റൊ​മേ​നി​യ

സത്യക്രിസ്‌ത്യാനികൾക്കെതിരെയുള്ള പീഡനം അന്ത്യനാ​ളു​ക​ളിൽ പാരമ്യ​ത്തി​ലെ​ത്തു​മെന്ന്‌ ബൈബിൾ മുൻകൂ​ട്ടി​പ്പ​റഞ്ഞു. (ഉല്‌പ. 3:15; വെളി. 12:13, 17) ആ പ്രവച​ന​ത്തി​നു ശ്രദ്ധാർഹ​മായ നിവൃ​ത്തി​യു​ണ്ടാ​യി​ട്ടുള്ള ദേശങ്ങ​ളിൽ ഒന്നാണ്‌ റൊ​മേ​നിയ. എന്നിരു​ന്നാ​ലും ഹൃദയ​ങ്ങ​ളിൽ തീക്ഷ്‌ണ​മാ​യി കത്തിനിൽക്കുന്ന സത്യത്തി​ന്റെ തീജ്വാ​ലകൾ കെടു​ത്തി​ക്ക​ള​യാൻ റൊ​മേ​നി​യ​യി​ലെ യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷികൾ യാതൊ​ന്നി​നെ​യും അനുവ​ദി​ച്ചി​ട്ടി​ല്ലെന്ന്‌ ഈ വിവരണം നമുക്കു കാണി​ച്ചു​ത​രും. (യിരെ. 20:9) മറിച്ച്‌ “ബഹു സഹിഷ്‌ണുത, കഷ്ടം, ബുദ്ധി​മു​ട്ടു, സങ്കടം, തല്ലു, തടവു” എന്നിവ​യി​ലൂ​ടെ​യെ​ല്ലാം അവർ ദൈവ​ത്തി​ന്റെ ശുശ്രൂ​ഷ​ക​രാ​ണെന്നു പ്രകട​മാ​ക്കി​യി​രി​ക്കു​ന്നു. (2 കൊരി. 6:4, 5) ക്ലേശപൂർണ​മായ ഈ നാളു​ക​ളിൽ ദൈവ​ത്തോ​ടു​കൂ​ടെ നടക്കാൻ ആഗ്രഹി​ക്കുന്ന സകലർക്കും അവരുടെ നിർമ​ല​ത​യു​ടെ ചരിത്രം പ്രോ​ത്സാ​ഹ​ന​മാ​കട്ടെ.

മനുഷ്യ​ച​രി​ത്ര​ത്തി​ലെ ഏറ്റവും വിപത്‌ക​ര​വും അസ്ഥിര​വു​മായ കാലഘ​ട്ട​ത്തി​നു തുടക്കം കുറിച്ച വർഷമാണ്‌ 1914. പല യൂറോ​പ്യൻ നാടു​ക​ളി​ലും നിർദ​യ​രായ സ്വേച്ഛാ​ധി​പ​തി​ക​ളും അതിരു​കടന്ന രാഷ്‌ട്രീയ ആദർശ​വാ​ദ​ങ്ങ​ളും തലപൊ​ക്കു​ക​യും മൃഗീ​യ​മായ കൊല​പാ​ത​കങ്ങൾ അരങ്ങേ​റു​ക​യും ചെയ്‌ത ഒരു കാലഘ​ട്ട​മാ​ണത്‌. ഇതി​ന്റെ​യെ​ല്ലാം ഇടയിൽപ്പെ​ട്ടു​പോയ റൊ​മേ​നി​യ​ക്കാർക്കു വളരെ കഷ്ടം സഹി​ക്കേ​ണ്ടി​വന്നു. യേശു​ക്രി​സ്‌തു​വി​നെ അനുസ​രി​ച്ചു​കൊണ്ട്‌ “ദൈവ​ത്തി​ന്നു​ള​ളതു ദൈവ​ത്തി​ന്നു” കൊടു​ക്കാ​നും രാഷ്‌ട്ര​ത്തിന്‌ ആരാധന അർപ്പി​ക്കു​ന്ന​തിൽനി​ന്നു വിട്ടു​നിൽക്കാ​നും ദൃഢചി​ത്തർ ആയിരു​ന്ന​വ​രു​ടെ അവസ്ഥയും അതുതന്നെ ആയിരു​ന്നു.—മത്താ. 22:21.

1945-നു മുമ്പ്‌ യഹോ​വ​യു​ടെ ജനത്തെ ആക്രമി​ക്കു​ന്ന​തിൽ റൊ​മേ​നി​യ​യി​ലെ ഓർത്ത​ഡോ​ക്‌സ്‌, കത്തോ​ലി​ക്കാ പുരോ​ഹി​ത​ന്മാർ  ചുക്കാൻപി​ടി​ച്ചു. ആ ലക്ഷ്യത്തിൽ അവർ രാഷ്‌ട്രീ​യ​ക്കാ​രെ​യും പോലീ​സു​കാ​രെ​യും സ്വാധീ​നി​ക്കു​ക​യും പള്ളി​പ്ര​സം​ഗങ്ങൾ നടത്തു​ക​യും ചെയ്‌തു. പിന്നീട്‌ പീഡന​ത്തി​ന്റെ കൊടു​ങ്കാറ്റ്‌ അഴിച്ചു​വി​ട്ടത്‌ കമ്മ്യൂ​ണി​സ്റ്റു​കാർ ആയിരു​ന്നു. മൃഗീ​യ​വും വ്യവസ്ഥാ​പി​ത​വു​മായ പീഡന മുറകൾ നാലു പതിറ്റാ​ണ്ടോ​ളം അവർ തുടർന്നു.

അത്തരം പ്രതി​കൂല സാഹച​ര്യ​ങ്ങ​ളി​ലും സുവാർത്താ​പ്ര​സം​ഗം പുരോ​ഗ​മി​ച്ചത്‌ എന്തു​കൊ​ണ്ടാണ്‌? “ഞാനോ ലോകാ​വ​സാ​ന​ത്തോ​ളം എല്ലാനാ​ളും നിങ്ങ​ളോ​ടു​കൂ​ടെ ഉണ്ട്‌” എന്ന തന്റെ വാക്കു​കൾക്കു ചേർച്ച​യിൽ യേശു പ്രവർത്തി​ച്ച​താ​യി​രു​ന്നു അതിന്റെ കാരണം. (മത്താ. 28:20) റൊ​മേ​നിയ ഉൾപ്പെ​ടു​ന്ന​തും ഇന്നു പൂർവ​യൂ​റോപ്പ്‌ എന്ന പേരിൽ അറിയ​പ്പെ​ടു​ന്ന​തു​മായ ഭൂപ്ര​ദേ​ശത്ത്‌ ഏകദേശം നൂറു വർഷം​മുമ്പ്‌ ദൈവ​രാ​ജ്യ​ത്തി​ന്റെ വിത്ത്‌ ആദ്യമാ​യി വിതയ്‌ക്ക​പ്പെട്ട കാല​ത്തേക്ക്‌ നമുക്കി​പ്പോൾ തിരി​കെ​പ്പോ​കാം.

റൊ​മേ​നി​യ​ക്കാർ സ്വദേ​ശ​ത്തേക്കു മടങ്ങുന്നു

ബൈബിൾ വിദ്യാർഥി​യാ​യി​രുന്ന ചാൾസ്‌ റ്റെയ്‌സ്‌ റസ്സൽ 1891-ൽ തന്റെ പ്രസംഗ പര്യട​ന​ത്തി​ന്റെ ഭാഗമാ​യി പൂർവ​യൂ​റോ​പ്പി​ലെ ചില ഭാഗങ്ങൾ സന്ദർശി​ച്ചു. അദ്ദേഹ​ത്തി​നു ലഭിച്ച പ്രതി​ക​രണം അത്ര പ്രോ​ത്സാ​ഹ​ജ​നകം ആയിരു​ന്നില്ല. “സത്യ​ത്തോ​ടുള്ള താത്‌പ​ര്യ​മോ അതു കേൾക്കാ​നുള്ള മനസ്സൊ​രു​ക്ക​മോ ഞങ്ങൾക്കു കാണാ​നാ​യില്ല,” അദ്ദേഹം റിപ്പോർട്ടു ചെയ്‌തു. എന്നാൽ റൊ​മേ​നി​യ​യിൽ ആ സാഹച​ര്യ​ത്തി​നു പെട്ടെ​ന്നു​തന്നെ മാറ്റം​വ​രാ​നി​രി​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു. നേരി​ട്ട​ല്ലെ​ങ്കി​ലും അവിടത്തെ വേലയ്‌ക്കു തുടക്കം കുറി​ക്കു​ന്ന​തിൽ റസ്സൽ സഹോ​ദ​രൻതന്നെ ഒരു നിർണാ​യക പങ്കുവ​ഹി​ക്കു​മാ​യി​രു​ന്നു. എങ്ങനെ?

19-ാം നൂറ്റാ​ണ്ടി​ന്റെ അവസാ​ന​ത്തോ​ടെ റൊ​മേ​നി​യ​യിൽ സാമൂ​ഹി​ക​വും സാമ്പത്തി​ക​വു​മായ സാഹച​ര്യ​ങ്ങ​ളി​ലു​ണ്ടായ മാറ്റം നിമിത്തം അനേക​രും ഐക്യ​നാ​ടു​കൾ ഉൾപ്പെ​ടെ​യുള്ള മറ്റു ദേശങ്ങ​ളിൽ ജോലി തേടി​പ്പോ​യി. ഭൗതിക നേട്ട​ത്തോ​ടൊ​പ്പം ബൈബിൾസ​ത്യം സംബന്ധിച്ച സൂക്ഷ്‌മ പരിജ്ഞാ​നം സമ്പാദി​ക്കാ​നും ചിലർക്ക്‌ അത്‌ അവസര​മൊ​രു​ക്കി. കാരോ​ളി സാബോ​യും യോ​ഷെഫ്‌ കിസും അതിന്‌ ഉദാഹ​ര​ണ​മാണ്‌. ആത്മീയ മനസ്‌ക​രായ ആ പുരു​ഷ​ന്മാർ റസ്സൽ സഹോ​ദരൻ നടത്തിയ പല ബൈബിൾ പ്രഭാ​ഷ​ണ​ങ്ങ​ളും കേൾക്കു​ക​യു​ണ്ടാ​യി.

അവർക്കു ബൈബി​ളിൽ യഥാർഥ താത്‌പ​ര്യം ഉണ്ടെന്നു മനസ്സി​ലാ​ക്കിയ റസ്സൽ സഹോ​ദരൻ അവരോ​ടു നേരിട്ടു സംസാ​രി​ക്കാൻ തീരു​മാ​നി​ച്ചു. ചർച്ചയ്‌ക്കി​ട​യിൽ, ബന്ധുക്ക​ളെ​യും സുഹൃ​ത്തു​ക്ക​ളെ​യും രാജ്യ​ദൂത്‌ അറിയി​ക്കാൻ റൊ​മേ​നി​യ​യി​ലേക്കു മടങ്ങി​പ്പോ​കു​ന്ന​തി​നെ​ക്കു​റി​ച്ചു ചിന്തി​ക്കാൻ അദ്ദേഹം കാരോ​ളി​യോ​ടും യോ​ഷെ​ഫി​നോ​ടും പറഞ്ഞു. രണ്ടു​പേർക്കും അതിനു സമ്മതമാ​യി​രു​ന്നു. 1911-ൽ റൊ​മേ​നി​യ​യി​ലേക്കു  കപ്പൽക​യ​റിയ അവർ ട്രാൻസിൽവേ​നി​യ​യി​ലെ റ്റിർഗു-മൂറെഷ്‌ എന്ന നഗരത്തിൽ താമസ​മു​റ​പ്പി​ച്ചു.

സ്വദേ​ശ​ത്തേ​ക്കു മടങ്ങവേ, കുടും​ബാം​ഗ​ങ്ങ​ളിൽ ആരെങ്കി​ലും സത്യം സ്വീക​രി​ക്ക​ണ​മേ​യെന്ന്‌ കാരോ​ളി സഹോ​ദരൻ പ്രാർഥി​ച്ചു. വീട്ടിൽ എത്തിയ​പ്പോൾ ബന്ധുക്ക​ളോ​ടു സാക്ഷീ​ക​രി​ച്ചു​കൊണ്ട്‌ അദ്ദേഹം തന്റെ പ്രാർഥ​ന​യ്‌ക്കു ചേർച്ച​യിൽ പ്രവർത്തി​ക്കു​ക​യും ചെയ്‌തു. അദ്ദേഹ​ത്തി​നു താമസ​സൗ​ക​ര്യം ഒരുക്കി​ക്കൊ​ടുത്ത കത്തോ​ലി​ക്കാ വിശ്വാ​സി​യായ സഹോ​ദ​ര​പു​ത്രി ഷൂഷന എന്യെ​ഡി​യും അക്കൂട്ട​ത്തിൽ ഉണ്ടായി​രു​ന്നു. ഷൂഷന​യു​ടെ ഭർത്താ​വി​ന്റെ തൊഴിൽ പൂക്കൃഷി ആയിരു​ന്നു. പൂക്കൾ ചന്തയിൽ കൊണ്ടു​പോ​യി വിറ്റി​രു​ന്നത്‌ ഷൂഷന​യാ​യി​രു​ന്നു.

ജോലി തുടങ്ങു​ന്ന​തി​നു​മു​മ്പാ​യി എല്ലാ പ്രഭാ​ത​ത്തി​ലും ഷൂഷന കുർബാ​ന​യിൽ സംബന്ധി​ച്ചി​രു​ന്നു. അതു​പോ​ലെ​തന്നെ, കുടും​ബാം​ഗങ്ങൾ എല്ലാവ​രും ഉറങ്ങാൻപോ​യ​തി​നു​ശേഷം എല്ലാ രാത്രി​യി​ലും പൂന്തോ​ട്ട​ത്തിൽച്ചെന്ന്‌ അവൾ പ്രാർഥി​ക്കു​മാ​യി​രു​ന്നു. കാരോ​ളി ഇതെല്ലാം നിരീ​ക്ഷി​ക്കു​ന്നു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. ഒരു ദിവസം രാത്രി​യിൽ പൂന്തോ​ട്ട​ത്തിൽ ആയിരുന്ന ഷൂഷനയെ സമീപിച്ച്‌, തോളത്തു മെല്ലെ കൈ​വെ​ച്ചു​കൊണ്ട്‌ അദ്ദേഹം ഇങ്ങനെ പറഞ്ഞു: “ഷൂഷന, നിന്റെ ഹൃദയം ശുദ്ധമാണ്‌. നീ സത്യം കണ്ടെത്തും.” അദ്ദേഹ​ത്തി​ന്റെ വാക്കുകൾ എത്ര സത്യമാ​യി​രു​ന്നു! ഷൂഷന പൂർണ​ഹൃ​ദ​യ​ത്തോ​ടെ രാജ്യ​ദൂത്‌ സ്വീക​രി​ച്ചു. യഹോ​വ​യ്‌ക്കു ജീവിതം സമർപ്പിച്ച റ്റിർഗു-മൂറെ​ഷി​ലെ ആദ്യ വ്യക്തി​യാ​യി​രു​ന്നു അവൾ. 87-ാം വയസ്സിൽ മരണമ​ട​യു​ന്ന​തു​വ​രെ​യും ഷൂഷന തന്റെ വിശ്വ​സ്‌ത​ഗതി തുടർന്നു.

എന്യെഡി കുടും​ബ​ത്തിൽ ജോലി​ക്കു നിന്നി​രുന്ന ചെറു​പ്പ​ക്കാ​ര​നായ ഷാൻഡോർ യോഷ​യോ​ടും കാരോ​ളി സഹോ​ദരൻ സാക്ഷീ​ക​രി​ച്ചു. സഹോ​ദ​ര​ന്മാർ ഇരുവ​രും ചേർന്നു നടത്തിയ എല്ലാ യോഗ​ങ്ങ​ളി​ലും ഷാൻഡോർ പങ്കെടു​ക്കു​ക​യും പെട്ടെന്നു പുരോ​ഗ​മി​ക്കു​ക​യും ചെയ്‌തു.  അധികം താമസി​യാ​തെ ഈ പതി​നെ​ട്ടു​കാ​രൻ മൂറെഷ്‌ എന്ന പ്രവി​ശ്യ​യി​ലുള്ള സ്വന്തം ഗ്രാമ​മായ സററ്റ്‌സെ​നി​യിൽ സാക്ഷീ​ക​രി​ക്കാ​നും മികച്ച തിരു​വെ​ഴു​ത്തു പ്രഭാ​ഷ​ണങ്ങൾ നടത്താ​നും തുടങ്ങി. കാല​ക്ര​മ​ത്തിൽ ഷാൻഡോ​റി​ന്റെ “ശ്ലാഘ്യ​പത്ര”ങ്ങളിൽ 24 കുട്ടി​ക​ളും—13 പെൺകു​ട്ടി​ക​ളും 11 ആൺകു​ട്ടി​ക​ളും—ആറു ദമ്പതി​ക​ളും ഉൾപ്പെട്ടു.—2 കൊരി. 3:1, 2.

റ്റിർഗു-മൂറെ​ഷിൽ പ്രവർത്തനം ആരംഭിച്ച യോ​ഷെഫ്‌ സഹോ​ദ​ര​നും കാരോ​ളി സഹോ​ദ​ര​നും ട്രാൻസിൽവേ​നി​യ​യി​ലു​ട​നീ​ളം പ്രസം​ഗി​ച്ചു. ക്ലൂഷ്‌-നാപോ​ക്ക​യിൽനിന്ന്‌ 30 കിലോ​മീ​റ്റർ അകലെ​യുള്ള ഡൂം​ബ്രാ​വാ പ്രവി​ശ്യ​യി​ലാ​യി​രി​ക്കെ അവർ വാസിലെ കോസ്റ്റ്യാ എന്ന ഒരു ബാപ്‌റ്റിസ്റ്റ്‌ സഭക്കാ​രനെ കണ്ടുമു​ട്ടി. ഉയരം​കു​റഞ്ഞ, ദൃഢചി​ത്ത​നായ വാസിലെ ബൈബി​ളി​ന്റെ തീക്ഷ്‌ണ​ത​യുള്ള ഒരു പഠിതാവ്‌ ആയിരു​ന്നു. ക്രിസ്‌തു​വി​ന്റെ ആയിര​വർഷ വാഴ്‌ച സംബന്ധിച്ച്‌ ആശയക്കു​ഴ​പ്പ​ത്തി​ലാ​യി​രുന്ന അദ്ദേഹം, യോ​ഷെഫ്‌ സഹോ​ദ​ര​നും കാരോ​ളി സഹോ​ദ​ര​നും തിരു​വെ​ഴു​ത്തു​കൾ വിശദീ​ക​രി​ച്ചു​കൊ​ടു​ക്കവേ ഏകാ​ഗ്ര​ത​യോ​ടെ ശ്രദ്ധിച്ചു. ഹംഗേ​റി​യൻ ഭാഷയും അറിയാ​മാ​യി​രുന്ന വാസിലെ സ്‌നാ​പ​ന​ത്തെ​ത്തു​ടർന്ന്‌ തന്റെ പ്രവി​ശ്യ​യി​ലുള്ള റൊ​മേ​നി​യ​ക്കാർക്കും ഹംഗറി​ക്കാർക്കും സമഗ്ര​മായ ഒരു സാക്ഷ്യം നൽകി. പിന്നീട്‌ ഒരു കോൽപോർട്ടർ (മുഴു​സമയ ശുശ്രൂ​ഷകൻ) ആയി സേവിച്ച അദ്ദേഹം മരണം​വരെ ആ പദവി​യിൽ തുടർന്നു.

 അങ്ങു ദൂരെ റൊ​മേ​നി​യ​യു​ടെ വടക്കു​പ​ടി​ഞ്ഞാ​റാ​യി സ്ഥിതി​ചെ​യ്യുന്ന സാറ്റൂ-മാറേ നഗരത്തി​ലേ​ക്കും കാരോ​ളി സഹോ​ദരൻ സുവാർത്ത വ്യാപി​പ്പി​ച്ചു. അവിടെ അദ്ദേഹം പാറസ്‌കിവ കോൽമാർ എന്ന ദൈവ​ഭ​ക്ത​യായ ഒരു സ്‌ത്രീ​യെ കണ്ടുമു​ട്ടി. അവർ വളരെ പെട്ടെന്നു സത്യം സ്വീക​രി​ച്ചു. പാറസ്‌കിവ അവരുടെ ഒമ്പതു മക്കളെ യഹോ​വയെ സ്‌നേ​ഹി​ക്കാൻ പഠിപ്പി​ച്ചു. സാക്ഷി​ക​ളു​ടെ അഞ്ചു തലമു​റകൾ അടങ്ങി​യ​താണ്‌ ഇന്ന്‌ അവരുടെ കുടും​ബം!

ഐക്യ​നാ​ടു​ക​ളിൽവെച്ചു ബൈബിൾസ​ത്യം പഠിക്കു​ക​യും ഒന്നാം ലോക​മ​ഹാ​യു​ദ്ധ​ത്തി​നു​മുമ്പ്‌ സ്വദേ​ശ​ത്തേക്കു മടങ്ങു​ക​യും ചെയ്‌ത മറ്റൊരു റൊ​മേ​നി​യ​ക്കാ​ര​നാ​യി​രു​ന്നു അലെക്‌സ റോ​മോ​ച്ചിയ. വടക്കു പടിഞ്ഞാ​റൻ ട്രാൻസിൽവേ​നി​യ​യി​ലുള്ള ബെനെ​സാറ്റ്‌ എന്ന സ്വന്തം ഗ്രാമ​ത്തി​ലേ​ക്കാണ്‌ അലെക്‌സ പോയത്‌. അധികം താമസി​യാ​തെ, ബൈബിൾ വിദ്യാർഥി​ക​ളു​ടെ (അങ്ങനെ​യാണ്‌ യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷികൾ അന്ന്‌ അറിയ​പ്പെ​ട്ടി​രു​ന്നത്‌) ഒരു ചെറിയ കൂട്ടം ആ പ്രദേ​ശത്ത്‌ ഒന്നിച്ചു കൂടി​വ​രാൻ തുടങ്ങി. അലെക്‌സ​യു​ടെ സഹോ​ദ​രന്റെ പുത്ര​ന്മാ​രായ എലെക്‌ റോ​മോ​ച്ചി​യ​യും ഗാവ്‌റില റോ​മോ​ച്ചി​യ​യും അതിൽ ഉൾപ്പെ​ട്ടി​രു​ന്നു. ഇന്ന്‌ അലെക്‌സ​യു​ടെ വലിയ കുടും​ബ​വും സാക്ഷി​ക​ളു​ടെ അഞ്ചു തലമു​റകൾ ഉൾപ്പെ​ട്ട​താണ്‌.

ക്രിസ്‌തീ​യ നിഷ്‌പ​ക്ഷ​ത​യു​ടെ പേരിൽ കഠിന​മാ​യി പീഡി​പ്പി​ക്ക​പ്പെട്ട എലെക്‌ ഐക്യ​നാ​ടു​ക​ളി​ലേക്കു കുടി​യേറി. 1922-ൽ ഒഹാ​യോ​യി​ലെ സീഡാർ പോയി​ന്റിൽവെച്ചു നടന്ന ബൈബിൾ വിദ്യാർഥി​ക​ളു​ടെ ഒരു പ്രത്യേക കൺ​വെൻ​ഷ​നിൽ അദ്ദേഹം സംബന്ധി​ച്ചു. യഥാർഥ​ത്തിൽ, റൊ​മേ​നി​യൻ  സംസാ​രി​ക്കു​ന്ന​വർക്കാ​യി പരിപാ​ടി​കൾ ആ ഭാഷയി​ലേക്കു തർജമ ചെയ്യാ​നുള്ള പദവി അദ്ദേഹ​ത്തി​നു ലഭിക്കു​ക​യു​ണ്ടാ​യി. റൊ​മേ​നി​യ​യിൽത്തന്നെ തുടർന്ന ഗാവ്‌റില, കാരോ​ളി സഹോ​ദ​ര​നോ​ടും യോ​ഷെഫ്‌ സഹോ​ദ​ര​നോ​ടു​മൊ​പ്പം ട്രാൻസിൽവേ​നി​യ​യിൽ പ്രസം​ഗി​ക്കു​ക​യും തഴച്ചു വളർന്നു​കൊ​ണ്ടി​രുന്ന സഭക​ളെ​യും കൂട്ടങ്ങ​ളെ​യും സന്ദർശി​ക്കു​ക​യും ചെയ്‌തു. പിന്നീട്‌ അദ്ദേഹം റൊ​മേ​നി​യ​യി​ലെ ആദ്യത്തെ ബ്രാഞ്ച്‌ ഓഫീ​സിൽ സേവിച്ചു.

ഒന്നാം ലോക​മ​ഹാ​യു​ദ്ധ​കാ​ലത്ത്‌ അറസ്റ്റു​ചെ​യ്യ​പ്പെട്ട ഇമാ​നോ​യിൽ കിന്റ്‌സ എന്ന റൊ​മേ​നി​യ​ക്കാ​രനെ ദൂരെ ഇറ്റലി​യി​ലുള്ള ഒരു സൈനിക ജയിലി​ലേക്ക്‌ അയച്ചു. സായുധ സേവന​ത്തി​നു വിസമ്മ​തി​ച്ച​തി​നാൽ തടവി​ലാ​ക്ക​പ്പെ​ട്ടി​രുന്ന ചില ബൈബിൾ വിദ്യാർഥി​കളെ അദ്ദേഹം അവിടെ കണ്ടുമു​ട്ടി. അവർ നൽകിയ തിരു​വെ​ഴു​ത്ത​ധി​ഷ്‌ഠിത സന്ദേശം ഇമാ​നോ​യിൽ ഹൃദയ​പൂർവം കൈ​ക്കൊ​ണ്ടു. 1919-ൽ സ്വത​ന്ത്ര​നാ​യ​തി​നെ​ത്തു​ടർന്ന്‌ സ്വദേ​ശ​മായ മാറാ​മു​റെഷ്‌ പ്രവി​ശ്യ​യി​ലുള്ള ബായാ-മാറേ​യി​ലേക്കു മടങ്ങിയ അദ്ദേഹം തീക്ഷ്‌ണ​ത​യോ​ടെ സുവാർത്ത പ്രസം​ഗി​ക്കു​ക​യും ബൈബിൾ വിദ്യാർഥി​ക​ളു​ടെ മറ്റൊരു കൂട്ടം രൂപം​കൊ​ള്ളു​ന്ന​തിന്‌ സഹായി​ക്കു​ക​യും ചെയ്‌തു.

സുവാർത്ത​യു​ടെ ആദ്യകാല മുന്നണി​പ്ര​വർത്ത​ക​രു​ടെ​യും അവരുടെ സന്ദേശം ശ്രദ്ധി​ച്ച​വ​രു​ടെ​യും തീക്ഷ്‌ണ​ത​യും ആത്മത്യാഗ മനഃസ്ഥി​തി​യും നിമിത്തം ശിഷ്യ​ന്മാ​രു​ടെ എണ്ണം വർധി​ക്കു​ക​യും ബൈബിൾ വിദ്യാർഥി​ക​ളു​ടെ അനേകം ചെറിയ കൂട്ടങ്ങൾ രാജ്യ​ത്തു​ട​നീ​ളം നിലവിൽ വരുക​യും ചെയ്‌തു. യഥാർഥ​ത്തിൽ, 1919 ആയപ്പോ​ഴേ​ക്കും, അതായത്‌ കാരോ​ളി സാബോ​യും യോ​ഷെഫ്‌ കിസും റൊ​മേ​നി​യ​യിൽ തിരി​ച്ചെത്തി വെറും എട്ടു വർഷം കഴിഞ്ഞ​പ്പോ​ഴേ​ക്കും, 150 ബൈബിൾ പഠനക്ലാ​സ്സു​ക​ളി​ലാ​യി (ഇന്നു കൂട്ടങ്ങൾ അഥവാ സഭകൾ എന്നു വിളി​ക്ക​പ്പെ​ടു​ന്നു) 1,700-ലധികം രാജ്യ​പ്ര​സാ​ധ​ക​രും താത്‌പ​ര്യ​ക്കാ​രും കൂടി​വ​ന്നി​രു​ന്നു. 86-ാമത്തെ വയസ്സിൽ മരിക്കു​ന്ന​തു​വരെ യോ​ഷെഫ്‌ സഹോ​ദരൻ സ്വദേ​ശത്ത്‌ ഒരു പയനി​യ​റാ​യി സേവിച്ചു. കാരോ​ളി സഹോ​ദരൻ ഐക്യ​നാ​ടു​ക​ളി​ലുള്ള ഹംഗേ​റി​യൻ വയലിലെ പ്രവർത്തനം ഏകോ​പി​പ്പി​ക്കു​ന്ന​തിന്‌ 1924-ൽ അവി​ടേക്കു മടങ്ങി​പ്പോ​യി.

ആത്മീയ ഭക്ഷണം ഉത്‌പാ​ദി​പ്പി​ക്കു​ന്നു

രാജ്യ​ദൂത്‌ വ്യാപി​പ്പി​ക്കു​ന്ന​തി​ലും ആളുക​ളു​ടെ ആത്മീയ വിശപ്പു ശമിപ്പി​ക്കു​ന്ന​തി​ലും അച്ചടിച്ച പ്രസി​ദ്ധീ​ക​ര​ണങ്ങൾ ഒരു മുഖ്യ പങ്കുവ​ഹി​ച്ചു. ആത്മീയ ഭക്ഷണത്തി​നാ​യുള്ള ആവശ്യം നിറ​വേ​റ്റു​ന്ന​തിന്‌ വാണി​ജ്യാ​ടി​സ്ഥാ​ന​ത്തിൽ പ്രവർത്തി​ക്കുന്ന പ്രാ​ദേ​ശിക പ്രസ്സു​ക​ളിൽ സാഹി​ത്യം അച്ചടി​ക്കാൻ സഹോ​ദ​രങ്ങൾ തീരു​മാ​നി​ച്ചു. 1914 മുതൽ,  റ്റിർഗു-മൂറെ​ഷി​ലുള്ള സ്വകാര്യ അച്ചടി​ശാ​ല​യായ ഓഗ്ലിൻഡ (“കണ്ണാടി” എന്ന്‌ അർഥം) വീക്ഷാ​ഗോ​പു​ര​വും ക്രിസ്‌തു​സാ​ന്നി​ദ്ധ്യ ഘോഷ​ക​നും എന്ന മാസി​ക​യു​ടെ 16 പേജുള്ള പ്രതി​മാസ പതിപ്പും പുസ്‌ത​ക​ങ്ങ​ളും ലഘു​ലേ​ഖ​ക​ളും ഹംഗേ​റി​യൻ ഭാഷയിൽ അച്ചടിച്ചു.

1916-ൽ റൊ​മേ​നി​യൻ ഭാഷയി​ലുള്ള സാഹി​ത്യ​ങ്ങൾ പ്രാ​ദേ​ശിക പ്രസ്സു​ക​ളിൽ അച്ചടി​ക്കാൻ തുടങ്ങി. “മെച്ചപ്പെട്ട യാഗങ്ങ​ളു​ടെ” തിരു​നി​വാസ നിഴലു​കൾ എന്ന ചെറു​പു​സ്‌തകം, “വീക്ഷാ​ഗോ​പുര”ത്തിൽനി​ന്നു തിര​ഞ്ഞെ​ടുത്ത ഭാഗങ്ങൾ എന്ന എട്ടു പേജുള്ള മാസിക, വിശ്വാ​സ​ഭ​വ​ന​ക്കാർക്കുള്ള ദൈനം​ദിന സ്വർഗീയ മന്ന (ഇപ്പോ​ഴത്തെ തിരു​വെ​ഴു​ത്തു​കൾ ദൈനം​ദി​നം പരി​ശോ​ധി​ക്കൽ) എന്ന പുസ്‌തകം, സഹസ്രാ​ബ്ദോ​ദയ ഗീതങ്ങൾ എന്ന പാട്ടു​പു​സ്‌തകം എന്നിവ അവയിൽ ഉൾപ്പെ​ട്ടി​രു​ന്നു. യു.എസ്‌.എ. മിഷി​ഗ​ണി​ലെ ഡി​ട്രൊ​യി​റ്റി​ലുള്ള ഒരു അച്ചടി​ശാല 1918 മുതൽ, വ്യാജ​മ​തത്തെ സധൈ​ര്യം തുറന്നു​കാ​ട്ടിയ പീപ്പിൾസ്‌ പൾപ്പിറ്റ്‌ എന്ന പ്രതി​മാസ ലഘു​ലേ​ഖ​യും വീക്ഷാ​ഗോ​പു​ര​വും ക്രിസ്‌തു​സാ​ന്നി​ദ്ധ്യ ഘോഷ​ക​നും എന്ന പ്രസി​ദ്ധീ​ക​ര​ണ​വും റൊ​മേ​നി​യൻ ഭാഷയിൽ അച്ചടിച്ച്‌ റൊ​മേ​നി​യ​യി​ലേക്കു കയറ്റി​യ​യച്ചു.

സുവാർത്താ പ്രസംഗം നന്നായി പുരോ​ഗ​മി​ക്കു​ന്നു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്ന​തി​നാൽ വേല ഏകോ​പി​പ്പി​ക്കാ​നും അതിനു നിയമാം​ഗീ​കാ​രം നേടി​യെ​ടു​ക്കാ​നും വേണ്ടി റൊ​മേ​നി​യൻ വംശജ​നായ യാക്കോബ്‌ ബി. ഷിമാ എന്ന ബൈബിൾ വിദ്യാർഥി​യെ നിയമി​ച്ചു. 1920-ൽ ക്ലൂഷ്‌-നാപോ​ക്ക​യിൽ എത്തി​ച്ചേർന്ന്‌ അധികം താമസി​യാ​തെ യാക്കോബ്‌ ബി. ഷിമാ, കാരോ​ളി സാബോ​യു​മാ​യും തുടർന്ന്‌ യോ​ഷെഫ്‌ കിസു​മാ​യും കൂടി​ക്കാഴ്‌ച നടത്തി. ക്ലൂഷ്‌-നാപോ​ക്ക​യിൽ ബ്രാഞ്ച്‌ ഓഫീ​സി​നു യോജിച്ച ഒരു വീട്‌ കണ്ടെത്തുക എന്നതാ​യി​രു​ന്നു അടിയ​ന്തി​ര​മാ​യി ആവശ്യ​മാ​യി​രു​ന്നത്‌. എന്നാൽ വീടു കിട്ടാ​നി​ല്ലാ​യി​രു​ന്ന​തി​നാൽ ഒരു സഹോ​ദ​രന്റെ അപ്പാർട്ടു​മെ​ന്റിൽ താത്‌കാ​ലി​ക​മാ​യി ഓഫീ​സി​ന്റെ പ്രവർത്തനം ആരംഭി​ച്ചു. അങ്ങനെ 1920 ഏപ്രി​ലിൽ ആദ്യത്തെ ബ്രാഞ്ചും വാച്ച്‌ ടവർ ബൈബിൾ ആൻഡ്‌ ട്രാക്‌റ്റ്‌ സൊ​സൈറ്റി എന്ന നിയമ കോർപ്പ​റേ​ഷ​നും സ്ഥാപി​ത​മാ​യി. കുറെ​ക്കാ​ല​ത്തേക്ക്‌ റൊ​മേ​നി​യ​യി​ലെ ബ്രാഞ്ച്‌ അൽബേ​നിയ, ബൾഗേ​റിയ, ഹംഗറി, മുൻ യൂഗോ​സ്ലാ​വിയ എന്നിവി​ട​ങ്ങ​ളി​ലെ വേലയ്‌ക്കും മേൽനോ​ട്ടം വഹിച്ചു.

ബാൾക്കൻസിൽ അലയടി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടി​രുന്ന വിപ്ലവ​ത്തി​ന്റെ തിരമാ​ലകൾ അക്കാലത്തു റൊ​മേ​നി​യയെ ഗ്രസി​ക്കാൻ തുടങ്ങി. രാഷ്‌ട്രീയ അനിശ്ചി​ത​ത്വ​ത്തി​നു​പു​റമേ, യഹൂദ​വി​രോ​ധം പ്രത്യേ​കിച്ച്‌ യൂണി​വേ​ഴ്‌സി​റ്റി​ക​ളിൽ കാട്ടു​തീ​പോ​ലെ പടർന്നു​പി​ടി​ച്ചു. പല നഗരങ്ങ​ളി​ലും വിദ്യാർഥി​കൾ ലഹളയു​ണ്ടാ​ക്കി. തത്‌ഫ​ല​മാ​യി ഗവൺമെന്റ്‌ പൊതു​യോ​ഗങ്ങൾ നിരോ​ധി​ച്ചു. കോൽപോർട്ടർമാർ യാതൊ​രു കുഴപ്പ​ങ്ങ​ളി​ലും ഏർപ്പെ​ട്ടി​രു​ന്നി​ല്ലെ​ങ്കി​ലും അവരിൽ 20-ലധികം പേരെ പോലീസ്‌  അറസ്റ്റു ചെയ്യു​ക​യും സാഹി​ത്യ​ങ്ങൾ പിടി​ച്ചെ​ടു​ക്കു​ക​യും ചെയ്‌തു. വളരെ മോശ​മാ​യി​ട്ടാണ്‌ പോലീസ്‌ അവരോട്‌ ഇടപെ​ട്ടത്‌.

എന്നിരു​ന്നാ​ലും സഹോ​ദ​രങ്ങൾ വയലിൽ കഠിന​മാ​യി പ്രവർത്തി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടി​രു​ന്നു. അതോ​ടൊ​പ്പം കൂടുതൽ സാഹി​ത്യ​ങ്ങ​ളും ആവശ്യ​മാ​യി​വന്നു. വാണി​ജ്യാ​ടി​സ്ഥാ​ന​ത്തിൽ പ്രവർത്തി​ക്കുന്ന പ്രസ്സു​ക​ളിൽ സാഹി​ത്യം അച്ചടി​ക്കു​ന്ന​തി​ന്റെ ചെലവു വർധി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടി​രു​ന്ന​തി​നാൽ ബ്രാഞ്ച്‌ വേറെ ഉപാധി​കൾ തേടി. ക്ലൂഷ്‌-നാപോ​ക്ക​യിൽ 36-റെജിനാ മാറിയാ തെരു​വി​ലുള്ള ഒരു അച്ചടി​ശാല വിൽക്കാൻ തീരു​മാ​നി​ച്ചത്‌ ആ സമയത്താ​യി​രു​ന്നു. സഹോ​ദ​രങ്ങൾ അപ്പോൾത്തന്നെ ഉപയോ​ഗി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടി​രുന്ന ഒരു അച്ചടി​ശാ​ല​യാ​യി​രു​ന്നു അത്‌. ഹെഡ്‌ക്വാർട്ടേ​ഴ്‌സി​ന്റെ അനുമതി നേടി​യ​ശേഷം ബ്രാഞ്ച്‌ ഈ അച്ചടി​ശാല വിലയ്‌ക്കു​വാ​ങ്ങി. നാലും രണ്ടും നിലക​ളുള്ള രണ്ടു കെട്ടി​ടങ്ങൾ അടങ്ങിയ അനു​യോ​ജ്യ​മായ ഒരു സമുച്ചയം ആയിരു​ന്നു അത്‌.

