വിവരങ്ങള്‍ കാണിക്കുക

എന്താണ്‌ ഉടമ്പടിപ്പെട്ടകം?

എന്താണ്‌ ഉടമ്പടിപ്പെട്ടകം?

ബൈബി​ളി​ന്റെ ഉത്തരം

 ദൈവ​ത്തി​ന്റെ കല്‌പ​ന​യും മാർഗ​നിർദേ​ശ​വും അനുസ​രിച്ച്‌ പുരാതന ഇസ്രാ​യേ​ല്യർ പണിത ഒരു വിശു​ദ്ധ​പെ​ട്ടി​യാണ്‌ ഉടമ്പടി​പ്പെ​ട്ട​കം. രണ്ടു കൽപ്പല​ക​ക​ളിൽ എഴുതി​യി​രു​ന്ന “സാക്ഷ്യം” എന്നു പറയുന്ന പത്തു കല്‌പ​ന​കൾ അതിൽ സൂക്ഷി​ക്കു​ക​യും സംരക്ഷി​ക്കു​ക​യും ചെയ്‌തി​രു​ന്നു.—പുറപ്പാട്‌ 25:8-10, 16; 31:18.

  •   നിർമാണം. ഖദിര​മ​രം​കൊ​ണ്ടു​ള്ള​താ​യി​രു​ന്നു പെട്ടകം. അതിന്നു രണ്ടര മുഴം നീളവും ഒന്നര മുഴം വീതി​യും ഒന്നര മുഴം ഉയരവും ഉണ്ടായിരുന്നു. (111 x 67 x 67 സെ.മീ.; 44 x 26 x 26 ഇഞ്ച്‌.) അതിന്റെ അകവും പുറവും സ്വർണം​കൊണ്ട്‌ പൊതിഞ്ഞിരുന്നു; അതിനു ചുറ്റും സ്വർണം​കൊ​ണ്ടു​ള്ള ഒരു വക്കും തങ്കം​കൊ​ണ്ടൊ​രു മൂടി​യും ഉണ്ടായി​രു​ന്നു. കൂടാതെ, സ്വർണം​കൊണ്ട്‌ രണ്ടു കെരൂ​ബു​ക​ളെ​യും ഉണ്ടാക്കി​യി​രു​ന്നു. കെരൂ​ബു​കൾ മേലോ​ട്ടു ചിറകു​വി​ടർത്തി ചിറകു​കൊണ്ട്‌ മൂടിയെ മറയ്‌ക്കു​ക​യും തമ്മിൽ അഭിമു​ഖ​മാ​യി നിൽക്കു​ക​യും ചെയ്‌തു. പെട്ടക​ത്തി​ന്റെ നാലു കാലി​ലും സ്വർണ​വ​ള​യം വാർത്തു​വെ​ച്ചി​രു​ന്നു. വളയത്തി​ന്റെ ഉള്ളിലൂ​ടെ ഖദിര​മ​രം​കൊ​ണ്ടു​ള്ള തണ്ടുകൾ ഇട്ടാണ്‌ അതു ചുമന്നു​കൊണ്ട്‌ പോയി​രു​ന്നത്‌.—പുറപ്പാട്‌ 25:10-21; 37:6-9.

