1. ¿Dîa muni pamali kum main kaikaia ba naiwa piua ra isi  apia sa?

 “NAHA tasbaya yawan nanara kaiki na, mahka lui auya sa” (1 Korint 7:31). ¡Naha bîla nani ulban ba wina pat 1.900 mani luan sa, sakuna ban naiwa kat yus tara brisa! Rait pali naha tasba sât wala takisa bara pamali rayaka ba sin. Mani 40 apia kaka 50 luan ba ra diara nani upla ba pain kaiki kan ba nanara sim baku apia sa. Baha mita, pamali kum main kaikaia ba isi apia sa, sakuna Baibil smalkanka nani ba nina blîkbia kaka, naha ba pura luaia sip sa.

2. ¿Lalah trabilka ba pamali nani ra nahki karna munisa?

² Naiwa piua ra upla nani ba ai pamalika dukiara uya lukras. Diara raya pain nani ba kau takisa, bara kampani tara nani ba natka ailal yus munisa yawan atki bribia dukiara. Baha mita, aisa yapti milian milian ba piu wihka wark takisa baha dukia nani ba atki briaia. Bara upla wala nani ba yu bani karna munisa utla bilara plun brih waia. Witin nani nanara kau piu wihka wark takaia sa, sampla baku wark sâtka wâl daukaia sa ai nitka nani dukiara. Wark âpu trabilka ba tasba aiska ra bâra ba mita, upla kum kum ba wark brisa kaka, lilia ai dara walisa. Naiwa piua ra pamali rayaka ba karna sa, sakuna Baibil smalkanka nani ba hilp munisa naha trabilka pura luaia.

3. Apastil Pal ba dîa smalkan bara dîa win ba, ¿nahki hilp wan munaia sip sa lalah trabilka brisa taim?

 ³ Apastil Pal ba sin lalah trabilka bri kan, sakuna dîa ai rayaka ra takan ba wina witin ra kasak hilp munan. Naha ba ai pânika Timoti ra wauhtaya ulbi blikan ba ra laki kaikaia sip sa: “Diara kumi sin bri balras. Bara, ¿tasba wina yawan dîa brih waia sip sa ki? Diara kumi sin sip brih waras. Baku bamna, yawan na plun bara kwala sin brisa kaka, baha ba aitani sa wal lilia kaia” (1 Timoti 6:7, 8). Pamali ba dis kwala bara plun baman nit apia sa, sakuna anira iwaia pliska kum nit sa. Tuktan nani ba skul dimaia sa, baku sin siknis takuya taim lalah tikaia sa bara diara wala nani sin. Ani trabilka bri kabia sin, Pal dîa smalkan ba hilp wan munisa. Yawan dîa bri ba wal iwaia lan takbia ba wan brinka nani briaia watlika ra hilp wan munbia rayaka kum isi iwaia.

4, 5. Diara nani ba kaina manis pain laki kaikaia ba lalah trabilka brisa taim, ¿nahki hilp wan munisa?

⁴ Smalkanka wala ba Jisas maprika tânka aisanka nani ra takisa. Witin win: “Man nani tilam wina upla kum tawer kum paskaia lukbia kaka, witin iwi dîa lalah tikaia ba pas kulki kaikuya, ai mihta ra dîa bri ba wal aitani takbia sapa” (Luk 14:28). Jisas nahara aisin diara nani ba kaina manis wina pain laki kaikaia. Saptika luan ra kaikan baku, naha smalkanka ba wahma tiara nani marit takaia luki banhwi ba ra hilp munaia sip sa. Bara marit takbia ningkara nahki ai pamalika main kaikaia ba sin hilp munisa. Diara nani ba kaina manis pain laki kaikaia ba tânka sa dîa bri ba wal ai pitka kat yus munaia. Baku natka ra pamali nani ba lalah uya tikras. Bara lalah ba apahkisa yu bani apia kaka wîk bilara dîa nit ba atkaia, bara dîa bri ba wal iwaia.

⁵ Kuntri kum kum ra, lalah apahkaia ba tânka  sa diara nit apia nani ba atkras, bara baku lalah lin taki kau pura praki aibapaia apia sa (Sins Lâka 22:7). Baku sin, diara nani sut atki briaia baman lukras, bara diara kum nit apia ba atkras sa. Bara lalah ba pain yus munisa taim, lalah mana pulanka nani daukras, sigarit atkras bara laya tahpla nani uba atkras, kan naha sut ba Baibil dîa wi ba kat waras sa (Sins Lâka 23:20, 21, 29-35; Roman 6:19; Epesus 5:3-5).