1924 മാർച്ചിൽ അതു പുതു​ക്കി​പ്പ​ണി​യാൻ തുടങ്ങി. ദൂരെ​യുള്ള ബായാ-മാറേ, ബിസ്‌ട്രി​റ്റ്‌സാ, റോഡ്‌നാ എന്നിവി​ട​ങ്ങ​ളിൽനി​ന്നെ​ല്ലാം സ്വമേ​ധാ​സേ​വകർ എത്തി​ച്ചേർന്നു. സ്വകാര്യ വസ്‌തു​വ​കകൾ വിറ്റു​കൊണ്ട്‌ പല സഹോ​ദ​ര​ങ്ങ​ളും പദ്ധതിയെ പിന്തു​ണ​ച്ച​പ്പോൾ ചിലർ ഭക്ഷണവും നിർമാണ സാമ​ഗ്രി​ക​ളും സംഭാവന ചെയ്‌തു. ഡെസാജി എന്ന പേരിൽ അറിയ​പ്പെ​ടുന്ന പ്രത്യേക തരം ബാഗു​ക​ളിൽ, തോളത്തു ചുമന്നും കുതി​ര​പ്പു​റ​ത്തും ഒക്കെയാ​യി​ട്ടാണ്‌ ഇവയിൽ പലതും അവർ എത്തിച്ചത്‌.

 അച്ചടി​ശാല സുസജ്ജ​മാ​ക്കു​ന്ന​തി​നാ​യി മറ്റു സംഗതി​ക​ളു​ടെ കൂട്ടത്തിൽ ബ്രാഞ്ച്‌ ഓഫീസ്‌ മൂന്നു ലൈ​നൊ​ടൈപ്പ്‌ യന്ത്രങ്ങൾ, രണ്ടു ഫ്‌ളാ​റ്റ്‌ബെഡ്‌ പ്രസ്സുകൾ, ഒരു റോട്ടറി പ്രസ്‌, ഒരു ഓട്ടോ​മാ​റ്റിക്‌ ഫോൾഡിങ്‌ മെഷീൻ, ഗോൾഡ്‌-ഇമ്പോ​സി​ങ്ങി​നുള്ള ഒരു മെഷീൻ എന്നിവ വിലയ്‌ക്കു​വാ​ങ്ങി. അങ്ങനെ, രാജ്യത്തെ ഏറ്റവും മികച്ച അച്ചടി സംരംഭം നിലവിൽവന്നു.

എട്ടു പേരട​ങ്ങുന്ന ബെഥേൽ കുടും​ബ​ത്തി​ലെ ഒരംഗം, അച്ചടി​ശാ​ല​യിൽ മൂന്നു ഷിഫ്‌റ്റു​ക​ളി​ലാ​യി ജോലി ചെയ്‌തി​രുന്ന സാക്ഷി​ക​ള​ല്ലാത്ത 40 തൊഴി​ലാ​ളി​കൾക്കു മേൽനോ​ട്ടം വഹിച്ചു. അവർ കഠിന​മാ​യി അധ്വാ​നി​ച്ചെന്ന്‌ ആദ്യവർഷ​മായ 1924-ലെ ഉത്‌പാ​ദന റിപ്പോർട്ടു പ്രകട​മാ​ക്കു​ന്നു. റൊ​മേ​നി​യ​നി​ലും ഹംഗേ​റി​യ​നി​ലും ആയി സഹോ​ദ​രങ്ങൾ 2,26,075 പുസ്‌ത​ക​ങ്ങ​ളും 1,00,000 ചെറു​പു​സ്‌ത​ക​ങ്ങ​ളും 1,75,000 മാസി​ക​ക​ളും അച്ചടിച്ചു! പുസ്‌ത​ക​ങ്ങ​ളിൽ, ദൈവ​ത്തി​ന്റെ കിന്നരം എന്ന ബൈബിൾ പഠനസ​ഹാ​യി​യും യുഗങ്ങ​ളു​ടെ ദൈവിക നിർണയം എന്ന ശീർഷ​ക​ത്തി​ലുള്ള വേദാ​ധ്യ​യന പത്രി​ക​യു​ടെ ഏഴു വാല്യ​ങ്ങ​ളിൽ ആദ്യ​ത്തേ​തും ഉൾപ്പെ​ട്ടി​രു​ന്നു.

സെനെ​റി​യോ ഓഫ്‌ ദ ഫോട്ടോ ഡ്രാമ ഓഫ്‌ ക്രി​യേഷൻ എന്ന പുസ്‌ത​ക​ത്തി​ന്റെ റൊ​മേ​നി​യൻ പതിപ്പും ബ്രാഞ്ച്‌ അച്ചടിച്ചു. അതിന്റെ പരിഭാ​ഷ​യ്‌ക്കും മറ്റുമാ​യി രണ്ടു വർഷം വേണ്ടി​വന്നു. പേരു സൂചി​പ്പി​ക്കു​ന്ന​തു​പോ​ലെ അത്‌, കളർ സ്ലൈഡു​ക​ളും ചലച്ചി​ത്ര​ങ്ങ​ളും ശബ്ദവും സംയോ​ജി​പ്പി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടുള്ള ഒരു പ്രഭാഷണ പരിപാ​ടി​യായ “ഫോട്ടോ നാടക”ത്തെ ആസ്‌പ​ദ​മാ​ക്കി നിർമി​ച്ച​താ​യി​രു​ന്നു. ഭൂമി​യു​ടെ സൃഷ്ടി​മു​തൽ ക്രിസ്‌തു​വി​ന്റെ ആയിര​വർഷ വാഴ്‌ച​യു​ടെ അവസാ​നം​വ​രെ​യുള്ള സംഭവ​ങ്ങ​ളാ​യി​രു​ന്നു അതിൽ ചിത്രീ​ക​രി​ച്ചി​രു​ന്നത്‌. “ഫോട്ടോ നാടക”ത്തെപ്പോ​ലെ അത്ര ഹൃദയാ​വർജകം ആയിരു​ന്നി​ല്ലെ​ങ്കി​ലും സെനെ​റി​യോ​യിൽ ഉപദേ​ശ​പ​ര​വും ചരി​ത്ര​പ​ര​വും ശാസ്‌ത്രീ​യ​വു​മായ കാര്യ​ങ്ങ​ളെ​ക്കു​റി​ച്ചുള്ള ചെറിയ പാഠങ്ങ​ളും 400 ചിത്ര​ങ്ങ​ളും അടങ്ങി​യി​രു​ന്നു. ബൈബിൾ അടുത്തു പരി​ശോ​ധി​ക്കാൻ അവ അനേകം വായന​ക്കാ​രെ പ്രേരി​പ്പി​ച്ചു.

കൂടുതൽ ബൈബിൾ പഠനക്ലാ​സ്സു​കൾ

1922-ൽ യു.എസ്‌.എ.-യിലെ ഒഹാ​യോ​യി​ലുള്ള സീഡാർ പോയി​ന്റിൽ നടന്ന കൺ​വെൻ​ഷ​നിൽ ജോസഫ്‌ റഥർഫോർഡ്‌ പിൻവ​രുന്ന ആഹ്വാനം നൽകി: “രാജാ​വി​നെ​യും അവന്റെ രാജ്യ​ത്തെ​യും പ്രസി​ദ്ധ​മാ​ക്കു​വിൻ, പ്രസി​ദ്ധ​മാ​ക്കു​വിൻ, പ്രസി​ദ്ധ​മാ​ക്കു​വിൻ!” പ്രോ​ത്സാ​ഹ​ജ​ന​ക​മായ ഈ ഉദ്‌ബോ​ധനം ലോക​മെ​ങ്ങു​മുള്ള ദൈവ​ജ​ന​ത്തിന്‌ ആവേശം പകരു​ക​യും അവരുടെ തീക്ഷ്‌ണ​ത​യ്‌ക്ക്‌ ആക്കംകൂ​ട്ടു​ക​യും ചെയ്‌തു. റൊ​മേ​നി​യ​യി​ലെ സഹോ​ദ​രങ്ങൾ അവി​ടെ​യുള്ള പുതിയ  പ്രദേ​ശ​ങ്ങ​ളിൽ സുവാർത്ത എത്തിക്കു​ക​യും നിരവധി പുതിയ ശിഷ്യരെ ഉളവാ​ക്കു​ക​യും ചെയ്‌തു.

അന്നാളു​ക​ളിൽ പുതി​യവർ ബൈബിൾ പഠിച്ചത്‌ എങ്ങനെ​യാണ്‌? ‘ബെരിയൻ ബൈബിൾ സ്റ്റഡീസ്‌’ എന്നറി​യ​പ്പെ​ട്ടി​രുന്ന ക്ലാസ്സു​ക​ളാണ്‌ അതിന്‌ അവരെ സഹായി​ച്ചത്‌. ചോദ്യ​ങ്ങൾ പ്രത്യേ​കം നൽകി​യി​രു​ന്നു. വിവിധ പ്രസി​ദ്ധീ​ക​ര​ണ​ങ്ങ​ളിൽനിന്ന്‌ എടുത്തി​രുന്ന അച്ചടിച്ച പാഠ്യ​വി​വ​രങ്ങൾ തപാലിൽ വരുത്താൻ കഴിയു​മാ​യി​രു​ന്നു. അധ്യയ​ന​ത്തി​ന്റെ പട്ടിക വീക്ഷാ​ഗോ​പു​ര​ത്തിൽ പ്രസി​ദ്ധീ​ക​രി​ച്ചി​രു​ന്നു. കൂടുതൽ പുരോ​ഗ​മിച്ച വിദ്യാർഥി​കൾ, ദൈവ​വ​ചനം പഠിപ്പി​ക്കാൻ തങ്ങളെ യോഗ്യ​രാ​ക്കിയ ‘ഇന്റർനാ​ഷണൽ സൺഡേ സ്‌കൂൾ ലെസൺസ്‌’ എന്ന കോഴ്‌സി​ലൂ​ടെ​യും പ്രയോ​ജനം നേടി.

ബ്രാഞ്ച്‌ പ്രതി​നി​ധി​കൾ അധ്യയ​ന​ക്കൂ​ട്ടങ്ങൾ സന്ദർശിച്ച്‌ പ്രസം​ഗങ്ങൾ നടത്തു​ക​യും ആവശ്യ​മായ മറ്റ്‌ ആത്മീയ സഹായം നൽകു​ക​യും ചെയ്യു​മാ​യി​രു​ന്നു. എന്നാൽ ക്രമമായ അടിസ്ഥാ​ന​ത്തിൽ ഇടയവേല നിർവ​ഹി​ക്കു​ക​യും പഠിപ്പി​ക്കു​ക​യും ചെയ്‌തി​രു​ന്നത്‌ പിൽഗ്രി​മു​കൾ എന്നറി​യ​പ്പെ​ട്ടി​രുന്ന സഞ്ചാര മേൽവി​ചാ​ര​ക​ന്മാർ ആയിരു​ന്നു. 1921-ൽ ആറു പേരും വെറും രണ്ടു വർഷത്തി​നു​ശേഷം എട്ടു​പേ​രും ആ പദവി​യിൽ സേവി​ച്ചി​രു​ന്നു. തീക്ഷ്‌ണ​ത​യുള്ള ഈ വേലക്കാർ നൂറു​ക​ണ​ക്കി​നു നഗരങ്ങ​ളി​ലും പട്ടണങ്ങ​ളി​ലും ഗ്രാമ​ങ്ങ​ളി​ലും യോഗങ്ങൾ നടത്തു​ക​യും ആത്മീയ​മാ​യി ദരി​ദ്ര​രായ പതിനാ​യി​ര​ങ്ങ​ളോ​ടു സംസാ​രി​ക്കു​ക​യും ചെയ്‌തു.

ഈ പിൽഗ്രി​മു​ക​ളിൽ ഉൾപ്പെ​ട്ട​വ​രാ​യി​രു​ന്നു ഓനി​സിം ഫിലി​പ്പോ​യൂ​വും മുമ്പു പരാമർശിച്ച ഇമാ​നോ​യിൽ കിന്റ്‌സ​യും. ഒരിക്കൽ അനേകം അഡ്‌വെ​ന്റി​സ്റ്റു​ക​ളും ബാപ്‌റ്റി​സ്റ്റു​കാ​രും ഉൾപ്പെട്ട ഒരു ജനക്കൂട്ടം വടക്കുള്ള ബൂക്കോ​വി​ന​യിൽ ഇമാ​നോ​യിൽ സഹോ​ദരൻ നടത്തിയ പ്രസംഗം കേൾക്കു​ക​യും അവരിൽ ചിലർ സത്യ​ത്തോട്‌ അനുകൂ​ല​മാ​യി പ്രതി​ക​രി​ക്കു​ക​യും ചെയ്‌തു. തുടർന്ന്‌ രണ്ടു സഹോ​ദ​ര​ന്മാർക്കും ബൂക്ക​റെ​സ്റ്റിൽ നിയമനം ലഭിച്ചു. ദൈവ​വ​ച​ന​ത്തി​ന്റെ സൂക്ഷ്‌മ പരിജ്ഞാ​നം പ്രാപി​ക്കാൻ അവി​ടെ​യും അവർ അനേകരെ സഹായി​ച്ചു. കൃതജ്ഞ​താ​പൂർവം ഒരു വ്യക്തി ഇങ്ങനെ എഴുതി: “ഇമാ​നോ​യിൽ, ഓനി​സിം എന്നീ സഹോ​ദ​ര​ന്മാ​രെ ഇവി​ടേക്ക്‌ അയച്ചതിന്‌ ഞാൻ ദൈവ​ത്തോ​ടു നന്ദി പറയുന്നു. എനിക്കു ബോധ്യം​വ​രു​മാറ്‌ കാര്യങ്ങൾ വിശദീ​ക​രി​ച്ചു​ത​രാൻ അവർക്കു വളരെ പ്രയാ​സ​പ്പെ​ടേ​ണ്ടി​വന്നു. കർത്താവ്‌ ഈ നഗരത്തിൽ വലിയ ഒരു വേല ചെയ്യും, എന്നാൽ അതിനാ​യി നാം ക്ഷമയോ​ടെ കാത്തി​രി​ക്കണം.”

1920-ലാണ്‌ റൊ​മേ​നി​യ​യിൽ ആദ്യമാ​യി സമ്മേളനം നടന്നത്‌—ഒന്ന്‌ സലാഷ്‌ പ്രവി​ശ്യ​യി​ലെ ബ്രെബി​യി​ലും മറ്റൊന്ന്‌ ക്ലൂഷ്‌ പ്രവി​ശ്യ​യി​ലെ ഓക്‌നാ ഡെഷൂ​ലൂ​വി​ലും. രണ്ടു സ്ഥലത്തും ട്രെയി​നിൽ  എത്തി​ച്ചേ​രാൻ കഴിയു​മാ​യി​രു​ന്നു. സന്നിഹി​ത​രാ​യ​വർക്ക്‌ പ്രാ​ദേ​ശിക സഹോ​ദ​ര​ങ്ങ​ളും താത്‌പ​ര്യ​ക്കാ​രും താമസ​സൗ​ക​ര്യം പ്രദാനം ചെയ്‌തു. റൊ​മേ​നി​യ​യു​ടെ എല്ലാ ഭാഗങ്ങ​ളിൽനി​ന്നു​മാ​യി ഏകദേശം 500 പ്രതി​നി​ധി​കൾ സംബന്ധി​ച്ചു. അവരുടെ നല്ല പെരു​മാ​റ്റം ഒരു വലിയ സാക്ഷ്യ​മാ​യി ഉതകി.

എന്നാൽ എതിർപ്പു​ക​ളി​ന്മ​ധ്യേ​യാണ്‌ രാജ്യ​ഘോ​ഷ​ക​രു​ടെ എണ്ണം ത്വരി​ത​ഗ​തി​യിൽ വർധി​ച്ചത്‌. യഥാർഥ​ത്തിൽ ഒന്നാം ലോക​മ​ഹാ​യു​ദ്ധ​ത്തി​ന്റെ ആരംഭം​മു​തൽത്തന്നെ മത-രാഷ്‌ട്രീയ ഘടകങ്ങ​ളിൽനി​ന്നു സഹോ​ദ​ര​ങ്ങൾക്ക്‌ പീഡനം നേരി​ട്ടി​രു​ന്നു.

ശത്രുക്കൾ യുദ്ധജ്വ​രത്തെ മുത​ലെ​ടു​ക്കു​ന്നു

ദേശീ​യ​ത്വ​ത്തി​ന്റെ ആവേശ​വും മതനേ​താ​ക്ക​ളു​ടെ പ്രേര​ണ​യും ഉൾക്കൊണ്ട രാഷ്‌ട്രീ​യാ​ധി​കാ​രി​കൾ, പതാക വന്ദിക്കാ​നും രാജ്യ​ത്തി​നു​വേണ്ടി കൊല​ചെ​യ്യാ​നും വിസമ്മ​തി​ച്ച​വ​രോ​ടു കടുത്ത വിദ്വേ​ഷം പ്രകട​മാ​ക്കി. അങ്ങനെ, ഒന്നാം ലോക​മ​ഹാ​യു​ദ്ധം പൊട്ടി​പ്പു​റ​പ്പെ​ട്ട​പ്പോൾ അനേകം സഹോ​ദ​ര​ന്മാ​രെ അറസ്റ്റു​ചെ​യ്‌ത്‌ ശിക്ഷയ്‌ക്കു വിധിച്ചു. ചിലർ വധിക്ക​പ്പെ​ടു​ക​പോ​ലും ചെയ്‌തു. ക്ലൂഷ്‌-നാപോ​ക്ക​യു​ടെ തെക്കുള്ള പെ​ട്രെ​ഷ്‌റ്റി ഡെ മിഷ്‌ലോക്‌ എന്ന ഗ്രാമ​ത്തിൽ പാർത്തി​രുന്ന ആയിടെ വിവാ​ഹി​ത​നായ യ്‌വാൺ റൂസ്‌ അതി​ലൊ​രാ​ളാ​യി​രു​ന്നു.

യ്‌വാ​ണി​ന്റെ സഹോ​ദ​രീ​പൗ​ത്ര​നായ ഡാനി​യെൽ വിവരി​ക്കു​ന്നു: “1914-ൽ യ്‌വാൺ റൂസ്‌ നിർബ​ന്ധിത സൈനിക സേവന​ത്തി​നു തിര​ഞ്ഞെ​ടു​ക്ക​പ്പെട്ടു. എന്നാൽ യുദ്ധത്തിൽ ഏർപ്പെ​ടാൻ വിസമ്മ​തി​ച്ച​തി​നാൽ അദ്ദേഹത്തെ ബൂക്ക​റെ​സ്റ്റി​ലേക്കു കൊണ്ടു​പോ​കു​ക​യും വധശി​ക്ഷ​യ്‌ക്കു വിധി​ക്കു​ക​യും ചെയ്‌തു. വധിക്കു​ന്ന​തി​നു​മുമ്പ്‌ അദ്ദേഹ​ത്തെ​ക്കൊണ്ട്‌ സ്വന്തം ശവക്കുഴി കുഴി​പ്പി​ക്കു​ക​യും തുടർന്ന്‌ അതിന​ടുത്ത്‌ ഫയറിങ്‌ സ്‌ക്വാ​ഡിന്‌ അഭിമു​ഖ​മാ​യി നിറു​ത്തു​ക​യും ചെയ്‌തു. അവസാ​ന​മാ​യി എന്തെങ്കി​ലും പറയാ​നു​ണ്ടോ​യെന്ന്‌ മേലു​ദ്യോ​ഗസ്ഥൻ യ്‌വാ​ണി​നോ​ടു ചോദി​ച്ചു. അപ്പോൾ അദ്ദേഹം ഉച്ചത്തിൽ പ്രാർഥി​ക്കു​ക​യാ​ണു ചെയ്‌തത്‌. യ്‌വാ​ണി​ന്റെ പ്രാർഥന കേട്ട സൈനി​കർ തരിച്ചു​നി​ന്നു. അദ്ദേഹത്തെ വധിക്കാൻ അവർക്കു മനസ്സു​വ​ന്നില്ല. മേലു​ദ്യോ​ഗസ്ഥൻ അവരിൽ ഒരാളെ മാറ്റി​നി​റു​ത്തി, തടവു​കാ​രനെ വെടി​വെ​ച്ചാൽ മൂന്നു മാസ​ത്തേക്കു ശമ്പള​ത്തോ​ടു​കൂ​ടിയ അവധി നൽകാ​മെന്നു വാഗ്‌ദാ​നം ചെയ്‌തു. അയാൾ അതിനു സമ്മതിച്ചു.”

1916-ൽ യോ​ഷെഫ്‌ സഹോ​ദ​ര​നെ​യും കാരോ​ളി സഹോ​ദ​ര​നെ​യും അറസ്റ്റു ചെയ്യു​ക​യും അഞ്ചു വർഷത്തെ തടവിനു വിധി​ക്കു​ക​യും ചെയ്‌തു. “അപകട​കാ​രി​കൾ” എന്നു മുദ്ര​കു​ത്തി അവരെ 18 മാസം ആയൂഡി​ലെ കനത്ത സുരക്ഷാ സംവി​ധാ​ന​ങ്ങ​ളുള്ള ഒരു ജയിലിൽ പ്രത്യേ​കം മാറ്റി​പ്പാർപ്പി​ച്ചു. ഏതു വിധത്തി​ലാ​യി​രു​ന്നു യോ​ഷെ​ഫും കാരോ​ളി​യും “അപകട​കാ​രി​കൾ” ആയിരു​ന്നത്‌? “ഔദ്യോ​ഗി​ക​മാ​യി  അംഗീ​ക​രി​ക്ക​പ്പെ​ട്ടി​ട്ടുള്ള ഉപദേ​ശ​ങ്ങ​ളിൽനി​ന്നു വ്യത്യ​സ്‌ത​മായ ഉപദേ​ശങ്ങൾ അവർ പ്രസം​ഗി​ച്ചു” എന്ന്‌ ജഡ്‌ജി പ്രസ്‌താ​വി​ച്ചു. ലളിത​മാ​യി പറഞ്ഞാൽ, മറ്റുള്ള​വരെ കൊല്ലാൻ വിസമ്മ​തി​ച്ച​തു​കൊ​ണ്ടു​മാ​ത്രമല്ല, പരമ്പരാ​ഗ​ത​മായ ദൈവ​ശാ​സ്‌ത്ര​ത്തി​നു വിരു​ദ്ധ​മായ ബൈബിൾ സത്യങ്ങൾ പഠിപ്പി​ച്ച​തു​കൊ​ണ്ടു​മാണ്‌ അവരെ തുറങ്കി​ല​ട​ച്ചത്‌.

സഹോ​ദ​ര​ങ്ങ​ളെ പ്രോ​ത്സാ​ഹി​പ്പി​ക്കാൻ ഇരുവ​രും ജയിലിൽനി​ന്നു സഭകൾക്കും കൂട്ടങ്ങൾക്കും കത്തുക​ളെ​ഴു​തി. ഒരു കത്തിൽ ഇങ്ങനെ എഴുതി​യി​രു​ന്നു: “നാം നന്ദിയും സ്‌തു​തി​യും ബഹുമാ​ന​വും കൊടു​ക്കാൻ കടപ്പെ​ട്ടി​രി​ക്കുന്ന നമ്മുടെ കരുണാ​മ​യ​നാം സ്വർഗീയ പിതാവ്‌ വീക്ഷാ​ഗോ​പു​ര​ത്തിൽനി​ന്നുള്ള വെളിച്ചം പ്രകാ​ശി​ക്കാൻ ഇടയാ​ക്കി​യി​രി​ക്കു​ന്ന​തിൽ ഞങ്ങൾ സന്തോ​ഷി​ക്കു​ന്നു. സഹോ​ദ​രങ്ങൾ വീക്ഷാ​ഗോ​പു​രത്തെ വിലമ​തി​ക്കു​ന്നു​ണ്ടെ​ന്നും കൊടു​ങ്കാ​റ്റിൽ പാളി​ക്ക​ത്തുന്ന ഒരു മെഴു​കു​തി​രി​യെ​ന്ന​പോ​ലെ അതിനെ കാത്തു​സൂ​ക്ഷി​ക്കു​ന്നു​ണ്ടെ​ന്നും ഞങ്ങൾ വിശ്വ​സി​ക്കു​ന്നു.” 1919-ൽ രണ്ടു​പേ​രും സ്വത​ന്ത്ര​രാ​യി. അതു കൃത്യ​സ​മ​യ​ത്തു​തന്നെ ആയിരു​ന്നു. കാരണം തൊട്ട​ടുത്ത വർഷം ബ്രാഞ്ച്‌ ഓഫീസ്‌ സ്ഥാപി​ക്കു​ന്ന​തിൽ സഹായി​ക്കാൻ അതുവഴി അവർക്കു കഴിഞ്ഞു.

വൈദി​ക​രു​ടെ എതിർപ്പ്‌ ശക്തമാ​കു​ന്നു

1918-ൽ ഒന്നാം ലോക​മ​ഹാ​യു​ദ്ധം അവസാ​നി​ച്ച​പ്പോ​ഴും പുരോ​ഹി​ത​ന്മാർ ദൈവ​ജ​നത്തെ എതിർക്കു​ന്ന​തിൽ തുടർന്നു. ആത്മാവി​ന്റെ അമർത്യ​ത​യും മറിയാ​രാ​ധ​ന​യും സംബന്ധിച്ച ബൈബിൾ വിദ്യാർഥി​ക​ളു​ടെ വീക്ഷണത്തെ ഒരു പുരോ​ഹി​തൻ പരസ്യ​മാ​യി വിമർശി​ച്ചു. “ഭൂമി​യി​ലെ മെച്ചപ്പെട്ട ഒരു ജീവി​ത​ത്തി​നാ​യുള്ള വാഞ്‌ഛ [ബൈബിൾ വിദ്യാർഥി​ക​ളു​ടെ] സമനില തെറ്റി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നു. നമ്മളെ​ല്ലാ​വ​രും സഹോ​ദ​രീ​സ​ഹോ​ദ​ര​ന്മാർ ആണെന്നും എല്ലാ ജനതക​ളി​ലെ​യും ആളുകൾ തുല്യ​രാ​ണെ​ന്നും ആണ്‌ അവരുടെ അഭി​പ്രാ​യം” എന്ന്‌ അദ്ദേഹം എഴുതി. “സത്യസ്‌നേ​ഹി​ക​ളും ദൈവ​ഭ​ക്ത​രും സമാധാ​ന​പ്രി​യ​രും താഴ്‌മ​യു​ള്ള​വ​രും ആയി നടിക്കു​ന്ന​തി​നാൽ” അവർക്കെ​തി​രെ നിയമ നടപടി​കൾ സ്വീക​രി​ക്കാൻ പ്രയാ​സ​മാ​ണെന്ന്‌ തുടർന്ന്‌ അദ്ദേഹം പരാതി​പ്പെട്ടു.

ബൈബിൾ വിദ്യാർഥി​ക​ളു​ടെ വേല നിരോ​ധി​ക്ക​ണ​മെന്ന്‌ അഭ്യർഥി​ച്ചു​കൊണ്ട്‌ 1921-ൽ ബൂക്കോ​വി​ന​യി​ലെ പുരോ​ഹി​ത​ന്മാർ മിനി​സ്‌ട്രീസ്‌ ഓഫ്‌ ഇന്റേർണൽ അഫെയർസ്‌ ആൻഡ്‌ ജസ്റ്റിസി​ലേക്കു കത്തയച്ചു. യഥാർഥ​ത്തിൽ, സത്യം എത്തി​ച്ചേർന്ന എല്ലാ സ്ഥലങ്ങളി​ലും​തന്നെ കുപി​ത​രായ വൈദി​കർ രോഷം ആളിക്ക​ത്തുന്ന മനസ്സു​മാ​യി ദൈവ​ജ​ന​ത്തി​നെ​തി​രെ രംഗത്തു​വന്നു. സഹോ​ദ​ര​ങ്ങളെ ആക്രമി​ക്കാൻ വ്യക്തി​ക​ളെ​യും ജനക്കൂ​ട്ട​ങ്ങ​ളെ​യും പ്രേരി​പ്പി​ച്ചു​കൊണ്ട്‌ ഓർത്ത​ഡോ​ക്‌സ്‌, കത്തോ​ലി​ക്കാ സഭകളും മറ്റു സഭകളും വിദ്വേഷ  പ്രചാ​ര​ണങ്ങൾ സംഘടി​പ്പി​ച്ചു. ഹെഡ്‌ക്വാർട്ടേ​ഴ്‌സി​നുള്ള ഒരു കത്തിൽ ബ്രാഞ്ച്‌ ഓഫീസ്‌ ഇങ്ങനെ എഴുതി: “ഈ രാജ്യത്തെ പുരോ​ഹി​ത​ന്മാർ ഒട്ടനവധി ഗവൺമെന്റ്‌ പദവികൾ വഹിക്കു​ന്ന​വ​രാണ്‌. നമ്മുടെ വേല ഒരു പരിധി​വരെ അവരുടെ സന്മനസ്സി​നെ ആശ്രയി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നു. അവർ നിയമാ​നു​സൃ​തം പ്രവർത്തി​ച്ചി​രു​ന്നെ​ങ്കിൽ എല്ലാം ഭംഗി​യാ​യി നടക്കു​മാ​യി​രു​ന്നു, എന്നാൽ അവർ അധികാ​രം ദുർവി​നി​യോ​ഗം ചെയ്യു​ക​യാണ്‌.”

പുരോ​ഹി​ത​ന്മാ​രു​ടെ എണ്ണമറ്റ പരാതി​കൾക്കു പ്രതി​ക​ര​ണ​മാ​യി, യഹോ​വ​യു​ടെ ജനത്തിന്റെ പ്രസം​ഗ​പ്ര​വർത്ത​ന​വും യോഗ​ങ്ങ​ളും “പോലീ​സി​നെ ഉപയോ​ഗി​ച്ചു” തടസ്സ​പ്പെ​ടു​ത്താൻ മിനി​സ്‌ട്രി ഓഫ്‌ റിലി​ജൻസ്‌ അനുമതി നൽകി. അങ്ങനെ, സമാധാ​ന​ത്തി​നു തുരങ്കം വെക്കു​ന്നു​വെന്ന വ്യാജ​മായ കുറ്റം ആരോ​പിച്ച്‌ സഹോ​ദ​ര​ങ്ങളെ അറസ്റ്റു ചെയ്‌തു​കൊണ്ട്‌ പോലീസ്‌ സഭകളു​ടെ ഒരു ആയുധ​മാ​യി പ്രവർത്തി​ച്ചു. എന്നിരു​ന്നാ​ലും, വ്യക്തമായ നിയമം ഇല്ലായി​രു​ന്ന​തി​നാൽ ശിക്ഷാ​വി​ധി​കൾ വ്യത്യ​സ്‌ത​ങ്ങ​ളാ​യി​രു​ന്നു. സഹോ​ദ​ര​ങ്ങ​ളു​ടെ നല്ല പെരു​മാ​റ്റ​വും ഒരു പ്രശ്‌ന​മാ​യി​രു​ന്നു. “മിക്ക​പ്പോ​ഴും ഏറ്റവും സമാധാ​ന​പ്രി​യ​രായ മനുഷ്യർ ആയിരി​ക്കു​ന്ന​തി​നാൽ . . . ബൈബിൾ വിദ്യാർഥി​കളെ കുറ്റം​വി​ധി​ക്കാ​നാ​കു​ന്നില്ല,” ഒരു ജഡ്‌ജി പറഞ്ഞു.

എന്നിരു​ന്നാ​ലും പീഡനം ശക്തി​പ്പെട്ടു. 1926-ന്റെ ഒടുവിൽ വീക്ഷാ​ഗോ​പു​രം നിരോ​ധി​ക്ക​പ്പെട്ടു. എന്നാൽ ആത്മീയ ആഹാര​ത്തി​ന്റെ ഒഴുക്കു തടയാൻ അതിനാ​യില്ല. സഹോ​ദ​രങ്ങൾ ആ മാസിക മറ്റു പേരു​ക​ളിൽ അച്ചടിച്ചു! 1927 ജനുവരി 1 ലക്കം മുതൽ കൊയ്‌ത്ത്‌ എന്ന പേരി​ലും പിന്നീട്‌ ബൈബി​ളി​ന്റെ വെളിച്ചം എന്ന പേരി​ലും ഒടുവിൽ പുലരി  എന്ന പേരി​ലും ആണ്‌ റൊ​മേ​നി​യ​നിൽ വീക്ഷാ​ഗോ​പു​രം പ്രസി​ദ്ധീ​ക​രി​ച്ചത്‌. അതേസ​മയം ഹംഗേ​റി​യ​നിൽ അതിന്റെ പേര്‌, ക്രിസ്‌തീയ തീർഥാ​ടകൻ എന്നും പിന്നീട്‌ സുവി​ശേഷം എന്നും ഒടുവിൽ ക്രിസ്‌തു​വി​ന്റെ രക്തത്തിൽ വിശ്വ​സി​ക്കു​ന്ന​വ​രു​ടെ മാസിക എന്നും ആയിരു​ന്നു.

സങ്കടക​ര​മെ​ന്നു പറയട്ടെ, ഏതാണ്ട്‌ ഈ സമയമാ​യ​പ്പോ​ഴേ​ക്കും യാക്കോബ്‌ ബി. ഷിമാ അവിശ്വ​സ്‌തൻ ആയിത്തീർന്നു. യഥാർഥ​ത്തിൽ, അദ്ദേഹ​ത്തി​ന്റെ പ്രവൃ​ത്തി​ക​ളു​ടെ ഫലമായി 1928-ൽ ബ്രാഞ്ചിന്‌ അതിന്റെ സകല ആസ്‌തി​ക​ളും നഷ്ടപ്പെട്ടു! സഹോ​ദ​രങ്ങൾ “ചിതറി​പ്പോ​കു​ക​യും അവരുടെ വിശ്വാ​സ​ത്തി​നു കാര്യ​മായ ഇളക്കം തട്ടുക​യും ചെയ്‌തു” എന്ന്‌ വാർഷി​ക​പു​സ്‌തകം 1930 (ഇംഗ്ലീഷ്‌) റിപ്പോർട്ടു ചെയ്യുന്നു. ഉത്‌ക​ണ്‌ഠാ​ജ​ന​ക​മായ ഇത്തരം സംഭവ​ങ്ങ​ളെ​ത്തു​ടർന്ന്‌ 1929 മുതൽ വേലയു​ടെ മേൽനോ​ട്ടം ജർമനി ബ്രാഞ്ചും പിന്നീട്‌ സ്വിറ്റ്‌സർലൻഡി​ലെ ബെർണി​ലുള്ള മധ്യ യൂറോ​പ്യൻ ഓഫീ​സും ഏറ്റെടു​ത്തു. സഹോ​ദ​രങ്ങൾ ബൂക്ക​റെ​സ്റ്റിൽ സ്ഥാപിച്ച ഒരു ഓഫീസ്‌ മുഖാ​ന്ത​ര​മാ​യി​രു​ന്നു ഈ രണ്ടു ബ്രാഞ്ചു​ക​ളും പ്രവർത്തി​ച്ചി​രു​ന്നത്‌.

‘എന്റെ പുസ്‌തകം കത്തിക്ക​രു​തേ!’

ഇത്തരം കൂടു​ത​ലായ പരി​ശോ​ധ​ന​ക​ളി​ന്മ​ധ്യേ​യും, വിശ്വ​സ്‌ത​രാ​യവർ സാക്ഷ്യ​വേല പുനഃ​സം​ഘ​ടി​പ്പി​ക്കു​ക​യും തുടരു​ക​യും പുതിയ പ്രദേ​ശ​ങ്ങ​ളി​ലേക്കു കടന്നു​ചെ​ല്ലു​ക​പോ​ലും ചെയ്‌തു. 1933 ആഗസ്റ്റ്‌ 24-ന്‌ റൊ​മേ​നി​യ​യി​ലെ ഓഫീസ്‌ ഇങ്ങനെ എഴുതി: “ആളുകൾ സത്യത്തി​നാ​യി ദാഹി​ക്കു​ക​യാണ്‌. സഹോ​ദ​രീ​സ​ഹോ​ദ​ര​ന്മാർ സാക്ഷ്യ​വേ​ല​യിൽ ഏർപ്പെ​ട്ടി​രി​ക്കു​മ്പോൾ, സത്യം പിന്നെ​യും കേൾക്കാൻ അവസരം ലഭി​ക്കേ​ണ്ട​തിന്‌ ഗ്രാമ​വാ​സി​കൾ കൂട്ടമാ​യി വീടു​തോ​റും അവരെ അനുഗ​മി​ക്കു​ന്നു​വെന്ന്‌ അവർ ഞങ്ങൾക്ക്‌ എഴുതു​ന്നു.”

ദരി​ദ്ര​യാ​യ ഒരു സ്‌ത്രീ ഒരിക്കൽ, നാം വയലിൽ സമർപ്പി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടി​രുന്ന ഒരു പുസ്‌തകം ആവശ്യ​പ്പെ​ടു​ക​യും രാജ്യ​വേ​ല​യ്‌ക്കാ​യി ഒരു ചെറിയ സംഭാവന നൽകു​ക​യും ചെയ്‌തു. ഇക്കാര്യം അറിഞ്ഞ ഉടനെ ആ ഗ്രാമ​ത്തി​ലെ പുരോ​ഹി​തൻ അവരുടെ വീട്ടിൽ പാഞ്ഞെത്തി. “ആ പുസ്‌തകം ഇങ്ങു തരൂ,” അദ്ദേഹം ആജ്ഞാപി​ച്ചു. “അതു കത്തിച്ചു​ക​ള​ഞ്ഞി​ട്ടു​തന്നെ ബാക്കി കാര്യം!”

“അച്ചോ, ഇതു കത്തിക്ക​രു​തേ . . . ഇതു ഞങ്ങൾക്ക്‌ ഒരു ആശ്വാ​സ​മാണ്‌. കഷ്ടങ്ങളിൽ സഹിച്ചു​നിൽക്കാൻ ഇതു ഞങ്ങളെ സഹായി​ക്കും!” ആ സ്‌ത്രീ കേണു​പ​റഞ്ഞു. തന്റെ പുസ്‌തകം വിട്ടു​കൊ​ടു​ക്കാൻ അവർക്കു മനസ്സു​വ​ന്നില്ല.

നമ്മുടെ പ്രസി​ദ്ധീ​ക​ര​ണങ്ങൾ വളരെ​യേറെ വിലമ​തിച്ച ഒരു പ്രഭ്വി​യു​ടെ വേലക്കാർ യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷികൾ ആയിരു​ന്നു. ഒരു ദിവസം വേലക്കാ​രോട്‌ അവർ ഇങ്ങനെ പറഞ്ഞു: “ഇനിമേൽ നിങ്ങൾ  എന്റെ വേലക്കാർ അല്ല, സഹോ​ദ​ര​ന്മാർ ആണ്‌!” മറ്റൊരു ഗ്രാമ​ത്തിൽ, താൻ ദൈവ​രാ​ജ്യ​ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ചു പ്രസം​ഗി​ക്കു​ക​യാ​ണെന്ന്‌ ഒരു സഹോ​ദരൻ ജിജ്ഞാ​സു​ക്ക​ളായ ഒരു കൂട്ടം കുട്ടി​ക​ളോ​ടു പറഞ്ഞു. അതോടെ, അതുവഴി കടന്നു​പോ​കു​ന്ന​വ​രെ​യെ​ല്ലാം സാഹി​ത്യം വാങ്ങി​ക്കൊ​ണ്ടു​പോ​കാൻ ആ കുട്ടികൾ പ്രോ​ത്സാ​ഹി​പ്പി​ക്കാൻ തുടങ്ങി. “ദൈവ​ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ചുള്ള പുസ്‌ത​ക​ങ്ങ​ളാണ്‌ ഇവ,” അവർ വിളി​ച്ചു​പ​റഞ്ഞു. കുട്ടികൾ സ്വമന​സ്സാ​ലേ പ്രകട​മാ​ക്കിയ ഉത്സാഹ​പൂർവ​ക​മായ ഈ സഹകരണ മനഃസ്ഥി​തി കണ്ട്‌ സഹോ​ദരൻ നിശ്ശബ്ദ​നാ​യി​പ്പോ​യി. പെട്ടെ​ന്നു​തന്നെ എല്ലാ പ്രസി​ദ്ധീ​ക​ര​ണ​ങ്ങ​ളും സമർപ്പി​ച്ചു​തീ​രു​ക​യും ചെയ്‌തു!