  •   പെട്ടകം വെച്ചി​രു​ന്ന ഇടം. തുടക്ക​ത്തിൽ വിശു​ദ്ധ​കൂ​ടാ​ര​ത്തി​ലെ അതിവി​ശു​ദ്ധ​ത്തി​ലാണ്‌ ഉടമ്പടി​പെ​ട്ട​കം വെച്ചി​രു​ന്നത്‌. ആരാധ​ന​യ്‌ക്കാ​യി ഉപയോ​ഗി​ക്കു​ന്ന ചുമന്നു​കൊണ്ട്‌ പോകാ​വു​ന്ന ഈ കൂടാരം നിർമി​ച്ചത്‌ ഉടമ്പടി​പെ​ട്ട​കം ഉണ്ടാക്കിയ അതേസ​മ​യ​ത്തു തന്നെയാണ്‌. ഇതിലെ അതിവി​ശു​ദ്ധ​സ്ഥ​ലം തിരശ്ശീ​ല​കൊണ്ട്‌ മറച്ചി​രു​ന്നു. പുരോ​ഹി​ത​ന്മാ​രും ജനങ്ങളും കാണാ​തി​രി​ക്കു​ന്ന​തി​നു​വേ​ണ്ടി​യാ​യി​രു​ന്നു അത്‌. (പുറപ്പാട്‌ 40:3, 21) വർഷത്തി​ലൊ​രി​ക്കൽ പാപപ​രി​ഹാ​ര​ദി​വ​സ​ത്തിൽ മഹാപു​രോ​ഹി​ത​നു മാത്രമേ ഈ മുറി​യിൽ പ്രവേ​ശി​ക്കാ​നും ഉടമ്പടി​പ്പെ​ട്ട​കം കാണാ​നും അനുവാ​ദ​മു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു​ള്ളൂ. (ലേവ്യ 16:2; എബ്രായർ 9:7) പിന്നീട്‌ ശലോ​മോൻ പണിത ദേവാലയത്തി​ന്റെ ഉള്ളിലുള്ള അകത്തെ മുറി​യി​ലേക്ക്‌ ഉടമ്പടി​പ്പെ​ട്ട​കം കൊണ്ടു​പോ​യി.—1 രാജാ​ക്ക​ന്മാർ 6:14, 19.

  •   ഉദ്ദേശ്യം. വിശു​ദ്ധ​സാ​മ​ഗ്രി​കൾ സൂക്ഷി​ച്ചു​വെ​ക്കാ​നു​ള്ള ഒരിട​മാ​യി​രു​ന്നു ഈ പെട്ടകം. സീനായി മലയിൽവെച്ച്‌ ദൈവം ഇസ്രാ​യേ​ല്യ​രു​മാ​യി ചെയ്‌ത ഉടമ്പടി​യെ അല്ലെങ്കിൽ കരാറി​നെ ഓർമ​യി​ലേ​ക്കു കൊണ്ടു​വ​രാൻ ഇതു സഹായിച്ചു. പാപപ​രി​ഹാ​ര ദിവസ​ത്തി​ലും ഈ പെട്ടക​ത്തിന്‌ വലിയ പ്രാധാ​ന്യ​മു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു.—ലേവ്യ 16:3, 13-17.

  •   പെട്ടക​ത്തി​നു​ള്ളി​ലെ വസ്‌തുക്കൾ. ഉടമ്പടി​പ്പെ​ട്ട​ക​ത്തി​നു​ള്ളിൽ സൂക്ഷി​ച്ചി​രു​ന്ന പ്രധാ​ന​പ്പെട്ട വസ്‌തു​ക്ക​ളിൽ ഒന്നായി​രു​ന്നു പത്തു കല്‌പ​ന​കൾ എഴുതി​യി​രു​ന്ന കൽപ്പല​ക​കൾ. (പുറപ്പാട്‌ 40:20) പിൽക്കാ​ലത്ത്‌ “മന്ന ഇട്ടു​വെ​ച്ചി​രു​ന്ന സ്വർണ​ഭ​ര​ണി​യും അഹരോ​ന്റെ തളിർത്ത​വ​ടി​യും” ഇതി​നോ​ടൊ​പ്പം വെച്ചു. (എബ്രായർ 9:4; പുറപ്പാട്‌ 16:33, 34; സംഖ്യ 17:10) എന്നാൽ പിന്നീട്‌ ഏതോ ഒരു സമയത്ത്‌ സ്വർണ​ഭ​ര​ണി​യും വടിയും അതിൽനിന്ന്‌ നീക്കി​യി​രു​ന്നു. കാരണം ആലയത്തി​ലേക്ക്‌ പെട്ടകം കൊണ്ടു​വ​ന്ന​പ്പോൾ അതിനു​ള്ളിൽ അവ ഉണ്ടായി​രു​ന്നി​ല്ല.—1 രാജാ​ക്ക​ന്മാർ 8:9.