6. Upla nani ban umpira lâka ra iwi ba dukiara, ¿ani Baibil smalkanka nani ba hilp munisa?

⁶ Bara upla nani ban umpira lâka ra iwi ba dukiara, ¿dîa wiaia sip sa? Uba lilia sa wan kupia kraukaia naha trabilka tasba aiska ra taki ba piu wiria baman kabia. Naika tasba raya ra Jehova umpira lâka bara upla trabilka nani sut âpu daukbia (Lawana 72:1, 12-16). Naiwa piua ra rait aihwa kristianka nani ba umpira lâka bri kabia sin, Jehova pramiska ra ban kasak lukisa bara bîla kaikanka brisa: “Yang sip ban mai swimna apia, mahka lulki sin mai swimna apia”. Baha mita, kasak lalukra kum ba naku wiaia sip sa: ‘Jehova yang ra hilp ai muni ba; yang sibrin lukamna apia. ¿Upla yang ra dîa ai munbia ki?’ (Hibru Nani 13:5, 6.) Naha piua karna nani ra, Jehova ya ai smalkanka nani bara ai Kingka lâka tâ baiki ba, Witin mita natka ailal ra tâ baikisa (Matiu 6:33). Bara naha sât blisinka brin uplika nani ba wiaia sip sa apastil Pal win baku: ‘Umpira iwi kaia ba yang lan sna, diara ailal bri kaia ba sin. Dîa dîa mapara daukaia sna ba, yang lan takri, biaira banhki, apia kaka plun ai dauki ba ra kra, diara manis bri, apia kaka diara âpu ba sin. Diara sut mapara karnika brisni, Jehova mita karnika aiki ba mita’ (Pilipai 4:12, 13).

7. Pamali bilara lalah trabilka brisa taim, ¿ani smalkanka Jisas win ba hilp wan munaia sip sa?

⁷ Jisas naha tasba ra smalkaia warkka danh takaia lamara kan piua ra, naku win: “Uplikam ra latwan kaiks, man wînam ra latwan kaikisma ba baku” (Matiu 22:39). Pamali baku naha smalkanka ba nina blikisa kaka, lalah trabilka brisa taim kasak hilp munisa. Wan uplika kau lamara wal iwi ba sika: marit waitna apia kaka marit mairin, aisa yapti, baku sin luhpa nani. Bara pamali bilara, ¿nahki natka ra latwan lâka ba pana pana marikaia sip sa?

8. ¿Pamali bilara nahki latwan lâka ba marikaia sip sa?

 ⁸ Natka kum hilp munaia sip ba sika utla warkka daukaia tâ baikaia. Tuktan nani ra lan daukaia sa diara nani ba yus munbia taim, kli ai pliska kat swiaia, sampla baku ai pulaika apia kaka ai kwalka nani. Ban kra yu bani ai krikrika pain palki swiaia ba karna kabia, sakuna naha ba pamali ra hilpka tara kum kabia. Ban kra piua kum kum ra diara nani ba asla daukras swi kabia, sakuna pamali tilara upla sut ba tâ baikaia sa utla bila ba klin bara diara nani ba ai pliska kat kabia plun pih lubia ningkara. Sringwan lâka ba, bara ai kupia lukras diara dauki ba pamali bilara trabil bri balisa (Sins Lâka 26:14-16). Sakuna iwanka natka lilia bara wilinkira lâka ba daukisa pamali nani ba lilia kabia. “Gâd mita latwan kaikisa liliakira ni yabi uplika ra.” (2 Korint 9:7.)

9, 10. a) ¿Dîa sât warkka utla bilara mairin nani baman daukisa, bara nahki witin ra hilp munaia sip sa? b) ¿Utla warkka ba nahki kaikaia sa?