വേലയെ പിന്തു​ണ​യ്‌ക്കാൻ നികൂ പാലൂ​യെസ്‌ എന്ന മൃദു​ഭാ​ഷി​യായ ഒരു പയനിയർ ഗ്രീസിൽനി​ന്നു റൊ​മേ​നി​യ​യി​ലെത്തി. ബൂക്ക​റെ​സ്റ്റിൽ സേവി​ച്ച​ശേഷം അദ്ദേഹം ഡാന്യൂ​ബി​ലെ ഒരു പ്രമുഖ തുറമു​ഖ​മായ ഗാലാ​റ്റ്‌സി​യി​ലേക്കു പോയി. 1933-ന്റെ ഒടുവിൽ അദ്ദേഹം ഇങ്ങനെ എഴുതി: “രണ്ടരമാ​സ​ത്തോ​ളം ഞാൻ റൊ​മേ​നി​യ​ക്കാർക്കി​ട​യിൽ പ്രവർത്തി​ച്ചു. അവരുടെ ഭാഷ വശമി​ല്ലാ​തി​രു​ന്നി​ട്ടും യഹോ​വ​യാം ദൈവം എന്നെ വളരെ അനു​ഗ്ര​ഹി​ച്ചു. പിന്നീട്‌, ഗ്രീക്കു​കാ​രു​ടെ​യും അർമേ​നി​യ​ക്കാ​രു​ടെ​യും ഇടയിൽ പ്രവർത്തിച്ച ഞാൻ യഹോ​വ​യു​ടെ സഹായ​ത്താൽ 20 പട്ടണങ്ങൾ സന്ദർശി​ച്ചു. സന്ദേശം വിശേ​ഷാൽ ഗ്രീക്കു​കാർക്കു സന്തോഷം പകർന്നു.”

അതേ, പുരോ​ഹി​ത​ന്മാ​രു​ടെ വിദ്വേഷ പ്രചാ​ര​ണ​ങ്ങ​ളി​ന്മ​ധ്യേ​യും ആത്മാർഥ​ഹൃ​ദ​യ​രായ അനേകർ സുവാർത്ത​യ്‌ക്കു കാതോർത്തു. അക്കൂട്ട​ത്തിൽ ഒരു പട്ടണ മേയറും ഉണ്ടായി​രു​ന്നു. ലഘുപ​ത്രി​കകൾ പലതും ആവേശ​ത്തോ​ടെ വായി​ച്ചു​തീർത്ത അദ്ദേഹം, താൻ പുതിയ ലോക​ത്തി​നാ​യി ആകാം​ക്ഷ​യോ​ടെ കാത്തി​രി​ക്കു​ക​യാ​ണെന്ന്‌ പിന്നീടു പറയു​ക​യു​ണ്ടാ​യി. മറ്റൊരു പട്ടണത്തിൽ, ഒരു വ്യക്തി നമ്മുടെ കുറെ​യേറെ പ്രസി​ദ്ധീ​ക​ര​ണങ്ങൾ ആവശ്യ​പ്പെട്ടു. വായി​ക്കാൻ താത്‌പ​ര്യം ഉള്ളവർക്കെ​ല്ലാം അവ വിതരണം ചെയ്യുക എന്നതാ​യി​രു​ന്നു അദ്ദേഹ​ത്തി​ന്റെ ഉദ്ദേശ്യം.

 വേല പുനഃ​സം​ഘ​ടി​പ്പി​ക്ക​പ്പെ​ടു​ന്നു

യാക്കോബ്‌ അവിശ്വ​സ്‌ത​നാ​യി​ത്തീർന്ന്‌ രണ്ടുവർഷ​ത്തി​നു​ശേഷം 1930-ൽ, വേലയ്‌ക്കു മേൽനോ​ട്ടം വഹിക്കാൻ മാർട്ടിൻ മജറോ​ഷി​യെ നിയമി​ച്ചു. ട്രാൻസിൽവേ​നി​യ​യി​ലെ ബിസ്‌ട്രി​റ്റ്‌സാ​യിൽനി​ന്നുള്ള ഹംഗേ​റി​യൻ വംശജ​നായ ഒരു റൊ​മേ​നി​യ​ക്കാ​രൻ ആയിരു​ന്നു അദ്ദേഹം. ജർമനി​യി​ലെ ബ്രാഞ്ചിൽനിന്ന്‌ ആറ്‌ ആഴ്‌ചത്തെ പരിശീ​ലനം നേടി​യ​ശേഷം മാർട്ടിൻ സഹോ​ദരൻ ബൂക്ക​റെ​സ്റ്റിൽ ഒരു ഓഫീസ്‌ സ്ഥാപിച്ചു. ഓസ്‌ട്രി​യ​യി​ലും ജർമനി​യി​ലും താത്‌കാ​ലി​ക​മാ​യി പ്രസി​ദ്ധീ​ക​രി​ച്ചി​രുന്ന റൊ​മേ​നി​യൻ ഭാഷയി​ലുള്ള വീക്ഷാ​ഗോ​പു​രം പെട്ടെ​ന്നു​തന്നെ റൊ​മേ​നി​യ​യിൽ വീണ്ടും അച്ചടി​ക്കാൻ തുടങ്ങി. ഇപ്രാ​വ​ശ്യം ആ വേല ഏറ്റെടു​ത്തത്‌ ബൂക്ക​റെ​സ്റ്റി​ലെ ദ ഗോൾഡൻ ബുക്ക്‌ എന്നറി​യ​പ്പെട്ട ഒരു പ്രസി​ദ്ധീ​ക​ര​ണ​സ്ഥാ​പ​ന​മാണ്‌.

വളരെ​യേ​റെ പരി​ശ്ര​മി​ച്ച​ശേഷം 1933-ൽ, ദ ബൈബിൾ ആൻഡ്‌ ട്രാക്‌റ്റ്‌ സൊ​സൈറ്റി ഓഫ്‌ ജെഹോ​വാസ്‌ വിറ്റ്‌ന​സസ്‌ എന്ന പേരിൽ ഒരു പുതിയ നിയമ കോർപ്പ​റേഷൻ സ്ഥാപി​ക്കാൻ സഹോ​ദ​ര​ങ്ങൾക്കു കഴിഞ്ഞു. 33 ക്രിഷാ​നാ സ്‌ട്രീറ്റ്‌, ബൂക്ക​റെസ്റ്റ്‌ എന്നായി​രു​ന്നു അതിന്റെ മേൽവി​ലാ​സം. എന്നാൽ മതപര​വും രാഷ്‌ട്രീ​യ​വു​മായ ശത്രുത നിമിത്തം വാണി​ജ്യ​സം​ബ​ന്ധ​മായ ഒരു രജിസ്‌​ട്രേഷൻ സമ്പാദി​ക്കാ​നേ സഹോ​ദ​ര​ങ്ങൾക്കു കഴിഞ്ഞു​ള്ളൂ.

എങ്കിൽപ്പോ​ലും, സഹോ​ദ​ര​ങ്ങ​ളു​ടെ വിശ്വാ​സം വീണ്ടെ​ടു​ക്കാ​നും പ്രസം​ഗ​വേല ഉന്നമി​പ്പി​ക്കാ​നും ഈ ശ്രമങ്ങൾ സഹായ​ക​മാ​യി. അനേകം പ്രസാ​ധകർ പയനി​യ​റിങ്‌ ആരംഭി​ക്കു​ക​യും മറ്റു ചിലർ വയലിൽ കൂടുതൽ പ്രവർത്തി​ക്കു​ക​യും ചെയ്‌തു. ഗ്രാമ​വാ​സി​കൾക്കു കൂടുതൽ ഒഴിവു​സ​മയം ഉള്ള ശീതകാ​ല​ത്താണ്‌ അവർ പ്രത്യേ​കി​ച്ചും അങ്ങനെ ചെയ്‌തത്‌. വിദേ​ശ​ത്തു​നിന്ന്‌ പബ്ലിക്‌ റേഡി​യോ​യി​ലൂ​ടെ പ്രക്ഷേ​പണം ചെയ്‌തി​രുന്ന ബൈബി​ള​ധി​ഷ്‌ഠിത പ്രഭാ​ഷ​ണ​ങ്ങ​ളും സഹോ​ദ​രങ്ങൾ ശ്രദ്ധിച്ചു. അയൽക്കാ​രെ​യോ പുരോ​ഹി​ത​ന്മാ​രെ​യോ പേടിച്ച്‌ യോഗ​ങ്ങൾക്കു പോകാ​തി​രു​ന്ന​വർക്ക്‌ ഈ പ്രഭാ​ഷ​ണങ്ങൾ വിശേ​ഷാൽ സഹായ​ക​മാ​യി​രു​ന്നു. പരിപാ​ടി​യു​ടെ സമയവും വിഷയ​വും റേഡി​യോ ഫ്രീക്വൻസി​യും അറിയി​ച്ചി​രു​ന്നത്‌ വീക്ഷാ​ഗോ​പു​ര​ത്തി​ലൂ​ടെ ആയിരു​ന്നു.

യഹോ​വ​യു​ടെ സംഘടന നിർമിച്ച, കൊണ്ടു​ന​ട​ക്കാ​വുന്ന തരത്തി​ലുള്ള ചെറിയ ഗ്രാമ​ഫോൺ ആയിരു​ന്നു സുവാർത്ത​യു​ടെ ഉന്നമന​ത്തി​നു സഹായിച്ച മറ്റൊരു കരുതൽ. 1930-കളിൽ ഇവയും റെക്കോർഡ്‌ ചെയ്‌ത ബൈബിൾ പ്രസം​ഗ​ങ്ങ​ളും ഓർഡർ അയച്ചു വരുത്താൻ സഭകൾക്കും വ്യക്തി​കൾക്കും കഴിയു​മാ​യി​രു​ന്നു. “സഹോ​ദ​ര​ങ്ങൾക്കു പുറമേ, ഗ്രാമ​ഫോൺ ഉള്ള, സത്യത്തെ സ്‌നേ​ഹിച്ച കുടും​ബ​ങ്ങൾക്കും” പ്രോ​ത്സാ​ഹനം പകരാൻ ആ പ്രസം​ഗങ്ങൾ ഉപകരി​ച്ചു​വെന്ന്‌ ബുള്ളറ്റി​നി​ലെ (ഇപ്പോൾ നമ്മുടെ രാജ്യ ശുശ്രൂഷ) ഒരു അറിയി​പ്പു പ്രസ്‌താ​വി​ക്കു​ക​യു​ണ്ടാ​യി.

 കൂടു​ത​ലായ ആഭ്യന്തര പരി​ശോ​ധന

1920-കളിലും 1930-കളിലും ദൈവ​വ​ചനം സംബന്ധി​ച്ചും ഓരോ ക്രിസ്‌ത്യാ​നി​യും സത്യത്തി​നു സാക്ഷ്യം​വ​ഹി​ക്കേ​ണ്ട​തി​ന്റെ പ്രാധാ​ന്യം സംബന്ധി​ച്ചും ഉള്ള ഗ്രാഹ്യം ആഴമു​ള്ള​താ​യി​ത്തീർന്നു. 1931-ൽ ഉജ്ജ്വല​മായ ഒരു ഒളിമി​ന്ന​ലു​ണ്ടാ​യി. ബൈബിൾ വിദ്യാർഥി​കൾ യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷികൾ എന്ന പേരു സ്വീക​രി​ച്ചത്‌ അന്നാണ്‌. അത്‌ വെറും ഒരു ലേബൽ അല്ല. ബൈബി​ള​ധി​ഷ്‌ഠി​ത​മായ ആ പേരു വഹിക്കുന്ന ഒരു വ്യക്തി യഹോ​വ​യു​ടെ ദൈവ​ത്വം ഉയർത്തി​പ്പി​ടി​ക്കു​ക​യും പരസ്യ​പ്പെ​ടു​ത്തു​ക​യും ചെയ്യു​ന്നു​വെ​ന്നാണ്‌ അതു സൂചി​പ്പി​ക്കു​ന്നത്‌. (യെശ. 43:10-12) പ്രസം​ഗ​വേ​ലയെ എതിർത്തി​രുന്ന ബൈബിൾ വിദ്യാർഥി​കൾക്ക്‌ ഇത്‌ ഒരു ഇടർച്ച​യാ​യി. അവർ സംഘടന വിട്ടു​പോ​യി. ചിലർ വിശ്വാ​സ​ത്യാ​ഗി​കൾ ആയിത്തീ​രു​ക​പോ​ലും ചെയ്‌തു, അവർ സഹസ്രാ​ബ്ദ​ക്കാർ എന്ന പേരു സ്വീക​രി​ച്ചു. വിശ്വ​സ്‌തർ ഈ പരി​ശോ​ധ​നയെ അചഞ്ചല​മാ​യി നേരി​ടു​മാ​യി​രു​ന്നോ? പുരോ​ഹി​ത​ന്മാ​രു​ടെ​യും വിശ്വാ​സ​ത്യാ​ഗി​ക​ളു​ടെ​യും എതിർപ്പി​ന്മ​ധ്യേ​യും, പ്രസം​ഗി​ക്കാ​നുള്ള നിയോ​ഗം നിറ​വേ​റ്റു​ന്ന​തിൽ അവർ തുടരു​മാ​യി​രു​ന്നോ?

ചിലർ സമ്മർദ​ങ്ങൾക്കു വഴി​പ്പെ​ട്ടെ​ങ്കി​ലും അനേക​രും വിശ്വ​സ്‌ത​ത​യോ​ടെ​യും തീക്ഷ്‌ണ​ത​യോ​ടെ​യും യഹോ​വയെ സേവി​ക്കു​ന്ന​തിൽ തുടർന്നു. 1931-ലെ ഒരു റിപ്പോർട്ട്‌ ഭാഗി​ക​മാ​യി ഇങ്ങനെ പറഞ്ഞു:  “റൊ​മേ​നി​യ​യിൽ ഇപ്പോൾ ഏകദേശം 2,000 സഹോ​ദ​രീ​സ​ഹോ​ദ​ര​ന്മാർ ഉണ്ട്‌. ഒട്ടേറെ ക്ലേശങ്ങൾ സഹിച്ചു​കൊണ്ട്‌ അവർ ഈ വർഷം 5,549 പുസ്‌ത​ക​ങ്ങ​ളും 39,811 ചെറു​പു​സ്‌ത​ക​ങ്ങ​ളും വിതരണം ചെയ്‌തു.” പിറ്റേ വർഷം മൊത്തം 55,632 പുസ്‌ത​ക​ങ്ങ​ളും ചെറു​പു​സ്‌ത​ക​ങ്ങ​ളും സമർപ്പി​ച്ചു​കൊണ്ട്‌ സഹോ​ദ​രങ്ങൾ കൂടുതൽ മെച്ചമാ​യി പ്രവർത്തി​ച്ചു.

ഇനിയും, ചില​പ്പോ​ഴൊ​ക്കെ പീഡനം പ്രതീ​ക്ഷി​ച്ച​തി​നു നേരെ വിപരീ​ത​മായ ഫലങ്ങൾ ഉളവാ​ക്കി​യി​ട്ടുണ്ട്‌. ഉദാഹ​ര​ണ​ത്തിന്‌, ‘മഹാബാ​ബി​ലോ​ണിൽ’ നിന്നുള്ള വിച്ഛേ​ദനം പരസ്യ​മാ​യി അറിയി​ക്ക​ണ​മെന്ന്‌ ഒരു പ്രദേ​ശത്തെ എല്ലാ സാക്ഷി​ക​ളും ഒരു കൂട്ടമെന്ന നിലയിൽ തീരു​മാ​ന​മെ​ടു​ത്തു. (വെളി. 18:2, 4) മുൻ സഭയിൽനി​ന്നു വിട്ടു​പോ​രു​ന്ന​തിന്‌ ആവശ്യ​മായ രേഖകൾ തയ്യാറാ​ക്കാൻ ധൈര്യ​ശാ​ലി​ക​ളായ ഈ സഹോ​ദ​രീ​സ​ഹോ​ദ​ര​ന്മാർ തുടർച്ച​യാ​യി അഞ്ചു ദിവസം അവിടത്തെ ടൗൺഹാ​ളിൽ കയറി​യി​റങ്ങി.

ഇത്‌ സാമു​ദാ​യിക നേതാ​ക്ക​ന്മാ​രെ ഞെട്ടി​ച്ചു​ക​ളഞ്ഞു. സ്ഥലത്തെ പുരോ​ഹി​തൻ വിഭ്രാ​ന്തി പൂണ്ട്‌ സഹായ​ത്തി​നാ​യി പോലീസ്‌ സ്റ്റേഷനി​ലേക്ക്‌ ഓടി​യെ​ങ്കി​ലും ഫലമു​ണ്ടാ​യില്ല. തുടർന്ന്‌ അദ്ദേഹം നേരെ ടൗൺഹാ​ളി​ലേക്കു ചെന്നു. രേഖകൾ സാക്ഷ്യ​പ്പെ​ടു​ത്താൻ അധികാ​ര​മുള്ള അവിടത്തെ ഉദ്യോ​ഗ​സ്ഥനെ, സാക്ഷി​കളെ സഹായി​ച്ച​തി​ന്റെ പേരിൽ ഒരു കമ്മ്യൂ​ണി​സ്റ്റു​കാ​രൻ ആണെന്ന്‌ പുരോ​ഹി​തൻ കുറ്റ​പ്പെ​ടു​ത്തി. ഉദ്യോ​ഗ​സ്ഥന്‌ അതു തീരെ രസിച്ചില്ല. സഭയു​മാ​യുള്ള ബന്ധം വിച്ഛേ​ദി​ക്കു​ന്ന​തി​നുള്ള സർട്ടി​ഫി​ക്കറ്റ്‌ തയ്യാറാ​ക്കാൻ എല്ലാ വിശ്വാ​സി​ക​ളും തന്നെ സമീപി​ച്ചാൽപ്പോ​ലും അവരെ​യെ​ല്ലാം താൻ സഹായി​ക്കു​മെന്ന്‌ അദ്ദേഹം തുറന്ന​ടി​ച്ചു. വഴിമു​ട്ടിയ പുരോ​ഹി​തൻ പിൻവാ​ങ്ങി, സഹോ​ദ​രങ്ങൾ രേഖാ​സം​ബ​ന്ധ​മായ നടപടി​കൾ പൂർത്തീ​ക​രി​ക്കു​ക​യും ചെയ്‌തു.

“എന്നെ വെടി​വെ​ക്കാ​നാ​ണോ താങ്കളു​ടെ ഉദ്ദേശ്യം?”

പുരോ​ഹി​ത​ന്മാർ പള്ളി​പ്ര​ഭാ​ഷ​ണ​ങ്ങ​ളിൽ യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷി​കൾക്കെ​തി​രെ വിമർശ​ന​ത്തി​ന്റെ കൂരമ്പു​കൾ എയ്‌തു​വി​ട്ടു. സാക്ഷി​ക​ളു​ടെ വേല നിരോ​ധി​ക്കാൻ അവർ ഗവൺമെ​ന്റി​നെ തുടർച്ച​യാ​യി നിർബ​ന്ധി​ക്കു​ക​യും ചെയ്‌തു. വൈദി​ക​വൃ​ന്ദ​ത്തി​ന്റെ രാഷ്‌ട്രീയ ഉപകര​ണ​മായ മിനി​സ്‌ട്രി ഓഫ്‌ റിലി​ജൻസ്‌ പോലീ​സി​നെ ഉപയോ​ഗി​ച്ചു​കൊണ്ട്‌ സഹോ​ദ​ര​ങ്ങളെ തുടർന്നും ദ്രോ​ഹി​ച്ചു. ഒരിക്കൽ ഒരു പോലീസ്‌ മേധാ​വി​യും സഹ ഉദ്യോ​ഗ​സ്ഥ​നും ക്രിസ്‌തീയ യോഗങ്ങൾ നടന്നു​കൊ​ണ്ടി​രുന്ന ഒരു ഭവനത്തി​ലേക്ക്‌ അനധി​കൃ​ത​മാ​യി കടന്നു​ചെന്നു.

“മതചട​ങ്ങു​കൾ നടത്തു​ന്ന​തി​നുള്ള നിങ്ങളു​ടെ അനുമ​തി​പ​ത്രം എനി​ക്കൊ​ന്നു കാണണം,” പോലീസ്‌ മേധാവി വീട്ടു​കാ​ര​നോട്‌—നമുക്ക്‌ ഈ സഹോ​ദ​രനെ ജോർജ്‌ എന്നു വിളി​ക്കാം—ആവശ്യ​പ്പെട്ടു.

 വാറണ്ട്‌ ഇല്ലാ​തെ​യാ​യി​രി​ക്കണം പോലീസ്‌ വന്നിട്ടു​ള്ള​തെന്നു മനസ്സി​ലാ​ക്കിയ ജോർജ്‌ ഇങ്ങനെ ചോദി​ച്ചു: “എന്ത്‌ അധികാ​ര​ത്തി​ലാണ്‌ താങ്കൾ എന്റെ വീട്ടിൽ പ്രവേ​ശി​ച്ചത്‌?”

ഉത്തരം മുട്ടി​പ്പോയ അദ്ദേഹ​ത്തോ​ടു തിരി​ച്ചു​പോ​കാൻ ജോർജ്‌ ആവശ്യ​പ്പെട്ടു. മനസ്സി​ല്ലാ​മ​ന​സ്സോ​ടെ വാതിൽക്ക​ലേക്കു നീങ്ങിയ അദ്ദേഹം പുറ​ത്തേ​ക്കി​റ​ങ്ങവേ സഹ ഉദ്യോ​ഗ​സ്ഥന്‌ ഒരു ആജ്ഞ നൽകി. ജോർജ്‌ പുറത്തു കടക്കാൻ ശ്രമി​ക്കു​ന്ന​പക്ഷം അദ്ദേഹത്തെ അറസ്റ്റു ചെയ്യേ​ണ്ട​തിന്‌ മുൻവ​ശ​ത്തുള്ള ഗെയ്‌റ്റിൽ കാവൽ നിൽക്ക​ണ​മെ​ന്ന​താ​യി​രു​ന്നു അത്‌. പിന്നീട്‌ ജോർജ്‌ പുറത്തി​റ​ങ്ങി​യ​പ്പോൾ “നിയമ​ത്തി​ന്റെ പേരിൽ” ഉദ്യോ​ഗസ്ഥൻ അദ്ദേഹത്തെ അറസ്റ്റു ചെയ്‌തു.

“എന്തു നിയമം?” ജോർജ്‌ ചോദി​ച്ചു.

“നിങ്ങളെ അറസ്റ്റു ചെയ്യാ​നുള്ള വാറണ്ട്‌ എന്റെ കൈവ​ശ​മുണ്ട്‌,” അദ്ദേഹം അവകാ​ശ​പ്പെട്ടു.

ഒരു മുൻ പോലീസ്‌ ഓഫീസർ ആയിരുന്ന ജോർജിന്‌ നിയമം അറിയാ​മാ​യി​രു​ന്നു. അതു​കൊണ്ട്‌ വാറണ്ട്‌ കാണണ​മെന്ന്‌ അദ്ദേഹം ആവശ്യ​പ്പെട്ടു. ജോർജ്‌ സംശയി​ച്ച​തു​പോ​ലെ​തന്നെ ഉദ്യോ​ഗ​സ്ഥന്റെ കൈവശം വാറണ്ട്‌ ഇല്ലായി​രു​ന്നു. നിയമ​പ​ര​മാ​യി അറസ്റ്റു ചെയ്യാൻ സാധി​ക്കാ​തെ​വ​ന്ന​പ്പോൾ ജോർജി​നെ പേടി​പ്പി​ക്കാ​നാ​യി അദ്ദേഹം തോക്കിൽ തിര നിറച്ചു.

“എന്നെ വെടി​വെ​ക്കാ​നാ​ണോ താങ്കളു​ടെ ഉദ്ദേശ്യം?” ജോർജ്‌ ചോദി​ച്ചു.

“ഞാൻ അത്രയ്‌ക്കു വിഡ്‌ഢി​യല്ല,” ഉദ്യോ​ഗസ്ഥൻ പ്രതി​വ​ചി​ച്ചു.

“എങ്കിൽപ്പി​ന്നെ എന്തിനാണ്‌ തോക്കിൽ തിര നിറച്ചത്‌?” ജോർജ്‌ ആരാഞ്ഞു.

ഇളിഭ്യ​നാ​യ ഓഫീസർ അതോടെ സ്ഥലംവി​ട്ടു. ഇത്തരം സംഭവം ആവർത്തി​ക്കാ​തി​രി​ക്കാൻ, സ്വകാര്യ സ്ഥലത്ത്‌ അതി​ക്ര​മി​ച്ചു​ക​ട​ന്ന​തിന്‌ പോലീസ്‌ മേധാ​വി​ക്കെ​തി​രെ ജോർജ്‌ കേസു കൊടു​ത്തു. ആശ്ചര്യ​ക​ര​മെന്നു പറയട്ടെ, അദ്ദേഹത്തെ 15 ദിവസത്തെ തടവിനു വിധി​ക്കു​ക​യും പിഴ ഈടാ​ക്കു​ക​യും ചെയ്‌തു.

മറ്റൊരു സന്ദർഭ​ത്തിൽ, പ്രായ​മേ​റിയ ഒരു സഹോ​ദരൻ ഒരു കോട​തി​യിൽ നല്ല സാക്ഷ്യം നൽകി. യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷികൾ പ്രസി​ദ്ധീ​ക​രിച്ച രണ്ടു പുസ്‌ത​കങ്ങൾ സഹോ​ദ​രന്റെ മുമ്പാകെ ജഡ്‌ജി ഉയർത്തി​ക്കാ​ണി​ച്ചു. എന്നിട്ട്‌ സഹോ​ദരൻ മതപ്ര​ചാ​രണം നടത്തു​ന്ന​താ​യി ആരോ​പി​ച്ചു.

സഹോ​ദ​രൻ ഇങ്ങനെ പ്രതി​വ​ചി​ച്ചു: “ദൈവ​വ​ച​ന​ത്തി​ലെ സത്യം പ്രസം​ഗി​ക്കു​ന്ന​തി​ന്റെ പേരിൽ കോടതി എനിക്കു ശിക്ഷ വിധി​ച്ചാൽ ഞാൻ അതിനെ ഒരു ശിക്ഷയാ​യി​ട്ടല്ല, പകരം ഒരു ബഹുമതി ആയിട്ടാ​യി​രി​ക്കും വീക്ഷി​ക്കുക. നീതി​നി​മി​ത്തം പീഡി​പ്പി​ക്ക​പ്പെ​ടു​മ്പോൾ  സന്തോ​ഷി​ക്കാൻ കർത്താ​വായ യേശു തന്റെ അനുഗാ​മി​ക​ളോ​ടു പറഞ്ഞു. എന്തെന്നാൽ മുൻകാ​ല​ങ്ങ​ളി​ലെ പ്രവാ​ച​ക​ന്മാ​രു​ടെ​യും അനുഭവം ഇതുതന്നെ ആയിരു​ന്നു. യഥാർഥ​ത്തിൽ, യേശു​വി​നെ​പ്പോ​ലും ജനം പീഡി​പ്പി​ക്കു​ക​യും സ്‌തം​ഭ​ത്തി​ലേ​റ്റു​ക​യും ചെയ്‌തു. എന്തെങ്കി​ലും തെറ്റു ചെയ്‌തി​ട്ടല്ല, ദൈവ​ത്തിൽനി​ന്നു തനിക്കു ലഭിച്ച സത്യ​ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ചു സംസാ​രി​ച്ച​തി​ന്റെ പേരിൽ.”

തുടർന്ന്‌ സഹോ​ദരൻ ഇങ്ങനെ പറഞ്ഞു: “ആ സ്ഥിതിക്ക്‌, ഈ രണ്ടു പുസ്‌ത​കങ്ങൾ ഉപയോ​ഗി​ച്ചു​കൊണ്ട്‌ ദൈവ​രാ​ജ്യ​ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ചുള്ള യേശു​വി​ന്റെ സന്ദേശം ഘോഷി​ക്കു​ന്ന​തി​ന്റെ പേരിൽ ഈ കോടതി എന്നെ ശിക്ഷി​ച്ചാൽ ഒരു നിരപ​രാ​ധി​യെ ആയിരി​ക്കും അതു ശിക്ഷി​ക്കു​ന്നത്‌.” ജഡ്‌ജി അദ്ദേഹത്തെ വെറു​തെ​വി​ട്ടു.

‘മറ്റെവി​ടെ​യു​മുള്ള സഹോ​ദ​രങ്ങൾ അനുഭ​വി​ക്കു​ന്ന​തി​നെ​ക്കാൾ കൂടുതൽ ക്ലേശങ്ങൾ’

1929-നുശേഷം കാർഷി​ക​വി​ഭ​വ​ങ്ങൾക്കു​ണ്ടായ വിലയി​ടി​വും വിപു​ല​വ്യാ​പ​ക​മായ തൊഴി​ലി​ല്ലാ​യ്‌മ​യും രാഷ്‌ട്രീയ അരക്ഷി​താ​വ​സ്ഥ​യും ഫാസി​സ്റ്റു​കാർ ഉൾപ്പെ​ടെ​യുള്ള തീവ്ര​വാ​ദി രാഷ്‌ട്രീയ സംഘട​നകൾ തഴച്ചു​വ​ള​രാൻ കാരണ​മാ​യി. കൂടാതെ, 1930-കളിൽ റൊ​മേ​നിയ ക്രമേണ നാസി ജർമനി​യു​ടെ സ്വാധീ​ന​ത്തിൽ അമർന്നു. ഇത്തരം സംഭവ​വി​കാ​സങ്ങൾ യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷി​കളെ സംബന്ധി​ച്ചി​ട​ത്തോ​ളം അശുഭ​സൂ​ച​ക​ങ്ങ​ളാ​യി​രു​ന്നു. വാർഷി​ക​പു​സ്‌തകം 1936 (ഇംഗ്ലീഷ്‌) ഇങ്ങനെ പറയു​ക​യു​ണ്ടാ​യി: “ലോക​ത്തി​ലെ മറ്റേ​തൊ​രു ഭാഗത്തുള്ള സഹോ​ദ​രങ്ങൾ അനുഭ​വി​ക്കു​ന്ന​തി​നെ​ക്കാൾ കൂടുതൽ ക്ലേശങ്ങൾ സഹിച്ചു​കൊ​ണ്ടാണ്‌ റൊ​മേ​നി​യ​യി​ലെ സഹോ​ദ​രങ്ങൾ പ്രവർത്തി​ക്കു​ന്നത്‌.” 1933 മുതൽ 1939 വരെയുള്ള കാലഘ​ട്ട​ത്തിൽ യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷി​കൾക്കെ​തി​രെ 530 കേസു​ക​ളാ​ണു ഫയൽചെ​യ്‌തത്‌. അവരുടെ വേല നിരോ​ധി​ക്കു​ന്ന​തി​നും ബൂക്ക​റെ​സ്റ്റി​ലെ ബ്രാഞ്ച്‌ ഓഫീസ്‌ അടച്ചു​പൂ​ട്ടു​ന്ന​തി​നും പ്രോ​സി​ക്യൂ​ട്ടർമാർ നിരന്തരം ആവശ്യ​പ്പെ​ട്ടു​കൊ​ണ്ടി​രു​ന്നു!

ഒടുവിൽ, 1935 ജൂൺ 19-ാം തീയതി രാത്രി 8 മണിക്ക്‌ പോലീ​സു​കാർ ബ്രാഞ്ചിൽ എത്തി. അവരുടെ കൈവ​ശ​മു​ണ്ടാ​യി​രുന്ന വാറണ്ട്‌ നിയമ​വി​രു​ദ്ധ​മാ​യി​രു​ന്നെന്ന്‌ പിന്നീടു കണ്ടുപി​ടി​ക്കു​ക​യു​ണ്ടാ​യി. ഫയലു​ക​ളും 12,000-ത്തിലധി​കം ചെറു​പു​സ്‌ത​ക​ങ്ങ​ളും അവർ കണ്ടു​കെട്ടി, ഒപ്പം ഒരു കാവൽക്കാ​രനെ നിയമി​ക്കു​ക​യും ചെയ്‌തു. എന്നാൽ ഒരു സഹോ​ദരൻ പിൻവ​ശത്തെ വാതി​ലി​ലൂ​ടെ പുറത്തു​ചാ​ടു​ക​യും സെനറ്റർ പദവി വഹിക്കുന്ന സഹാനു​ഭൂ​തി​യുള്ള ഒരു വക്കീലി​നെ സമീപി​ക്കു​ക​യും ചെയ്‌തു. അദ്ദേഹം ബന്ധപ്പെട്ട അധികാ​രി​ക​ളു​മാ​യി ഫോണിൽ സംസാ​രി​ച്ചു. ബ്രാഞ്ച്‌ അടച്ചു​പൂ​ട്ടാ​നുള്ള നിയമ​വി​രുദ്ധ ഉത്തരവ്‌  അവർ റദ്ദാക്കു​ക​യും എല്ലാ ഫയലു​ക​ളും തിരി​ച്ചു​നൽകു​ക​യും ചെയ്‌തു. എന്നാൽ ഈ സ്വസ്ഥത ഏറെ നാൾ നീണ്ടു​നി​ന്നില്ല.

1937 ഏപ്രിൽ 21-ന്‌ മിനി​സ്‌ട്രി ഓഫ്‌ റിലി​ജൻസ്‌ ഒരു ഉത്തരവ്‌ പുറ​പ്പെ​ടു​വി​ച്ചു. ഔദ്യോ​ഗിക ഗസറ്റി​ലും പത്രങ്ങ​ളി​ലും അത്‌ അച്ചടി​ച്ചു​വന്നു. റൊ​മേ​നി​യ​യിൽ യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷി​ക​ളു​ടെ പ്രവർത്തനം കർശന​മാ​യി നിരോ​ധി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നു​വെ​ന്നും അവരുടെ പ്രസി​ദ്ധീ​ക​ര​ണങ്ങൾ വിതരണം ചെയ്യു​ക​യോ വായി​ക്കു​ക​യോ​പോ​ലും ചെയ്യു​ന്ന​വരെ അറസ്റ്റു ചെയ്യു​ക​യും ശിക്ഷി​ക്കു​ക​യും പ്രസി​ദ്ധീ​ക​ര​ണങ്ങൾ കണ്ടു​കെ​ട്ടു​ക​യും ചെയ്യു​മെ​ന്നും ആയിരു​ന്നു ഉത്തരവ്‌.

സഹോ​ദ​ര​ങ്ങൾ അതി​നെ​തി​രെ അപ്പീൽ കൊടു​ത്തു. എന്നാൽ ആ ഉത്തരവു​മാ​യി ബന്ധപ്പെട്ട മന്ത്രി, തന്റെ വാദങ്ങൾക്കു ശക്തമായ അടിസ്ഥാ​നം ഇല്ലെന്നു മനസ്സി​ലാ​ക്കി​ക്കൊണ്ട്‌ കേസിന്റെ വിസ്‌താ​രം മൂന്നു പ്രാവ​ശ്യം മാറ്റി​വെച്ചു. പക്ഷേ അവസാന അവധി​ക്കു​മു​മ്പാ​യി കരോൾ രണ്ടാമൻ രാജാവ്‌ റൊ​മേ​നി​യ​യിൽ സ്വേച്ഛാ​ധി​പ​ത്യം തുടങ്ങി. 1938 ജൂണിൽ യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷി​കൾക്കെ​തി​രാ​യി ഒരു പുതിയ ഉത്തരവ്‌ പുറ​പ്പെ​ടു​വി​ച്ചു. വീണ്ടും സഹോ​ദ​രങ്ങൾ കോട​തി​യെ സമീപി​ച്ചു. സാക്ഷി​ക​ളു​ടെ പ്രസി​ദ്ധീ​ക​ര​ണങ്ങൾ വിദ്യാ​ഭ്യാ​സ​മൂ​ല്യ​മു​ള്ള​വ​യാ​ണെ​ന്നും ഗവൺമെ​ന്റി​നെ അട്ടിമ​റി​ക്കു​ന്ന​വ​യോ പൊതു ക്രമസ​മാ​ധാ​നം തകർക്കു​ന്ന​വ​യോ അല്ലെന്നും കാണി​ച്ചു​കൊണ്ട്‌ അവർ രാജാ​വിന്‌ ഒരു ഔദ്യോ​ഗിക മെമ്മോ​റാ​ണ്ടം എഴുതു​ക​യും ചെയ്‌തു. ഇക്കാര്യ​ത്തിൽ സുപ്പീ​രി​യർ കോടതി മുമ്പു പ്രസ്‌താ​വി​ച്ചി​രുന്ന ഒരു വിധി​യെ​ക്കു​റിച്ച്‌ മെമ്മോ​റാ​ണ്ടം സൂചി​പ്പി​ക്കു​ക​പോ​ലും ചെയ്‌തു. രാജാവ്‌ ആ മെമ്മോ​റാ​ണ്ടം മിനി​സ്‌ട്രി ഓഫ്‌ റിലി​ജൻസി​നു കൈമാ​റി. എന്തായി​രു​ന്നു ഫലം? 1938 ആഗസ്റ്റ്‌ 2-ന്‌ മിനി​സ്‌ട്രി ബൂക്ക​റെ​സ്റ്റി​ലെ ഓഫീസ്‌ അടച്ചു​പൂ​ട്ടി മുദ്ര​വെച്ചു.

പ്രയാ​സ​ക​ര​മാ​യ നാളു​ക​ളാ​യി​രു​ന്നു അവ. അനേകം സഹോ​ദ​ര​ങ്ങളെ, എന്തിന്‌ മുഴു കുടും​ബ​ങ്ങ​ളെ​ത്ത​ന്നെ​യും, അറസ്റ്റു​ചെ​യ്‌ത്‌ തടവു​ശി​ക്ഷ​യ്‌ക്കു വിധിച്ചു. സ്വന്തം വീട്ടി​ലി​രുന്ന്‌ രാജ്യ​ഗീ​തങ്ങൾ പാടി​യ​തി​നാണ്‌ ചിലരെ അറസ്റ്റു ചെയ്‌തത്‌! മൂന്നു മാസം​മു​തൽ രണ്ടു വർഷം​വരെ ആയിരു​ന്നു തടവ്‌. എന്നാൽ അധികാ​രി​കൾ എങ്ങനെ​യാണ്‌ ഈ സഹോ​ദ​ര​ങ്ങളെ കണ്ടുപി​ടി​ച്ചത്‌? പുരോ​ഹി​ത​ന്മാ​രു​ടെ ഏജന്റു​മാർ അവരിൽ പലരു​ടെ​യും നീക്കങ്ങൾ രഹസ്യ​മാ​യി നിരീ​ക്ഷി​ച്ചി​രു​ന്നു. ഈ ചാരന്മാർ വേലക്കാ​രും വിൽപ്പ​ന​ക്കാ​രും ഒക്കെയാ​യി വേഷമി​ട്ടു.