  •   ചുമന്നു​കൊ​ണ്ടു​പോ​യ വിധം. ഖദിര​മ​രം​കൊ​ണ്ടു​ള്ള തണ്ട്‌ പെട്ടക​ത്തി​ലെ വളയത്തി​ലൂ​ടെ ഇട്ടതിനു ശേഷം ചുമലി​ലേ​റ്റി​യാണ്‌ ലേവ്യർ അത്‌ കൊണ്ടു​പോ​യി​രു​ന്നത്‌. (സംഖ്യ 7:9; 1 ദിനവൃ​ത്താ​ന്തം 15:15) ഈ തണ്ട്‌ എല്ലായ്‌പോ​ഴും പെട്ടക​ത്തിൽത്ത​ന്നെ ഘടിപ്പി​ച്ചി​രു​ന്ന​തി​നാൽ ലേവ്യർക്ക്‌ ഒരിക്കൽപ്പോ​ലും പെട്ടക​ത്തിൽ തൊടേണ്ട ആവശ്യ​മി​ല്ലാ​യി​രു​ന്നു. (പുറപ്പാട്‌ 25:12-16) പെട്ടകം ചുമന്നു​കൊ​ണ്ടു​പോ​കു​മ്പോൾ അതിനെ മറയ്‌ക്കു​ന്ന​തിന്‌ വിശു​ദ്ധ​വും അതിവി​ശു​ദ്ധ​വും തമ്മിൽ വേർതി​രി​ച്ചി​രു​ന്ന ‘തിരശ്ശീ​ല​യാണ്‌’ ഉപയോ​ഗി​ച്ചി​രു​ന്നത്‌.—സംഖ്യ 4:5, 6. a

  •   ആലങ്കാ​രി​ക അർഥം. ഉടമ്പടി​പ്പെ​ട്ട​കം ദൈവ​ത്തി​ന്റെ സാന്നി​ധ്യ​ത്തെ​യാണ്‌ അർഥമാ​ക്കി​യത്‌. ഉദാഹരണത്തിന്‌, ഉടമ്പടി​പ്പെ​ട്ട​ക​ത്തി​ന്റെ മുകളി​ലും ഇസ്രാ​യേ​ല്യ​പാ​ള​യ​ത്തി​ലും കണ്ടിരുന്ന മേഘം യഹോ​വ​യു​ടെ സാന്നി​ധ്യ​ത്തി​ന്റെ​യും അനു​ഗ്ര​ഹ​ത്തി​ന്റെ​യും ഒരു അടയാ​ള​മാ​യി​രു​ന്നു. (ലേവ്യ 16:2; സംഖ്യ 10:33-36) ബൈബിൾ പറയുന്ന ‘കെരൂ​ബു​ക​ളു​ടെ മദ്ധ്യേ അധിവ​സി​ക്കു​ന്ന​വ​നാ​യ സൈന്യ​ങ്ങ​ളു​ടെ യഹോവയെ,’ ഉടമ്പടി​പ്പെ​ട്ട​ക​ത്തി​ന്റെ മൂടി​യു​ടെ മുകളി​ലു​ള്ള രണ്ട്‌ കെരൂ​ബു​കൾ നന്നായി ചിത്രീകരിക്കുന്നു. (1 ശമുവേൽ 4:4; സങ്കീർത്ത​നം 80:1) അങ്ങനെ​യാണ്‌ പെട്ടക​ത്തി​ന്മേ​ലു​ള്ള ഈ ‘കെരൂ​ബു​കൾ യഹോ​വ​യു​ടെ രഥത്തി​ന്റെ’ പ്രതീ​ക​മാ​യി മാറി​യത്‌. (1 ദിനവൃ​ത്താ​ന്തം 28:18) ഉടമ്പടി​പ്പെ​ട്ട​കം ദൈവ​ത്തി​ന്റെ സാന്നി​ധ്യ​ത്തെ പ്രതീ​ക​പ്പെ​ടു​ത്തു​ന്ന​തു​കൊണ്ട്‌ അതിനെ സീയോ​നി​ലേ​ക്കു കൊണ്ടു​വ​ന്നു​ക​ഴി​ഞ്ഞ​പ്പോൾ “സീയോ​നിൽ വസിക്കുന്ന യഹോവ” എന്ന്‌ യഹോ​വ​യെ​ക്കു​റിച്ച്‌ ദാവീ​ദി​നു എഴുതാൻ കഴിഞ്ഞു.—സങ്കീർത്തനം 9:11.

