara kum wan maritka lâka ra hilp munaia sip sa. Baku sa kaka, naha makabi walanka laki kaikaia sa: ¿Baibil smalkanka nani rayaki ra alki daukisna maritki lâka ba pain kabia dukiara? (Lawana 119:105.)

3. Dibors lâka ba tasba aiska ra kau pâwisa, sakuna, ¿dibors  takan uplika nani bara ai pamalika ba nahki ai dara walisa?

³ Marit nani ba trabil ailal brisa piua ra, ban kra lukbia kau pain kabia dakwi takaia. Baha mita kuntri ailal ra marit lâka wina dakwi takaia ba kau pâwan sa. Waitna bara mairin ailal dibors  takan ba saura ai dara walisa baha daukan ba mita. Nanara naha uplika nani ai wîna tara bara ai sinska mapara trabil manis brisa. Bara ai luhpia nani ba lilia apia sa, mani ailal bilara sari ai dara walisa. Bara dibors takan uplika nani ai aisa yapti bara ai pânika nani sin saura ai dara walisa. Sakuna Gâd marit lâka paskan ba, ¿nahki ai dara walisa?

4. ¿Marit lâka trabilka nani ba nahki wapni mangkaia sa?

⁴ Sapta luan nani ra laki kaikan baku, Gâd marit lâka ba paskan ban kabia dukiara (Blasi Sturka 2:24). Sakuna, ¿dîa muni marit ailal ba dibors takisa? Naha marit lâka trabilka nani ba yu kum bilara takras kan. Trabil sirpi nani ba kau tara takaia sip sa, bara baku takbia kaka, kau karna sa wapnika mangkaia. Sakuna trabil nani ba minitka ra Baibil hilpka wal wapnika mangkisa kaka, hilp wan munbia dibors takbia apia dukiara.

5. ¿Marit nani ba dîa ba pain ai tânka briaia sa?

⁵ Diara kum marit lâka ra sauhki ba sika upla nani ba diara ailal bîla kaikisa marit lâka wina. Latwan lâka dukiara upla aisi ba, tilivisan ra, baku sin lilka nani ra marit lâka ba kisi kum baku kaikisa. Sakuna naha ba kunin ba mita upla nani ba sari ai dara walisa bara ai kupia baikisa. Baha mita, marit uplika wâl ai saurka bri ba, ¿nahki natka ra marit lâka lilia kum briaia sip sa? Marit lâka lilia kum briaia dukiara wark karna takaia sa.

6. a) Baibil ba marit uplika nani dukiara, ¿dîa smalkanka nani brisa? b) ¿Dîa tânka ra marit uplika nani sât wala lukisa?

⁶ Baibil ba hilp wan munisa. Bahara wisa marit lâka ba lilia lâka wankaia sip sa, “sakuna marit taki uplika nani ba tani trabil nani bribia” (1 Korint 7:28). Yawan pat aisan baku, marit uplika nani ba mistik tatakra sa. Ai sinska mapara sât wala lukisa, baku sin witin nani ra ai aisa yapti nani mita sim sât pakras kan. Marit nani ba sât wala lukisa lalah, luhpa nani bara ai pamalika dukiara. Witin aikuki taim luras kaka, bara wal prawaia lâka dukiara sât wala lukisa kaka, trabil bribia. * Naha trabilka nani wapnika mangkaia dukiara taim nit sa. Sakuna, ¡liliam bas! Marit aihkika ba natka pain nani sakan sa naha trabilka nani wapnika mangkaia dukiara.

7, 8. Marit lâka ra wan kupia sauhkan sa kaka, ¿nahki muni wapnika mangkaia sip sa?

⁷ Upla ailal ra karna munisa ai kupia alki takaskaia, upla wala witin nani dukiara saura aisan kaka. Baku sin, upla wala wal trabil brisa piua ra ai kupia baikisa. Upla kum kum naku aisisa: “Yang  dîa aisisna ba man tânka briras”. Sakuna uplika wala naha ba walisa taim ai kupia sauhkisa bara trabilka ba kau tara takisa. Upla wala nani sin wisa: “Man silp dukiamra baman lukisma”, apia kaka: “Man yang ra latwan ai kaikras”. Ban kra maritka ba pana diara aisaras kabia trabilka ba kau tara takbia apia dukiara.