നമ്മുടെ പ്രസി​ദ്ധീ​ക​രണം കൈവ​ശ​മുള്ള എല്ലാവ​രെ​യും അറസ്റ്റു​ചെ​യ്‌തി​രു​ന്നു. മരം​വെ​ട്ടുന്ന ജോലി​യിൽ ഏർപ്പെ​ട്ടി​രുന്ന ഒരു സഹോ​ദരൻ ഒരിക്കൽ വനത്തി​ലേക്കു പോയ​പ്പോൾ ബൈബി​ളും വാർഷി​ക​പു​സ്‌ത​ക​വും ഒപ്പം കൊണ്ടു​പോ​യി. ഒരു ദിവസം എല്ലാവ​രു​ടെ​യും സ്വകാര്യ സാധനങ്ങൾ പരി​ശോ​ധിച്ച പോലീസ്‌ സഹോ​ദ​രന്റെ  പ്രസി​ദ്ധീ​ക​ര​ണങ്ങൾ കണ്ടെടു​ത്തു. അവർ അദ്ദേഹത്തെ അറസ്റ്റു​ചെ​യ്‌ത്‌ അകലെ​യുള്ള ഒരു കോട​തി​യി​ലേക്കു കൊണ്ടു​പോ​യി. 200 കിലോ​മീ​റ്റർ നടന്ന്‌ അവിടെ എത്തി​ച്ചേർന്ന സഹോ​ദ​രനെ ആറുമാ​സത്തെ തടവിനു വിധിച്ചു. തടവു​കാർ തിങ്ങി​നി​റ​ഞ്ഞ​തും വൃത്തി​ഹീ​ന​വു​മായ ജയിൽമു​റി​ക​ളിൽ പേനിന്റെ ശല്യം ഭയങ്കര​മാ​യി​രു​ന്നു. ആകെക്കൂ​ടി കിട്ടി​യി​രുന്ന ഭക്ഷണം സൂപ്പാ​യി​രു​ന്നു, അതാ​ണെ​ങ്കി​ലോ വെള്ളം ചേർത്തു വല്ലാതെ നേർപ്പി​ച്ച​തും.

രണ്ടാം ലോക​മ​ഹാ​യു​ദ്ധം കൂടുതൽ പരി​ശോ​ധ​നകൾ കൊണ്ടു​വ​രു​ന്നു

1939 സെപ്‌റ്റം​ബർ 1-ാം തീയതി രാവിലെ ജർമൻ പട്ടാളം പോള​ണ്ടി​നെ ആക്രമി​ച്ച​തോ​ടെ മറ്റൊരു ആഗോള പോരാ​ട്ട​ത്തി​നു തിരശ്ശീല ഉയർന്നു. അതു റൊ​മേ​നി​യ​യിൽ സമഗ്ര​വും നീണ്ടു​നിൽക്കു​ന്ന​തു​മായ ഫലങ്ങൾ ഉളവാ​ക്കു​മാ​യി​രു​ന്നു. അനാ​ക്രമണ ഉടമ്പടി​യിൽ ഒപ്പു​വെ​ച്ചി​രുന്ന സോവി​യറ്റ്‌ യൂണി​യ​നും ജർമനി​യും അധികാര വടംവ​ലി​യിൽ പൂർവ യൂറോ​പ്പി​നെ തങ്ങളുടെ സ്വാധീ​ന​ത്തി​ലുള്ള പല പ്രദേ​ശ​ങ്ങ​ളാ​യി വിഭജി​ക്കു​ക​യും റൊ​മേ​നി​യയെ പല കഷണങ്ങ​ളാ​യി വെട്ടി​മു​റി​ക്കു​ക​യും ചെയ്‌തു. ഹംഗറി ഉത്തര ട്രാൻസിൽവേ​നി​യ​യും സോവി​യറ്റ്‌ യൂണിയൻ ബെസ​റേ​ബി​യ​യും ഉത്തര ബൂക്കോ​വി​ന​യും ബൾഗേ​റിയ തെക്കൻ ഡൊ​ബ്രൂ​ജാ​യും സ്വന്തമാ​ക്കി. തത്‌ഫ​ല​മാ​യി ജനസം​ഖ്യ​യു​ടെ​യും ഭൂപ്ര​ദേ​ശ​ത്തി​ന്റെ​യും ഏകദേശം മൂന്നി​ലൊന്ന്‌ റൊ​മേ​നി​യ​യ്‌ക്കു നഷ്ടപ്പെട്ടു. 1940-ൽ ഒരു ഫാസിസ്റ്റ്‌ സ്വേച്ഛാ​ധി​കാ​രി അധികാ​ര​മേറ്റു.

പുതിയ ഗവൺമെന്റ്‌ ഭരണഘടന താത്‌കാ​ലി​ക​മാ​യി മരവി​പ്പി​ക്കു​ക​യും ഒമ്പതു മതങ്ങ​ളെ​മാ​ത്രം അംഗീ​ക​രി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടുള്ള ഒരു ഉത്തരവ്‌ പുറ​പ്പെ​ടു​വി​ക്കു​ക​യും ചെയ്‌തു. ഓർത്ത​ഡോ​ക്‌സ്‌, കത്തോ​ലി​ക്കാ, ലൂഥറിൻ സഭകളാ​യി​രു​ന്നു അവയിൽ പ്രമുഖം. യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷി​കൾക്കുള്ള നിരോ​ധ​ന​ത്തി​നു മാറ്റമി​ല്ലാ​യി​രു​ന്നു. ഘോര​കൃ​ത്യ​ങ്ങൾ എങ്ങും അരങ്ങേറി. 1940 ഒക്ടോ​ബ​റിൽ ജർമൻ സേന രാജ്യം പിടി​ച്ച​ടക്കി. അങ്ങേയറ്റം ദുഷ്‌ക​ര​മായ ഈ സാഹച​ര്യ​ങ്ങ​ളിൽ റൊ​മേ​നി​യ​യ്‌ക്കും സ്വിറ്റ്‌സർലൻഡി​ലുള്ള മധ്യ യൂറോ​പ്യൻ ഓഫീ​സി​നും ഇടയി​ലുള്ള ബന്ധം മിക്കവാ​റും നിലച്ചു​പോ​യി.

ഈ പ്രദേ​ശ​ത്തുള്ള യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷി​ക​ളിൽ അധികം​പേ​രും വസിച്ചി​രു​ന്നത്‌ ട്രാൻസിൽവേ​നി​യ​യിൽ ആയിരു​ന്ന​തി​നാൽ മാർട്ടിൻ മജറോ​ഷി ബൂക്ക​റെ​സ്റ്റിൽനിന്ന്‌ അവി​ടേക്കു മാറു​ക​യും റ്റിർഗു-മൂറെ​ഷിൽ താമസ​മാ​ക്കു​ക​യും ചെയ്‌തു. ആരോ​ഗ്യ​പ്ര​ശ്‌നങ്ങൾ നിമിത്തം അദ്ദേഹ​ത്തി​ന്റെ ഭാര്യ മാരിയ നേര​ത്തേ​തന്നെ അവി​ടേക്കു പോയി​രു​ന്നു. ബൂക്ക​റെ​സ്റ്റി​ലെ ഓഫീ​സിൽ സേവി​ച്ചി​രുന്ന പാംഫിൽ ആൽബൂ​വും ഭാര്യ യിലെ​നാ​യും കുറെ​ക്കൂ​ടെ വടക്കു  മാറി​യുള്ള ബായാ-മാറേ​യി​ലേക്കു താമസം മാറ്റി. മാർട്ടിൻ സഹോ​ദ​ര​നും പാംഫിൽ സഹോ​ദ​ര​നും ഈ രണ്ടു നഗരങ്ങ​ളിൽ താമസി​ച്ചു​കൊണ്ട്‌ പ്രസം​ഗ​വേ​ല​യും വീക്ഷാ​ഗോ​പു​ര​ത്തി​ന്റെ രഹസ്യ അച്ചടി​യും പുനഃ​സം​ഘ​ടി​പ്പി​ച്ചു. അവരോ​ടൊ​പ്പം പ്രവർത്തി​ച്ചി​രുന്ന റ്റിയോ​ഡോർ മോറ​സാഷ്‌ ബൂക്ക​റെ​സ്റ്റിൽ താമസി​ക്കു​ക​യും റൊ​മേ​നി​യ​യു​ടെ അവശേ​ഷിച്ച ഭാഗങ്ങ​ളി​ലെ പ്രവർത്തനം ഏകോ​പി​പ്പി​ക്കു​ക​യും ചെയ്‌തു. 1941-ൽ അദ്ദേഹം അറസ്റ്റു ചെയ്യ​പ്പെട്ടു.

അതേസ​മ​യം സഹോ​ദ​രങ്ങൾ ശുശ്രൂ​ഷ​യിൽ തിര​ക്കോ​ടെ ഏർപ്പെ​ട്ടു​കൊ​ണ്ടി​രു​ന്നു. വളരെ ജാഗ്ര​ത​യോ​ടെ​യെ​ങ്കി​ലും സാധ്യ​മായ എല്ലാ അവസര​ങ്ങ​ളി​ലും അവർ പ്രസി​ദ്ധീ​ക​ര​ണങ്ങൾ സമർപ്പി​ച്ചു. ഉദാഹ​ര​ണ​ത്തിന്‌, താത്‌പ​ര്യം തോന്നു​ന്നവർ എടുത്തു വായി​ക്കട്ടെ എന്നു കരുതി അവർ റെസ്റ്ററ​ന്റു​ക​ളി​ലും ട്രെയി​നു​ക​ളി​ലും പൊതു​ജ​ന​ങ്ങ​ളുള്ള മറ്റു സ്ഥലങ്ങളി​ലും ചെറു​പു​സ്‌ത​കങ്ങൾ വെക്കു​മാ​യി​രു​ന്നു. ആത്മീയ പ്രോ​ത്സാ​ഹ​ന​ത്തി​നാ​യി കൂടി​വ​രു​ന്ന​തി​നുള്ള തിരു​വെ​ഴുത്ത്‌ ഉദ്‌ബോ​ധനം അനുസ​രി​ക്കു​ന്ന​തി​ലും അവർ തുടർന്നു. സംശയ​ത്തിന്‌ ഇടം​കൊ​ടു​ക്കാ​ത​വണ്ണം വളരെ ശ്രദ്ധ​യോ​ടെ​യാണ്‌ അവർ അങ്ങനെ ചെയ്‌തത്‌. (എബ്രാ. 10:24, 25) ഉദാഹ​ര​ണ​ത്തിന്‌, ഗ്രാമ​പ്ര​ദേ​ശ​ങ്ങ​ളിൽ  വസിക്കുന്ന സഹോ​ദ​രങ്ങൾ കൊയ്‌ത്തു​കാ​ലത്തെ പരമ്പരാ​ഗ​ത​മായ ഉല്ലാസ​വേ​ളകൾ അതിനാ​യി പ്രയോ​ജ​ന​പ്പെ​ടു​ത്തി. കൃഷി​ഭൂ​മി​യിൽനി​ന്നു വിളക​ളും മറ്റും കൊണ്ടു​വ​രാൻ കർഷകർ പരസ്‌പരം സഹായി​ക്കു​ക​യും അതിനു​ശേഷം തമാശ​ക​ളും കഥകളും ഒക്കെ പറഞ്ഞ്‌ സന്തോ​ഷി​ക്കു​ക​യും ചെയ്യുന്ന ഒരു അവസര​മാണ്‌ അത്‌. സഹോ​ദ​ര​ങ്ങ​ളാ​കട്ടെ ആ സമയത്ത്‌ യോഗങ്ങൾ നടത്തി.

‘സകലവി​ധ​ത്തി​ലും കഷ്ടം സഹിക്കു​ന്നു’

1942 സെപ്‌റ്റം​ബ​റിൽ മാർട്ടിൻ സഹോ​ദ​രനെ അറസ്റ്റു ചെയ്‌തെ​ങ്കി​ലും ജയിലിൽനി​ന്നു​തന്നെ അദ്ദേഹം തുടർന്നും പ്രസം​ഗ​വേ​ല​യ്‌ക്കു നേതൃ​ത്വം​വ​ഹി​ച്ചു. ആയിര​ത്തോ​ളം​വ​രുന്ന മറ്റു സഹോ​ദ​രീ​സ​ഹോ​ദ​ര​ന്മാ​രോ​ടൊ​പ്പം പാംഫിൽ ദമ്പതി​യും അറസ്റ്റു ചെയ്യ​പ്പെട്ടു. ആറ്‌ ആഴ്‌ച​യോ​ളം തടവി​ലി​ടു​ക​യും അടിക്കു​ക​യും ചെയ്‌ത​ശേഷം അവരിൽ അനേക​രെ​യും വിട്ടയച്ചു. ക്രിസ്‌തീയ നിഷ്‌പക്ഷത നിമിത്തം നൂറു സാക്ഷി​കളെ 2 മുതൽ 15 വരെ വർഷം തടവു​ശി​ക്ഷ​യ്‌ക്കു വിധിച്ചു. അക്കൂട്ട​ത്തിൽ ചില സഹോ​ദ​രി​മാ​രും ഉണ്ടായി​രു​ന്നു. മരണത്തി​നു വിധി​ക്ക​പ്പെട്ട അഞ്ചു സഹോ​ദ​ര​ന്മാ​രു​ടെ ശിക്ഷ പിന്നീട്‌ ജീവപ​ര്യന്ത തടവായി മാറ്റു​ക​യു​ണ്ടാ​യി. സായുധ പോലീസ്‌ രാത്രി​യു​ടെ മറപി​ടിച്ച്‌ അമ്മമാ​രെ​യും കൊച്ചു കുട്ടി​ക​ളെ​യും പിടി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടു​പോ​കു​ക​പോ​ലും ചെയ്‌തു. അവരുടെ വളർത്തു​മൃ​ഗ​ങ്ങളെ നോക്കാൻ ആരുമി​ല്ലാ​തെ​യാ​യി. വീടുകൾ കൊള്ള​യ​ടി​ക്ക​പ്പെ​ടു​ന്ന​തി​നും വലിയ സാധ്യ​ത​യു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു.

ജയിൽക്യാ​മ്പു​ക​ളി​ലെ ഗാർഡു​കൾ സഹോ​ദ​ര​ങ്ങൾക്കു നൽകിയ “സ്വീക​രണം” വേദനാ​ക​ര​മാ​യി​രു​ന്നു. ആദ്യമാ​യി ഓരോ​രു​ത്ത​രു​ടെ​യും പാദങ്ങൾ കൂട്ടി​ക്കെ​ട്ടിയ ശേഷം അവരെ നിലത്തു കിടത്തി. എന്നിട്ട്‌ മറ്റൊ​രാൾ, കമ്പികൾ പാകിയ റബ്ബർ നിർമി​ത​മായ കുറു​വ​ടി​കൊണ്ട്‌ അവരുടെ നഗ്നപാ​ദ​ങ്ങ​ളിൽ അടിച്ചു. എല്ലുകൾ നുറു​ങ്ങു​ക​യും കാൽന​ഖങ്ങൾ തെറി​ച്ചു​പോ​കു​ക​യും ചെയ്‌തു. കരിവാ​ളി​ച്ചു​പോയ ത്വക്ക്‌ ഇടയ്‌ക്കൊ​ക്കെ ഒരു മരത്തിന്റെ തൊലി​യെ​ന്ന​പോ​ലെ ഉരിഞ്ഞു​പോ​ന്നു. പാളയ​ങ്ങ​ളിൽ ചുറ്റി​ന​ടന്ന്‌ ഈ ഹീനകൃ​ത്യ​ങ്ങൾ നേരിൽക്കണ്ട പുരോ​ഹി​ത​ന്മാർ “ഞങ്ങളുടെ കൈയിൽനി​ന്നു നിങ്ങളെ രക്ഷിക്കാൻ യഹോവ എന്തേ വരാത്തത്‌?” എന്നു ചോദി​ച്ചു​കൊണ്ട്‌ സഹോ​ദ​ര​ങ്ങളെ പരിഹ​സി​ച്ചു.

“സകലവി​ധ​ത്തി​ലും കഷ്ടം സഹിക്കു​ന്നവർ” ആയിരു​ന്നെ​ങ്കി​ലും സഹോ​ദ​രങ്ങൾ “ഉപേക്ഷി​ക്കപ്പെ”ട്ടില്ല. (2 കൊരി. 4:8, 9) യഥാർഥ​ത്തിൽ, രാജ്യ​പ്ര​ത്യാ​ശ​യെ​ക്കു​റി​ച്ചു സംസാ​രി​ച്ചു​കൊണ്ട്‌ അവർ മറ്റു തടവു​കാ​രെ ആശ്വസി​പ്പി​ച്ചു. ചിലർ അതിൽ ആകൃഷ്ട​രാ​യി. വടക്കു​കി​ഴക്കൻ ട്രാൻസിൽവേ​നി​യ​യി​ലെ റ്റോപ്ലി​റ്റ്‌സാ ഗ്രാമ​ത്തിൽനി​ന്നുള്ള റ്റിയോ​ഡോർ മിറോ​ണി​ന്റെ ഉദാഹ​രണം നോക്കുക. മനുഷ്യ​രെ കൊല്ലു​ന്നത്‌  ദൈവം വിലക്കുന്ന ഒരു കാര്യ​മാ​ണെന്ന്‌ രണ്ടാം ലോക​മ​ഹാ​യു​ദ്ധ​ത്തി​നു​മു​മ്പു​തന്നെ റ്റിയോ​ഡോർ മനസ്സി​ലാ​ക്കി​യി​രു​ന്നു. അതു​കൊണ്ട്‌ അദ്ദേഹം സൈന്യ​ത്തിൽ ചേരാൻ വിസമ്മ​തി​ച്ചു. തത്‌ഫ​ല​മാ​യി അദ്ദേഹത്തെ 1943 മേയിൽ അഞ്ചു വർഷത്തെ തടവു​ശി​ക്ഷ​യ്‌ക്കു വിധിച്ചു. അതിനു​ശേഷം പെട്ടെ​ന്നു​തന്നെ അദ്ദേഹം മാർട്ടിൻ മജറോ​ഷി​യെ​യും പാംഫിൽ ആൽബൂ​വി​നെ​യും സാക്ഷി​ക​ളായ മറ്റു തടവു​കാ​രെ​യും കണ്ടുമു​ട്ടു​ക​യും ഒരു ബൈബി​ള​ധ്യ​യനം സ്വീക​രി​ക്കു​ക​യും ചെയ്‌തു. ത്വരി​ത​ഗ​തി​യിൽ ആത്മീയ​പു​രോ​ഗതി കൈവ​രിച്ച റ്റിയോ​ഡോർ ഏതാനും ആഴ്‌ച​കൾക്കു​ള്ളിൽ ജീവിതം യഹോ​വ​യ്‌ക്കു സമർപ്പി​ച്ചു. എങ്ങനെ ആയിരു​ന്നു അദ്ദേഹ​ത്തി​ന്റെ സ്‌നാ​പനം?

റ്റിയോ​ഡോ​റി​നെ​യും റൊ​മേ​നി​യ​ക്കാ​രായ ഏകദേശം 50 സാക്ഷി​ക​ളെ​യും സെർബി​യ​യി​ലെ ബോർ പട്ടണത്തി​ലുള്ള നാസി തടങ്കൽപ്പാ​ള​യ​ത്തി​ലേക്കു കൊണ്ടു​പോ​യ​പ്പോൾ അതിനുള്ള അവസരം കൈവന്നു. എളുപ്പ​മുള്ള വഴിയി​ലൂ​ടെ പോകു​ന്ന​തി​നു​പ​കരം ദൂരം​കൂ​ടിയ ഒരു വഴിയി​ലൂ​ടെ​യുള്ള യാത്ര​യാ​യി​രു​ന്നു അത്‌. യാത്രാ​മ​ധ്യേ അവർ ഹംഗറി​യി​ലെ യാസ്‌ബെ​റേ​നിൽ അൽപ്പ​നേരം തങ്ങി. ഹംഗേ​റി​യൻ ഭാഷ സംസാ​രി​ക്കുന്ന നൂറി​ല​ധി​കം സഹോ​ദ​ര​ന്മാർ അവി​ടെ​വെച്ച്‌ അവരോ​ടൊ​പ്പം ചേർന്നു. ആ സമയത്ത്‌, ഒരു വീപ്പയിൽ വെള്ളം നിറച്ചു​കൊ​ണ്ടു​വ​രാ​നാ​യി ഗാർഡു​കൾ കുറെ സഹോ​ദ​ര​ന്മാ​രെ നദിക്ക​ര​യി​ലേക്കു വിട്ടു. ഗാർഡു​കൾക്ക്‌ സഹോ​ദ​ര​ന്മാ​രെ വിശ്വാ​സ​മാ​യി​രു​ന്ന​തി​നാൽ അവർ കൂടെ പോയില്ല. ആ സഹോ​ദ​ര​ന്മാ​രോ​ടൊ​പ്പം പുറപ്പെട്ട റ്റിയോ​ഡോർ നദിയിൽവെച്ചു സ്‌നാ​പ​ന​മേറ്റു. യാസ്‌ബെ​റേ​നിൽനിന്ന്‌ തടവു​കാ​രെ ട്രെയി​നി​ലും ബോട്ടി​ലു​മാ​യി ബോറി​ലേക്കു കൊണ്ടു​പോ​യി.

അപ്പോൾ ബോറി​ലെ ക്യാമ്പിൽ 6,000 യഹൂദ​രും 14 അഡ്‌വെ​ന്റി​സ്റ്റു​ക​ളും 152 സാക്ഷി​ക​ളും ഉണ്ടായി​രു​ന്നു. റ്റിയോ​ഡോർ സഹോ​ദരൻ അനുസ്‌മ​രി​ക്കു​ന്നു: “സാഹച​ര്യം അങ്ങേയറ്റം ദുഷ്‌കരം ആയിരു​ന്നെ​ങ്കി​ലും യഹോവ ഞങ്ങൾക്കാ​യി കരുതി. ഔദ്യോ​ഗിക ആവശ്യ​ങ്ങൾക്കാ​യി മിക്ക​പ്പോ​ഴും ഹംഗറി​യി​ലേക്കു പോകു​മാ​യി​രുന്ന സഹാനു​ഭൂ​തി​യുള്ള ഒരു ഗാർഡ്‌ ക്യാമ്പി​ലുള്ള സഹോ​ദ​ര​ങ്ങൾക്ക്‌ പ്രസി​ദ്ധീ​ക​ര​ണങ്ങൾ എത്തിച്ചു​തന്നു. അദ്ദേഹ​ത്തിന്‌ അറിയാ​വു​ന്ന​വ​രും അദ്ദേഹം വിശ്വാ​സം അർപ്പി​ച്ചി​രു​ന്ന​വ​രു​മായ ചില സാക്ഷികൾ അദ്ദേഹം ഇല്ലാത്ത സമയത്ത്‌ അദ്ദേഹ​ത്തി​ന്റെ കുടും​ബ​ത്തിന്‌ ആവശ്യ​മായ സഹായങ്ങൾ ചെയ്‌തു​പോ​ന്നു. അങ്ങനെ ആ ഗാർഡ്‌ അവർക്ക്‌ ഒരു സഹോ​ദ​ര​നെ​പ്പോ​ലെ ആയിത്തീർന്നു. ഒരു ലെഫ്‌റ്റ​നന്റ്‌ ആയിരുന്ന അദ്ദേഹം സംഭവി​ക്കാൻ പോകുന്ന കാര്യങ്ങൾ ഞങ്ങളെ മുൻകൂ​ട്ടി അറിയി​ക്കു​മാ​യി​രു​ന്നു. ക്യാമ്പിൽ ഉണ്ടായി​രുന്ന 15 മേൽവി​ചാ​ര​ക​ന്മാർ (ഇന്ന്‌ മൂപ്പന്മാർ എന്നറി​യ​പ്പെ​ടു​ന്നു) ആഴ്‌ച​യിൽ മൂന്നു യോഗങ്ങൾ നടത്താൻ ക്രമീ​ക​രണം ചെയ്‌തു. ജോലി​യു​ടെ ഷിഫ്‌റ്റ​നു​സ​രിച്ച്‌ ശരാശരി ഏകദേശം 80 പേർ സംബന്ധി​ച്ചി​രു​ന്നു. സ്‌മാ​ര​ക​വും ഞങ്ങൾ ആചരിച്ചു.”

 തടവിൽ കഴിയുന്ന സഹോ​ദ​ര​ങ്ങൾക്കു ഭക്ഷണവും മറ്റു വസ്‌തു​ക്ക​ളും എത്തിച്ചു​കൊ​ടു​ക്കാൻ ചില ക്യാമ്പു​ക​ളി​ലെ ഗാർഡു​കൾ പുറത്തുള്ള സാക്ഷി​കളെ അനുവ​ദി​ച്ചി​രു​ന്നു. 1941-നും 1945-നും ഇടയ്‌ക്ക്‌ ട്രാൻസിൽവേ​നിയ, ബെസ​റേ​ബിയ, മൊൾഡോവ എന്നിവി​ട​ങ്ങ​ളിൽനി​ന്നുള്ള ഏകദേശം 40 സാക്ഷി​കളെ ട്രാൻസിൽവേ​നി​യ​യി​ലെ ഷിബോ​ട്ടി​ലുള്ള തടങ്കൽപ്പാ​ള​യ​ത്തി​ലേക്ക്‌ അയച്ചു. ഓരോ ദിവസ​വും അവർ സമീപ​ത്തുള്ള ഒരു തടിമി​ല്ലിൽ പണി​യെ​ടു​ത്തു. ക്യാമ്പിൽ നൽകി​യി​രുന്ന ഭക്ഷണം പരിമി​ത​മാ​യി​രു​ന്ന​തി​നാൽ അടുത്തു താമസി​ച്ചി​രുന്ന സാക്ഷികൾ ഓരോ ആഴ്‌ച​യി​ലും ഭക്ഷണവും വസ്‌ത്ര​വു​മാ​യി മില്ലിൽ ചെന്നി​രു​ന്നു. സഹോ​ദ​രങ്ങൾ അവ ആവശ്യാ​നു​സ​രണം വിതരണം ചെയ്‌തു.

ഇത്തരം നല്ല പ്രവൃ​ത്തി​കൾ സഹ തടവു​കാർക്കും ഗാർഡു​കൾക്കും ഒരു മികച്ച സാക്ഷ്യം പ്രദാനം ചെയ്‌തു. യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷികൾ ഉത്തരവാ​ദി​ത്വ​ബോ​ധ​മു​ള്ള​വ​രും ആശ്രയ​യോ​ഗ്യ​രും ആണെന്നും ഗാർഡു​കൾ മനസ്സി​ലാ​ക്കി. അതു​കൊ​ണ്ടു​തന്നെ തടവു​കാർക്കു സാധാ​ര​ണ​മാ​യി നൽകാത്ത സ്വാത​ന്ത്ര്യം അവർ സാക്ഷി​കൾക്കു നൽകി. ഷിബോ​ട്ടി​ലെ ഗാർഡു​ക​ളിൽ ഒരാൾ സത്യത്തിൽ വരുക​പോ​ലും ചെയ്‌തു.

 യുദ്ധാ​നന്തര അനു​ഗ്ര​ഹ​ങ്ങൾ

1945 മേയിൽ യൂറോ​പ്പിൽ യുദ്ധം അവസാ​നി​ച്ച​പ്പോൾ ജയിലു​ക​ളിൽനി​ന്നും തൊഴിൽപ്പാ​ള​യ​ങ്ങ​ളിൽനി​ന്നും യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷി​കളെ കൂട്ടമാ​യി മോചി​പ്പി​ച്ചു. മാർട്ടിൻ മജറോ​ഷി—അന്ന്‌ അദ്ദേഹ​ത്തിന്‌ 62 വയസ്സാ​യി​രു​ന്നു—ബൂക്ക​റെ​സ്റ്റിൽ മടങ്ങി​യെ​ത്തി​യ​പ്പോൾ അവിടത്തെ ഓഫീസ്‌ പൂർണ​മാ​യും ശൂന്യ​മാ​യി​ക്കി​ട​ക്കു​ന്ന​താ​ണു കണ്ടത്‌. ഒരു ടൈപ്പ്‌​റൈ​റ്റർപോ​ലും ബാക്കി​യു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നില്ല! ഒരു റിപ്പോർട്ട​നു​സ​രിച്ച്‌, “ഒന്നുമി​ല്ലാത്ത അവസ്ഥയിൽനി​ന്നാണ്‌ കർത്താ​വി​ന്റെ വേല പുനരാ​രം​ഭി​ച്ചത്‌.” വേല സംഘടി​പ്പി​ക്കു​ന്ന​തി​നു പുറമേ, നിയമാം​ഗീ​കാ​രം നേടി​യെ​ടു​ക്കാ​നും സഹോ​ദ​രങ്ങൾ ശ്രമിച്ചു. അതു പെട്ടെ​ന്നു​തന്നെ ഫലം കണ്ടു. 1945 ജൂലൈ 11-ന്‌ റൊ​മേ​നി​യ​യി​ലെ യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷി​ക​ളു​ടെ അസോ​സി​യേഷൻ രജിസ്റ്റർ ചെയ്യ​പ്പെട്ടു.

പരസ്യ​യോ​ഗ​ങ്ങൾ, സമ്മേള​നങ്ങൾ, സാഹിത്യ ഉത്‌പാ​ദനം എന്നിവ​യ്‌ക്കുള്ള ക്രമീ​ക​രണം എളുപ്പ​ത്തിൽ നടത്താൻ ഇത്‌ ഉപകരി​ച്ചു. വേലയ്‌ക്കു പുതു ചൈത​ന്യം പകരാ​നും വികാസം പ്രാപി​ച്ചി​രുന്ന ആശയക്കു​ഴ​പ്പ​ങ്ങ​ളും അനൈ​ക്യ​വും വലിയ അളവിൽ ദൂരി​ക​രി​ക്കാ​നും അതെല്ലാം ഉതകു​മാ​യി​രു​ന്നു. യഥാർഥ​ത്തിൽ യുദ്ധം​ക​ഴി​ഞ്ഞുള്ള ആദ്യവർഷ​ത്തിൽ, കടലാ​സ്സി​നു ക്ഷാമം ഉണ്ടായി​രു​ന്നി​ട്ടു​കൂ​ടി ഏകദേശം 8,70,000 ചെറു​പു​സ്‌ത​ക​ങ്ങ​ളും വീക്ഷാ​ഗോ​പു​ര​ത്തി​ന്റെ 85,500-ലധികം പ്രതി​ക​ളും സഹോ​ദ​രങ്ങൾ പുറത്തി​റക്കി. 1,630 പേർ സ്‌നാ​പ​ന​മേൽക്കു​ക​യും ചെയ്‌തു.

വേലയ്‌ക്കു നിയമാം​ഗീ​കാ​രം ലഭിക്കു​ന്ന​തി​നു​മു​മ്പു​പോ​ലും സഹോ​ദ​രങ്ങൾ പരസ്യ​മാ​യി പ്രസം​ഗി​ക്കാൻ തുടങ്ങു​ക​യും യോഗ​ങ്ങ​ളും പ്രത്യേക പരസ്യ​പ്ര​സം​ഗ​ങ്ങ​ളും ക്രമീ​ക​രി​ക്കു​ക​യും ചെയ്‌തു. മാറാ​മു​റെഷ്‌ പ്രവി​ശ്യ​യി​ലുള്ള സാക്ഷി​ക​ളെ​ക്കു​റിച്ച്‌ ഒരു ദൃക്‌സാ​ക്ഷി ഇങ്ങനെ പറയുന്നു: “പട്ടാള​ക്കാ​രു​ടെ പിൻവാ​ങ്ങൽ പൂർത്തി​യാ​കു​ന്ന​തി​നു​മു​മ്പു​തന്നെ സഹോ​ദ​രങ്ങൾ കൂടി​വ​രാൻ തുടങ്ങി. പ്രദേ​ശത്തെ എല്ലാ ഗ്രാമ​ങ്ങ​ളിൽനി​ന്നു​മാ​യി തെല്ലും ഭയംകൂ​ടാ​തെ അവർ വന്നു​ചേ​രു​ന്നതു കാണാൻ കഴിയു​മാ​യി​രു​ന്നു. പുളക​പ്ര​ദ​മായ ഒരു സമയമാ​യി​രു​ന്നു അത്‌. 80 കിലോ​മീ​റ്റർ നടന്നാണ്‌ ചിലർ യോഗ​ത്തിൽ സംബന്ധി​ക്കാ​നെ​ത്തി​യത്‌. മാർഗ​മ​ധ്യേ അവർ ഗീതങ്ങൾ ആലപി​ക്കു​ക​യും സാക്ഷീ​ക​രി​ക്കു​ക​യും ചെയ്‌തു. ഓരോ ഞായറാ​ഴ്‌ച​യും അധ്യക്ഷൻ പിറ്റേ ഞായറാ​ഴ്‌ചത്തെ യോഗ​സ്ഥലം അറിയി​ക്കു​മാ​യി​രു​ന്നു.”

സാക്ഷികൾ ആരും ഇല്ലാത്ത​തോ തീരെ കുറവു​ള്ള​തോ ആയ പട്ടണങ്ങ​ളി​ലും ഗ്രാമ​ങ്ങ​ളി​ലും പരസ്യ​പ്ര​സം​ഗങ്ങൾ പരസ്യ​പ്പെ​ടു​ത്തു​ക​യും നടത്തു​ക​യും ചെയ്‌തു. പാതി​രാ​ത്രി​യോ​ട​ടുത്ത്‌ യാത്ര പുറ​പ്പെട്ട്‌ 100 കിലോ​മീ​റ്റർവരെ നടന്നാണ്‌ സഹോ​ദ​രങ്ങൾ അത്തരം പ്രദേ​ശ​ങ്ങ​ളിൽ എത്തി​പ്പെ​ട്ടി​രു​ന്നത്‌. ഷൂസിനു വളരെ വിലക്കൂ​ടു​തൽ ആയിരു​ന്ന​തി​നാൽ കാലിൽ ഇടാതെ മിക്ക​പ്പോ​ഴും അതു ചുമന്നും​കൊണ്ട്‌ അവർ  നടന്നു! കൊടും​ത​ണു​പ്പു​പോ​ലുള്ള തികച്ചും മോശ​മായ സന്ദർഭ​ങ്ങ​ളിൽമാ​ത്ര​മാണ്‌ അവർ അതു ധരിച്ചി​രു​ന്നത്‌. യോഗ​ത്തി​ന്റെ തലേന്ന്‌ സഹോ​ദ​രങ്ങൾ പൊതു​ജ​ന​ത്തിന്‌ സാഹി​ത്യം സമർപ്പി​ക്കു​ക​യും പ്രസം​ഗ​വി​ഷയം പരസ്യ​പ്പെ​ടു​ത്തു​ക​യും അതിൽ സംബന്ധി​ക്കാൻ ആളുകളെ ക്ഷണിക്കു​ക​യും ചെയ്‌തു. പ്രസം​ഗ​ത്തി​നു​ശേഷം അവർ സ്വന്തം വീടു​ക​ളി​ലേക്കു മടങ്ങി​പ്പോ​യി.

ബായാ-മാറേ, ക്ലൂഷ്‌-നാപോക്ക, റ്റിർഗു-മൂറെഷ്‌, ഓക്‌നാ മൂറെഷ്‌ എന്നിവി​ട​ങ്ങ​ളിൽ സഹോ​ദ​രങ്ങൾ നടത്തിയ ഒട്ടേറെ സമ്മേള​ന​ങ്ങ​ളിൽ നൂറു​ക​ണ​ക്കി​നു സാക്ഷി​ക​ളും താത്‌പ​ര്യ​ക്കാ​രും സംബന്ധി​ച്ചു. 1945 ജൂണിൽ ബായാ-മാറേ​യിൽ നടന്ന സമ്മേള​ന​ത്തി​ന്റെ ഒരു സവി​ശേഷത ആയിരു​ന്നു തദവസ​ര​ത്തിൽ പട്ടണത്തിൽനിന്ന്‌ പത്തു കിലോ​മീ​റ്റർ അകലെ​യാ​യി നടന്ന സ്‌നാ​പനം. ഒരു സഹോ​ദ​രന്റെ പൂന്തോ​ട്ട​ത്തിൽവെച്ചു നടത്തപ്പെട്ട പ്രസം​ഗ​ത്തി​നു​ശേഷം, തോട്ട​ത്തി​ന​രി​കി​ലൂ​ടെ ഒഴുകി​യി​രുന്ന ലപൂഷൂൾ നദിയിൽ 118 പേർ സ്‌നാ​പ​ന​മേറ്റു. മനോ​ഹ​ര​മായ ചുറ്റു​പാ​ടിൽ നടന്ന ആ സ്‌നാ​പ​ന​ച്ച​ടങ്ങ്‌ സഹോ​ദ​ര​ങ്ങ​ളു​ടെ മനസ്സിൽ ഇന്നും പച്ചപി​ടി​ച്ചു​നിൽക്കു​ന്നു.

റ്റിർഗു-മൂറെ​ഷിൽ 3,000 പേർക്ക്‌ ഇരിക്കാ​വുന്ന ഒരു തീയേറ്റർ സഹോ​ദ​രങ്ങൾ വാടക​യ്‌ക്കെ​ടു​ത്തു. സമ്മേള​ന​ത്തി​ന്റെ തലേന്ന്‌ പ്രതി​നി​ധി​കൾ ട്രെയി​നി​ലും കുതി​ര​വ​ണ്ടി​ക​ളി​ലും സൈക്കി​ളി​ലും കാൽന​ട​യാ​യും വന്നു​ചേ​രാൻ തുടങ്ങി. ചിലർ പെട്ടെ​ന്നു​തന്നെ പ്രസം​ഗ​പ്ര​വർത്ത​ന​ത്തിൽ ഏർപ്പെ​ടാ​നും പരസ്യ​പ്ര​സം​ഗ​ത്തിന്‌ ആളുകളെ ക്ഷണിക്കാ​നും  തുടങ്ങി. നോഹ​യു​ടെ പെട്ടകം സംബന്ധി​ച്ചാ​യി​രു​ന്നു പ്രസംഗം. പ്രസംഗം പരസ്യ​പ്പെ​ടു​ത്തുന്ന വാക്കുകൾ ഭംഗി​യാ​യി എഴുതിയ ആകർഷ​ക​മായ പ്ലാക്കാർഡു​കൾ പട്ടണത്തി​ലെ​ങ്ങും പ്രത്യ​ക്ഷ​പ്പെ​ട്ട​പ്പോൾ സഹോ​ദ​ര​ങ്ങ​ളിൽ പലരും സന്തോ​ഷ​ത്താൽ വിതു​മ്പി​പ്പോ​യി. സുവാർത്ത പ്രസം​ഗി​ക്കാൻ ഇത്രയും സ്വാത​ന്ത്ര്യം ലഭിക്കു​മെന്ന്‌ അവർ ഒരിക്ക​ലും ചിന്തി​ച്ചി​രു​ന്നില്ല!