  •   പല പേരിൽ അറിയ​പ്പെ​ട്ടി​രു​ന്നു. ഈ വിശു​ദ്ധ​പെ​ട്ടി​യെ പരാമർശി​ക്കാൻ ബൈബിൾ പല പേരുകൾ ഉപയോ​ഗി​ക്കു​ന്നു. “സാക്ഷ്യ​പെ​ട്ട​കം” “ഉടമ്പടി​പ്പെ​ട്ട​കം” “യഹോ​വ​യു​ടെ ഉടമ്പടി​പ്പെ​ട്ട​കം” ‘അങ്ങയുടെ (യഹോവയുടെ) ശക്തിയു​ടെ പ്രതീ​ക​മാ​യ പെട്ടകം’ തുടങ്ങി​യ​വ​യാണ്‌ അവ.—സംഖ്യ 7:89; യോശുവ 3:6, 13; 2 ദിനവൃ​ത്താ​ന്തം 6:41.

     ഉടമ്പടി​പ്പെ​ട്ട​ക​ത്തി​ന്റെ മൂടിയെ ‘അനുര​ഞ്‌ജ​ന​മൂ​ടി​യു​ടെ ഭവനം’ അഥവാ “അനുര​ഞ്‌ജ​ന​മൂ​ടി”എന്നും വിളിച്ചിട്ടുണ്ട്‌. (1 ദിനവൃ​ത്താ​ന്തം 28:11) പാപപ​രി​ഹാ​ര ദിവസ​ത്തിൽ പെട്ടക​ത്തി​ന്റെ മൂടി​യു​ടെ പ്രത്യേ​ക​ധർമ​ത്തെ​യാണ്‌ ഈ പദം അർഥമാ​ക്കു​ന്നത്‌. അന്ന്‌ മഹാപു​രോ​ഹി​തൻ യാഗം അർപ്പി​ക്ക​പ്പെട്ട മൃഗങ്ങ​ളു​ടെ രക്തം മൂടി​യി​ന്മേ​ലും മൂടി​യു​ടെ മുമ്പാ​കെ​യും തളിക്കുമായിരുന്നു. ഈ പ്രവൃ​ത്തി​യി​ലൂ​ടെ മഹാപു​രോ​ഹി​തൻ “അവനും അവന്റെ ഭവനത്തി​നും ഇസ്രാ​യേൽസ​ഭ​യ്‌ക്കു മുഴു​വ​നും പാപപ​രി​ഹാ​രം വരുത്തും.” അതു ദൈവ​വു​മാ​യി അനുര​ഞ്‌ജ​ന​ത്തി​ലാ​കാൻ അല്ലെങ്കിൽ പാപങ്ങളെ മൂടാൻ സഹായിച്ചു.—ലേവ്യ 16:14-17.

ഉടമ്പടി​പ്പെ​ട്ട​കം ഇന്ന്‌ നിലവിലുണ്ടോ?

 അതു നിലവി​ലു​ള്ള​താ​യി ഒരു തെളി​വു​മി​ല്ല. ഒരു ഉടമ്പടി​പ്പെ​ട്ട​കം മേലാൽ ആവശ്യ​മി​ല്ലെ​ന്നും അതി​നോ​ടു​ള്ള ബന്ധത്തിൽ ഏർപ്പെ​ടു​ത്തി​യ ഉടമ്പടിക്ക്‌ പകരമാണ്‌ യേശു​വി​ന്റെ യാഗത്തി​ന്റെ അടിസ്ഥാ​ന​ത്തി​ലു​ള്ള ‘പുതിയ ഉടമ്പടി​യെ​ന്നും’ ബൈബിൾ വ്യക്തമാ​ക്കു​ന്നു. (യിരെമ്യ 31:31-33; എബ്രായർ 8:13; 12:24) മാത്രമല്ല, ഉടമ്പടി​പ്പെ​ട്ട​കം ഇല്ലാത്ത ഒരു കാലഘട്ടം വരു​മെ​ങ്കി​ലും അതിന്റെ കുറവ്‌ ദൈവ​ജ​ന​ത്തിന്‌ അനുഭ​വ​പ്പെ​ടു​ക​യി​ല്ലെ​ന്നും ബൈബിൾ മുൻകൂ​ട്ടി​പ്പ​റ​ഞ്ഞി​രു​ന്നു.—യിരെമ്യ 3:16.