⁹ Utla kum kum bilara trabil nani takisa, sakuna upla wala yamnika ra lukaia bara latwan lâka ba hilp munisa baha sât trabilka nani âpu kabia. Yapti ba diara nani sut witin baman daukisa luhpa nani ba main kaikaia, utla ba klin daukaia, kwala tuskaia, bara diara atkaia sa, baku sin plun piakaia ai mihta ra sa. Kuntri kum kum ra, mairin nani ba insla warkka daukisa bara dîa saki ba wih markit ra atkisa, apia kaka natka wala ra sin lalah mapara ai pamalika ra tâ baikisa. Bara kuntri nani ra naha sât iwanka âpu ba sin mairin milian milian kampani warkka daukaia sa. Marit mairin yapti ba ai watla bilara bara latara wark karna taki ba ra kupia bukaia sa. Baibil ra wi ba baku “mairin yamni” ba wark tatakra sa, “bara aima kumi sin plun mana luha piras sa” (Sins Lâka 31:10, 27). Sakuna naha wiras sa utla  bilara mairin ba baman wark takaia sa. Marit waitna bara marit mairin ba plis wala ra ai warkka brisa kaka, aitani apia kabia maya mairin ba utla warkka sut daukaia bara ai maya waitna bara ai luhpia nani lika ris briaia (2 Korint 8:13, 14 laki kaiks). Yapti ba plun piakisa kaka, pain kabia pamali tilara upla wala nani ba hilp munaia, sampla baku tibil ba ridi daukaia, diara nitka nani wih atkaia, apia kaka utla bila ba klin daukaia. Rait pali, pamali sut ba utla warkka daukaia hilp munaia sa (Galesha 6:2 laki kaiks).

¹⁰ Ban kra upla kum wibia: “Yang tawanki ra waitna ba baha sât warkka nani daukras”. Ban kra baku kabia sakuna, ¿baku kaia sa? Jehova Gâd pamali ba paskan taim wiras kan wark kum kum ba mairin baman daukaia kan. Piua kum ra Jehova insalka nani Ebraham waitna kasak kan ba ra wih kaikan. Ebraham ba plun piakaia hilp munan bara witin plun mangki yaban (Blasi Sturka 18:1-8). Baibil ba wan smalkisa: “Maya waitna ai maya mairin ra baku latwan kaikaia sa, sim ai wîna latwan kaiki ba baku” (Epesus 5:28). Marit waitna ba wark wina aula taim swapan ai dara walisa bara ris briaia want sa, ban kra mairin ba sim sât ai dara walisa, apia kaka kau swapan ai dara walaia sip sa (1 Pita 3:7). Baha mita, pain kabia marit waitna latwankira ba utla warkka daukaia hilp munbia (Pilipai 2:3, 4).

11. ¿Pamali bilara kumi bani ra Jisas ba dîa samplika pain yaban?

¹¹ Jisas ba sampla kau pain ba yaban Gâd kupia lâka ba daukaia bara upla wala ai lamara kan ba ra lilia daukan. Witin marit takras kan, sakuna marit waitna, marit mairin bara luhpa nani mapara sampla pain kum takan. Baha mita witin dukiara naku aisi win: “Upla Luhpia Waitna ba balras kan upla  mita witin ai dukia daukaia dukiara, sakuna witin mita upla dukia daukaia” (Matiu 20:28). ¡Rait yamni pali sa pamali bilara pana pana naha sât lukanka brisa taim!

12. ¿Dîa sât mayunanka Jehova makabisa ki?

¹² Baibil smalkanka wala pamali ra hilp munaia sip ba 2 Korint 7:1 ra takisa: “Bamna wan wîna bara wan spiritka sut ba tâski âpu klin bri kap”. Ya uplika nani naha bîla wali alki dauki ba Jehova pain kaikisa, kan Witin makabisa mayunanka “klin bara tâski âpu ba” (Jems 1:27). Naha sât klinka lâka ba pamali bilara yamnika ailal bri balisa.

13. ¿Dîa muni pamali bilara klin kaia sa?

¹³ Sampla baku, Baibil ba wan wisa naika piua ra pât wahwanka bara siknis nani danh âpu kabia. Baha piua ra “iwi nani ba wibia apia: ‘Yang  siknis sna’” (Aiseya 33:24; Param Marikanka 21:4, 5). Sakuna, naha tasba ra iwi ba ra pamali nani ba siknis taki kabia. Pal bara Timoti sin siknis takan (Galesha 4:13; 1 Timoti 5:23). Daktar nani ba wisa siknis kum kum wina wan kan kahbaia sip sa. Pamali sinskira nani ba baku daukisa. Baha mita ai wîna tara bara spirit lâka ra trai munisa klin kaia. ¿Nahki muni? (Sins Lâka 22:3 laki kaiks.)