സഹോ​ദ​ര​ങ്ങ​ളു​ടെ കഠിനാ​ധ്വാ​ന​ത്തി​ന്റെ ഫലം വിസ്‌മ​യാ​വ​ഹ​മാ​യി​രു​ന്നു. തീയേറ്റർ ആളുക​ളെ​ക്കൊണ്ട്‌ നിറഞ്ഞു​ക​വി​ഞ്ഞ​തി​നാൽ പുറത്തു​ള്ള​വർക്കാ​യി തീയേ​റ്റ​റി​നു വെളി​യിൽ രണ്ടു ഉച്ചഭാ​ഷി​ണി​കൾ ഘടിപ്പി​ക്കേ​ണ്ടി​വന്നു. തത്‌ഫ​ല​മാ​യി സമീപ​ത്തുള്ള അനേകർക്കും സ്വന്തം വീടിന്റെ ജനാല​യ്‌ക്കൽ ഇരുന്ന്‌ പരിപാ​ടി​കൾ കേൾക്കാൻ കഴിഞ്ഞു. യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷി​കളെ നേരിൽക്കാ​ണാ​നും അവരുടെ പരിപാ​ടി​കൾ ശ്രദ്ധി​ക്കാ​നും അവസര​മൊ​രു​ക്കുക എന്ന ലക്ഷ്യത്തിൽ നഗരാ​ധി​കൃ​ത​രെ​യും മറ്റു പ്രമു​ഖ​രെ​യും സമ്മേള​ന​ത്തി​നു ക്ഷണിച്ചി​രു​ന്നു. ആശ്ചര്യ​ക​ര​മെന്നു പറയട്ടെ, അവർക്കാ​യി വേർതി​രി​ച്ചി​രുന്ന ഇരിപ്പി​ട​ങ്ങ​ളൊ​ന്നു​പോ​ലും ഒഴിഞ്ഞു​കി​ട​ന്നില്ല. ഗീതാ​ലാ​പ​ന​ത്തി​ലും അവർ പങ്കു​ചേർന്നു.

ആദ്യത്തെ ദേശീയ കൺ​വെൻ​ഷൻ

റൊ​മേ​നി​യ​യിൽ യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷി​ക​ളു​ടെ ഏറ്റവും ആദ്യത്തെ ദേശീയ കൺ​വെൻ​ഷൻ നടന്നത്‌ 1946 സെപ്‌റ്റം​ബ​റി​ലെ ഒരു വാരാ​ന്ത​മായ 28, 29 തീയതി​ക​ളി​ലാണ്‌. ബൂക്ക​റെ​സ്റ്റി​ലുള്ള റോമൻ അരിനാസ്‌ (ആരെ​നെലെ റോമാ​നെ) ആയിരു​ന്നു കൺ​വെൻ​ഷൻസ്ഥലം. സാക്ഷി​കൾക്കാ​യി ഒരു പ്രത്യേക ട്രെയിൻ ഓടി​ക്കാൻ മാത്രമല്ല, യാത്ര​ക്കൂ​ലി പകുതി​യാ​ക്കാ​നും റൊ​മേ​നി​യൻ റെയിൽവേ സമ്മതിച്ചു! രാജ്യ​ത്തി​ന്റെ ചില അതിവി​ദൂര ഭാഗങ്ങ​ളിൽനി​ന്നുള്ള ആയിര​ത്തി​ലേറെ പ്രതി​നി​ധി​കൾ ട്രെയി​നിൽ യാത്ര​ചെ​യ്‌ത്‌ തലസ്ഥാ​നത്ത്‌ എത്തി​ച്ചേർന്നു. പ്ലാക്കാർഡു​കൾ പിടി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു അനേക​രും സഞ്ചരി​ച്ചത്‌. യാത്ര​യി​ലു​ട​നീ​ളം അതു നിരീ​ക്ഷ​കരെ ജിജ്ഞാ​സാ​ഭ​രി​ത​രാ​ക്കി. എന്നാൽ ഒപ്പം ചില പ്രശ്‌ന​ങ്ങ​ളും തലപൊ​ക്കി.

കൺ​വെൻ​ഷ​നെ​ക്കു​റി​ച്ചു വിവരം ലഭിച്ച പുരോ​ഹി​ത​ന്മാർ ട്രെയിൻ തടയാൻ ശ്രമിച്ചു. കൺ​വെൻ​ഷന്റെ തലേന്നു വെള്ളി​യാഴ്‌ച രാവിലെ 9 മണിക്ക്‌ സ്ഥലത്തെ സാക്ഷികൾ തങ്ങളുടെ സഹോ​ദ​ര​ങ്ങളെ സ്വാഗതം ചെയ്യാൻ സ്റ്റേഷനിൽ എത്തി​ച്ചേ​രാൻ തുടങ്ങി. അടുത്ത ഒരു മണിക്കൂ​റി​നു​ള്ളിൽ അവർ എത്തു​മെ​ന്നാ​യി​രു​ന്നു അവരുടെ പ്രതീക്ഷ. വൈകിട്ട്‌ 6 മണിക്ക്‌ ട്രെയിൻ വന്നു​ചേ​രു​ന്ന​തു​വരെ അവർ ക്ഷമാപൂർവം കാത്തു​നി​ന്നു. സന്ദർശ​ക​രും ആതി​ഥേ​യ​രും പരസ്‌പരം ആലിം​ഗനം ചെയ്യവേ സഹോ​ദ​ര​ങ്ങൾക്ക്‌ അനുഭ​വ​പ്പെട്ട അത്യാ​ഹ്ലാ​ദം അവർണ​നീ​യ​മാ​യി​രു​ന്നു. ക്രമസ​മാ​ധാ​ന​പാ​ല​ന​ത്തിന്‌ സായുധ പോലീസ്‌ എത്തിയി​രു​ന്നെ​ങ്കി​ലും അവർക്ക്‌ ഒന്നും​തന്നെ ചെയ്യാ​നു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നില്ല.

 12,000-ത്തോളം വീടുകൾ ഉൾപ്പെടെ ബൂക്ക​റെ​സ്റ്റി​ന്റെ വലി​യൊ​രു ഭാഗവും യുദ്ധത്തിൽ തകർന്നി​രു​ന്ന​തി​നാൽ താമസ​സൗ​ക​ര്യ​ങ്ങൾ പരിമി​ത​മാ​യി​രു​ന്നു. എന്നാൽ സഹോ​ദ​രങ്ങൾ അതിനു പരിഹാ​രം കണ്ടെത്തി. “കിടക്ക​ക​ളു​ടെ” എണ്ണം വർധി​പ്പി​ക്കാ​നാ​യി അവർ വലിയ അളവിൽ വൈ​ക്കോൽ വാങ്ങി ബെർച്ചെനി എന്ന പട്ടണ​പ്രാ​ന്ത​ത്തിൽ വസിച്ചി​രുന്ന ഒരു സഹോ​ദ​രന്റെ സ്ഥലത്തുള്ള പുൽപ്പു​റ​ങ്ങ​ളിൽ നിരത്തി. സെപ്‌റ്റം​ബർ ഒടുവിൽ കാലാവസ്ഥ അസാധാ​ര​ണ​മാം​വി​ധം ചൂടു​ള്ള​താ​യി​രു​ന്ന​തി​നാൽ, താരനി​ബി​ഢ​മായ ആകാശ​ത്തി​നു​കീ​ഴെ ഒരുക്കിയ വൈ​ക്കോൽ മെത്തക​ളി​ലെ കിടപ്പ്‌ കൺ​വെൻ​ഷ​നിൽ സംബന്ധി​ക്കാൻ കുട്ടി​ക​ളു​മാ​യെ​ത്തിയ കുടും​ബ​ങ്ങൾക്ക്‌ സുഖക​ര​മായ ഉറക്കം പ്രദാനം ചെയ്‌തു. ഇന്ന്‌ ആ സ്ഥാനത്ത്‌ മനോ​ഹ​ര​മായ ഒരു പുത്തൻ രാജ്യ​ഹാൾ കാണാം.

ശനിയാ​ഴ്‌ച രാവിലെ കൺ​വെൻ​ഷ​നിൽ സംബന്ധി​ച്ച​വ​രു​ടെ എണ്ണം 3,400 ആയിരു​ന്നു. റൊ​മേ​നി​യ​നി​ലും ഹംഗേ​റി​യ​നി​ലും വീക്ഷാ​ഗോ​പു​രം വീണ്ടും പ്രസി​ദ്ധീ​ക​രി​ക്കാൻ തുടങ്ങി​യെ​ന്നും അത്‌ അർധമാസ പതിപ്പാ​യി​രി​ക്കു​മെ​ന്നും ഉള്ള അറിയി​പ്പു കേട്ട​പ്പോൾ അവർ ഒന്നടങ്കം പുളകി​ത​രാ​യി. യഥാർഥ​ത്തിൽ, മാസി​ക​യു​ടെ ആദ്യപ​തി​പ്പി​ന്റെ ആയിരം പ്രതികൾ അന്നു രാവിലെ സഹോ​ദ​ര​ങ്ങൾക്കു വിതരണം ചെയ്യു​ക​യു​ണ്ടാ​യി. യുദ്ധകാ​ലത്ത്‌ സഹോ​ദ​ര​ങ്ങൾക്കു ലഭിക്കാ​തെ​പോയ വിവര​ങ്ങ​ളും​കൂ​ടി ഉൾക്കൊ​ള്ളി​ച്ചി​രു​ന്ന​തി​നാൽ കുറെ​നാ​ള​ത്തേക്ക്‌ മാസി​ക​യിൽ നാല്‌ അധ്യയ​ന​ലേ​ഖ​നങ്ങൾ പ്രത്യ​ക്ഷ​പ്പെ​ട്ടി​രു​ന്നു.

ഞായറാ​ഴ്‌ച രാവി​ലെ​യാ​യി​രു​ന്നു സാക്ഷീ​ക​ര​ണ​ത്തി​നാ​യി പട്ടിക​പ്പെ​ടു​ത്തി​യി​രു​ന്നത്‌. പ്രസാ​ധകർ കൂട്ടം​കൂ​ട്ട​മാ​യി എല്ലായി​ട​ങ്ങ​ളി​ലും പരസ്യ​പ്ര​സം​ഗം പരസ്യ​പ്പെ​ടു​ത്തു​ന്നതു കാണാ​മാ​യി​രു​ന്നു. ഒരു ചുറ്റി​ക​യും വാളും അടകല്ലും (കൊല്ലൻ ലോഹം​വെച്ച്‌ അടിച്ചു​പ​ര​ത്താൻ ഉപയോ​ഗി​ക്കുന്ന ഇരുമ്പു​കല്ല്‌) ചിത്രീ​ക​രിച്ച പ്ലാക്കാർഡു​കൾ അവർ വഹിച്ചി​രു​ന്നു. “‘വാളു​കളെ കൊഴു​ക്ക​ളാ​ക്കി മാറ്റും’—ഈ വാക്കുകൾ ദൈവ​നി​ശ്വ​സ്‌ത​മാണ്‌. രണ്ടു പ്രവാ​ച​ക​ന്മാർ അവ രേഖ​പ്പെ​ടു​ത്തി. എന്നാൽ ആർ അതു പ്രാവർത്തി​ക​മാ​ക്കും?” എന്ന്‌ അതിൽ എഴുതി​യി​രു​ന്നു. വെളുത്ത തുണി​കൊ​ണ്ടുള്ള തോൾസ​ഞ്ചി​ക​ളിൽ കരുതി​യി​രുന്ന ക്ഷണക്കു​റി​പ്പു​ക​ളും മാസി​ക​ക​ളും പ്രസാ​ധകർ വിതരണം ചെയ്‌തു. “യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷികൾ” എന്നോ “ദൈവ​രാ​ജ്യ​ഘോ​ഷകർ” എന്നോ “ദിവ്യാ​ധി​പ​ത്യ​ഘോ​ഷകർ” എന്നോ സഞ്ചിക​ളിൽ രേഖ​പ്പെ​ടു​ത്തി​യി​രു​ന്നു.

അന്ന്‌ ഉച്ചകഴിഞ്ഞ്‌ മാർട്ടിൻ മജറോ​ഷി പരസ്യ​പ്ര​സം​ഗം നടത്തി. അദ്ദേഹം ഇങ്ങനെ പറഞ്ഞു​കൊ​ണ്ടാ​ണു തുടങ്ങി​യത്‌: “ഇന്നേ ദിവസം വൻശക്തി​കൾ പാരീ​സിൽ സമാധാന സമ്മേളനം നടത്തു​ക​യാണ്‌. ഇവിടെ, ഈ കൺ​വെൻ​ഷ​നിൽ കൂടി​വ​ന്നി​രി​ക്കു​ന്നത്‌ 15,000 പേരാണ്‌. സന്നിഹി​ത​രാ​യി​രി​ക്കുന്ന യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷി​കളെ മുഴുവൻ പരി​ശോ​ധി​ച്ചാ​ലും ഒരു വാളോ തോക്കോ കണ്ടെടു​ക്കാൻ നിങ്ങൾക്കാ​വില്ല. എന്തു​കൊണ്ട്‌?  എന്തു​കൊ​ണ്ടെ​ന്നാൽ ഞങ്ങൾ വാളു​കളെ കൊഴു​ക്ക​ളാ​ക്കി മാറ്റി​ക്ക​ഴി​ഞ്ഞി​രി​ക്കു​ന്നു!” യുദ്ധത്തി​ന്റെ മുറി​പ്പാ​ടു​കൾ എല്ലായി​ട​ങ്ങ​ളി​ലും ദൃശ്യ​മാ​യി​രു​ന്ന​തി​നാൽ ആ പ്രസംഗം പ്രഭാവം ചെലു​ത്തു​ന്ന​തും കാലോ​ചി​ത​വും ആയിരു​ന്നു.

അറ്റോർണി ജനറൽ, ആഭ്യന്ത​ര​മ​ന്ത്രി​യു​ടെ ഒരു സെക്ര​ട്ടറി, കുറെ പോലീസ്‌ ഓഫീ​സർമാർ, ഒരു സംഘം ഓർത്ത​ഡോ​ക്‌സ്‌ പുരോ​ഹി​ത​ന്മാർ എന്നിവർ ഞായറാഴ്‌ച സന്നിഹി​ത​രാ​യി​രു​ന്നു. കുഴപ്പം സൃഷ്ടി​ക്കു​മെന്ന്‌ പുരോ​ഹി​ത​ന്മാർ ഭീഷണി മുഴക്കി​യി​രു​ന്ന​തി​നാൽ സഹോ​ദ​ര​ങ്ങ​ളും സന്നിഹി​ത​രാ​യി​രുന്ന ഉദ്യോ​ഗ​സ്ഥ​രും അതു പ്രതീ​ക്ഷി​ച്ചി​രു​ന്നു. എന്നാൽ ഒരു പുരോ​ഹി​തൻമാ​ത്രമേ പരിപാ​ടി തടസ്സ​പ്പെ​ടു​ത്താൻ മുതിർന്നു​ള്ളൂ. പരസ്യ​പ്ര​സം​ഗം നടക്കു​ന്ന​തി​നി​ട​യിൽ, പ്രസം​ഗകൻ നിന്നി​രുന്ന പ്ലാറ്റ്‌ഫാ​റ​ത്തി​ലേക്ക്‌ അദ്ദേഹം നടന്നു​നീ​ങ്ങി. അതു നിരീ​ക്ഷിച്ച സഹോ​ദ​ര​ന്മാർ അദ്ദേഹത്തെ തടയു​ക​യും ബലമായി പിടി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടു​വന്ന്‌ ഇരിപ്പി​ട​ത്തിൽ ഇരുത്തു​ക​യും ചെയ്‌തു. എന്നിട്ട്‌ കാതിൽ ഇങ്ങനെ മന്ത്രിച്ചു: “ഒരു ഓർത്ത​ഡോ​ക്‌സ്‌ പുരോ​ഹി​തൻ ഇവിടെ പ്രസം​ഗി​ക്കേണ്ട യാതൊ​രു ആവശ്യ​വും ഇല്ല. എന്നാൽ ഒരിട​ത്തി​രുന്ന്‌ പ്രസംഗം ശ്രദ്ധി​ക്കു​ന്ന​തിൽ ഞങ്ങൾക്കു സന്തോ​ഷ​മേ​യു​ള്ളൂ.” പിന്നെ അദ്ദേഹം അതിനു മുതിർന്നില്ല. പ്രസം​ഗങ്ങൾ ഇഷ്ടമാ​യെ​ന്നും യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷി​ക​ളു​ടെ അടുക്കും ചിട്ടയും തന്നിൽ മതിപ്പു​ള​വാ​ക്കി​യെ​ന്നും അറ്റോർണി ജനറൽ പിന്നീടു പറയു​ക​യു​ണ്ടാ​യി.

കൺ​വെൻ​ഷ​നെ​ക്കു​റിച്ച്‌ ഒരു സഹോ​ദരൻ പിന്നീട്‌ ഇങ്ങനെ എഴുതി: “ശത്രു​ക്ക​ളു​ടെ ഗൂഢാ​ലോ​ച​നകൾ അപ്പാടെ പൊളി​ഞ്ഞു​പോ​യി. സഹോ​ദ​രങ്ങൾ സന്തോ​ഷ​ഭ​രി​ത​രാ​യി​ട്ടാ​ണു വീടു​ക​ളി​ലേക്കു മടങ്ങി​യത്‌.” സമാധാ​ന​ത്തി​ന്റെ​യും ഐക്യ​ത്തി​ന്റെ​യും വികാ​ര​ങ്ങ​ളും അവരിൽ പൂർവാ​ധി​കം പ്രകട​മാ​യി​രു​ന്നു. അതു പ്രോ​ത്സാ​ഹ​ജ​ന​ക​മാ​യി​രു​ന്നു. എന്തു​കൊ​ണ്ടെ​ന്നാൽ, യുദ്ധകാ​ലത്ത്‌ സഹോ​ദ​ര​ങ്ങൾക്കി​ട​യിൽ വികാ​സം​പ്രാ​പിച്ച ഭിന്നി​പ്പു​കൾ നിമിത്തം സമ്മിശ്ര വികാ​ര​ങ്ങ​ളോ​ടെ​യാ​യി​രു​ന്നു പലരും കൺ​വെൻ​ഷന്‌ എത്തിയത്‌.

എന്നാൽ പുരോ​ഹി​ത​ന്മാ​രെ സംബന്ധി​ച്ചി​ട​ത്തോ​ളം സാഹച​ര്യം  അത്ര അനുകൂ​ല​മ​ല്ലാ​ത്ത​താ​യി കാണ​പ്പെട്ടു. എന്തെന്നാൽ യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷി​ക​ളോ​ടു ബന്ധപ്പെട്ട പല കാര്യ​ങ്ങ​ളി​ലും ലൗകിക അധികാ​രി​കൾ മേലാൽ അവരുടെ ആജ്ഞാനു​വർത്തി​കൾ അല്ലാതാ​യി​ത്തീർന്നു. എന്നിരു​ന്നാ​ലും, പള്ളി​പ്ര​സം​ഗ​ങ്ങ​ളിൽ സഹോ​ദ​ര​ങ്ങളെ കരിവാ​രി​ത്തേ​ക്കു​ന്ന​തിൽനിന്ന്‌ ഇത്‌ അവരെ തടഞ്ഞില്ല. ചില പുരോ​ഹി​ത​ന്മാർ ഒരു പടികൂ​ടി കടന്നു പ്രവർത്തി​ച്ചു. പ്രസം​ഗ​പ്ര​വർത്തനം നടത്തുന്ന രാജ്യ​പ്ര​സാ​ധ​കരെ—പുരു​ഷ​ന്മാ​രെ​യും സ്‌ത്രീ​ക​ളെ​യും—തല്ലിച്ച​ത​യ്‌ക്കാൻ അവർ റൗഡി​സം​ഘ​ങ്ങളെ ചട്ടം​കെട്ടി. ഒരു സന്ദർഭ​ത്തിൽ, ഒരു ഓർത്ത​ഡോ​ക്‌സ്‌ പുരോ​ഹി​തന്റെ ഭാര്യ ഒരു പയനിയർ സഹോ​ദ​രി​യെ കയ്യേറ്റം ചെയ്‌തു. കയ്യിലു​ണ്ടാ​യി​രുന്ന വടി ഒടിയു​ന്ന​തു​വരെ അവർ സഹോ​ദ​രി​യെ തല്ലി! “അത്തരം പുരോ​ഹി​ത​ന്മാർക്കെ​തി​രെ ഞങ്ങളുടെ അനേകം കേസുകൾ നിലവി​ലുണ്ട്‌” എന്ന്‌ അക്കാലത്തെ ഒരു റിപ്പോർട്ട്‌ പ്രസ്‌താ​വി​ച്ചു.

ഐക്യം പുനഃ​സ്ഥാ​പി​ക്കാൻ കൂടു​ത​ലായ ശ്രമം

1947-ൽ സ്വിറ്റ്‌സർലൻഡ്‌ ബ്രാഞ്ചിൽനിന്ന്‌ എത്തിയ ആൽഫ്രഡ്‌ റൂട്ടി​മാൻ റൊ​മേ​നി​യ​യിൽ രണ്ടു മാസം ചെലവ​ഴി​ച്ചു. ഒരു കൺ​വെൻ​ഷൻ നടത്തു​ക​യും ഹെഡ്‌ക്വാർട്ടേ​ഴ്‌സിൽ സേവി​ച്ചി​രുന്ന ഹെയ്‌ഡെൻ സി. കൊവി​ങ്‌റ്റൊ​ണിന്‌ അദ്ദേഹ​ത്തോ​ടൊ​പ്പം സ്ഥലങ്ങൾ സന്ദർശി​ക്കാൻ അവസര​മൊ​രു​ക്കു​ക​യും ചെയ്യുക എന്നതാ​യി​രു​ന്നു ഉദ്ദേശ്യം. എന്നാൽ കൺ​വെൻ​ഷൻ നടത്താൻ സഹോ​ദ​ര​ങ്ങളെ അധികാ​രി​കൾ അനുവ​ദി​ച്ചില്ല. ഹെയ്‌ഡെൻ സഹോ​ദ​രനു വീസ നൽകാ​നും അവർ വിസമ്മ​തി​ച്ചു. എന്നാൽ ആൽഫ്രഡ്‌ സഹോ​ദ​രന്‌ രണ്ടു മാസ​ത്തേ​ക്കുള്ള ഒരു വീസ അവർ അനുവ​ദി​ച്ചു. തത്‌ഫ​ല​മാ​യി ആഗസ്റ്റ്‌, സെപ്‌റ്റം​ബർ മാസങ്ങൾ റൊ​മേ​നി​യ​യിൽ ചെലവ​ഴി​ക്കാൻ അദ്ദേഹ​ത്തി​നു സാധിച്ചു.

സഹോ​ദ​രൻ ആദ്യം സന്ദർശി​ച്ചത്‌ ബൂക്ക​റെസ്റ്റ്‌ ആയിരു​ന്നു. ഒരു കൂട്ടം സഹോ​ദ​രീ​സ​ഹോ​ദ​ര​ന്മാർ പരമ്പരാ​ഗത രീതി​യിൽ മനോ​ഹ​ര​മായ ഒരു പൂച്ചെ​ണ്ടും പിടിച്ച്‌ നിറഞ്ഞ പുഞ്ചി​രി​യോ​ടെ​യാണ്‌ വിമാ​ന​ത്താ​വ​ള​ത്തിൽ അദ്ദേഹത്തെ എതി​രേ​റ്റത്‌. 38 ആല്യോൺ സ്‌ട്രീ​റ്റിൽ, ഒരു താത്‌പ​ര്യ​ക്കാ​രന്റെ വീട്ടിൽ പ്രവർത്തി​ക്കുന്ന ബൂക്ക​റെസ്റ്റ്‌ ഓഫീ​സി​ലേക്ക്‌ അവർ അദ്ദേഹത്തെ കൂട്ടി​ക്കൊ​ണ്ടു​പോ​യി. 1947 ജനുവ​രി​യി​ലാ​യി​രു​ന്നു ഓഫീസ്‌ അവി​ടേക്കു മാറ്റി​യത്‌. എന്നിരു​ന്നാ​ലും, കമ്മ്യൂ​ണി​സ്റ്റു​കാ​രു​ടെ ഭീഷണി വർധി​ച്ചു​വ​ന്നി​രു​ന്ന​തി​നാൽ 38 ബെസ​റേ​ബിയ സ്‌ട്രീ​റ്റി​ലു​ണ്ടാ​യി​രുന്ന ഓഫീ​സി​ന്റെ വിലാ​സ​മാണ്‌ സഹോ​ദ​രങ്ങൾ തുടർന്നും ഔദ്യോ​ഗിക മേൽവി​ലാ​സ​മാ​യി ഉപയോ​ഗി​ച്ചത്‌. 1945 ജൂ​ലൈ​യിൽ സ്വന്തമാ​ക്കിയ ആ ഓഫീ​സിൽ ഒരു പഴയ മേശ, സോഫ, കേടുവന്ന ഒരു ടൈപ്പ്‌​റൈറ്റർ, നിറം​മ​ങ്ങിയ ചെറു​പു​സ്‌ത​ക​ങ്ങ​ളും മാസി​ക​ക​ളും നിറഞ്ഞ ഒരു അലമാര എന്നിവ​യാണ്‌ ഉണ്ടായി​രു​ന്നത്‌. അവയെ​ല്ലാം കണ്ടു​കെ​ട്ടി​യാ​ലും വേലയ്‌ക്കു യാതൊ​രു തടസ്സവും നേരി​ടു​മാ​യി​രു​ന്നില്ല. അവിടത്തെ  ജോലി​കൾക്കാ​യി വല്ലപ്പോ​ഴു​മൊ​ക്കെ ഒരു സഹോ​ദരി അവിടം സന്ദർശി​ക്കു​മാ​യി​രു​ന്നു.

നിയമ കോർപ​റേ​ഷന്റെ പ്രസി​ഡന്റ്‌ ആയിരുന്ന പാംഫിൽ ആൽബൂ​വി​നെ​യും റൊ​മേ​നി​യ​യിൽ വേലയ്‌ക്കു മേൽനോ​ട്ടം വഹിച്ചി​രുന്ന മാർട്ടിൻ മജറോ​ഷി​യെ​യും ആൽഫ്രഡ്‌ സഹോ​ദരൻ നേരിൽക്കണ്ടു. ആ രണ്ടു സഹോ​ദ​ര​ന്മാ​രും ഡിസ്‌ട്രി​ക്‌റ്റ്‌ മേൽവി​ചാ​ര​ക​ന്മാ​രാ​യും സേവി​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു. കുറെ വർഷ​ത്തേക്ക്‌ ആശയവി​നി​മയം പരിമി​ത​മാ​യി​രു​ന്നു. സഭകളിൽ ദിവ്യാ​ധി​പത്യ ശുശ്രൂ​ഷാ​സ്‌കൂ​ളും മിഷന​റി​മാർക്കാ​യി ഗിലെ​യാദ്‌ സ്‌കൂ​ളും ആരംഭി​ച്ചത്‌ ഉൾപ്പെടെ യഹോ​വ​യു​ടെ സംഘട​ന​യിൽ ആയി​ടെ​യു​ണ്ടായ പുരോ​ഗ​തി​ക​ളെ​ക്കു​റി​ച്ചു കേട്ട​പ്പോൾ റൊ​മേ​നി​യ​യി​ലെ സഹോ​ദ​രങ്ങൾ പുളകം​കൊ​ണ്ടു. റൊ​മേ​നി​യ​യിൽ ദിവ്യാ​ധി​പത്യ ശുശ്രൂ​ഷാ​സ്‌കൂൾ ആരംഭി​ക്കു​ന്നതു കാണാൻ എല്ലാവർക്കും വലിയ ഉത്സാഹ​മാ​യി​രു​ന്നു. യഥാർഥ​ത്തിൽ, തിയോ​ക്രാ​റ്റിക്‌ എയ്‌ഡ്‌ റ്റു കിങ്‌ഡം പബ്ലി​ഷേ​ഴ്‌സ്‌ എന്ന സ്‌കൂൾ പാഠപു​സ്‌ത​ക​ത്തി​ലെ 90 പാഠങ്ങൾ റൊ​മേ​നി​യ​നി​ലും ഹംഗേ​റി​യ​നി​ലും ഘട്ടംഘ​ട്ട​മാ​യി അച്ചടി​ക്കാൻ സഹോ​ദ​രങ്ങൾ പെട്ടെ​ന്നു​തന്നെ ക്രമീ​ക​രി​ക്കു​ക​യു​ണ്ടാ​യി.

എന്നിരു​ന്നാ​ലും കഴിയു​ന്നത്ര സഭകളും കൂട്ടങ്ങ​ളും സന്ദർശിച്ച്‌, കൺ​വെൻ​ഷ​നിൽ നടത്താൻ ഉദ്ദേശി​ച്ചി​രുന്ന മുഖ്യ​പ്ര​സം​ഗങ്ങൾ നടത്തുക എന്നതാ​യി​രു​ന്നു ആൽഫ്രഡ്‌ സഹോ​ദ​രന്റെ പ്രധാന ലക്ഷ്യം.  അങ്ങനെ അദ്ദേഹ​വും, പരിഭാ​ഷ​ക​നാ​യി സേവിച്ച മാർട്ടിൻ സഹോ​ദ​ര​നും സത്യം വേരു​റ​ച്ചി​രുന്ന പ്രദേ​ശ​ങ്ങ​ളിൽ പര്യടനം ആരംഭി​ച്ചു. രണ്ടു ഘട്ടങ്ങളുള്ള ആ പര്യടനം തുടങ്ങി​യത്‌ ട്രാൻസിൽവേ​നി​യ​യിൽ ആയിരു​ന്നു.

ട്രാൻസിൽവേ​നി​യ​യി​ലും അതിന​പ്പു​റ​ത്തേ​ക്കും

ഈ പ്രത്യേക യോഗ​ങ്ങ​ളിൽ സംബന്ധി​ക്കാൻ മിക്ക സ്ഥലങ്ങളി​ലു​ള്ള​വ​രെ​യും​പോ​ലെ​തന്നെ ട്രാൻസിൽവേ​നി​യ​യി​ലെ പ്രസാ​ധ​ക​രും വളരെ ശ്രമം ചെയ്‌തു. സന്ദർശനം നടത്തുന്ന സഹോ​ദ​ര​ന്മാർ രണ്ടു​പേ​രും അങ്ങേയറ്റം തിരക്കി​ലാ​യി​രു​ന്ന​തി​നാൽ രാത്രി​യിൽ ഏറെ നേരം ഉറങ്ങാ​തി​രുന്ന്‌ പ്രസം​ഗ​ങ്ങ​ളും മറ്റും ശ്രദ്ധി​ക്കാൻ അവർ സന്നദ്ധരാ​യി​രു​ന്നു. ഉദാഹ​ര​ണ​ത്തിന്‌, വാമാ ബൂസവൂ​ലൂ​യി എന്ന ഗ്രാമ​ത്തിൽ, രാത്രി പത്തു മണിക്ക്‌ ആരംഭിച്ച പരിപാ​ടി രണ്ടു മണിക്കാണ്‌ അവസാ​നി​ച്ചത്‌. എന്നാൽ സന്നിഹി​ത​രാ​യി​രുന്ന 75 പേരിൽ ആർക്കും അതിൽ ഒരു പരാതി​യും ഉണ്ടായി​രു​ന്നില്ല.

ആൽഫ്രഡ്‌ റൂട്ടി​മാൻ പിന്നീട്‌ ഇങ്ങനെ എഴുതി: “സമയ​ത്തെ​ക്കു​റിച്ച്‌ ആളുകൾക്ക്‌ നമ്മു​ടേ​തിൽനി​ന്നു വ്യത്യ​സ്‌ത​മായ ഒരു കാഴ്‌ച​പ്പാ​ടാ​ണു​ള്ളത്‌. സന്ദർശ​ക​രെ​പ്രതി രണ്ടു മണിക്കോ മൂന്നു മണിക്കോ എഴു​ന്നേൽക്കു​ക​യെ​ന്നത്‌ അവർക്ക്‌ ഒരു പ്രശ്‌നമല്ല. നമ്മെ​പ്പോ​ലെ മിനി​ട്ടു​ക​ളും മണിക്കൂ​റു​ക​ളു​മൊ​ന്നും കണക്കാ​ക്കി​യല്ല അവർ കാര്യങ്ങൾ ചെയ്യു​ന്നത്‌. അവർ സഞ്ചരി​ക്കു​ന്നത്‌ കാൽന​ട​യാ​യി​ട്ടാ​ണെ​ങ്കി​ലും നമുക്കു​ള്ള​തി​ലും കൂടുതൽ സമയം അവർക്കു​ള്ള​താ​യി കാണ​പ്പെ​ടു​ന്നു. ചില​പ്പോ​ഴൊ​ക്കെ അവർ വളരെ ദൂരം ചെരി​പ്പി​ല്ലാ​തെ നടക്കാ​റുണ്ട്‌. അവർക്കു പിരി​മു​റ​ക്ക​വും കുറവാണ്‌. രാത്രി​യിൽ ഇത്ര വൈകി യോഗങ്ങൾ ക്രമീ​ക​രി​ച്ച​പ്പോൾ ഞങ്ങൾക്കു കിറു​ക്കാ​ണോ​യെന്ന്‌ ആദ്യം എനിക്കു തോന്നി​പ്പോ​യി. എന്നാൽ അങ്ങനെ ചിന്തി​ക്കേണ്ട യാതൊ​രു ആവശ്യ​വു​മി​ല്ലെന്നു പറഞ്ഞു​കൊണ്ട്‌ മാർട്ടിൻ സഹോ​ദരൻ എന്നെ സമാധാ​ന​പ്പെ​ടു​ത്തി.”

അടുത്ത​താ​യി ഞങ്ങൾ പോയത്‌ റ്റിർഗു-മൂറെ​ഷി​ലേ​ക്കാ​യി​രു​ന്നു. അന്ന്‌ 31,000 പേർ വസിച്ചി​രുന്ന ആ നഗര​ത്തെ​യും യുദ്ധം താറു​മാ​റാ​ക്കി​യി​രു​ന്നു. പാലങ്ങൾ എല്ലാം​തന്നെ തകർന്നി​രു​ന്നു. എന്നിട്ടും 25 സഭകളിൽനി​ന്നാ​യി 700 സഹോ​ദ​രങ്ങൾ 50 കിലോ​മീ​റ്റ​റോ​ളം സഞ്ചരിച്ച്‌ യോഗ​സ്ഥ​ലത്ത്‌ എത്തി​ച്ചേർന്നു. നഗര​പ്രാ​ന്ത​ത്തി​ലുള്ള വനത്തിലെ ഒരു തുറസ്സായ സ്ഥലത്താ​യി​രു​ന്നു യോഗം ക്രമീ​ക​രി​ച്ചി​രു​ന്നത്‌.

സഹോ​ദ​ര​ന്മാർ ക്ലൂഷ്‌-നാപോ​ക്ക​യും സന്ദർശി​ച്ചു. 48 സഭകളിൽനി​ന്നാ​യി 300 പേർ തദവസ​ര​ത്തിൽ സന്നിഹി​ത​രാ​യി​രു​ന്നു. യാക്കോബ്‌ ഷിമാ​യു​ടെ അവിശ്വ​സ്‌തത നിമിത്തം 1928-ൽ കൈവി​ട്ടു​പോയ നഗരത്തി​ലുള്ള അച്ചടി​ശാല മാർട്ടിൻ സഹോ​ദരൻ ആൽഫ്രഡ്‌ സഹോ​ദ​രനെ കാണി​ച്ചു​കൊ​ടു​ത്തു. യാക്കോ​ബിന്‌ എന്തു സംഭവി​ച്ചു? “കഴിഞ്ഞ  വർഷം അദ്ദേഹം മരിച്ചു. ആളൊരു മദ്യപാ​നി ആയിത്തീർന്നി​രു​ന്നു,” ആൽഫ്രഡ്‌ സഹോ​ദരൻ തന്റെ റിപ്പോർട്ടിൽ എഴുതി.

യൂ​ക്രെ​യി​നി​നു സമീപ​മുള്ള സിഗെറ്റ്‌ മാർമാ​റ്റ്യേ, സാറ്റൂ-മാറേ എന്നിവ​യാ​യി​രു​ന്നു പിന്നീട്‌ അവർ സന്ദർശിച്ച സ്ഥലങ്ങളിൽ രണ്ടെണ്ണം. റൊ​മേ​നി​യൻ, ഹംഗേ​റി​യൻ, യൂ​ക്രേ​നി​യൻ ഭാഷക​ളി​ലുള്ള 40-ലധികം സഭകൾ അവിടെ ഉണ്ടായി​രു​ന്നു. അവിടത്തെ കർഷക​രും ഗ്രാമ​വാ​സി​ക​ളും പുറം​ലോ​കത്തെ ഒട്ടും​തന്നെ ആശ്രയി​ച്ചി​രു​ന്നില്ല. ആവശ്യ​മായ എല്ലാ ഭക്ഷ്യവി​ള​ക​ളും ചണവും മറ്റും സ്വന്തമാ​യി കൃഷി ചെയ്‌തി​രു​ന്ന​തി​നു​പു​റമേ മൃഗങ്ങ​ളെ​യും, പ്രത്യേ​കിച്ച്‌ ആടുകളെ, അവർ വളർത്തി​യി​രു​ന്നു. കൂടാതെ, വസ്‌ത്ര​ങ്ങ​ളും കമ്പിളി​യും നിർമി​ക്കു​ക​യും മൃഗചർമം സ്വന്തമാ​യി സംസ്‌ക​രി​ക്കു​ക​യും ചെയ്‌തി​രു​ന്നു. ഗ്രാമ​ത്തി​ലുള്ള ചെരു​പ്പു​കു​ത്തി​ക​ളാ​യി​രു​ന്നു ആവശ്യ​മായ ഷൂസുകൾ നിർമി​ച്ചി​രു​ന്നത്‌. ചണനൂൽകൊണ്ട്‌ ഉണ്ടാക്കിയ പരമ്പരാ​ഗ​ത​വും ചിത്ര​ത്തു​ന്ന​ലു​ക​ളോ​ടു​കൂ​ടി​യ​തും ആയ നാടൻ വേഷങ്ങൾ അണിഞ്ഞാണ്‌ സഹോ​ദ​രീ​സ​ഹോ​ദ​ര​ന്മാ​രിൽ പലരും പ്രത്യേക യോഗ​ങ്ങ​ളിൽ പങ്കെടു​ത്തത്‌.

