UPLA MILIAN milian ba dus prihni ra latwan kaiki kulkanka yabisa. Enciclopedia Hispánica ba kat sin, dus prihni ba “kristian nani rilidianka tukinka sa” wisa. Baku bara, kristian nani ba dus prihni yus munaia sa ki?

Taura, tanka kasak kum lika pain wan tanka briaia sa: Jisas Kraist ba dus prihni kum ra pruras kan. Bila “dus prihni” ba, Grîk bila kum stau·rosʹ wi ba wina lakisa. Bara bila stau·rosʹ ba “dus kum wapni ba” tanka sa. Baha purkara, Grîk bila stau·rosʹ  ba, “tat piska wal prihni lui ba dukyara aisaras [...]. Grîk bila ra [Testament Raya] ba ulban taim, tat piska wal prihni lui ba dahra tanka kumi sin apu sa” (The Companion Bible).

Jisas ra diaura ikan ba dahra aisi, Baibil tikska kum kum ra, aîulbra nani mita bila wala yus munisa: Grîk bila xyʹlon ba sika. Bila xyʹlon ba, “tat”, apia kaka “dus” tanka sa (Galesha 3:13). Baibil wala nani ra sin, bila xyʹlon ba lakaia wisi “dus” mangkan. (Wark nani 5:30; 10:39; 13:29; 1 Pita 2:24; Traducción del Nuevo Mundo, Reina Valera, bara Lâ Raya Wauhkataya, 1986.)

Upla kum ikai kan taim, dia muni dus kumi man yus muni kan ki? Tanka laki kakaira Hermann Fulda bila: “Upla ikaia pliska ra brihwi kan ba ra, dus pawan apu kan. Baha mita, dus inipis kum tasba ra bapi, upla mihta ba purara buki wilki kan, apia kaka silak ni sabi kan. Bara sam taim uplika mina ba sin wilki sabi kan” (Das Kreuz und die Kreuzigung [Dus prihni wihki dus prihni ra saban]).

Sakuna tanka kau param ba sika, Baibil ra sa. Apastil Pâl bila: “Kraist mita pri wan sakan sa, kan yawan wan tawan witin lika upla saura kum baku takan; kan Ulbanka ba wisa: ‘Saura pali sa baha nani dus ra paman prui ba’” (Galesha 3:13). Burska na ra, Pâl ba Kli smalkan 21:22, 23 ba wina aisisa. Bara latan sa dus kum dukyara aisi ba, dus prihni kum dukyara lika apia. Dus ra ikan uplika ra, “saura kulkan” kan wisa. Baha taka mita, kristian kum ai watla ba Kraist ra sabi ikan lilkika ni skahkaia yamni apia sa.

Jisas pruan ba ningkara dia takan ki? Sturi ulbanka ra wi ba kat; Jisas pruan wina mani 300 bilkara, kristian wi kan uplika nani mayunanka ra, dus prihni ba yus munras kan. Ban sakuna, 313 manka ra, king Konstantino ba idan laka wina, wahra kristianka laka ra tauan. Bara baha pyua wina, dus prihni ba ai rilidianka tukinka kabia tatuski kan. Diakan Konstantino ba baku daukan sapa wan kupia lukras, sakuna dus prihni ba Jisas Kraist wal bisnis kumi sin apu sa. Kau ni, dus prihni tukinka ba idan uplika wina bal takan sa. Naha dukyara Katolik bukka kum au lukisi naku wisa: “Idan uplika tilara, bara kristian nani kau bal takras kan pyua ra sin, dus prihni ba pat bara kan”  (New Catholic Encyclopedia). Tanka laki kakaira wala nani bila, dus prihni ba diara paskanka mayunaia dukyara sin yus muni kan wisa.

Baku bamna, diakan dus prihni ba ban tara kulki yus muni kan? Kaikbia sa kaka, baku lika idan nani ba “kristian laka” ra tauaia kau isi kan lukan. Ban sakuna, idan tukinka nani mayunaia ba, Baibil ra saura pali kulki ba latan sa (2 Korint 6:14-18). Bara aidul sat sat sin mayunaia apia sa wisa (Impakan sturka 20:4, 5; 1 Korint 10:14). Naha sut taka mita, Gâd ra mayuni ba ra, rait aihwa kristianka nani ba dus prihni yus munras.