14. Wan wîna alki takaskaia lâka ba, ¿nahki hilp munisa pamali nani ra siknis saura nani wina ai kan kahbaia?

¹⁴ Spirit lâka ra klin sa kaka, wan wîna brinka nani sin alki takaskbia. Upla sut nu sa Baibil ba wan wîna brinka nani dukiara lâ kasak nani yabisa bara marit lâka wina sait ra rug lâka ba saura pali kaikisa. ‘Marit takras tâski lâka dauki ba, aidul nani ra ai pura suni mayuni banhwi ba, marit lâka sasauhkra nani ba, waitna nani ai tahkia wal tâski lâka dauki nani ba Gâd King aimaki ba lâka ra ai dukia bribia apia’ (1 Korint 6:9, 10). Naha lâka kasak nani ba kristian nani sut alki daukaia sa, kan piu saura nani ra iwisa. Baku sin Jehova baha yamni kaikisa bara pamali nani ra kan kahbisa siknis saura nani wina, sampla baku sida, tala saura sikniska, iskadura bara siknis yula saura wala nani sin (Sins Lâka 7:10-23).

15. Sampla kum wis dîa muni upla tâski nani ba uba siknis takisa.

¹⁵ ‘Wan wîna tâski âpu klin kaia lâka ba’ pamali nani ra kan kahbisa siknis wala nani wina. Siknis ailal ba wan wîna uba tâski lâka mita balisa. Sampla kum tara ba sika sigarit yus muni uplika nani ba ai pusa baman sauhkras, baku sin ai kwalka, ai tnaya kir ra pâsa sauhkisa bara upla wala nani ra sin siknis yabisa. Baku sin, mani bani upla milian  milian pruisa twaku yus muni ba mita. Nanara baha dukiara luki kaiks: Upla milian milian kaina manis pruaia apia kan ai wîna tâski âpu klin kaia lâka bri kan kata.

16, 17. a) ¿Ani lâka Jehova Israel uplika nani ra yaban ba siknis kum kum wina ai kan kahbi kan? b) Kli Smalkanka 23:12, 13 ulbanka ba utla bilara, ¿nahki alki daukbia ki?

¹⁶ Sampla kum laki kaiks. Mani 3.500 luan ra, Gâd mita Israel nisanka ra ai Lâka ba yaban. Baku natka ra Israel nisanka ba sip kan mayunra lâka bara ai rayaka ba wapni lâka ra iwaia. Baha Lâka ba tânka manis bri kan Israel uplika nani ra siknis saura nani wina kan kahbaia dukiara. Natka kum ba sika upla tâskika nani tawan wina laihura wih bikaia kan. Baku natka ra tawan bilara siknis yula nani ba bri balras kabia (Kli Smalkanka 23:12, 13). Naha lâka patitara yaban ba wina naiwa kat ban yus  tara brisa. Naiwa piua ra ban upla nani ba siknis taki pruisa naha lâka alki daukras ba mita. *

¹⁷ Naha Lâka Israel uplika nani ra yaban ba dukiara aisi, aihtabaia pliska bara tailit ba utla bilara, apia kaka latara kabia sin klin bri kaia sa. Tailit ba praki bara klin briras sa kaka, kukas nani ba bahara aipaswi kabia. Baha wina sip sa utla bilara dimaia bara siknis yula saura nani swiaia, bara plun yawan pi ba sin tâski daukbia. Tuktan bara upla almuk nani sin ai mihta sikbaia sa tailit yus munbia ningkara. Baku daukras kaka, siknis yula saura nani wan wîna ra alki ba wan mihta wal dîa kangbia ba tâski daukbia. Francia kuntrika wina daktar mairin kum wisa wan mihta sikbaia ba “natka kum pain sa wan biara sikniska nani wina wan kan kahbaia bara pusa sikniska, baku sin wan taya ra diara nani taki ba wina wan kan kahbisa”.

18, 19. Upla umpira nani iwi pliska kum ra iwisa kaka, ¿dîa kupia kraukanka nani ba alki daukaia sip sa?