പര്യട​ന​ത്തി​ന്റെ രണ്ടാം ഘട്ടത്തിൽ ആൽഫ്രഡ്‌ സഹോ​ദ​ര​നും മാർട്ടിൻ സഹോ​ദ​ര​നും റൊ​മേ​നി​യ​യു​ടെ വടക്കു​കി​ഴ​ക്കുള്ള മൊൾഡേ​വി​യ​യി​ലേക്കു പോയി. ആദ്യം അവർ സന്ദർശി​ച്ചത്‌ ഫ്രറ്റവൂ​ട്‌സി എന്ന പ്രവിശ്യ ആയിരു​ന്നു. ദരി​ദ്ര​രാ​യി​രു​ന്നെ​ങ്കി​ലും അവിടത്തെ സഹോ​ദ​രങ്ങൾ അങ്ങേയറ്റം അതിഥി​പ്രി​യ​രാ​യി​രു​ന്നു. എണ്ണവി​ള​ക്കു​ക​ളു​ടെ അരണ്ട വെളി​ച്ച​ത്തിൽ സന്ദർശ​കർക്ക്‌ അവർ പാലും റൊട്ടി​യും ധാന്യ​ക്കു​റു​ക്കും വെണ്ണയിൽ ഭാഗി​ക​മാ​യി മുങ്ങി​ക്കി​ട​ക്കുന്ന പുഴു​ങ്ങിയ മുട്ടയും വിളമ്പി​ക്കൊ​ടു​ത്തു. ചെറിയ കുഴിയൻ പാത്ര​ങ്ങ​ളി​ലാണ്‌ എല്ലാവ​രും ഭക്ഷിച്ചത്‌. “ഭക്ഷണം കേമമാ​യി​രു​ന്നു,” ആൽഫ്രഡ്‌ സഹോ​ദരൻ എഴുതി. ചൂടു കിട്ടാ​നാ​യി അടുക്ക​ള​യിൽ അടുപ്പി​ന​രു​കി​ലേക്കു നീക്കി​യിട്ട കട്ടിലു​ക​ളി​ലാണ്‌ അന്നു രാത്രി രണ്ടു​പേ​രും ഉറങ്ങി​യത്‌. ആതി​ഥേയർ അടുത്തു​തന്നെ വയ്‌ക്കോൽ നിറച്ച ചാക്കു​ക​ളു​ടെ പുറത്തും കിടന്നു​റങ്ങി.

ഈ പ്രദേ​ശത്തെ സാക്ഷികൾ ശുശ്രൂ​ഷ​യിൽ തീക്ഷ്‌ണ​ത​യു​ള്ളവർ ആയിരു​ന്നു. രേഖ പ്രകട​മാ​ക്കു​ന്ന​തു​പോ​ലെ, യഹോ​വ​യിൽനിന്ന്‌ അവർക്ക്‌ സമൃദ്ധ​മായ അനു​ഗ്ര​ഹ​ങ്ങ​ളും ലഭിച്ചു. 1945-ലെ വസന്തത്തിൽ 33 പ്രസാ​ധകർ ഉണ്ടായി​രുന്ന സ്ഥാനത്ത്‌ 1947-ൽ അവരുടെ എണ്ണം 350 ആയിത്തീർന്നു. രണ്ടു വർഷത്തി​നു​ള്ളി​ലെ വർധന പത്തു മടങ്ങാ​യി​രു​ന്നു!

തുടർന്ന്‌, 120 കിലോ​മീ​റ്റർ ദൂരെ​യുള്ള ബാൽക​വൂ​ട്‌സി, ഇവൻക​വൂ​ട്‌സി ഗ്രാമ​ങ്ങ​ളി​ലേക്ക്‌ സഹോ​ദ​ര​ന്മാർ ഒരു കുതി​ര​വ​ണ്ടി​യിൽ സഞ്ചരി​ച്ച​പ്പോൾ അവരുടെ യാത്ര​യ്‌ക്ക്‌ ശരിക്കും ഒരു ഗ്രാമീ​ണ​സ്‌പർശം കൈവന്നു. “റൊ​മേ​നി​യ​യി​ലെ ലക്ഷണ​മൊത്ത കൊച്ചു​കു​തി​ര​കൾക്ക്‌ എത്ര ദുർഘ​ട​മായ പാതക​ളി​ലൂ​ടെ​യും രാത്രി​യെ​ന്നോ പകലെ​ന്നോ വ്യത്യാ​സ​മി​ല്ലാ​തെ ഏതു നേരത്തും സഞ്ചരി​ക്കാൻ കഴിയും” എന്ന്‌ ഒരു  സഹോ​ദരൻ എഴുതി. 1945-ൽ സ്ഥാപി​ത​മായ ബാൽക​വൂ​ട്‌സി സഭയിലെ പ്രസാ​ധകർ മുമ്പ്‌ ഒരു ഇവാഞ്ച​ലി​ക്കൽ സഭയിലെ അംഗങ്ങൾ ആയിരു​ന്നു, സഭാദാ​സൻ അവിടത്തെ അൽമായ പ്രസം​ഗകൻ ആയിരു​ന്നു. മഴ നിമിത്തം, ഇവൻക​വൂ​ട്‌സിൽ യോഗം നടത്തി​യത്‌ ഒരു സഹോ​ദ​രന്റെ വീട്ടി​ലാണ്‌. എന്നാൽ സന്നിഹി​ത​രാ​യി​രുന്ന 170 പേർക്ക്‌ അത്‌ കാര്യ​മായ ഒരു അസൗക​ര്യം ആയിരു​ന്നില്ല. നഗ്നപാ​ദ​രാ​യി 30 കിലോ​മീ​റ്റർ സഞ്ചരി​ച്ചാണ്‌ അവരിൽ ചിലർ അവി​ടെ​യെ​ത്തി​യത്‌.

മൊത്ത​ത്തിൽ നോക്കു​മ്പോൾ ഈ രണ്ടു സഹോ​ദ​ര​ന്മാർ, 259 സഭകളിൽനി​ന്നെ​ത്തിയ 4,504 പ്രസാ​ധ​ക​രോ​ടും താത്‌പ​ര്യ​ക്കാ​രോ​ടു​മാ​യി 19 സ്ഥലങ്ങളിൽ പ്രസം​ഗി​ച്ചു. സ്വിറ്റ്‌സർലൻഡി​ലേ​ക്കുള്ള മടക്കയാ​ത്ര​യിൽ ആൽഫ്രഡ്‌ റൂട്ടി​മാൻ ഓറഷ്‌റ്റിയ, ആറാഡ്‌ എന്നീ നഗരങ്ങ​ളി​ലും പ്രസം​ഗങ്ങൾ നടത്തി. 60 മുതൽ 80 വരെ കിലോ​മീ​റ്റർ നടന്നാണ്‌ സഹോ​ദ​ര​ങ്ങ​ളിൽ പലരും പ്രസംഗം കേൾക്കാ​നെ​ത്തി​യത്‌. യഥാർഥ​ത്തിൽ, 100 കിലോ​മീ​റ്റർ നഗ്നപാ​ദ​നാ​യി നടന്നാണ്‌ 60 വയസ്സായ ഒരു കർഷകൻ അവിടെ എത്തിയത്‌! ഈ യോഗത്തെ അദ്ദേഹം അത്രയ്‌ക്കും വിലമ​തി​ച്ചി​രു​ന്നു.

സഹോ​ദ​ര​ങ്ങൾക്കു പ്രോ​ത്സാ​ഹനം ആവശ്യ​മാ​യി​രു​ന്ന​തി​നാൽ മാത്രമല്ല, ആത്മീയ കൊയ്‌ത്തിന്‌ വയൽ വിളഞ്ഞി​രു​ന്ന​തി​നാ​ലും റൊ​മേ​നി​യ​യി​ലെ വേലയു​ടെ ചരി​ത്ര​ത്തി​ലെ ഒരു നാഴി​ക​ക്ക​ല്ലാ​യി​രുന്ന ഈ പ്രത്യേക യോഗങ്ങൾ ശരിക്കും കാലാ​നു​സൃ​ത​മാ​യി​രു​ന്നു. മർദക​രായ ഭരണാ​ധി​പ​രും യുദ്ധ​ക്കെ​ടു​തി​ക​ളും നിമിത്തം റൊ​മേ​നി​യ​ക്കാർ പൊറു​തി​മു​ട്ടി​യി​രു​ന്നു. മതം അനേക​രെ​യും നിരാ​ശ​രാ​ക്കി. കൂടാതെ 1947 ആഗസ്റ്റിൽ, റൊ​മേ​നി​യൻ കറൻസി​യായ ലേയൂ​വി​നു​ണ്ടായ ഗണ്യമായ മൂല്യ​ശോ​ഷണം ഒട്ടേ​റെ​പ്പേരെ ഒറ്റ രാത്രി​കൊ​ണ്ടു പാപ്പരാ​ക്കി. തത്‌ഫ​ല​മാ​യി, രാജ്യ​ദൂ​തി​നെ എതിർത്തി​രുന്ന അനേക​രും അതിനു ശ്രദ്ധ​കൊ​ടു​ക്കാൻ മനസ്സൊ​രു​ക്കം കാണിച്ചു.

ഈ പ്രത്യേക യോഗങ്ങൾ കാലാ​നു​സൃ​തം ആയിരു​ന്ന​തിന്‌ മറ്റൊരു കാരണ​വും ഉണ്ടായി​രു​ന്നു. കൂടുതൽ ശക്തമായ പീഡന​ത്തി​ന്റെ ഒരു കൊടു​ങ്കാറ്റ്‌ അപ്പോൾ രൂപം​കൊ​ള്ളു​ന്നു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. നിർദ​യ​രും അസഹി​ഷ്‌ണു​ക്ക​ളു​മായ നേതാ​ക്ക​ളും നിരീ​ശ്വ​ര​വാ​ദ​പ​ര​മായ പ്രത്യ​യ​ശാ​സ്‌ത്ര​വും കരുത്തു​പ​കർന്ന ആ കൊടു​ങ്കാറ്റ്‌ നാലു പതിറ്റാ​ണ്ടോ​ളം വീശി​യ​ടി​ക്കു​മാ​യി​രു​ന്നു!

റൊ​മേ​നിയ ഇരുമ്പു​മ​റ​യ്‌ക്കു​ള്ളിൽ

ആൽഫ്രഡ്‌ റൂട്ടി​മാ​ന്റെ സന്ദർശ​ന​ത്തി​ന്റെ തലേവർഷം, 1946 നവംബ​റിൽ, കമ്മ്യൂ​ണി​സ്റ്റു​കാർ റൊ​മേ​നി​യ​യിൽ അധികാ​ര​മേറ്റു. തുടർന്നുള്ള ഏതാനും വർഷങ്ങ​ളിൽ അവരുടെ പാർട്ടി, അവശേ​ഷിച്ച എല്ലാ എതിർപ്പി​നെ​യും തട്ടി​ത്തെ​റി​പ്പി​ച്ചു. കൂടാതെ, റൊ​മേ​നി​യ​യി​ലെ സാംസ്‌കാ​രി​ക​വും രാഷ്‌ട്രീ​യ​വു​മായ സ്ഥാപന​ങ്ങളെ സോവി​യറ്റ്‌  മാതൃ​ക​യിൽ ഉടച്ചു​വാർത്തു​കൊണ്ട്‌ രാജ്യത്തെ ഇരുമ്പു​മ​റ​യ്‌ക്കു​ള്ളിൽ—സോവി​യറ്റ്‌ ഭരണത്തിൻകീ​ഴിൽ—കൊണ്ടു​വ​രുന്ന പ്രക്രി​യ​യ്‌ക്ക്‌ ആക്കംകൂ​ട്ടു​ക​യും ചെയ്‌തു.

കൊടു​ങ്കാ​റ്റി​നു മുമ്പുള്ള ശാന്തത സഹോ​ദ​രങ്ങൾ പൂർണ​മാ​യി പ്രയോ​ജ​ന​പ്പെ​ടു​ത്തി. അവർ ലക്ഷക്കണ​ക്കിന്‌ മാസി​ക​ക​ളും ചെറു​പു​സ്‌ത​ക​ങ്ങ​ളും മറ്റു പ്രസി​ദ്ധീ​ക​ര​ണ​ങ്ങ​ളും അച്ചടി​ക്കു​ക​യും രാജ്യ​ത്തു​ട​നീ​ള​മുള്ള 20 ഡിപ്പോ​ക​ളിൽ അവ എത്തിക്കു​ക​യും ചെയ്‌തു. അതേസ​മയം, അനേക​രും തങ്ങളുടെ പ്രസം​ഗ​പ്ര​വർത്തനം ഊർജി​ത​പ്പെ​ടു​ത്തി. മിഹൈ നിസ്റ്റോർ, വാസിലി സാബാ​ഡഷ്‌ എന്നിവർ ഉൾപ്പെ​ടെ​യുള്ള ചിലർ പയനി​യ​റിങ്‌ ആരംഭി​ച്ചു.

ട്രാൻസിൽവേ​നി​യ​യു​ടെ വടക്കു​പ​ടി​ഞ്ഞാ​റും മധ്യ​ട്രാൻസിൽവേ​നി​യ​യി​ലും ആയിരു​ന്നു മി​ഹൈ​യു​ടെ നിയമനം. കമ്മ്യൂ​ണിസ്റ്റ്‌ നിരോ​ധനം പ്രാബ​ല്യ​ത്തിൽ വരുക​യും ശത്രുക്കൾ ഏറെക്കാ​ലം വേട്ടയാ​ടു​ക​യും ചെയ്‌ത​പ്പോൾപ്പോ​ലും അദ്ദേഹം അവിടെ പയനി​യ​റിങ്‌ തുടർന്നു. എങ്ങനെ​യാണ്‌ അദ്ദേഹം പിടി​കൊ​ടു​ക്കാ​തെ രക്ഷപ്പെ​ട്ടത്‌? “ജനൽപ്പാ​ളി​കൾ വിൽക്കു​ന്നവർ ഉപയോ​ഗി​ച്ചി​രു​ന്ന​തി​നു സമാന​മായ ഒരു ബാഗ്‌ ഞാൻ ഉണ്ടാക്കി​യെ​ടു​ത്തു. ജോലിക്ക്‌ ഉപയോ​ഗി​ക്കുന്ന വസ്‌ത്രം ധരിച്ച്‌ ജനൽപ്പാ​ളി​ക​ളും ഉപകര​ണ​ങ്ങ​ളും ചുമന്നു​കൊണ്ട്‌, പ്രസം​ഗി​ക്കാൻ നിയമി​ക്ക​പ്പെ​ട്ടി​രുന്ന ഗ്രാമ​ങ്ങ​ളു​ടെ​യും പട്ടണങ്ങ​ളു​ടെ​യും നടുവി​ലൂ​ടെ ഞാൻ നടന്നു​നീ​ങ്ങി. പോലീ​സി​നെ​യോ സംശയ​ത്തോ​ടെ നോക്കു​ന്ന​വ​രെ​യോ കാണു​മ്പോ​ഴെ​ല്ലാം ‘ജനലുകൾ വിൽക്കാ​നു​ണ്ടേ, ജനലുകൾ . . .’ എന്ന്‌ ഞാൻ ഉച്ചത്തിൽ വിളി​ച്ചു​പ​റ​യു​മാ​യി​രു​ന്നു. മറ്റു സഹോ​ദ​രങ്ങൾ ശത്രു​ക്ക​ളു​ടെ കണ്ണിൽപ്പെ​ടാ​തി​രി​ക്കാൻ വ്യത്യസ്‌ത മാർഗങ്ങൾ അവലം​ബി​ച്ചു. വേല ആവേശ​ക​ര​മാ​യി​രു​ന്നെ​ങ്കി​ലും പയനി​യർമാ​രായ ഞങ്ങളും ഞങ്ങളെ വീടു​ക​ളിൽ സ്വീക​രി​ച്ച​വ​രും ഏതു സമയത്തും പിടി​ക്ക​പ്പെ​ടാ​നുള്ള സാധ്യത ഉണ്ടായി​രു​ന്നു. എങ്കിലും, ബൈബിൾ വിദ്യാർഥി​കൾ പുരോ​ഗ​മി​ക്കു​ക​യും പ്രസാ​ധ​ക​രു​ടെ എണ്ണം വർധി​ക്കു​ക​യും ചെയ്യു​ന്നതു കാണു​ന്ന​തിൽ ഞങ്ങൾക്ക്‌ എന്തെന്നി​ല്ലാത്ത സന്തോഷം തോന്നി,” അദ്ദേഹം വിവരി​ച്ചു.

മിക്ക​പ്പോ​ഴും യാത്ര ചെയ്യേ​ണ്ട​തു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നി​ട്ടും വാസിലി സാബാ​ഡ​ഷും പയനി​യ​റി​ങ്ങിൽ തുടർന്നു. പുതിയ കമ്മ്യൂ​ണിസ്റ്റ്‌ ഭരണകൂ​ട​ത്തി​ന്റെ ഒരു വൻ സെക്യൂ​രി​റ്റി ശൃംഖ​ല​യു​ടെ കേന്ദ്ര​ഘ​ടകം ആയിരുന്ന  സെക്യൂ​രി​റ്റേ​റ്റി​ന്റെ ആക്രമ​ണ​ഫ​ല​മാ​യി പലയി​ട​ങ്ങ​ളി​ലാ​യി ചിതറി​ക്ക​പ്പെ​ട്ടി​രുന്ന സഹോ​ദ​ര​ങ്ങളെ കണ്ടെത്തി വേണ്ടതു ചെയ്യു​ന്ന​തിൽ പ്രത്യേ​കി​ച്ചും അദ്ദേഹം ഒരു വലിയ സഹായ​മാ​യി​രു​ന്നു. വാസിലി പറയുന്നു: “അറസ്റ്റു ചെയ്യ​പ്പെ​ടാ​തി​രി​ക്കാൻ ജാഗ്രത പാലി​ക്കേ​ണ്ടി​യി​രു​ന്നു​വെന്നു മാത്രമല്ല, പുതിയ പുതിയ മാർഗങ്ങൾ കണ്ടുപി​ടി​ക്കു​ക​യും ചെയ്യേ​ണ്ടി​യി​രു​ന്നു. ഉദാഹ​ര​ണ​ത്തിന്‌ രാജ്യ​ത്തി​ന്റെ മറ്റൊരു ഭാഗ​ത്തേക്കു സഞ്ചരി​ക്കു​മ്പോ​ഴെ​ല്ലാം, അങ്ങനെ ചെയ്യു​ന്ന​തിന്‌ സാധു​വായ ഒരു കാരണ​മു​ണ്ടെന്നു ഞാൻ ഉറപ്പു​വ​രു​ത്തി. ചില​പ്പോ​ഴൊ​ക്കെ, ആരോ​ഗ്യ​സ്‌നാന കേന്ദ്ര​ത്തി​ലെ ചികി​ത്സ​യ്‌ക്കുള്ള ഡോക്ട​റു​ടെ ശുപാർശ​ക്ക​ത്തു​പോ​ലുള്ള എന്തെങ്കി​ലും കയ്യിൽ കരുതാൻ ഞാൻ ശ്രദ്ധി​ച്ചി​രു​ന്നു.

“സംശയ​ത്തിന്‌ ഇടം​കൊ​ടു​ക്കാ​തെ പ്രവർത്തി​ച്ച​തി​നാൽ, സഹോ​ദ​ര​ങ്ങൾക്ക്‌ ആത്മീയ ഭക്ഷണം ക്രമമാ​യി ലഭിക്കാൻ തക്കവണ്ണം അവർക്കി​ട​യിൽ ആശയവി​നി​മ​യ​ബന്ധം സ്ഥാപി​ക്കാൻ എനിക്കു സാധിച്ചു. യെശയ്യാ​വു 6:8-ലെ ‘അടിയൻ ഇതാ അടിയനെ അയക്കേ​ണമേ,’ മത്തായി 6:33-ലെ ‘മുമ്പെ രാജ്യം അന്വേ​ഷി​പ്പിൻ’ എന്നിവ ആയിരു​ന്നു എന്റെ ആപ്‌ത​വാ​ക്യ​ങ്ങൾ. സന്തോ​ഷ​വും പിടി​ച്ചു​നിൽക്കാ​നുള്ള ശക്തിയും ഈ വാക്യങ്ങൾ എനിക്കു പ്രദാനം ചെയ്‌തു.” ഈ ഗുണങ്ങൾ വാസി​ലിക്ക്‌ ആവശ്യ​മാ​യി​രു​ന്നു. എന്തു​കൊ​ണ്ടെ​ന്നാൽ ജാഗ്രത പാലി​ച്ചെ​ങ്കി​ലും മറ്റു പലരെ​യും​പോ​ലെ അദ്ദേഹ​വും ഒടുവിൽ അറസ്റ്റു​ചെ​യ്യ​പ്പെ​ടു​മാ​യി​രു​ന്നു.

ദൈവ​ത്തി​ന്റെ സംഘടന ഉഗ്രമായ ആക്രമ​ണങ്ങൾ നേരി​ടു​ന്നു

1948 ആയപ്പോ​ഴേ​ക്കും, ഹെഡ്‌ക്വാർട്ടേ​ഴ്‌സു​മാ​യി കത്തിട​പാ​ടു​കൾ നടത്തു​ന്നത്‌ വളരെ ദുഷ്‌ക​ര​മാ​യി​ത്തീർന്നു. അതു​കൊണ്ട്‌ സഹോ​ദ​രങ്ങൾ മിക്ക​പ്പോ​ഴും പോസ്റ്റു​കാർഡു​ക​ളിൽ ഗൂഢഭാ​ഷാ സന്ദേശങ്ങൾ അയയ്‌ക്കാൻ തുടങ്ങി. 1949 മേയിൽ മാർട്ടിൻ മജറോ​ഷി, ബൂക്ക​റെ​സ്റ്റി​ലെ ഓഫീ​സിൽ തന്നോ​ടൊ​പ്പം പ്രവർത്തി​ച്ചി​രുന്ന പെട്രെ റാൻകാ​യു​ടെ ഒരു സന്ദേശം അയച്ചു​കൊ​ടു​ത്തത്‌ ഈ രൂപത്തി​ലാ​യി​രു​ന്നു: “കുടും​ബ​ത്തിൽ എല്ലാവർക്കും സുഖം​തന്നെ. ശക്തമായ കാറ്റും കൊടും​ശൈ​ത്യ​വും നിമിത്തം വയലിൽ പണി​യെ​ടു​ക്കാൻ ഞങ്ങൾക്കു കഴിഞ്ഞില്ല.” മറ്റൊരു സഹോ​ദരൻ പിന്നീട്‌ ഇങ്ങനെ എഴുതി: “കുടും​ബാം​ഗ​ങ്ങൾക്കു മധുര​പ​ല​ഹാ​ര​ങ്ങ​ളൊ​ന്നും കിട്ടു​ന്നില്ല, പലർക്കും അസുഖ​മാണ്‌.” റൊ​മേ​നി​യ​യി​ലേക്ക്‌  ആത്മീയ ഭക്ഷണം അയച്ചു​കൊ​ടു​ക്കാൻ സാധി​ക്കു​ന്നി​ല്ലെ​ന്നും പല സഹോ​ദ​ര​ന്മാ​രും ജയിലിൽ ആണെന്നു​മാ​യി​രു​ന്നു അദ്ദേഹം അർഥമാ​ക്കി​യത്‌.

1949 ആഗസ്റ്റ്‌ 8-ന്‌ ജസ്റ്റിസ്‌ മിനി​സ്‌ട്രി ഒരു തീർപ്പ്‌ പുറ​പ്പെ​ടു​വി​ച്ച​തി​നെ തുടർന്ന്‌ ബൂക്ക​റെ​സ്റ്റി​ലെ ഓഫീ​സും താമസ​സൗ​ക​ര്യ​ങ്ങ​ളും അടച്ചു​പൂ​ട്ടു​ക​യും സ്വകാര്യ സാധനങ്ങൾ ഉൾപ്പെടെ എല്ലാ സാമ​ഗ്രി​ക​ളും പിടി​ച്ചെ​ടു​ക്കു​ക​യും ചെയ്‌തു. തുടർന്നു​വന്ന വർഷങ്ങ​ളിൽ നൂറു​ക​ണ​ക്കിന്‌ സഹോ​ദ​ര​ങ്ങളെ അറസ്റ്റു ചെയ്‌ത്‌ ശിക്ഷയ്‌ക്കു വിധിച്ചു. ഫാസി​സ്റ്റു​കൾ ഭരിച്ച​പ്പോൾ, യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷി​കളെ അവർ കമ്മ്യൂ​ണി​സ്റ്റു​ക​ളെന്നു കുറ്റ​പ്പെ​ടു​ത്തി. എന്നാൽ കമ്മ്യൂ​ണി​സ്റ്റു​കാർ ഭരണത്തിൽ വന്നപ്പോൾ, “സാമ്രാ​ജ്യ​വാ​ദി​കൾ” എന്നും “അമേരി​ക്കൻ പ്രചാ​രകർ” എന്നും അവർ സഹോ​ദ​ര​ങ്ങളെ മുദ്ര​കു​ത്തി.

ചാരന്മാ​രും വിവരങ്ങൾ എത്തിച്ചു​കൊ​ടു​ക്കു​ന്ന​വ​രും എല്ലായി​ട​ത്തും പതിയി​രു​ന്നു. കമ്മ്യൂ​ണി​സ്റ്റു​കാ​രു​ടെ നിയന്ത്രണ വ്യവസ്ഥകൾ “ഇപ്പോൾ അങ്ങേയറ്റം കർശന​മാ​യി​ത്തീർന്നി​രി​ക്കു​ന്നു. റൊ​മേ​നി​യ​യി​ലുള്ള ആർക്കെ​ങ്കി​ലും പാശ്ചാ​ത്യ​നാ​ടു​ക​ളിൽനിന്ന്‌ കത്തുകൾ ലഭിച്ചാൽ ആ വ്യക്തിയെ കുഴപ്പ​ക്കാ​രു​ടെ പട്ടിക​യിൽപ്പെ​ടു​ത്തു​ക​യും അദ്ദേഹ​ത്തി​ന്റെ നീക്കങ്ങൾ ശ്രദ്ധാ​പൂർവം നിരീ​ക്ഷി​ക്കു​ക​യും ചെയ്യുന്നു” എന്ന്‌ വാർഷി​ക​പു​സ്‌തകം 1953 (ഇംഗ്ലീഷ്‌) പറഞ്ഞു. “അവിടെ നിലവി​ലി​രി​ക്കുന്ന ഭീതി​യു​ടെ അന്തരീക്ഷം വിഭാവന ചെയ്യുക ഏതാണ്ട്‌ അസാധ്യ​മാണ്‌. സ്വന്ത കുടും​ബ​ത്തിൽപ്പെ​ട്ട​വ​രെ​പ്പോ​ലും വിശ്വ​സി​ക്കാൻ കഴിയാത്ത അവസ്ഥ. സ്വാത​ന്ത്ര്യം പൊയ്‌പോ​യി​രി​ക്കു​ന്നു,” ആ റിപ്പോർട്ട്‌ തുടർന്നു​പ​റഞ്ഞു.

1950-ന്റെ പ്രാരം​ഭ​ത്തിൽ പാംഫിൽ ആൽബൂ, യിലെനാ ആൽബൂ, പെട്രെ റാൻകാ, മാർട്ടിൻ മജറോ​ഷി എന്നിവ​രെ​യും മറ്റു പലരെ​യും അറസ്റ്റു ചെയ്യു​ക​യും പാശ്ചാ​ത്യ​നാ​ടു​കൾക്കാ​യി ചാരവേല ചെയ്‌തെന്ന്‌ അവരു​ടെ​മേൽ വ്യാജ​മാ​യി കുറ്റം ആരോ​പി​ക്കു​ക​യും ചെയ്‌തു. രഹസ്യ​വി​വ​രങ്ങൾ വെളി​പ്പെ​ടു​ത്താ​നും “ചാരവേല” ചെയ്‌ത​താ​യി ഏറ്റുപ​റ​യാ​നും നിർബ​ന്ധി​ച്ചു​കൊണ്ട്‌ ചിലരെ പീഡന​ത്തി​നു വിധേ​യ​രാ​ക്കി. എന്നാൽ, യഹോ​വയെ ആരാധി​ക്കു​ക​യും അവന്റെ രാജ്യ​താ​ത്‌പ​ര്യ​ങ്ങൾക്കാ​യി സേവന​മ​നു​ഷ്‌ഠി​ക്കു​ക​യും ചെയ്‌തെ​ന്നു​മാ​ത്ര​മാ​യി​രു​ന്നു അവർക്ക്‌ ഏറ്റുപ​റ​യാ​നു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നത്‌. ഈ കഠിന പരി​ശോ​ധ​ന​ക​ളെ​ല്ലാം സഹിച്ച​ശേഷം ചില സഹോ​ദ​രങ്ങൾ ജയിലി​ലേ​ക്കും മറ്റു ചിലർ തൊഴിൽപ്പാ​ള​യ​ങ്ങ​ളി​ലേ​ക്കും പോയി. ഈ പീഡന​ത​രം​ഗം വേലയെ എങ്ങനെ​യാ​ണു ബാധി​ച്ചത്‌? അതേവർഷം, 1950-ൽ, റൊ​മേ​നി​യ​യി​ലെ പ്രസാ​ധ​ക​രു​ടെ എണ്ണത്തിൽ 8 ശതമാനം വർധന ഉണ്ടായി. ദൈവാ​ത്മാ​വി​ന്റെ ശക്തിക്ക്‌ മികച്ച ഒരു സാക്ഷ്യം​തന്നെ!

അപ്പോൾ 60-കളുടെ അന്ത്യത്തിൽ ആയിരുന്ന മാർട്ടിൻ സഹോ​ദ​രനെ ട്രാൻസിൽവേ​നി​യ​യി​ലുള്ള ഗെർലാ ജയിലി​ലേ​ക്ക​യച്ചു. അവി​ടെ​വെച്ച്‌, 1951-ന്റെ ഒടുവിൽ അദ്ദേഹം മരണമ​ടഞ്ഞു. “സത്യ​ത്തെ​പ്രതി  കഠിന​മായ നിരവധി കഷ്ടങ്ങൾ അദ്ദേഹം സഹിച്ചു, പ്രത്യേ​കിച്ച്‌ 1950 ജനുവ​രി​യിൽ അറസ്റ്റു ചെയ്യ​പ്പെ​ട്ട​തി​നെ​ത്തു​ടർന്ന്‌. ഇപ്പോൾ ആ കഷ്ടങ്ങ​ളെ​ല്ലാം തീർന്നു” എന്ന്‌ ഒരു റിപ്പോർട്ട്‌ പ്രസ്‌താ​വി​ച്ചു. അതേ, പുരോ​ഹി​ത​ന്മാ​രു​ടെ​യും ഫാസി​സ്റ്റു​ക​ളു​ടെ​യും കമ്മ്യൂ​ണി​സ്റ്റു​കാ​രു​ടെ​യും മൃഗീയ ആക്രമ​ണങ്ങൾ 20 വർഷ​ത്തോ​ളം മാർട്ടിൻ സഹോ​ദരൻ സഹിച്ചു​നി​ന്നു. നിർമലത പാലി​ക്കു​ന്ന​തിൽ അദ്ദേഹം വെച്ച ദൃഷ്ടാന്തം പൗലൊസ്‌ അപ്പൊ​സ്‌ത​ലന്റെ പിൻവ​രുന്ന വാക്കുകൾ നമ്മുടെ ഓർമ​യി​ലേക്കു കൊണ്ടു​വ​രു​ന്നു: “ഞാൻ നല്ല പോർ പൊരു​തു, ഓട്ടം തികെച്ചു, വിശ്വാ​സം കാത്തു.” (2 തിമൊ. 4:7) അദ്ദേഹ​ത്തി​ന്റെ ഭാര്യ മാരി​യ​യ്‌ക്കു തടവു​ശിക്ഷ അനുഭ​വി​ക്കേ​ണ്ടി​വ​ന്നി​ല്ലെ​ങ്കി​ലും ക്ലേശങ്ങൾ സഹിച്ചു​നിൽക്കു​ന്ന​തിൽ അവരും ഒരു ഉത്തമ ദൃഷ്ടാന്തം ആയിരു​ന്നു. “കർത്താ​വി​ന്റെ വേലയിൽ പൂർണ​മാ​യി അർപ്പി​ത​യായ ബുദ്ധി​സാ​മർഥ്യ​മുള്ള ഒരു സഹോ​ദരി” എന്നാണ്‌ ഒരു സഹോ​ദരൻ അവരെ​ക്കു​റി​ച്ചു പറഞ്ഞത്‌. മാർട്ടി​ന്റെ അറസ്റ്റി​നു​ശേഷം ദത്തുപു​ത്രി​യായ മരിവാ​റാ ഉൾപ്പെ​ടെ​യുള്ള ബന്ധുക്ക​ളാണ്‌ മാരി​യ​യു​ടെ കാര്യങ്ങൾ നോക്കി​യത്‌. മരിവാ​റാ​യും ജയിലി​ലാ​യെ​ങ്കി​ലും 1955-ലെ ശരത്‌കാ​ലത്തു സ്വത​ന്ത്ര​യാ​യി.

“യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷികൾ നല്ലവരാണ്‌”

1955-ൽ ഗവൺമെന്റ്‌ പൊതു​മാപ്പ്‌ നൽകി​യ​തി​നെ​ത്തു​ടർന്ന്‌ മിക്ക സഹോ​ദ​ര​ങ്ങ​ളും സ്വത​ന്ത്ര​രാ​യി. എന്നാൽ ആ സ്വാത​ന്ത്ര്യം താത്‌കാ​ലി​ക​മാ​യി​രു​ന്നു. 1957 മുതൽ 1964 വരെ യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷി​കളെ വീണ്ടും വേട്ടയാ​ടു​ക​യും അറസ്റ്റു ചെയ്യു​ക​യും ചെയ്‌തു. ചിലരെ ജീവപ​ര്യ​ന്തം തടവിനു വിധിച്ചു. എന്നാൽ, നിരാ​ശ​യിൽ ആണ്ടു​പോ​കു​ന്ന​തി​നു പകരം തടവി​ലാ​ക്ക​പ്പെട്ട സഹോ​ദ​രങ്ങൾ ഉറച്ചു​നിൽക്കാൻ അന്യോ​ന്യം പ്രോ​ത്സാ​ഹി​പ്പി​ച്ചു. യഥാർഥ​ത്തിൽ, ക്രിസ്‌തീയ തത്ത്വങ്ങ​ളും നിർമ​ല​ത​യും നിമിത്തം അവർ എല്ലാവ​രു​ടെ​യും ശ്രദ്ധ പിടി​ച്ചു​പറ്റി. “യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷികൾ നല്ലവരാണ്‌. സ്വന്തം മതത്തെ തള്ളിപ്പ​റ​ഞ്ഞു​കൊണ്ട്‌ വിട്ടു​വീഴ്‌ച ചെയ്യു​ന്ന​വരല്ല അവർ,” ഒരു രാഷ്‌ട്രീയ തടവു​കാ​രൻ അനുസ്‌മ​രി​ച്ചു. താൻ തടവി​ലാ​ക്ക​പ്പെ​ട്ടി​രുന്ന സ്ഥലത്ത്‌ “ഏറെ പ്രിയം പിടി​ച്ചു​പ​റ്റിയ തടവു​കാർ” സാക്ഷി​ക​ളാ​യി​രു​ന്നെന്ന്‌ അദ്ദേഹം കൂട്ടി​ച്ചേർത്തു.

1964-ൽ വീണ്ടു​മൊ​രു പൊതു​മാപ്പ്‌ പ്രഖ്യാ​പി​ക്ക​പ്പെട്ടു. എന്നാൽ അതും നീണ്ടു​നി​ന്നില്ല. 1968-നും 1974-നും ഇടയ്‌ക്കാ​യി കൂട്ട അറസ്റ്റുകൾ നടന്നു. ഒരു സഹോ​ദരൻ ഇങ്ങനെ എഴുതി: “സുവി​ശേഷം അറിയി​ക്കു​ന്ന​തി​ന്റെ പേരിൽ ഞങ്ങൾ പീഡന​ത്തി​നും അധി​ക്ഷേ​പ​ത്തി​നും ഇരകളാ​യി​ത്തീർന്നി​രി​ക്കു​ന്നു. തടവി​ലാ​ക്ക​പ്പെട്ട സഹോ​ദ​ര​ങ്ങളെ നിങ്ങളു​ടെ പ്രാർഥ​ന​ക​ളിൽ അനുസ്‌മ​രി​ക്കാൻ ഞങ്ങൾ അപേക്ഷി​ക്കു​ക​യാണ്‌. ഈ പരി​ശോ​ധ​ന​ക​ളെ​ല്ലാം സഹിച്ചു​നിൽക്കേ​ണ്ട​താ​ണെന്നു ഞങ്ങൾക്ക​റി​യാം. മത്തായി 24:14-ൽ മുൻകൂ​ട്ടി​പ്പ​റ​ഞ്ഞി​രി​ക്കു​ന്ന​തി​നു ചേർച്ച​യിൽ തുടർന്നും ഞങ്ങൾ സധൈ​ര്യം സുവാർത്ത ഘോഷി​ക്കും. എന്നാൽ ഞങ്ങളെ  മറക്കരു​തേ​യെന്ന്‌ ഒരിക്കൽക്കൂ​ടി ഞങ്ങൾ നിങ്ങ​ളോട്‌ ആത്മാർഥ​മാ​യി അപേക്ഷി​ക്കു​ന്നു!” നാം കാണാൻ പോകു​ന്ന​തു​പോ​ലെ യഹോവ തന്റെ വിശ്വ​സ്‌ത​രു​ടെ, കണ്ണുനീ​രോ​ടെ​യുള്ള ആത്മാർഥ​മായ പ്രാർഥ​നകൾ കേൾക്കു​ക​യും പല വിധങ്ങ​ളിൽ അവരെ ആശ്വസി​പ്പി​ക്കു​ക​യും ചെയ്‌തു.

സാത്താൻ അവിശ്വാ​സ​ത്തി​ന്റെ വിത്തുകൾ വിതയ്‌ക്കു​ന്നു

പുറ​മേ​നി​ന്നു​മാ​ത്രമല്ല പിശാച്‌ ദൈവ​ദാ​സരെ ദ്രോ​ഹി​ക്കു​ന്നത്‌, അവർക്കി​ട​യിൽനി​ന്നു​ത​ന്നെ​യും അവൻ ആക്രമണം അഴിച്ചു​വി​ടു​ന്നു. ഉദാഹ​ര​ണ​ത്തിന്‌ 1955-ൽ സ്വത​ന്ത്ര​രായ ചില സഹോ​ദ​ര​ന്മാ​രെ, അറസ്റ്റു​ചെ​യ്യ​പ്പെ​ടു​ന്ന​തി​നു​മുമ്പ്‌ അവർ വഹിച്ചി​രുന്ന മേൽവി​ചാ​ര​ക​സ്ഥാ​ന​ങ്ങ​ളിൽ വീണ്ടും നിയമി​ച്ചില്ല. ഉള്ളിൽ നീരസം നുരഞ്ഞു​പൊ​ന്തിയ അവർ സഹോ​ദ​ര​ങ്ങൾക്കി​ട​യിൽ ഭിന്നത​യു​ടെ വിത്തു വിതച്ചു. ജയില​റ​ക​ളിൽ ഉറച്ച നിലപാ​ടു കാത്തു​സൂ​ക്ഷിച്ച അവർ, സ്വത​ന്ത്ര​രാ​ക്ക​പ്പെ​ട്ട​ശേഷം അഹങ്കാ​ര​ത്തി​ലേക്കു കൂപ്പു​കു​ത്തി​യത്‌ എത്ര ശോച​നീ​യ​മാണ്‌! കുറഞ്ഞ​പക്ഷം പ്രമു​ഖ​നായ ഒരു സഹോ​ദ​ര​നെ​ങ്കി​ലും ശിക്ഷയിൽനി​ന്നു രക്ഷപ്പെ​ടാൻ സെക്യൂ​രി​റ്റേ​റ്റു​മാ​യി സഹകരി​ക്കു​ക​പോ​ലും ചെയ്‌തു. വിശ്വ​സ്‌ത​രാ​യ​വർക്കും പ്രസം​ഗ​വേ​ല​യ്‌ക്കും അതു വലിയ ദ്രോഹം കൈവ​രു​ത്തി.—മത്താ. 24:10.