⁸ Kau pain kabia naha smalkanka ba alki daukaia: “Kupiam baiwbia kaka, kuna saura lika daukpara; bara kupiam baiwanka ra yu dimpara” (Epesus 4:26). Upla wâl marit takan wina 60 mani bri ba ra makabi walan dîa daukan ai maritka lâka ra lilia iwaia dukiara. Maya waitna ba win: “Yang nani lan taki banhri sim yua ra trabilki nani ba wapnika mangkaia, trabil tara apia kaka sirpi kabia sin”.

9. a) ¿Baibil ba pana pana aisaia ba dukiara dîa aisisa? b) ¿Bawan lâka bara sibrin âpu lâka wal marit nani ba dîa daukaia sa?

⁹ Marit nani ba sim lukanka âpu sa taim, kumi bani sturi aisisa piua ra walaia dukiara ridi kaia sa, isti sturi ba aisaia apia, bara praut takaia apia (Jems 1:19). Wâlsut pana pana walaia sa, bara nit sa kaka, padin makabaia (Jems 5:16). “Padin ai muns” wiaia dukiara bawan lâka bara sibrin âpu lâka nit sa. Sakuna naha daukbia kaka, hilp munisa trabil nani wapnika mangkaia. Baku sin, asla lâka ra iwaia bara marit uplika wâlsut ba want kabia asla kaia.

10. ¿Dîa kupia kraukanka Apastil Pal Korint kristianka nani ra maisa pakan ba naiwa piua ra yus tara brisa?

¹⁰ Apastil Pal Korint kristianka nani ra ulban taim win marit lâka ba pain sa, rug lâka ra kauhaia apia dukiara (1 Korint 7:2). Naiwa piua ra upla nani ba Korint  uplika nani ba wal kau saura sa. Upla nani ba rug lâka dukiara ai swira lâka âpu kira aisisa. Ai kwalka dimra ba pain apia sa. Wauhtaya, buk nani bara tilivisan ra sin lilka saura nani sakisa upla nani ba rug lâka ra kauhbia ba dukiara. Korint kristianka nani ba upla saura tilara iwi kan. Baha mita Apastil Pal win: “Aitani sa marit takaia ba; wan wîna brinka karna ni amaia ba wal” (1 Korint 7:9).

11, 12. a) ¿Marit nani ba dîa ba pana pana ai kupia lâka daukaia, bara nahki natka ra daukaia sa? b) Marit nani ba piua kum ra wal prawaia apia lukisa kaka, ¿dîa ba laki kaikaia sa?

¹¹ Baha mita, Baibil ba marit nani ra wisa: “Waitna ba ai maya, bara mairin sin ai maya ba wal dîa daukaia ba daukbia” (1 Korint 7:3). Naha bîla nani wan marikisa kau pain sa yabaia, taibi munaia ba wal. Marit nani ba wal prawisa piua ra wâlsut pana pana ai dukiara lukaia sa. Sampla baku, Baibil ra makabisa maya waitna ba ai maya mairin ra  ‘diara tânka briaia kat iwaia sa’ (1 Pita 3:7). Naha ba kau param marikisa marit nani ba wal prawisa piua ra. Maya mairin ra latwan lâka wal kaikras kaka, ban kra witin mapara wal prawaia lâka ba lilia apia kabia.

¹² Ban kra marit nani ba lukbia piu kum kum ra wal prawaia apia. Sampla baku, mairin ba kati siknis brisa piua ra swapan baku ai dara walisa bara ai maritka waitna wal prawaia sip apia kabia (Libait Lâka 18:19 laki kaiks). Baku sin, maya waitna ba ai warkka ra trabil kum brisa kaka, bara uba swapan baku ai dara walisa. Baha mita, witin sin sip apia kabia ai maritka mairin wal prawaia. Piu kum kum ra marit nani ba prawaia apia lukisa kaka, aitani kabia baha dukiara aisaia (1 Korint 7:5). Baku natka ra wâlsut ba saura lukbia apia. Sakuna maya mairin ba kaiki ai maya wal prawaia want apia sa  kaka, bara waitnika ba ai maya mairin wal prawisa, sakuna ai brinka pali apia kan. Baku sa kaka, wâlsut rug lâka ra kauhaia sip sa. Naha sât trabilka nani mita marit ailal ba lilia lâka âpu sa.

13. ¿Kristian nani ba nahki natka ra ai lukanka klin bri kaia sa?