 പുതിയ ഉടമ്പടി ഏർപ്പെ​ടു​ത്തി​യ​ശേ​ഷം അപ്പോ​സ്‌ത​ല​നാ​യ യോഹ​ന്നാന്‌ ലഭിച്ച ഒരു ദർശന​ത്തിൽ ഉടമ്പടി​പ്പെ​ട്ട​കം സ്വർഗ​ത്തിൽ പ്രത്യ​ക്ഷ​പ്പെ​ട്ട​താ​യി നമ്മൾ ബൈബി​ളിൽ വായിക്കുന്നു. (വെളിപാട്‌ 11:15, 19) ഈ പ്രതീ​കാ​ത്മക പെട്ടകം ദൈവ​ത്തി​ന്റെ സാന്നിധ്യത്തെയും, പുതിയ ഉടമ്പടി​യി​ന്മേ​ലു​ള്ള ദൈവ​ത്തി​ന്റെ അനു​ഗ്ര​ഹ​ത്തെ​യും അർഥമാക്കുന്നു.

ഈ ഉടമ്പടി​പ്പെ​ട്ട​ക​ത്തിന്‌ മാന്ത്രികശക്തിയുണ്ടോ?

 ഇല്ല. ഉടമ്പടി​പ്പെ​ട്ട​കം കൈവ​ശ​മു​ണ്ടാ​യി​രി​ക്കു​ന്നത്‌ ഒരിക്ക​ലും വിജയം ഉറപ്പു​ത​രു​മാ​യി​രു​ന്നില്ല. ഉദാഹരണത്തിന്‌, ഹായി പട്ടണത്തി​ലു​ള്ള​വ​രു​മാ​യി യുദ്ധത്തിൽ ഏർപ്പെ​ടു​മ്പോൾ യിസ്രാ​യേ​ല്യ​രു​ടെ പക്കൽ ഉടമ്പടി​പ്പെ​ട്ട​ക​മു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. എന്നിട്ടും അവർ തോറ്റു​പോ​കാൻ കാരണം അവരുടെ ഭാഗത്തെ അവിശ്വ​സ്‌ത​ത​യാ​യി​രു​ന്നു. (യോശുവ 7:1-6) മറ്റൊരു സമയത്ത്‌ യുദ്ധഭൂ​മി​യി​ലേക്ക്‌ ഉടമ്പടി​പ്പെ​ട്ട​കം എടുത്തു​കൊ​ണ്ടു​പോ​യി​ട്ടു​പോ​ലും ഫെലി​സ്‌ത്യ​രു​മാ​യുള്ള യുദ്ധത്തിൽ അവർ അമ്പേ പരാജ​യ​പ്പെ​ട്ടു. ഇസ്രാ​യേ​ല്യ പുരോ​ഹി​ത​ന്മാ​രാ​യ ഹൊഫ്‌നി​യു​ടെ​യും ഫീനെ​ഹാ​സി​ന്റെ​യും ദുഷ്ടത നിമി​ത്ത​മാ​യി​രു​ന്നു അതു സംഭവിച്ചത്‌. (1 ശമുവേൽ 2:12; 4:1-11) യുദ്ധത്തിൽ ഫെലി​സ്‌ത്യർ ഉടമ്പടി​പ്പെ​ട്ട​കം പിടി​ച്ചെ​ടു​ത്തു. എന്നാൽ അത്‌ തിരികെ ഇസ്രാ​യേ​ലി​ലേക്ക്‌ മടക്കി​ക്കൊ​ടു​ക്കു​ന്ന​തു​വരെ രോഗ​ങ്ങ​ളാൽ ദൈവം അവരെ ശിക്ഷിച്ചു.—1 ശമുവേൽ 5:11–6:5.

ഉടമ്പടി​പ്പെ​ട്ട​ക​ത്തി​ന്റെ ചരിത്രം

വർഷം (ബി.സി.യിൽ)

സംഭവം

1513

ഇസ്രാ​യേ​ല്യർ നൽകിയ സാധന​സാ​മ​ഗ്രി​കൾകൊണ്ട്‌ ബസലേ​ലും അവന്റെ പണിയാ​ളു​ക​ളും നിർമി​ക്കു​ന്നു.—പുറപ്പാട്‌ 25:1, 2; 37:1.

1512

വിശു​ദ്ധ​കൂ​ടാ​രം, പൗരോ​ഹി​ത്യം എന്നിവ​യോ​ടൊ​പ്പം മോശ ഉദ്‌ഘാ​ട​നം ചെയ്യുന്നു.—പുറപ്പാട്‌ 40:1-3, 9, 20, 21.