മനസ്സാ​ക്ഷി​പ​ര​മാ​യ കാര്യങ്ങൾ സംബന്ധിച്ച വ്യത്യസ്‌ത വീക്ഷണ​ങ്ങ​ളും ദൈവ​ജ​ന​ത്തി​നു പ്രയാസം സൃഷ്ടിച്ചു. ഉദാഹ​ര​ണ​ത്തിന്‌ അറസ്റ്റി​ലാ​യ​ശേഷം, ജയിൽശി​ക്ഷ​യോ ഉപ്പുഖ​നി​ക​ളി​ലെ വേലയോ തിര​ഞ്ഞെ​ടു​ക്കാൻ മിക്ക​പ്പോ​ഴും സഹോ​ദ​ര​ങ്ങൾക്ക്‌ അവസര​മു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. ഖനിക​ളിൽ വേല ചെയ്യാൻ തീരു​മാ​നി​ച്ചവർ ബൈബിൾ തത്ത്വങ്ങ​ളിൽ വിട്ടു​വീഴ്‌ച ചെയ്‌ത​താ​യി ചിലർ വീക്ഷിച്ചു. സിനി​മ​യോ മറ്റു കലാപ​രി​പാ​ടി​ക​ളോ കാണാൻ പോകു​ന്ന​തോ ഒരു റേഡി​യോ ഉണ്ടായി​രി​ക്കു​ന്ന​തു​പോ​ലു​മോ അനുചി​ത​മാ​ണെന്നു മറ്റു ചിലർ കരുതി. അവരുടെ വീക്ഷണ​ത്തിൽ സഹോ​ദ​രി​മാർ സൗന്ദര്യ​വർധക വസ്‌തു​ക്കൾ ഉപയോ​ഗി​ക്കു​ന്ന​തും തെറ്റാ​യി​രു​ന്നു.

ഏതായി​രു​ന്നാ​ലും, ദൈവ​ത്തോ​ടു വിശ്വ​സ്‌ത​രാ​യി നില​കൊ​ള്ളു​ക​യെന്ന സുപ്ര​ധാന സംഗതി മിക്ക സഹോ​ദ​ര​ങ്ങ​ളും മറന്നു​ക​ള​ഞ്ഞില്ല. ഇക്കാര്യം വെളി​പ്പെ​ടു​ത്തു​ന്ന​താ​യി​രു​ന്നു സേവന​വർഷം 1958-ലെ റിപ്പോർട്ട്‌. 5,288 പേരാണ്‌ വയൽശു​ശ്രൂ​ഷ​യിൽ ഏർപ്പെ​ട്ടത്‌—മുൻ വർഷ​ത്തെ​ക്കാൾ 1,000-ത്തിലേറെ പേർ കൂടു​ത​ലാ​യി​രു​ന്നു അത്‌! കൂടാതെ, 8,549 പേർ സ്‌മാ​ര​ക​ത്തിൽ സംബന്ധി​ക്കു​ക​യും 395 പേർ സ്‌നാ​പ​ന​മേൽക്കു​ക​യും ചെയ്‌തു.

റോമർ 13:1-ൽ പരാമർശി​ച്ചി​രി​ക്കുന്ന “ശ്രേഷ്‌ഠാ​ധി​കാ​രങ്ങൾ” മാനുഷ ഭരണാ​ധി​കാ​രി​ക​ളാ​ണെന്ന്‌ 1962-ൽ വീക്ഷാ​ഗോ​പു​രം വിശദീ​ക​രി​ച്ച​തി​നെ​ത്തു​ടർന്ന്‌ മറ്റൊരു പരി​ശോ​ധന തലപൊ​ക്കി.  ശ്രേഷ്‌ഠാ​ധി​കാ​രങ്ങൾ യഹോ​വ​യാം ദൈവ​വും യേശു​ക്രി​സ്‌തു​വും ആണെന്നാ​യി​രു​ന്നു മുമ്പു മനസ്സി​ലാ​ക്കി​യി​രു​ന്നത്‌. നിർദ​യ​രായ ഭരണാ​ധി​കാ​രി​കൾ റൊ​മേ​നി​യ​യി​ലെ സഹോ​ദ​ര​ങ്ങളെ ഏറെ ദ്രോ​ഹി​ച്ചി​രു​ന്ന​തി​നാൽ ഈ പുതിയ ഗ്രാഹ്യം ഉൾക്കൊ​ള്ളാൻ അവരിൽ അനേകർക്കും പ്രയാ​സ​മാ​യി​രു​ന്നു. യഥാർഥ​ത്തിൽ ഈ വിശദീ​ക​രണം, മത്തായി 22:21-ലെ തത്ത്വത്തി​നു വിരു​ദ്ധ​മാ​യി തങ്ങളെ സമ്പൂർണ​മാ​യും രാഷ്‌ട്ര​ത്തി​നു കീഴ്‌പെ​ടു​ത്താൻ ഉദ്ദേശി​ച്ചു​കൊണ്ട്‌ കമ്മ്യൂ​ണി​സ്റ്റു​കാർ കൗശല​പൂർവം മെന​ഞ്ഞെ​ടുത്ത ഒരു ചതിയാ​ണെ​ന്നും ചിലർ ആത്മാർഥ​മാ​യി വിശ്വ​സി​ച്ചു.

ബെർലി​നി​ലും റോമി​ലും മറ്റു നഗരങ്ങ​ളി​ലും സന്ദർശനം കഴി​ഞ്ഞെ​ത്തിയ ഒരു സാക്ഷി​യു​മാ​യി ഒരു സഹോ​ദരൻ സംസാ​രി​ച്ചു. അദ്ദേഹം പറയുന്നു: “ഈ പുതിയ തിരി​ച്ച​റിവ്‌ ഒരു കമ്മ്യൂ​ണിസ്റ്റ്‌ തന്ത്രം അല്ലെന്നും അടിമ​വർഗ​ത്തിൽനി​ന്നുള്ള ആത്മീയ ഭക്ഷണമാ​ണെ​ന്നും അദ്ദേഹം സ്ഥിരീ​ക​രി​ച്ചു. എനിക്ക്‌ എന്നിട്ടും സംശയ​മാ​യി​രു​ന്നു. അതു​കൊണ്ട്‌, എന്താണു ചെയ്യേ​ണ്ട​തെന്ന്‌ ഞാൻ ഡിസ്‌ട്രി​ക്‌റ്റ്‌ മേൽവി​ചാ​ര​ക​നോട്‌ ആരാഞ്ഞു.”

“പ്രസം​ഗി​ക്കു​ന്ന​തിൽ തുടരുക—അതാണു നാം ചെയ്യേ​ണ്ടത്‌!” അദ്ദേഹം പറഞ്ഞു.

“അതു തികച്ചും നല്ല ബുദ്ധി​യു​പ​ദേശം ആയിരു​ന്നു. ഇന്നും ഞാൻ പ്രസം​ഗ​വേല ‘തുടരു​ന്നു’ എന്നു പറയാൻ എനിക്കു സന്തോ​ഷ​മുണ്ട്‌.”

ആശയവി​നി​മ​യം നടത്തു​ന്ന​തിൽ വൻതട​സ്സങ്ങൾ നേരി​ട്ടെ​ങ്കി​ലും, വെളി​പ്പെ​ടു​ത്ത​പ്പെട്ട സത്യം സഹോ​ദ​ര​ങ്ങളെ അതതു​സ​മ​യത്ത്‌ അറിയി​ക്കാ​നും ഏകീകൃ​ത​മായ ഒരു ആത്മീയ കുടും​ബ​ത്തെ​പ്പോ​ലെ കൂട്ടായി പ്രവർത്തി​ക്കു​ന്ന​തിന്‌ അവരെ സഹായി​ക്കാ​നും വേണ്ടി ഹെഡ്‌ക്വാർട്ടേ​ഴ്‌സും റൊ​മേ​നി​യ​യിൽ വേലയ്‌ക്കു മേൽനോ​ട്ടം വഹിക്കുന്ന ബ്രാഞ്ചും പരമാ​വധി പ്രവർത്തി​ച്ചു. അതിനാ​യി അവർ കത്തുകൾ എഴുതു​ക​യും ഉചിത​മായ ലേഖനങ്ങൾ രാജ്യ ശുശ്രൂ​ഷ​യിൽ പ്രസി​ദ്ധീ​ക​രി​ക്കു​ക​യും ചെയ്‌തു.

ഈ ആത്മീയ ഭക്ഷണം യഹോ​വ​യു​ടെ ജനത്തിനു ലഭ്യമാ​ക്കി​യത്‌ എങ്ങനെ​യാണ്‌? കൺട്രി കമ്മിറ്റി​യി​ലെ എല്ലാ അംഗങ്ങ​ളും, സഞ്ചാര​മേൽവി​ചാ​ര​ക​ന്മാ​രും സഭാമൂ​പ്പ​ന്മാ​രു​മാ​യി രഹസ്യ​മാ​യി ബന്ധപ്പെ​ട്ടി​രു​ന്നു. വിശ്വ​സ്‌ത​രായ സന്ദേശ​വാ​ഹ​ക​രാണ്‌ അവർക്കി​ട​യിൽ കണ്ണിക​ളാ​യി സേവി​ച്ചത്‌. സ്വിറ്റ്‌സർലൻഡി​ലെ ഓഫീ​സിൽനി​ന്നും അവി​ടേ​ക്കും ഉള്ള കത്തുക​ളും റിപ്പോർട്ടു​ക​ളും എത്തിച്ചു​കൊ​ടു​ത്തി​രു​ന്ന​തും അവരാ​യി​രു​ന്നു. തത്‌ഫ​ല​മാ​യി കുറെ​യെ​ങ്കി​ലും ആത്മീയ ഭക്ഷണവും ദിവ്യാ​ധി​പത്യ മാർഗ​നിർദേ​ശ​വും സഹോ​ദ​ര​ങ്ങൾക്കു ലഭ്യമാ​യി.

സ്വന്തം സഭകളി​ലും കൂട്ടങ്ങ​ളി​ലും ഐക്യ​ത്തി​ന്റെ ആത്മാവ്‌ ഊട്ടി​യു​റ​പ്പി​ക്കാ​നും വിശ്വ​സ്‌ത​രായ സഹോ​ദ​രീ​സ​ഹോ​ദ​ര​ന്മാർ പരി​ശ്ര​മി​ച്ചു. അങ്ങനെ ചെയ്‌ത ഒരു സഹോ​ദ​ര​നാണ്‌ യോസിഫ്‌ ഷോക്കാൻ.  മിക്ക​പ്പോ​ഴും അദ്ദേഹം ഇങ്ങനെ പറയു​മാ​യി​രു​ന്നു: “ക്രമമാ​യി ആത്മീയ ഭക്ഷണം കഴിക്കു​ക​യും ‘അമ്മ’യുമായി അടുത്ത ബന്ധം നിലനി​റു​ത്തു​ക​യും ചെയ്യാ​ത്ത​പക്ഷം അർമ​ഗെ​ദോ​നിൽ രക്ഷപ്പെ​ടാ​മെന്ന്‌ നമുക്കു പ്രതീ​ക്ഷി​ക്കാ​നാ​വില്ല.” യഹോ​വ​യു​ടെ സംഘട​ന​യു​ടെ ഭൗമിക ഭാഗവു​മാ​യുള്ള ബന്ധം കാത്തു​സൂ​ക്ഷി​ക്കു​ന്ന​തി​നെ​യാണ്‌ അദ്ദേഹം അർഥമാ​ക്കി​യത്‌. അത്തരം സഹോ​ദ​രങ്ങൾ ദൈവ​ജ​ന​ത്തിന്‌ വിലതീ​രാത്ത ഒരു മുതൽക്കൂ​ട്ടും ഐക്യം തകർക്കാൻ ശ്രമി​ക്കു​ന്ന​വ​രിൽനിന്ന്‌ ശക്തമായ ഒരു സംരക്ഷ​ണ​വും ആയിരു​ന്നു.

ശത്രു​ക്ക​ളു​ടെ തന്ത്രങ്ങൾ

യഹോ​വ​യു​ടെ ദാസരു​ടെ വിശ്വാ​സം ദുർബ​ല​മാ​ക്കാ​നും അവരെ കാൽക്കീ​ഴാ​ക്കാ​നും ലക്ഷ്യമി​ട്ടു​കൊണ്ട്‌ കമ്മ്യൂ​ണി​സ്റ്റു​കാർ ചാരന്മാ​രെ​യും ഒറ്റുകാ​രെ​യും ഉപയോ​ഗി​ച്ചു. കൂടാതെ, പീഡന​വും നുണ​പ്ര​ചാ​ര​ണ​ങ്ങ​ളും വധഭീ​ഷ​ണി​യും അവർ ആയുധ​ങ്ങ​ളാ​ക്കി. ചാരന്മാ​രും വിവരങ്ങൾ എത്തിച്ചു​കൊ​ടു​ക്കു​ന്ന​വ​രും ആയി പ്രവർത്തി​ച്ച​വ​രിൽ അയൽക്കാർ, സഹജോ​ലി​ക്കാർ, വിശ്വാ​സ​ത്യാ​ഗി​കൾ, കുടും​ബാം​ഗങ്ങൾ, സെക്യൂ​രി​റ്റേറ്റ്‌ ഏജന്റു​മാർ എന്നിവർ ഉൾപ്പെ​ട്ടി​രു​ന്നു. സത്യത്തിൽ താത്‌പ​ര്യ​മു​ള്ള​വ​രാ​യി നടിക്കു​ക​യും ദിവ്യാ​ധി​പത്യ പദങ്ങൾ പഠി​ച്ചെ​ടു​ക്കു​ക​യും ചെയ്‌തു​കൊണ്ട്‌ സെക്യൂ​രി​റ്റേറ്റ്‌ ഏജന്റു​മാർ സഭകളിൽ നുഴഞ്ഞു​ക​യ​റു​ക​പോ​ലും ചെയ്‌തു. ഈ “കളളസ്സ​ഹോ​ദ​ര​ന്മാർ” വളരെ ദ്രോഹം ചെയ്യു​ക​യും അനേകർ അറസ്റ്റു​ചെ​യ്യ​പ്പെ​ടാൻ ഇടയാ​ക്കു​ക​യും ചെയ്‌തു. അവരി​ലൊ​രാ​ളായ ഷാവൂ ഗാബോർ ഒരു ഉത്തരവാ​ദി​ത്വ സ്ഥാനം അലങ്കരി​ക്കു​ക​പോ​ലും ചെയ്‌തി​രു​ന്നു. 1969-ൽ അദ്ദേഹ​ത്തി​ന്റെ തനിനി​റം പുറത്താ​യി.—ഗലാ. 2:4.

രഹസ്യ​മാ​യി മൈ​ക്രോ​ഫോ​ണു​കൾ സ്ഥാപി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടും ഗവൺമെന്റ്‌ ഏജന്റു​മാർ വ്യക്തി​ക​ളെ​യും കുടും​ബ​ങ്ങ​ളെ​യും കുറി​ച്ചുള്ള വിവരങ്ങൾ ചോർത്താൻ ശ്രമിച്ചു. റ്റിമോ​റ്റെയ്‌ ലാസർ പറയുന്നു: “ക്രിസ്‌തീയ നിഷ്‌പ​ക്ഷ​ത​യു​ടെ പേരിൽ ഞാൻ ജയിലിൽക്ക​ഴിഞ്ഞ കാലത്ത്‌ സെക്യൂ​രി​റ്റേറ്റ്‌ ഉദ്യോ​ഗസ്ഥർ എന്റെ മാതാ​പി​താ​ക്ക​ളെ​യും അനുജ​നെ​യും അവരുടെ ഹെഡ്‌ക്വാർട്ടേ​ഴ്‌സി​ലേക്കു വിളി​പ്പിച്ച്‌ ആറു മണിക്കൂർവരെ ചോദ്യം​ചെ​യ്യുക പതിവാ​യി​രു​ന്നു. അത്തര​മൊ​രു സന്ദർഭ​ത്തിൽ വീട്ടിൽ ഒരു മൈ​ക്രോ​ഫോൺ അവർ ഒളിപ്പി​ച്ചു​വെച്ചു. അന്നു  വൈകു​ന്നേരം വീട്ടിലെ ഇലക്‌ട്രിക്‌ മീറ്റർ വളരെ വേഗത്തിൽ കറങ്ങു​ന്നത്‌ ഒരു ഇലക്‌ട്രീ​ഷ്യൻ ആയിരുന്ന എന്റെ അനുജന്റെ ശ്രദ്ധയിൽപ്പെട്ടു. എല്ലായി​ട​വും പരി​ശോ​ധി​ച്ച​പ്പോൾ സംഭാ​ഷ​ണങ്ങൾ ചോർത്താ​നുള്ള രണ്ട്‌ ഉപകര​ണങ്ങൾ കണ്ടെത്തി. അവയുടെ ഫോട്ടോ എടുത്ത​ശേഷം അനുജൻ അവ നീക്കം​ചെ​യ്‌തു. അടുത്ത ദിവസം വീട്ടി​ലെ​ത്തിയ സെക്യൂ​രി​റ്റേറ്റ്‌ ഏജന്റു​മാർ അവരുടെ കളിപ്പാ​ട്ടങ്ങൾ—അതായി​രു​ന്നു അവർ അതിനു കൊടു​ത്തി​രുന്ന പേര്‌—ആവശ്യ​പ്പെട്ടു.”

മറ്റു കമ്മ്യൂ​ണിസ്റ്റ്‌ ദേശങ്ങ​ളിൽ അതി​നോ​ടകം പ്രസി​ദ്ധീ​ക​രി​ച്ചി​രുന്ന ലേഖനങ്ങൾ പുനഃ​പ്ര​സി​ദ്ധീ​ക​രി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു മിക്ക​പ്പോ​ഴും കുപ്ര​ചാ​ര​ണങ്ങൾ അരങ്ങേ​റി​യത്‌. ഉദാഹ​ര​ണ​ത്തിന്‌, “ദ ജെഹോ​വിസ്റ്റ്‌ സെക്‌റ്റ്‌ ആൻഡ്‌ ഇറ്റ്‌സ്‌ റിയാ​ക്ഷ​നറി കാരക്ടർ” എന്ന ലേഖനം റഷ്യയിൽ പ്രസി​ദ്ധീ​ക​രിച്ച ഒരു വർത്തമാ​ന​പ്പ​ത്ര​ത്തിൽനിന്ന്‌ എടുത്ത​താ​യി​രു​ന്നു. “സോഷ്യ​ലിസ്റ്റ്‌ രാജ്യ​ങ്ങളെ അട്ടിമ​റി​ക്കുക” എന്ന ലക്ഷ്യത്തിൽ പ്രവർത്തി​ക്കുന്ന “ഒരു രാഷ്‌ട്രീയ സംഘട​ന​യു​ടെ സ്വഭാവ”മാണ്‌ യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷി​കൾക്കു​ള്ള​തെന്ന്‌ ആ ലേഖനം കുറ്റ​പ്പെ​ടു​ത്തി. ആരെങ്കി​ലും യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷി​ക​ളു​ടെ പഠിപ്പി​ക്ക​ലു​കൾ ഉന്നമി​പ്പി​ക്കു​ന്ന​താ​യി കണ്ടാൽ അക്കാര്യം റിപ്പോർട്ടു ചെയ്യണ​മെ​ന്നും അതു വായന​ക്കാ​രോട്‌ ആവശ്യ​പ്പെട്ടു. എന്നിരു​ന്നാ​ലും ഇത്തരം രാഷ്‌ട്രീയ മുറവി​ളി​യി​ലൂ​ടെ എതിരാ​ളി​കൾ പരോ​ക്ഷ​മാ​യി പരാജയം സമ്മതി​ക്കു​ക​യാ​ണെന്ന്‌, ചിന്തി​ക്കുന്ന വ്യക്തികൾ തിരി​ച്ച​റി​ഞ്ഞു. എന്തു​കൊ​ണ്ടെ​ന്നാൽ യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷികൾ തീർച്ച​യാ​യും നിശ്ശബ്ദ​രാ​യി കഴിയു​ക​യ​ല്ലെ​ന്നും അപ്പോ​ഴും വളരെ സജീവ​മാ​യി പ്രവർത്തി​ക്കു​ന്നു​ണ്ടെ​ന്നും എല്ലാവ​രും അറിയാൻ അത്‌ ഇടയാക്കി.

കസ്റ്റഡി​യി​ലെ​ടു​ത്ത സഹോ​ദ​രീ​സ​ഹോ​ദ​ര​ന്മാ​രെ സെക്യൂ​രി​റ്റേറ്റ്‌ ഏജന്റു​മാർ കൊടും​ക്രൂ​ര​ത​കൾക്കു വിധേ​യ​രാ​ക്കി. വിദഗ്‌ധ​മായ രീതി​ക​ളാണ്‌ അവർ അതിനാ​യി അവലം​ബി​ച്ചി​രു​ന്നത്‌. സഹോ​ദ​ര​ങ്ങ​ളെ​ക്കൊ​ണ്ടു സംസാ​രി​പ്പി​ക്കു​ന്ന​തി​നാ​യി മനസ്സി​നെ​യും നാഡീ​വ്യ​വ​സ്ഥ​യെ​യും ബാധി​ക്കുന്ന രാസപ​ദാർഥ​ങ്ങൾപോ​ലും അവർ പ്രയോ​ഗി​ച്ചു. അത്തരം ദ്രോ​ഹ​ത്തി​നു വിധേ​യ​നായ സാമോ​യില ബറയാൻ ഇങ്ങനെ പറയുന്നു: “ചോദ്യം​ചെയ്യൽ ആരംഭി​ച്ച​ശേഷം അവർ എനിക്കു ചില മരുന്നു​കൾ തന്നു. അവ പ്രഹര​ങ്ങ​ളെ​ക്കാൾ ഹാനി​ക​ര​മാ​യി​രു​ന്നു. പെട്ടെ​ന്നു​തന്നെ എന്തൊ​ക്കെ​യോ എനിക്കു സംഭവി​ക്കു​ന്ന​താ​യി ഞാൻ മനസ്സി​ലാ​ക്കി. നേരെ നടക്കാ​നോ പടികൾ കയറാ​നോ എനിക്കു സാധി​ക്കാ​തെ​യാ​യി. വിട്ടു​മാ​റാത്ത ഉറക്കമി​ല്ലാ​യ്‌മ​യും ശ്രദ്ധാ​ശൈ​ഥി​ല്യ​വും എന്നെ പിടി​കൂ​ടു​ക​യും നേരെ​ചൊ​വ്വെ സംസാ​രി​ക്കാൻ കഴിയാ​താ​കു​ക​യും ചെയ്‌തു.

“എന്റെ ശാരീ​രിക നില ഒന്നി​നൊ​ന്നു ക്ഷയിച്ചു​കൊ​ണ്ടി​രു​ന്നു. ഏകദേശം ഒരു മാസം കഴിഞ്ഞ​പ്പോൾ സ്വാദ​റി​യാ​നുള്ള പ്രാപ്‌തി നഷ്ടമായി. ദഹനവ്യ​വ​സ്ഥ​യു​ടെ പ്രവർത്തനം നിലയ്‌ക്കു​ക​യും ശരീര​ത്തി​ലെ സന്ധിക​ളെ​ല്ലാം അയയു​ന്ന​തു​പോ​ലെ അനുഭ​വ​പ്പെ​ടു​ക​യും ചെയ്‌തു. ശക്തമായ  വേദന എന്നെ വരിഞ്ഞു​മു​റു​ക്കി. പാദങ്ങൾ അമിത​മാ​യി വിയർക്കാൻ തുടങ്ങി​യ​തി​നാൽ രണ്ടു മാസത്തി​നു​ള്ളിൽ എന്റെ ഷൂസ്‌ പൊട്ടി​പ്പൊ​ളിഞ്ഞ്‌ ഉപയോ​ഗ​ശൂ​ന്യ​മാ​യി​ത്തീർന്നു. എന്നെ ചോദ്യം ചെയ്‌തി​രുന്ന ആൾ ഇങ്ങനെ പറഞ്ഞു​കൊണ്ട്‌ എന്റെ​നേരെ ആക്രോ​ശി​ക്കു​മാ​യി​രു​ന്നു: ‘നീ എന്തിനാണ്‌ ഇനിയും നുണ പറയു​ന്നത്‌? നിന്റെ അവസ്ഥ നിനക്കു കാണാൻ കഴിയു​ന്നി​ല്ലേ?’ കോപ​ത്താൽ പൊട്ടി​ത്തെ​റി​ക്കാൻ തോന്നി​യെ​ങ്കി​ലും വളരെ പാടു​പെട്ട്‌ ഞാൻ ആത്മസം​യ​മനം പാലിച്ചു.” ഈ ഉഗ്രപ​രി​ശോ​ധ​ന​യു​ടെ കെടു​തി​ക​ളിൽനിന്ന്‌ ബറയാൻ സഹോ​ദരൻ ഒടുവിൽ പൂർണ​മാ​യി വിമു​ക്ത​നാ​യി.

സെക്യൂ​രി​റ്റേറ്റ്‌ ഏജന്റു​മാർ മാനസിക പീഡന​വും അഴിച്ചു​വി​ട്ടു. അലക്‌സ ബോയി​ച്ചൂക്ക്‌ അനുസ്‌മ​രി​ക്കു​ന്നു: “ഒരു രാത്രി​യിൽ അവർ എന്നെ വിളി​ച്ചെ​ഴു​ന്നേൽപ്പിച്ച്‌ ഒരു ഹാളി​ലേക്കു കൊണ്ടു​പോ​യി. അവിടെ ഒരു സഹോ​ദ​രനെ അടിക്കുന്ന ശബ്ദമാണ്‌ എനിക്കു കേൾക്കാൻ കഴിഞ്ഞത്‌. പിന്നീട്‌ ഒരു സഹോ​ദരി കരയു​ന്ന​തും തുടർന്ന്‌ എന്റെ അമ്മയുടെ ശബ്ദവും ഞാൻ കേട്ടു. എന്നെ ഏറ്റവും നൊമ്പ​ര​പ്പെ​ടു​ത്തിയ രാത്രി​യാ​യി​രു​ന്നു അത്‌. ഇവയെ​ല്ലാം സഹിക്കു​ന്ന​തി​ലും അവർ എന്നെ പ്രഹരി​ക്കു​ന്ന​താ​യി​രു​ന്നു എനിക്കി​ഷ്ടം.”

മറ്റു സാക്ഷി​ക​ളു​ടെ പേരു​ക​ളും യോഗ​സ്ഥ​ല​ങ്ങ​ളും സമയവും വെളി​പ്പെ​ടു​ത്തു​ന്ന​പക്ഷം മാപ്പു​നൽകാ​മെന്നു സഹോ​ദ​ര​ങ്ങ​ളോ​ടു പറയു​ക​യു​ണ്ടാ​യി. മക്കളുടെ ഭാവി​യോർത്ത്‌, തടവിൽ കഴിയുന്ന ഭർത്താ​ക്ക​ന്മാ​രെ ഉപേക്ഷി​ച്ചു​പോ​കാൻ ഭാര്യ​മാ​രു​ടെ​മേൽ പ്രേരണ ചെലു​ത്തു​ക​യും ചെയ്‌തു.

അനേകം സഹോ​ദ​ര​ങ്ങ​ളു​ടെ​യും വസ്‌തു​വ​കകൾ അധികാ​രി​കൾ പിടി​ച്ചെ​ടു​ത്തി​രു​ന്ന​തി​നാൽ ഗവൺമെ​ന്റി​ന്റെ കൂട്ടു​കൃ​ഷി പദ്ധതി​യിൽ ചേർന്നു വേല​ചെ​യ്യാൻ അവർ നിർബ​ന്ധി​ത​രാ​യി. വേല അത്ര മോശ​മ​ല്ലാ​യി​രു​ന്നെ​ങ്കി​ലും കൂടെ​ക്കൂ​ടെ നടത്തി​യി​രുന്ന രാഷ്‌ട്രീയ യോഗ​ങ്ങ​ളിൽ പുരു​ഷ​ന്മാർ എല്ലാവ​രും പങ്കെടു​ക്കേ​ണ്ട​തു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. സംബന്ധി​ക്കാ​ത്ത​വരെ പരിഹ​സി​ക്കു​ക​യും പണിക്കൂ​ലി ഏതാണ്ട്‌ മുഴു​വ​നാ​യും വെട്ടി​ക്കു​റ​യ്‌ക്കു​ക​യും ചെയ്‌തു. യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷികൾ യാതൊ​രു രാഷ്‌ട്രീയ യോഗ​ങ്ങ​ളി​ലോ നടപടി​ക​ളി​ലോ പങ്കെടു​ക്കു​ക​യി​ല്ലാ​യി​രു​ന്ന​തി​നാൽ സ്വാഭാ​വി​ക​മാ​യും അവരെ സംബന്ധി​ച്ചി​ട​ത്തോ​ളം ക്ലേശപൂർണ​മായ ഒരു സാഹച​ര്യ​മാ​യി​രു​ന്നു ഇത്‌.

സാക്ഷി​ക​ളു​ടെ വീടുകൾ റെയ്‌ഡു​ചെ​യ്യവേ ഗവൺമെന്റ്‌ ഏജന്റു​മാർ അവരുടെ സ്വകാര്യ വസ്‌തു​വ​ക​ക​ളും, പ്രത്യേ​കിച്ച്‌ വിൽക്കാൻ കഴിയു​മാ​യി​രു​ന്നവ, പിടി​ച്ചെ​ടു​ത്തു. ശൈത്യ​കാ​ല​ത്തി​ന്റെ നടുവിൽ, വീടു​ക​ളിൽ ചൂടു പ്രദാനം ചെയ്‌തി​രുന്ന ഒരേ​യൊ​രു ഉപാധി​യാ​യി​രുന്ന സ്റ്റൗ അവർ മിക്ക​പ്പോ​ഴും നശിപ്പി​ച്ചി​രു​ന്നു. എന്തു​കൊ​ണ്ടാണ്‌ ഇങ്ങനെ​യൊ​രു ക്രൂരത കാട്ടി​യത്‌? സാഹി​ത്യം ഒളിപ്പി​ച്ചു​വെ​ക്കാൻ പറ്റിയ സ്ഥലമാണ്‌ അവ എന്നായി​രു​ന്നു അവരുടെ ന്യായം. എന്നിരു​ന്നാ​ലും ഇതു​കൊ​ണ്ടൊ​ന്നും  സഹോ​ദ​ര​ങ്ങ​ളു​ടെ വായട​യ്‌ക്കാൻ കഴിഞ്ഞില്ല. നാം ഇപ്പോൾ കാണാൻ പോകു​ന്ന​തു​പോ​ലെ, തൊഴിൽപ്പാ​ള​യ​ങ്ങ​ളി​ലും ജയിലു​ക​ളി​ലും ദ്രോ​ഹ​വും ദാരി​ദ്ര്യ​വും അനുഭ​വി​ച്ച​വർപോ​ലും തുടർന്നും യഹോ​വ​യ്‌ക്കു സാക്ഷ്യം വഹിക്കു​ക​യും അന്യോ​ന്യം ആശ്വസി​പ്പി​ക്കു​ക​യും ചെയ്‌തു.

തൊഴിൽപ്പാ​ള​യ​ങ്ങ​ളി​ലും ജയിലു​ക​ളി​ലും യഹോ​വ​യ്‌ക്കു സ്‌തുതി ഉയരുന്നു

ജയിലു​കൾക്കു​പു​റമേ റൊ​മേ​നി​യ​യിൽ മൂന്നു വലിയ തൊഴിൽപ്പാ​ള​യ​ങ്ങ​ളും ഉണ്ടായി​രു​ന്നു. അവയി​ലൊന്ന്‌ ഡാന്യൂബ്‌ നദീമു​ഖ​ത്തു​രു​ത്തി​ലും മറ്റൊന്ന്‌ ബ്രയില വൻദ്വീ​പി​ലും മൂന്നാ​മ​ത്തേത്‌ ഡാന്യൂ​ബി​നെ കരിങ്ക​ട​ലു​മാ​യി ബന്ധിപ്പി​ക്കുന്ന കനാലി​ന്റെ തീരത്തും ആയിരു​ന്നു. കമ്മ്യൂ​ണിസ്റ്റ്‌ ഭരണത്തി​ന്റെ ആരംഭം​മു​തൽ, സാക്ഷി​കളെ മുമ്പു പീഡി​പ്പി​ച്ചി​രുന്ന പലരും അവരോ​ടൊ​പ്പം തടവി​ലാ​യി. മുൻസർക്കാ​രു​മാ​യുള്ള ബന്ധം നിമി​ത്ത​മാണ്‌ അവരെ അറസ്റ്റു ചെയ്‌തത്‌. പലപ്പോ​ഴും ഇരുകൂ​ട്ടർക്കും ഒരുമിച്ച്‌ ഒരേ ജയിലിൽ കഴി​യേ​ണ്ടി​വന്നു. ഒരിക്കൽ, തടവിൽ കഴിഞ്ഞി​രുന്ന ഒരു സർക്കിട്ട്‌ മേൽവി​ചാ​ര​കന്റെ കൂടെ​യു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നത്‌ 20 പുരോ​ഹി​ത​ന്മാർ ആയിരു​ന്നു! ഇത്തര​മൊ​രു സദസ്സ്‌ രസകര​മായ അനേകം ചർച്ചകൾക്കു വഴിതു​റന്നു.

ഉദാഹ​ര​ണ​ത്തിന്‌ ജയിലി​ല​ട​യ്‌ക്ക​പ്പെ​ട്ടി​രുന്ന ഒരു സഹോ​ദരൻ ഒരു ദൈവ​ശാ​സ്‌ത്ര പ്രൊ​ഫ​സ​റു​മാ​യി ദീർഘ​നേരം സംഭാ​ഷ​ണ​ത്തിൽ ഏർപ്പെട്ടു. മുമ്പ്‌, പൗരോ​ഹി​ത്യ​ത്തി​നു ചേരാൻ ആഗ്രഹി​ക്കു​ന്ന​വ​രു​ടെ യോഗ്യത നിർണ​യി​ച്ചി​രുന്ന ഒരു വ്യക്തി​യാ​യി​രു​ന്നു പ്രൊ​ഫസർ. എന്നാൽ ബൈബി​ളി​നെ​ക്കു​റിച്ച്‌ അദ്ദേഹ​ത്തിന്‌ ഒന്നും​തന്നെ അറിയി​ല്ലെന്ന്‌ പെട്ടെ​ന്നു​തന്നെ സഹോ​ദ​രനു മനസ്സി​ലാ​യി. സംഭാ​ഷണം ശ്രദ്ധി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടി​രുന്ന  തടവു​കാർക്കി​ട​യിൽ, മുൻഭ​ര​ണ​കാ​ലത്തെ ഒരു പട്ടാള ജനറലും ഉണ്ടായി​രു​ന്നു.

“വെറു​മൊ​രു തൊഴി​ലാ​ളി നിങ്ങ​ളെ​ക്കാൾ മെച്ചമാ​യി ബൈബിൾ മനസ്സി​ലാ​ക്കി​യി​രി​ക്കു​ന്നത്‌ എങ്ങനെ​യാണ്‌?” ജനറൽ പ്രൊ​ഫ​സ​റോ​ടു ചോദി​ച്ചു.

പ്രൊ​ഫ​സർ മറുപടി പറഞ്ഞു: “ദൈവ​ശാ​സ്‌ത്ര സെമി​നാ​രി​ക​ളിൽ ഞങ്ങളെ പഠിപ്പി​ക്കു​ന്നതു ബൈബി​ളല്ല, സഭാപാ​ര​മ്പ​ര്യ​വും ബന്ധപ്പെട്ട കാര്യ​ങ്ങ​ളു​മാണ്‌.”

ജനറൽക്ക്‌ അതു തീരെ രസിച്ചില്ല. “നിങ്ങൾക്ക്‌ എല്ലാം അറിയാ​മെ​ന്നാ​യി​രു​ന്നു ഞങ്ങളുടെ വിശ്വാ​സം. എന്നാൽ ഞങ്ങൾ ശരിക്കും വഴി​തെ​റ്റി​ക്ക​പ്പെ​ടു​ക​യാ​യി​രു​ന്നെന്ന്‌ ഇപ്പോൾ മനസ്സി​ലാ​യി,” അദ്ദേഹം പറഞ്ഞു.

കാല​ക്ര​മ​ത്തിൽ അനേകം തടവു​കാർ സത്യത്തി​ന്റെ സൂക്ഷ്‌മ പരിജ്ഞാ​നം നേടു​ക​യും ജീവിതം യഹോ​വ​യ്‌ക്കു സമർപ്പി​ക്കു​ക​യും ചെയ്‌തു. മോഷ​ണ​ക്കു​റ്റ​ത്തിന്‌ 75 വർഷത്തെ തടവു​ശി​ക്ഷ​യ്‌ക്കു വിധി​ച്ചി​രുന്ന ഒരു വ്യക്തി​യും അക്കൂട്ട​ത്തിൽപ്പെ​ട്ടി​രു​ന്നു. യഥാർഥ​ത്തിൽ, അദ്ദേഹ​ത്തി​ന്റെ വ്യക്തി​ത്വ​ത്തിൽ അസാധാ​ര​ണ​മായ മാറ്റം സംഭവി​ച്ചു, ജയിൽ അധികാ​രി​ക​ളു​ടെ ശ്രദ്ധ പിടി​ച്ചു​പ​റ്റാൻ പോന്ന​താ​യി​രു​ന്നു അത്‌. അതേത്തു​ടർന്ന്‌ അദ്ദേഹത്തെ അവർ ഒരു പുതിയ ജോലി​യിൽ നിയമി​ച്ചു. കാവൽക്കാ​രാ​രും കൂടെ​യി​ല്ലാ​തെ സ്വത​ന്ത്ര​നാ​യി പട്ടണത്തിൽപ്പോ​യി ജയിലി​ലേക്ക്‌ ആവശ്യ​മായ സാധനങ്ങൾ വാങ്ങി​ക്കൊ​ണ്ടു​വ​രു​ക​യെന്ന ആ നിയമനം, മോഷ​ണ​ക്കു​റ്റ​ത്തിന്‌ ജയിലി​ല​ട​യ്‌ക്ക​പ്പെ​ടുന്ന ഒരു വ്യക്തിക്ക്‌ സാധാ​ര​ണ​ഗ​തി​യിൽ ലഭിക്കാത്ത ഒന്നായി​രു​ന്നു!