¹⁸ Umpira tawanka kum ra iwisa taim, klin kaia ba isi apia sa. Upla kum naha sât pliska nani ra iwan ba naku win: “Uba bitni daukisa taim karna munisa klin kaia. Tâski pukpuka nani ba utla un nani ra dimi yakawisa. [...] Bara tawan tara bara tawan sirpi nani ra sin kau pâwi ba mita siknis ailal bri balaia sip sa. Bara lî tâski uba plapisa, dipasta nani ba ailal bâra sa, tailit nani upla sut yus muni ba tâski baman sa, matis ailal, kakaras bara kukas sin ailal bâra sa”.

¹⁹ Naha sât pliska kum ra iwisa kaka, klin kaia ba karna kabia sin, ban trai munaia sa. Lî bara sup wal  wan watla ra briaia ba kau sipar sa sîka nani atkaia bara aspital dimaia ba wal. Man plis tâski kum ra iwisma kaka, wamtla bila bara latkam ba sin klin bri kaia sa, baku sin daiwan tâskika kumi sin âpu kaia trai muns. Man wamtla ra auya yabalka ra uba drapapa takisa kaka, auhya wal, apia kaka walpa wal yakabaia sip sa, baku drapapa ba wamtla ra bri balma apia. Sûskam nani wamtla un ra swiaia sip sma. Baku sin, diaia laya pliska ba klin bri kaia trai muns. Lî tâski nani wina siknis ailal balisa bara diara nani tâski bri ba mita upla ailal ba mani bani pruisa.

20. ¿Ya nani utla ra klin munaia warkka daukaia sa?

²⁰ Utla klin briaia warkka ba upla sut mihta ra sa: aisa yapti, ai luhpia bara wan wih kaiki tauki uplika nani ba. Kenia kuntrika wina yapti kum luhpa 8 bri ba naku win: “Pamaliki sut ba utla warkka daukaia dukiara tâ baikaia lan takan sa”. Utla kum klin bara diara sut ai pliska kat ba pamali ra kulkanka lâka yabisa. Ispail kuntrika wina aisanka kum ra naku wisa: “Umpira kabia sin, klin iwaia sip sa”. Utla tara kum, apia kaka utla sirpi kum ra kabia sin, klin kaia lâka ba pamali sut ra hilp munisa siknis nani wina kan kahbaia.

21. Sins Lâka 31:28 ra wi ba baku, ¿dîa ba pamali ra hilp munbia lilia kabia dukiara?

²¹ Sins Lâka bukka ra mairin yamni dukiara naku wisa: “Ai luhpia nani, ai maya waitna ba sin witin ra mayunisa” (Sins Lâka 31:28). Kupiam krawisa, ¿ahkia yua las ba pamalikam kum ra tâ baiki bîla nani aisaram? Upla nani ba inma nani baku sa, tangnika kum baiwaia dukiara lî bara lapta ba nit sa. Yawan sin tâ baiki bîla nani wan wibia nit sa. Marit mairin ba nit sa ai maya waitna ba tingki wibia utla ra wark karna dauki ba mita, bara witin ra latwan lâka ni main kaiki  ba bara kulkanka lâka yabi ba dukiara sin (Sins Lâka 15:23; 25:11). Baku sin maya mairin ba pana ai maya ra tâ baiki bîla nani wiaia sa karna wark taki ba mita, bara utla bilara sin hilp muni ba mita. Aisa yapti ai luhpia nani ra tâ baiki bîla aisisa taim, utla warkka kau pain daukisa. Skul bara kangrigisan ra kau pain ai warkka daukisa. Tâ baiki bîla nani yabia ba kasak hilp munisa. Tingki wiaia ba isi sa bara pamali bilara liliaka tara bri balisa.

22. Pamali ba dutki bapi bûi kabia dukiara, ¿dîa pali ba nit sa bara nahki briaia sip sa?

²² Pamali kum main kaikaia ba natka ailal ba mita isi apia sa, sakuna sip sa baha trabilka nani pura luaia. Baibil sinska lâka kum naku wisa: “Sins lâka mita utla ba mâkan kabia; diara tânka alkaia ba mita sin, dutki bapbia playa ba” (Sins Lâka 24:3). Pamali nani ba sins lâka pain ba sakaia sip sa witin nani Gâd lâka ba alki daukbia kaka, dîa sut dauki ba tânkira kabia. Pamali liliaka dukiara yawan trai munaia sa naha sut alki daukaia.