1512—1070-നു ശേഷം

പല ഇടങ്ങളി​ലേ​ക്കു കൊണ്ടു​പോ​കു​ന്നു.—യോശുവ 18:1; ന്യായാ​ധി​പ​ന്മാർ 20:26, 27; 1 ശമുവേൽ 1:24; 3:3; 6:11-14; 7:1, 2.

1070-നു ശേഷം

ദാവീദ്‌ രാജാവ്‌ യെരു​ശ​ലേ​മി​ലേ​ക്കു കൊണ്ടു​വ​രു​ന്നു.—2 ശമുവേൽ 6:12.

1026

യെരു​ശ​ലേ​മിൽ ശലോ​മോൻ പണിത ആലയത്തിൽ വെക്കുന്നു.—1 രാജാ​ക്ക​ന്മാർ 8:1, 6.

642

യോശി​യാ രാജാവ്‌ ആലയത്തി​ലേ​ക്കു തിരികെ കൊടു​ക്കു​ന്നു.—2 ദിനവൃ​ത്താ​ന്തം 35:3. b

607-നു മുമ്പ്‌

സാധ്യ​ത​യ​നു​സ​രിച്ച്‌ ആലയത്തിൽനിന്ന്‌ അതു എടുത്തു​മാ​റ്റി​യി​ട്ടു​ണ്ടാ​കാം. ബി.സി. 607-ൽ ആലയം നശിപ്പി​ക്ക​പ്പെ​ട്ട​പ്പോൾ അവി​ടെ​നിന്ന്‌ ബാബി​ലോ​ണി​ലേക്ക്‌ എടുത്തു​കൊ​ണ്ടു​പോ​യ സാധാ​ന​സാ​മ​ഗ്രി​ക​ളു​ടെ പട്ടിക​യി​ലോ പിന്നീട്‌ യെരു​ശ​ലേ​മി​ലേ​ക്കു മടക്കി​ക്കൊ​ടു​ത്ത വസ്‌തു​ക്ക​ളു​ടെ പട്ടിക​യി​ലോ നിയമ​പെ​ട്ട​ക​ത്തെ​ക്കു​റിച്ച്‌ യാതൊ​രു സൂചന​യു​മി​ല്ല.—2 രാജാ​ക്ക​ന്മാർ 25:13-17; എസ്ര 1:7-11.

63

യെരു​ശ​ലേ​മി​നെ കീഴടക്കി ആലയത്തി​ന്റെ അതിവി​ശു​ദ്ധം പരി​ശോ​ധി​ച്ച റോമൻ ജനറലായ പോംപി നിയമ​പെ​ട്ട​കം അവിടെ കണ്ടെത്താ​നാ​യി​ല്ലെന്ന്‌ പ്രഖ്യാ​പി​ക്കു​ക​യു​ണ്ടാ​യി. c

a ഉടമ്പടിപ്പെട്ടകം ചുമന്നു​കൊ​ണ്ടു​പോ​കു​മ്പോൾ ശ്രദ്ധി​ക്കേണ്ട കാര്യ​ങ്ങ​ളെ​ക്കു​റി​ച്ചും അതു മൂടേ​ണ്ട​തി​ന്റെ പ്രാധാ​ന്യ​ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ചും ഉള്ള ദൈവ​നി​യ​മ​ങ്ങൾ അനുസ​രി​ക്കാ​തി​രു​ന്ന​പ്പോൾ ദാരു​ണ​മാ​യ ഫലങ്ങൾ ഇസ്രാ​യേ​ല്യർക്ക്‌ ഏറ്റുവാ​ങ്ങേ​ണ്ടി​വ​ന്നു.—1 ശമുവേൽ 6:19; 2 ശമുവേൽ 6:2-7.

b ആര്‌, എപ്പോൾ, എങ്ങനെ ഉടമ്പടി​പ്പെ​ട്ട​കം മാറ്റി​യെന്ന്‌ ബൈബിൾ പറയു​ന്നി​ല്ല.

c റ്റാസിറ്റസിന്റെ ‘വൃത്താന്തങ്ങൾ’ (The Histories) പുസ്‌ത​കം 5, ഖണ്ഡിക 9 കാണുക.