¹³ Marit nani ba lilka tâski nani (pornografía) misbara kaikaia sa. Kan naha ba sip sa wan wîna brinka saura nani ba kau karna daukaia (Kolosi 3:5). Maya waitna ba mairin wala lamara sa piua ra ai lukanka bara ai daukanka nani laki kaikaia sa, bara maya mairin ba sin baku daukaia sa. Jisas win: “Ya ya mairin kum kaiki, brin pali daukbia kaka, pat witin wal ai kupia ra marit lâka sauhkan sa” (Matiu 5:28). Naha smalkanka alki daukisa kaka, marit nani ra hilp munisa rug lâka ra kauhaia apia dukiara. Bara witin nani sip kabia marit lâka bilara ai maritka wal prawaia bara lilia lâka briaia. Kan naha ba Jehova blisinka kum sa, bara Witin marit lâka ba paskan sa (Sins Lâka 5:15-19).

14. ¿Marit lâka bilara dîa trabilka takisa? Bara, ¿dîa muni?

¹⁴ Kristian marit nani ba ai trabilka nani wapnika mangkisa, sakuna sam taim baha daukaia karna munisa. Kan yawan sut mistik tatakra sa bara naha tasba saurakira kum ra iwisa. Baku sin, Sitan naha tasba ra king aimakisa (1 Jan 5:19). Marit kum kum ba dibors takaia man sa kaka, ¿naha trabilka nahki pura luaia sip sa?

15. a) ¿Baibil ba ani natka baman tâ baikisa dibors taki upla wala wal marit takaia dukiara? b) ¿Dîa muni kristian kum kum ai maritka wina dibors takras kan?

¹⁵ Sapta 2 ra laki kaikan baku, Baibil ra natka kumi baman tâ baikisa dibors takaia dukiara: marit  lâka wina sait ra rug takaia ba (Matiu 19:9). * Wan  maritka upla wala wal rug lâka ra kauhan sa kaka, ¿yawan dîa daukbia? ¿Witin ra padin munbia? Apia kaka, ¿dibors takbia? Uplika ba silp laki kaikaia sa dîa daukaia. Kristian kum kum ai maritka nani ra padin munan, kan witin nani ai kupia lakan ba mita. Bara nanara kli marit lâka lilia kum brisa. Kristian wala nani dibors takras kan ai luhpia nani dukiara.

16. a) ¿Marit kum kum ra dîa takan sa ai maya wala mistik takan ba wina dibors takaia dukiara? b) Marit kum pâtkas ba dibors takbia, apia kaka takbia apia lukisa taim, ¿dîa muni upla kumi sin tilara dimaia apia sa?

¹⁶ Baku sin, saura lâka daukan mita kwihra takisa, apia kaka siknis saura alkaia sip sa. Ban kra luhpa nani nit kabia ai kan kahbaia ai aisika mita alki saura muni ba wina. Baha mita, natka ailal ra laki kaikaia sa diara kum daukras kainara. Marit kum ba upla wala wal rug lâka ra kauhan sa, sakuna ai maritka ba nu sa bara witin wal ban prawisa kaka, tânka sa witin ra padin munan bara ai brinka sa ai maritka lâka ba ban bri kaia. Witin nani ba sip dibors takras kabia upla wala wal marit takaia dukiara. Upla kumi sin baha maritka tilara dimaia apia sa, uplika wala pâtkas ba dîa daukaia luki ba dukiara. Witin silp ai rayaka ra iwbia dîa daukbia ba wal. “Upla bani yakan ai karbanka ba twilkaia sa.” (Galesha 6:5.)

17. Rug lâka ra kauhras sa kaka, ¿Baibil ra dîa wan wisa dakwi takaia, apia kaka dibors takaia dukiara?

¹⁷ Upla kum rug lâka ra kauhras sa kaka, ¿dakwi  takaia apia kaka dibors takaia sip sa? Âu, sakuna baku kabia sin, kristian nani ba pri apia sa kli upla wala wal marit takaia (Matiu 5:32). Baibil ra wisa upla kum dakwi takaia sip sa, sakuna makabisa upla ai maritka wina mahka auya ba ra ‘ban marit takras kaia sa, apia kaka ai maya wal kli asla takaia’ (1 Korint 7:11). ¿Dîa trabilka saura nani mita sip sa dakwi takaia?

18, 19. Kli marit takaia sip apia kabia sin, ¿dîa trabilka tara nani mita maya mairin ba dakwi takaia sip sa, apia kaka lâ kat dibors takaia?

¹⁸ Pamali ba uba umpira lâka ra takaskaia sip sa, kan marit waitna ba sringwan lâka, apia kaka ai daukanka saura bri ba mita. * Ai pamalika lalahka ba lus tikisa pulanka kum dauki, laya tahpla dîsa, apia kaka druga yus muni ba mita. Baibil ra wisa: “Kan upla kum ai watla uplika nani ra lukras sa kaka, witin ba kasak lukan lâka ba kulkras sa, bara kasak lukras uplika wal, witin ba kau saura sa” (1 Timoti 5:8). Waitna kum ai daukanka saura nani chens munaia want apia sa, bara ai maya mairin wark takan lalahka ba sut yus munisa ai wîna brinka saura nani ra yus munaia dukiara. Marit mairin ba silp luki kaikaia sa ai pamalika yamnika ba dukiara, bara want sa kaka, dakwi takaia sip sa.

¹⁹ Maya mairin ba lâ kat dakwi takaia sip sa ai maritka waitna ba witin ra uba prukisa bara ai rayaka ba lus tiwaia sip sa kaka. Baku sin, maya waitna ba ai maya mairin ba diara saura daukbia taibi munisa kaka, mairin ba dakwi takaia sip sa. Kan spirit lâka ra witin ba trabil briaia sip sa. Ban kra maya  mairin ba lukbia kau pain sa ‘Gâd bîla walaia upla ra bîla walaia ba wal’ bara dakwi takbia (Apastil Nani Sturka 5:29).

20. a) Marit kum dakwi takaia lukisa kaka, ¿spirit lâka ra pâwan kristianka bara kangrigisan almukka nani ba dîa daukbia, apia kaka dîa daukaia apia sa? b) ¿Marit uplika nani ba Baibil dibors takaia dukiara dîa aisi ba nahki natka ra yus munaia apia sa?

²⁰ Maya waitna ba ai maya mairin ra saura muni kabia sin, upla kumi sin maya mairin ra taibi munaia apia ai maritka wina dakwi takbia, apia kaka ban witin wal kabia dukiara. Spirit lâka ra pâwan kristianka nani bara kangrigisan almukka nani ba kupia kraukanka yabaia sip sa, sakuna trabilka nani sut nu âpu sa. Jehova baman nu sa. Maya mairin kum diara bahki tâwan ai maya wina dibors takaia lukisa kaka, marit lâka ba rispik munras sa. Sakuna ai trabilka nani kau saura takisa kaka, upla kumi sin witin lâka daukaia apia sa, witin ai maritka wina dakwi takaia lukbia kaka. Naha lâka maya waitna sin alki daukaia sa. “Yawan kumi bani wan tânka saki Gâd ra param wibia.” (Roman 14:10.)

21. ¿Ani samplika ba wan marikisa Baibil smalkanka ba marit nani ra hilp munisa?

²¹ Pas baiki sakanka ra Lucia dukiara aisan baku, ai maritka wal dakwi takan. Sakuna, kati yumhpa luan ningkara, Jehova Witniska nani wal Baibil stadi takan. Witin wisa: “Yang maritki wal lilia iwaia dukiara Baibil hilp ai munan. Stadi taki wik kumi baman luan ba ra, kli maritki wal kaia want kapri. Naiwa piua ra wiaia sip sna Jehova marit nani ra hilp munisa lilia iwaia dukiara, kan Ai smalkanka nani hilp wan munisa pana pana wan tânka briaia.  Upla kum kum wisa Jehova Witniska nani upla maritka nani sauhkisa, sakuna baha kunin sa. Witin nani ba marit nani ra hilp munisa asla lâka ra iwaia”. Lucia lan takan nahki Baibil smalkanka nani ai rayaka ra alki daukaia.

22. ¿Marit nani ba yaura kasak lukaia sa?

²² Lucia baku, marit uplika manis lilia lâka ra iwisa. Marit lâka ba yamnika kum sa, wirhika kum apia sa. Baha mita, Jehova marit nani ra smalkanka kau pain nani yaban sa bara naha ba Baibil ra takisa. Gâd Bîla ba upla ra “sinskira daukisa” (Lawana 19:7-11). Upla ailal dibors takaia man kan, sakuna Baibil hilpka wal naiwa piua kat ban bâra sa. Marit nani sut Jehova smalkanka ra kasak lukaia sa. Kan naha ba rait pali yus tara brisa.