എന്നിരു​ന്നാ​ലും തടവറ​യി​ലെ ജീവിതം ക്ലേശപൂർണ​മാ​യി​രു​ന്നു. ഭക്ഷണം ഒട്ടും​തന്നെ ലഭിച്ചി​രു​ന്നില്ല. ഉരുള​ക്കി​ഴങ്ങ്‌ തൊലി കളയാതെ നൽകി​യാൽ മതി​യെന്ന്‌ തടവു​കാർ ആവശ്യ​പ്പെ​ടു​ക​പോ​ലും ചെയ്‌തു. കാരണം, ആ വിധത്തിൽ അവർക്ക്‌ അൽപ്പം​കൂ​ടെ ഭക്ഷിക്കാൻ ലഭിക്കു​മാ​യി​രു​ന്നു. വയറു നിറയ്‌ക്കാൻ ബീറ്റ്‌റൂട്ട്‌, പുല്ല്‌, ഇലകൾ, മറ്റു ചെടികൾ എന്നിവ​യും അവർ ഭക്ഷിച്ചു. കുറെ​ക്ക​ഴി​ഞ്ഞ​പ്പോൾ ഏതാനും​പേർ വികല​പോ​ഷ​ണ​ത്താൽ മരണമ​ടഞ്ഞു. എല്ലാവർക്കും വയറു​കടി പിടി​പെ​ടു​ക​യും ചെയ്‌തു.

വേനൽക്കാ​ലത്ത്‌ ഡാന്യൂബ്‌ നദീമു​ഖ​ത്തു​രു​ത്തി​ലുള്ള സഹോ​ദ​രങ്ങൾ, പണിന​ട​ന്നു​കൊ​ണ്ടി​രുന്ന ഒരു അണക്കെ​ട്ടി​നു​വേണ്ടി മണ്ണെടു​ക്കു​ക​യും അതു പണിസ്ഥ​ലത്ത്‌ എത്തിക്കു​ക​യും ചെയ്യുന്ന വേലയിൽ ഏർപ്പെട്ടു. ശൈത്യ​കാ​ലത്ത്‌ അവരുടെ ജോലി വെള്ളത്തിൽ വളരുന്ന ഞാങ്ങണ വെട്ടി​മാ​റ്റു​ന്നത്‌ ആയിരു​ന്നു. തണുത്തു​റഞ്ഞ മഞ്ഞുപാ​ളി​ക​ളിൽ നിന്നു​കൊ​ണ്ടാണ്‌ അവർ അതു മുറി​ച്ചെ​ടു​ത്തി​രു​ന്നത്‌. ഇരുമ്പു​കൊ​ണ്ടു​ണ്ടാ​ക്കിയ വൃത്തി​ഹീ​ന​വും ചെള്ളുകൾ നിറഞ്ഞ​തു​മായ ഒരു പഴയ കടത്തു​ബോ​ട്ടിൽ തണുപ്പി​നോ​ടു മല്ലിട്ട്‌ അവർ അന്തിയു​റങ്ങി. ഒരു  തടവു​പു​ള്ളി​ക്കു ജീവൻ നഷ്ടമാ​കു​മ്പോൾപ്പോ​ലും യാതൊ​രു കുലു​ക്ക​വു​മി​ല്ലാ​തെ നില​കൊണ്ട ഹൃദയ​ശൂ​ന്യ​രായ ഗാർഡു​ക​ളെ​യും അവർക്കു സഹിച്ചു​നിൽക്ക​ണ​മാ​യി​രു​ന്നു. എന്നാൽ സാഹച​ര്യം എന്തുതന്നെ ആയിരു​ന്നാ​ലും ആത്മീയ​മാ​യി ശക്തരായി നില​കൊ​ള്ളാൻ സഹോ​ദ​രങ്ങൾ പരസ്‌പരം പ്രോ​ത്സാ​ഹി​പ്പി​ക്കു​ക​യും സഹായി​ക്കു​ക​യും ചെയ്‌തു. ഡിയോ​നി​സിയ വർച്ചൂ​വി​ന്റെ അനുഭവം പരിചി​ന്തി​ക്കുക.

ഡിയോ​നി​സി​യയെ വിട്ടയ​യ്‌ക്കു​ന്ന​തി​നു തൊട്ടു​മുമ്പ്‌ ഒരു ഓഫീസർ അദ്ദേഹ​ത്തോ​ടു ചോദി​ച്ചു: “നിന്റെ വിശ്വാ​സ​ത്തി​നു മാറ്റം വരുത്താൻ തടവു​ശി​ക്ഷ​യ്‌ക്കു കഴിഞ്ഞി​ട്ടു​ണ്ടോ വർച്ചൂ?”

“സാർ, തരംതാണ ഒരു സൂട്ടി​നു​വേണ്ടി ഗുണ​മേ​ന്മ​യേ​റിയ ഒന്ന്‌ അങ്ങു കൈമാ​റു​മോ?” ഡിയോ​നി​സിയ ചോദി​ച്ചു.

“ഇല്ല,” ഓഫീസർ പ്രതി​വ​ചി​ച്ചു.

അപ്പോൾ ഡിയോ​നി​സിയ പറഞ്ഞു: “തടവിൽക്ക​ഴിഞ്ഞ കാലമ​ത്ര​യും എന്റെ വിശ്വാ​സ​ത്തെ​ക്കാൾ ശ്രേഷ്‌ഠ​മായ യാതൊ​ന്നും ആരും എനിക്കു വാഗ്‌ദാ​നം ചെയ്‌തില്ല. പിന്നെ​ന്തി​നു ഞാനതു വെച്ചു​മാ​റണം?”

ഡിയോ​നി​സി​യ​യ്‌ക്കു കൈ​കൊ​ടു​ത്തു​കൊണ്ട്‌ ഓഫീസർ പറഞ്ഞു: “നിങ്ങൾക്കു പോകാം, വർച്ചൂ. നിന്റെ വിശ്വാ​സം ഒരിക്ക​ലും കൈവി​ട​രുത്‌.”

ഡിയോ​നി​സി​യ​യെ​പ്പോ​ലുള്ള സഹോ​ദ​രങ്ങൾ അമാനു​ഷ​വ്യ​ക്തി​കൾ ആയിരു​ന്നില്ല. യഹോ​വ​യി​ലുള്ള വിശ്വാ​സ​മാണ്‌ അവർക്കു ധൈര്യ​വും ആത്മീയ ബലവും പകർന്നു​കൊ​ടു​ത്തത്‌. പ്രശം​സ​നീ​യ​മായ വിധങ്ങ​ളിൽ അവർ ആ വിശ്വാ​സം കാത്തു​പ​രി​പാ​ലി​ക്കു​ക​യും ചെയ്‌തു.—സദൃ. 3:5, 6; ഫിലി. 4:13.

ഓർമ​യിൽനി​ന്നു പഠിക്കു​ന്നു

“ജയിൽവാ​സം എനിക്ക്‌ ദിവ്യാ​ധി​പത്യ പരിശീ​ല​ന​ത്തി​ന്റെ ഒരു കാലമാ​യി​രു​ന്നു,” ആൻഡ്രാഷ്‌ മോൾനോഷ്‌ അനുസ്‌മ​രി​ക്കു​ന്നു. എന്തു​കൊ​ണ്ടാണ്‌ അദ്ദേഹ​ത്തിന്‌ അങ്ങനെ പറയാൻ കഴിഞ്ഞത്‌? ദൈവ​വ​ചനം പഠിക്കാൻ എല്ലാ ആഴ്‌ച​യി​ലും സഹോ​ദ​ര​ങ്ങ​ളോ​ടൊ​പ്പം കൂടി​വ​രു​ന്ന​തി​ന്റെ മൂല്യം മനസ്സി​ലാ​ക്കാൻ അദ്ദേഹ​ത്തി​നു സാധി​ച്ച​താ​യി​രു​ന്നു അതിന്റെ കാരണം. “വിവരങ്ങൾ മിക്ക​പ്പോ​ഴും കടലാ​സ്സി​ലല്ല, മനസ്സി​ലാണ്‌ ഉണ്ടായി​രു​ന്നത്‌. തടവി​ലാ​ക്ക​പ്പെ​ടു​ന്ന​തി​നു​മു​മ്പു പഠിച്ചി​രുന്ന വീക്ഷാ​ഗോ​പുര ലേഖനങ്ങൾ ഓർമ​യിൽനി​ന്നു ചിക​ഞ്ഞെ​ടു​ക്കാൻ സഹോ​ദ​ര​ങ്ങൾക്കു കഴിഞ്ഞു. അധ്യയന ലേഖന​ങ്ങ​ളു​ടെ ചോദ്യ​ങ്ങൾ ഉൾപ്പെടെ ചില ലക്കങ്ങളു​ടെ മുഴു ഉള്ളടക്ക​വും ഓർത്തെ​ടു​ക്കാൻപോ​ലും സഹോ​ദ​ര​ങ്ങ​ളിൽ ചിലർക്കു സാധിച്ചു!” ആൻഡ്രാഷ്‌ പറയുന്നു. ചില തടവു​കാർ അറസ്റ്റി​നു​മുമ്പ്‌ ആത്മീയ വിവര​ങ്ങ​ളു​ടെ പകർപ്പു​കൾ കൈ​കൊണ്ട്‌ എഴുതി ഉണ്ടാക്കി​യി​രു​ന്നു എന്നതാണ്‌ അസാധാ​ര​ണ​മായ ഈ ഓർമ​ശ​ക്തി​ക്കു ചില​പ്പോ​ഴൊ​ക്കെ കാരണ​മാ​യി​രു​ന്നത്‌. —132-3 പേജു​ക​ളി​ലുള്ള “പകർപ്പെ​ടു​ക്കുന്ന വിധങ്ങൾ” എന്ന ചതുരം കാണുക.

ക്രിസ്‌തീ​യ യോഗങ്ങൾ ക്രമീ​ക​രി​ക്കു​മ്പോൾ, ഏതു വിഷയ​മാണ്‌ പരിചി​ന്തി​ക്കാൻ പോകു​ന്ന​തെന്ന്‌ ഉത്തരവാ​ദി​ത്വ​പ്പെട്ട സഹോ​ദ​ര​ന്മാർ എല്ലാവ​രെ​യും അറിയി​ക്കു​മാ​യി​രു​ന്നു. തടവിൽക്ക​ഴി​യുന്ന ഓരോ​രു​ത്ത​രും അതുസം​ബ​ന്ധിച്ച്‌ തങ്ങൾക്ക​റി​യാ​വു​ന്ന​തെ​ല്ലാം ഓർമി​ക്കാൻ ശ്രമിച്ചു. തിരു​വെ​ഴു​ത്തു​ക​ളും ക്രിസ്‌തീയ ബൈബിൾ പഠനസ​ഹാ​യി​ക​ളിൽനി​ന്നു മനസ്സി​ലാ​ക്കി​യി​ട്ടുള്ള ആശയങ്ങ​ളും ഒക്കെ അവർ ഓർത്തെ​ടു​ക്കു​മാ​യി​രു​ന്നു. ഒടുവിൽ ചർച്ചയ്‌ക്കാ​യി എല്ലാവ​രും ഒത്തു​ചേ​രും. തുടർന്ന്‌ നിർവാ​ഹ​കനെ തിര​ഞ്ഞെ​ടു​ക്കും. പ്രാരംഭ പ്രാർഥ​ന​യ്‌ക്കു​ശേഷം, ഉചിത​മായ ചോദ്യ​ങ്ങൾ ചോദി​ച്ചു​കൊണ്ട്‌ ചർച്ചയ്‌ക്കു നേതൃ​ത്വം വഹിക്കു​ന്നത്‌ അദ്ദേഹ​മാ​യി​രു​ന്നു. എല്ലാവ​രും അഭി​പ്രാ​യം പറഞ്ഞു​ക​ഴി​യു​മ്പോൾ നിർവാ​ഹകൻ തന്റെ അഭി​പ്രാ​യങ്ങൾ പങ്കു​വെ​ക്കു​ക​യും തുടർന്ന്‌ അടുത്ത ആശയം പരിചി​ന്തി​ക്കു​ക​യും ചെയ്‌തി​രു​ന്നു.

ചില ജയിലു​ക​ളിൽ ഒന്നിച്ചുള്ള ചർച്ചകൾ വിലക്കി​യി​രു​ന്നു. എന്നാൽ സഹോ​ദ​ര​ങ്ങൾക്ക്‌ എല്ലാറ്റി​നും ഒരു പരിഹാ​ര​മു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. ഒരു സഹോ​ദരൻ അനുസ്‌മ​രി​ക്കു​ന്നു: “കുളി​മു​റി​യി​ലെ ജനലിന്റെ ചട്ടത്തിൽനിന്ന്‌ ചില്ല്‌ ഊരി​യെ​ടു​ത്ത​ശേഷം സോപ്പും ചുവരിൽനി​ന്നു ചുരണ്ടി​യെ​ടുത്ത കുമ്മാ​യ​വും ചേർത്ത ഒരു കൂട്ട്‌ ഞങ്ങൾ അതിൽ പൂശു​മാ​യി​രു​ന്നു. ഉണങ്ങി​ക്ക​ഴി​യു​മ്പോൾ ഒരു എഴുത്തു പലകയാ​യി ഉപയോ​ഗി​ച്ചു​കൊണ്ട്‌ അതാതു ദിവസ​ത്തേ​ക്കുള്ള പാഠം ഞങ്ങൾ അതിൽ രേഖ​പ്പെ​ടു​ത്തും. ഒരു സഹോ​ദരൻ വാക്കുകൾ ശബ്ദം താഴ്‌ത്തി പറഞ്ഞു​കൊ​ടു​ക്കു​ക​യും മറ്റൊരു സഹോ​ദരൻ അത്‌ എഴുതു​ക​യും ചെയ്യു​മാ​യി​രു​ന്നു.

“വിവിധ അറകളി​ലാണ്‌ ഞങ്ങളെ ഇട്ടിരു​ന്നത്‌. അവ ഓരോ​ന്നും ഓരോ അധ്യയ​ന​ക്കൂ​ട്ട​ങ്ങ​ളാ​യി​ത്തീർന്നു. അറയി​ലുള്ള സഹോ​ദ​ര​ന്മാർ ഓരോ പാഠവും പരസ്‌പരം കൈമാ​റി. എഴുത്തു​പലക ഒരു അറയിൽമാ​ത്രമേ ഉണ്ടായി​രു​ന്നു​ള്ളൂ. അതിനാൽ, മറ്റ്‌ അറകളി​ലു​ള്ള​വർക്ക്‌ മോഴ്‌സ്‌ കോഡ്‌ വഴിയാണ്‌ വിവരം കൈമാ​റി​യത്‌. അതെങ്ങ​നെ​യാണ്‌? കഴിയു​ന്നത്ര ശബ്ദം കുറച്ച്‌ ഞങ്ങളി​ലൊ​രാൾ ഭിത്തി​യി​ലോ മുറി ചൂടാ​ക്കാ​നുള്ള സംവി​ധാ​ന​ത്തി​ന്റെ പൈപ്പു​ക​ളി​ലോ കോഡു​ഭാ​ഷ​യിൽ മുട്ടി​ക്കൊണ്ട്‌ വിവരങ്ങൾ പ്രക്ഷേ​പണം ചെയ്യു​മ്പോൾ മറ്റ്‌ അറകളി​ലുള്ള സഹോ​ദ​ര​ന്മാർ അവരുടെ കൈവ​ശ​മുള്ള കപ്പുകൾ ഭിത്തി​യി​ലോ പൈപ്പി​ലോ ചേർത്തു​പി​ടി​ച്ചു​കൊണ്ട്‌ കപ്പിന്റെ വായിൽ കാതു​വെച്ചു കേൾക്കു​മാ​യി​രു​ന്നു. മോഴ്‌സ്‌ കോഡ്‌ അറിയി​ല്ലാ​ത്തവർ തീർച്ച​യാ​യും അതു പഠി​ക്കേ​ണ്ടി​യി​രു​ന്നു.”

ചില ജയിലു​ക​ളി​ലുള്ള സഹോ​ദ​ര​ന്മാർക്ക്‌ കാലാ​നു​സൃ​ത​മായ ആത്മീയ ഭക്ഷണം പുറത്തു​നി​ന്നു ലഭിച്ചി​രു​ന്നു. സാഹച​ര്യാ​നു​സൃ​തം വേണ്ടതു ചിന്തിച്ചു പ്രവർത്തി​ച്ചു​കൊണ്ട്‌ സഹോ​ദ​ര​ന്മാ​രെ​പ്പോ​ലെ​തന്നെ  ബുദ്ധി​വൈ​ഭവം പ്രകട​മാ​ക്കിയ സഹോ​ദ​രി​മാ​രാ​യി​രു​ന്നു അതിന്റെ പിന്നിൽ. ഉദാഹ​ര​ണ​ത്തിന്‌ റൊട്ടി​യു​ണ്ടാ​ക്കുന്ന മാവി​നു​ള്ളിൽ അവർ സാഹി​ത്യം ഒളിപ്പി​ച്ചു​വെ​ക്കു​മാ​യി​രു​ന്നു. സഹോ​ദ​ര​ന്മാർ ഈ ആഹാരത്തെ സ്വർഗീയ അപ്പം എന്നാണു വിളി​ച്ചി​രു​ന്നത്‌. ബൈബി​ളി​ന്റെ ചില ഭാഗങ്ങൾപോ​ലും സഹോ​ദ​രി​മാർ ജയിലു​ക​ളിൽ എത്തിച്ചി​രു​ന്നു. അതിനാ​യി അവർ ബൈബി​ളി​ന്റെ താളുകൾ പല പ്രാവ​ശ്യം മടക്കി ചെറിയ കട്ടകൾപോ​ലെ ആക്കിയ​ശേഷം ചെറിയ പ്ലാസ്റ്റിക്‌ പന്തുക​ളിൽ തിരു​കി​വെ​ക്കു​ക​യും തുടർന്ന്‌ ചോക്ക​ലേ​റ്റും കൊ​ക്കോ​പ്പൊ​ടി​യും ചേർത്ത ഒരു കുഴമ്പിൽ പന്തുകൾ പൊതി​യു​ക​യും ചെയ്‌തി​രു​ന്നു.

എന്നിരു​ന്നാ​ലും ഈ ക്രമീ​ക​ര​ണ​ത്തിന്‌ ഒരു കുഴപ്പ​മു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. ഗാർഡു​ക​ളു​ടെ മേൽനോ​ട്ട​മി​ല്ലാ​തെ സഹോ​ദ​ര​ന്മാർക്ക്‌ അൽപ്പ​നേരം തനിച്ചാ​യി​രി​ക്കാൻ കഴിയു​മാ​യി​രു​ന്നത്‌ ടോയ്‌ലെ​റ്റി​ലാ​യി​രു​ന്ന​തി​നാൽ അവി​ടെ​വെച്ചു മാത്രമേ അവർക്കു വായി​ക്കാൻ കഴിയു​മാ​യി​രു​ന്നു​ള്ളൂ. ഓരോ സഹോ​ദ​ര​നും, വായി​ച്ചു​ക​ഴി​യു​മ്പോൾ അച്ചടിച്ച വിവരങ്ങൾ ഫ്‌ളഷ്‌ടാ​ങ്കി​നു പുറകിൽ ഒളിച്ചു​വെ​ക്കും. സാക്ഷി​ക​ള​ല്ലാത്ത ജയിൽപ്പു​ള്ളി​കൾക്കും ഈ ഒളിസ്ഥലം അറിയാ​മാ​യി​രു​ന്നു. അവരിൽ പലരും ടോയ്‌ലെ​റ്റിൽ ചെന്ന്‌ അതെടുത്ത്‌ സ്വസ്ഥമാ​യി വായി​ക്കു​മാ​യി​രു​ന്നു.

 സ്‌ത്രീ​ക​ളും കുട്ടി​ക​ളും നിർമലത പാലി​ക്കു​ന്നു

മറ്റു പല സാക്ഷി​ക​ളു​ടെ​യും കാര്യ​ത്തി​ലെ​ന്ന​പോ​ലെ, ജഡിക സഹോ​ദ​രി​മാ​രായ വിയോ​റി​ക്കാ ഫിലി​പ്പി​നും ആവൂറി​ക്കാ ഫിലി​പ്പി​നും കുടും​ബാം​ഗ​ങ്ങ​ളിൽനി​ന്നു പീഡനം നേരിട്ടു. അവർക്ക്‌ ഏഴു സഹോ​ദ​ര​ന്മാ​രും ഒരു ചേച്ചി​യും ഉണ്ടായി​രു​ന്നു. വിയോ​റി​ക്കാ വിവരി​ക്കു​ന്നു: “യഹോ​വയെ സേവി​ക്കാ​നുള്ള ആഗ്രഹ​ത്താൽ 1973-ൽ ആവൂറി​ക്കാ ക്ലൂഷ്‌-നാപോ​ക്ക​യി​ലുള്ള യൂണി​വേ​ഴ്‌സി​റ്റി പഠനം നിറു​ത്തു​ക​യും തുടർന്നു പെട്ടെ​ന്നു​തന്നെ സ്‌നാ​പ​ന​മേൽക്കു​ക​യും ചെയ്‌തു. അവളുടെ ആത്മാർഥ​ത​യും തീക്ഷ്‌ണ​ത​യും എന്റെ താത്‌പ​ര്യം തൊട്ടു​ണർത്തി. ഞാനും ദൈവ​വ​ചനം പരി​ശോ​ധി​ക്കാൻ തുടങ്ങി. പറുദീ​സാ​ഭൂ​മി​യി​ലെ നിത്യ​ജീ​വൻ സംബന്ധി​ച്ചുള്ള ദൈവിക വാഗ്‌ദാ​ന​ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ചു മനസ്സി​ലാ​ക്കി​യ​പ്പോൾ ‘ഇതി​നെ​ക്കാൾ മെച്ചമാ​യി വേറെ എന്താണു​ള്ളത്‌?’ എന്നു ഞാൻ ചിന്തിച്ചു. പഠനം പുരോ​ഗ​മി​ച്ച​പ്പോൾ, ക്രിസ്‌തീയ നിഷ്‌പക്ഷത സംബന്ധി​ച്ചുള്ള ബൈബിൾ തത്ത്വങ്ങൾ ഞാൻ ബാധക​മാ​ക്കു​ക​യും കമ്മ്യൂ​ണിസ്റ്റ്‌ പാർട്ടി​യിൽ ഒരു അംഗമാ​യി​ത്തീ​രാൻ വിസമ്മ​തി​ക്കു​ക​യും ചെയ്‌തു.”

വിയോ​റി​ക്കാ തുടർന്നു​പ​റ​യു​ന്നു: “1975-ൽ ഞാൻ ജീവിതം യഹോ​വ​യ്‌ക്കു സമർപ്പി​ച്ചു. അപ്പോൾ ഞാൻ വീട്ടിൽനി​ന്ന​കന്ന്‌, സിഗെറ്റ്‌ മാർമാ​റ്റ്യേ എന്ന നഗരത്തി​ലുള്ള ഒരു ബന്ധുവി​നോ​ടൊ​പ്പം താമസിച്ച്‌ ഒരു സ്‌കൂൾടീ​ച്ച​റാ​യി ജോലി​നോ​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു. രാഷ്‌ട്രീ​യ​ത്തിൽ ഉൾപ്പെ​ടാ​തെ മാറി​നി​ന്ന​തി​നാൽ അധ്യയ​ന​വർഷ​ത്തി​ന്റെ ഒടുവിൽ എന്നെ പിരി​ച്ചു​വി​ടു​മെന്ന്‌ സ്‌കൂൾ അധികൃ​തർ എന്നെ അറിയി​ച്ചു. അതു സംഭവി​ക്കാ​തി​രി​ക്കാൻ കുടും​ബാം​ഗങ്ങൾ എന്നെയും ചേച്ചി​യെ​യും പീഡി​പ്പി​ക്കാൻ തുടങ്ങി!”

സ്‌കൂൾക്കു​ട്ടി​ക​ളെ​പ്പോ​ലും എതിരാ​ളി​കൾ വിരട്ടി​യി​രു​ന്നു. ചില​പ്പോ​ഴൊ​ക്കെ സെക്യൂ​രി​റ്റേറ്റ്‌ ഏജന്റു​മാ​രാണ്‌ അങ്ങനെ ചെയ്‌തി​രു​ന്നത്‌. ദേഹോ​പ​ദ്ര​വ​വും ചീത്തപ​റ​ച്ചി​ലും സഹി​ക്കേ​ണ്ടി​വ​ന്നതു കൂടാതെ പലരും സ്‌കൂ​ളിൽനി​ന്നു പുറത്താ​ക്ക​പ്പെ​ടു​ക​യും ചെയ്‌തു. അവർക്ക്‌ മറ്റൊരു സ്‌കൂ​ളിൽ ചേരേ​ണ്ട​താ​യി​വന്നു. മറ്റു ചിലർക്ക്‌ തുടർന്നു പഠിക്കാ​നേ കഴിയാ​താ​യി. ഏജന്റു​മാർ കുട്ടി​കളെ ചാരന്മാ​രാ​യി നിയമി​ക്കാൻ ശ്രമി​ക്കു​ക​പോ​ലും ചെയ്‌തു!

ഇപ്പോൾ ഒരു പയനി​യ​റാ​യി സേവി​ക്കുന്ന ഡാനി​യലാ മലൂറ്റ്‌സാൻ അനുസ്‌മ​രി​ക്കു​ന്നു: “കുട്ടി​ക​ളിൽ രാഷ്‌ട്രീയ ചിന്താ​ഗതി ഉൾനടാ​നുള്ള ഒരു ഉപാധി​യാ​യി​രുന്ന യൂണിയൻ ഓഫ്‌ കമ്മ്യൂ​ണിസ്റ്റ്‌ യൂത്തിൽ ചേരാൻ ഞാൻ വിസമ്മ​തി​ച്ച​തി​നാൽ സഹപാ​ഠി​ക​ളു​ടെ മുമ്പിൽവെച്ച്‌ എന്നെ മിക്ക​പ്പോ​ഴും അപമാ​നി​ച്ചി​രു​ന്നു. ഒമ്പതാം ക്ലാസ്സിൽ പഠിക്കാൻ തുടങ്ങി​യ​പ്പോൾ സെക്യൂ​രി​റ്റേറ്റ്‌ ഏജന്റു​മാ​രും ഒറ്റുകാ​രാ​യി പ്രവർത്തിച്ച അധ്യാ​പ​ക​രും മറ്റു സ്റ്റാഫ്‌ അംഗങ്ങ​ളും എന്നെ വളരെ കഷ്ടപ്പെ​ടു​ത്തി.  1980 മുതൽ 1982 വരെ, ഒന്നിട​വി​ട്ടുള്ള എല്ലാ ബുധനാ​ഴ്‌ച​ക​ളി​ലും​തന്നെ എന്നെ പ്രിൻസി​പ്പാ​ളി​ന്റെ ഓഫീ​സിൽ വിളി​പ്പിച്ച്‌ ചോദ്യം ചെയ്യു​മാ​യി​രു​ന്നു. ആ സന്ദർഭ​ത്തിൽ സന്നിഹി​ത​നാ​യി​രി​ക്കാൻ പ്രിൻസി​പ്പാ​ളിന്‌ അനുവാ​ദം ഇല്ലായി​രു​ന്നു. സെക്യൂ​രി​റ്റേ​റ്റി​ലെ ഒരു കേണൽ ആയിരു​ന്നു എന്നെ ചോദ്യം ചെയ്‌തത്‌. ഞങ്ങളെ വളരെ​യ​ധി​കം വെറു​ക്കു​ക​യും ഭ്രാന്ത​മാ​യി വേട്ടയാ​ടു​ക​യും ചെയ്‌തി​രുന്ന അദ്ദേഹത്തെ ബിസ്‌ട്രി​റ്റ്‌സാ-നസവൂഡ്‌ പ്രവി​ശ്യ​യി​ലുള്ള സഹോ​ദ​ര​ങ്ങൾക്കു നന്നായി അറിയാ​മാ​യി​രു​ന്നു. ഉത്തരവാ​ദി​ത്വ​പ്പെട്ട സഹോ​ദ​ര​ന്മാർ കുറ്റകൃ​ത്യ​ങ്ങ​ളിൽ ഏർപ്പെ​ട്ട​താ​യി ആരോ​പി​ക്കുന്ന കത്തുകൾപോ​ലും അദ്ദേഹം എന്നെ കാണി​ക്കാ​നാ​യി കൊണ്ടു​വന്നു. സഹോ​ദ​ര​ങ്ങ​ളി​ലുള്ള എന്റെ വിശ്വാ​സ​ത്തി​നു തുരങ്കം വെക്കുക, ഞാൻ വിശ്വാ​സം ഉപേക്ഷി​ക്കാൻ ഇടവരു​ത്തുക, സെക്യൂ​രി​റ്റേ​റ്റി​നു ചാരവേല ചെയ്യാൻ സ്‌കൂൾവി​ദ്യാർഥി​നി​യായ എന്നെ പ്രേരി​പ്പി​ക്കുക എന്നിവ​യാ​യി​രു​ന്നു അദ്ദേഹ​ത്തി​ന്റെ ലക്ഷ്യങ്ങൾ. എല്ലാറ്റി​ലും അദ്ദേഹം പരാജ​യ​പ്പെട്ടു.

“എന്നിരു​ന്നാ​ലും എനിക്കു​ണ്ടായ എല്ലാ അനുഭ​വ​ങ്ങ​ളും മോശ​മ​ല്ലാ​യി​രു​ന്നു. ഉദാഹ​ര​ണ​ത്തിന്‌, കൂടെ​ക്കൂ​ടെ എന്നെ ചോദ്യം​ചെ​യ്യു​ന്ന​തി​ന്റെ കാരണം എന്താ​ണെ​ന്ന​റി​യാൻ ഒരു പാർട്ടി അംഗം​കൂ​ടെ​യാ​യി​രുന്ന എന്റെ ചരിത്ര അധ്യാ​പകൻ ആഗ്രഹി​ച്ചു. ഒരുദി​വസം അദ്ദേഹം ക്ലാസ്‌ എടുക്കാ​തെ എല്ലാ കുട്ടി​ക​ളു​ടെ​യും മുമ്പാകെ രണ്ടു മണിക്കൂർനേരം എന്റെ വിശ്വാ​സ​ത്തെ​ക്കു​റിച്ച്‌ എന്നോട്‌ അനേകം ചോദ്യ​ങ്ങൾ ചോദി​ച്ചു. എന്റെ ഉത്തരങ്ങ​ളിൽ മതിപ്പു​തോ​ന്നിയ അദ്ദേഹ​ത്തിന്‌, ഇത്ര ദയാര​ഹി​ത​മാ​യി എന്നോടു പെരു​മാ​റു​ന്നതു ശരിയ​ല്ലെന്നു മനസ്സി​ലാ​യി. ഈ ചർച്ചയ്‌ക്കു​ശേഷം, അദ്ദേഹം നമ്മുടെ വീക്ഷണ​ങ്ങ​ളോട്‌ ആദരവു പ്രകട​മാ​ക്കാൻ തുടങ്ങി​യെ​ന്നു​മാ​ത്രമല്ല നമ്മുടെ പ്രസി​ദ്ധീ​ക​ര​ണങ്ങൾ സ്വീക​രി​ക്കു​ക​പോ​ലും ചെയ്‌തു.

“പക്ഷേ, സ്‌കൂൾ അധികാ​രി​കൾ തുടർന്നും എന്നെ എതിർത്തു. പത്താം ക്ലാസ്‌ കഴിഞ്ഞ​പ്പോൾ അവർ എന്നെ സ്‌കൂ​ളിൽനി​ന്നു പറഞ്ഞു​വി​ടു​ക​പോ​ലും ചെയ്‌തു. എങ്കിലും പെട്ടെ​ന്നു​തന്നെ എനി​ക്കൊ​രു ജോലി ലഭിച്ചു. യഹോ​വ​യോ​ടു വിശ്വ​സ്‌ത​യാ​യി നില​കൊ​ണ്ട​തി​ന്റെ പേരിൽ എനിക്ക്‌ ഒരിക്ക​ലും ഖേദം തോന്നി​യി​ട്ടില്ല. കമ്മ്യൂ​ണിസ്റ്റ്‌ ഭരണത്തിൻകീ​ഴിൽ ഏറെ ദ്രോഹം അനുഭ​വി​ക്കേ​ണ്ടി​വ​ന്നി​ട്ടും നിർമലത കാത്തു​സൂ​ക്ഷിച്ച ക്രിസ്‌തീയ മാതാ​പി​താ​ക്ക​ളു​ടെ മകളായി വളർന്നു​വ​രാൻ കഴിഞ്ഞ​തിന്‌ ഞാൻ അവനോ​ടു നന്ദി പറയുന്നു. അവരുടെ ഉത്തമ മാതൃക ഇന്നും എന്റെ ഓർമ​യിൽ തങ്ങിനിൽക്കു​ന്നു.”

യുവാ​ക്ക​ന്മാർ പരി​ശോ​ധ​നയെ അഭിമു​ഖീ​ക​രി​ക്കു​ന്നു

ക്രിസ്‌തീയ നിഷ്‌പക്ഷത കാത്തു​സൂ​ക്ഷി​ക്കാൻ ശ്രമിച്ച യുവസ​ഹോ​ദ​ര​ന്മാ​രെ പ്രത്യേ​കാൽ ലക്ഷ്യമി​ട്ടു​കൊ​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു സെക്യൂ​രി​റ്റേറ്റ്‌ ഏജന്റു​മാർ യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷി​കൾക്കെ​തി​രെ പടനീക്കം  നടത്തി​യത്‌. ഈ ചെറു​പ്പ​ക്കാ​രെ അവർ അറസ്റ്റു​ചെ​യ്യു​ക​യും തടവി​ലാ​ക്കു​ക​യും മോചി​പ്പി​ക്കു​ക​യും ചെയ്‌ത​ശേഷം വീണ്ടും അറസ്റ്റു​ചെ​യ്‌ത്‌ ജയിലി​ല​ട​യ്‌ക്കു​മാ​യി​രു​ന്നു. അവരുടെ മനോ​വീ​ര്യം കെടു​ത്തുക എന്നതാ​യി​രു​ന്നു ലക്ഷ്യം. അക്കൂട്ട​ത്തിൽപ്പെട്ട ഒരു സഹോ​ദ​ര​നാ​യി​രുന്ന യോ​ഷെഫ്‌ സാബോ​യ്‌ക്ക്‌ സ്‌നാ​പ​ന​മേറ്റ ഉടൻതന്നെ നാലു വർഷത്തെ തടവു​ശിക്ഷ ലഭിക്കു​ക​യു​ണ്ടാ​യി.

രണ്ടുവർഷ​ത്തെ തടവി​നു​ശേഷം 1976-ൽ സ്വത​ന്ത്ര​നായ യോ​ഷെഫ്‌ പെട്ടെ​ന്നു​തന്നെ തന്റെ ഭാവി​വ​ധു​വി​നെ കണ്ടെത്തി. അദ്ദേഹം പറയുന്നു: “ഞങ്ങളുടെ വിവാ​ഹ​നി​ശ്ചയം കഴിഞ്ഞു. വിവാ​ഹ​ത്തി​നുള്ള തീയതി​യും നിശ്ചയി​ച്ചു. അപ്പോ​ഴാണ്‌ ക്ലൂഷി​ലുള്ള സൈനിക കോട​തി​യിൽനിന്ന്‌ എനിക്കു മറ്റൊരു സമൻസ്‌ ലഭിച്ചത്‌. എന്നോട്‌ അവിടെ ഹാജരാ​കാൻ ആവശ്യ​പ്പെ​ട്ടത്‌ ഞങ്ങളുടെ വിവാഹം നടത്താ​നി​രുന്ന തീയതി​യിൽത്ത​ന്നെ​യാ​യി​രു​ന്നു! എന്നാൽ അതു ഞങ്ങളുടെ തീരു​മാ​ന​ത്തി​നു മാറ്റം​വ​രു​ത്തി​യില്ല. ദാമ്പത്യ​ജീ​വി​ത​ത്തി​ലേക്കു കാലെ​ടു​ത്തു​വെച്ച്‌ അൽപ്പസ​മ​യ​ത്തി​നു​ശേഷം ഞാൻ കോട​തി​യിൽ ഹാജരാ​യി. വിവാഹം കഴിച്ചിട്ട്‌ ഒരു ദിവസം​പോ​ലും കഴിയു​ന്ന​തി​നു​മുമ്പ്‌ എനിക്ക്‌ അവർ മൂന്നു വർഷം​കൂ​ടി തടവു​ശിക്ഷ വിധിച്ചു. ആ മൂന്നു വർഷത്തെ വേർപാട്‌ എന്നിലു​ള​വാ​ക്കിയ വേദന വാക്കു​ക​ളിൽ വർണി​ക്കാ​നാ​വില്ല.”

മറ്റൊരു യുവസാ​ക്ഷി​യായ റ്റിമോ​ത്തേ ലാസർ അനുസ്‌മ​രി​ക്കു​ന്നു: “1977-ൽ ഞാനും അനുജ​നും ജയിൽമോ​ചി​ത​രാ​യി. തദവസ​ര​ത്തിൽ, ഒരു വർഷം​മു​മ്പു ജയിലിൽനിന്ന്‌ മോചി​ത​നാ​യി​രുന്ന ജ്യേഷ്‌ഠൻ ഞങ്ങളെ കൺകു​ളുർക്കെ കാണാ​നും സന്തോഷം പങ്കിടാ​നു​മാ​യി വീട്ടിൽ ഓടി​യെത്തി. എന്നാൽ അദ്ദേഹം നേരെ വന്നുചാ​ടി​യത്‌ സെക്യൂ​രി​റ്റേ​റ്റി​ന്റെ വലയി​ലാ​യി​രു​ന്നു. അവർ അദ്ദേഹത്തെ പിടി​കൂ​ടാൻ കാത്തി​രി​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു. രണ്ടുവർഷ​വും ഏഴു മാസവും 15 ദിവസ​വും ആണ്‌ ഞങ്ങൾ ജ്യേഷ്‌ഠനെ പിരി​ഞ്ഞു​ക​ഴി​ഞ്ഞത്‌. ക്രിസ്‌തീയ നിഷ്‌പക്ഷത പാലി​ച്ച​തി​ന്റെ പേരിൽ വീണ്ടും തുറു​ങ്കി​ല​ട​യ്‌ക്കാൻ അദ്ദേഹത്തെ ഞങ്ങളുടെ പക്കൽനി​ന്നു പറിച്ചു​മാ​റ്റി​യ​പ്പോൾ അനുജ​നും ഞാനും വിങ്ങി​പ്പൊ​ട്ടി.”

സ്‌മാ​ര​കാ​ച​ര​ണം

സ്‌മാ​രകം ആചരി​ക്കുന്ന രാത്രി​ക​ളിൽ യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷി​കളെ പിടി​കൂ​ടാ​നുള്ള ശ്രമം എതിരാ​ളി​കൾ ഊർജി​ത​പ്പെ​ടു​ത്തി​യി​രു​ന്നു. പ്രസ്‌തുത സന്ദർഭ​ങ്ങ​ളിൽ റെയ്‌ഡും പിഴ ചുമത്ത​ലും അറസ്റ്റും സാധാ​ര​ണ​മാ​യി​രു​ന്ന​തി​നാൽ മുൻക​രു​ത​ലെന്ന നിലയ്‌ക്ക്‌ ചെറിയ കൂട്ടങ്ങ​ളാ​യി​ട്ടാണ്‌ സഹോ​ദ​രങ്ങൾ യേശു​വി​ന്റെ മരണത്തി​ന്റെ സ്‌മാ​രകം ആചരി​ച്ചത്‌. ചില കൂട്ടങ്ങ​ളിൽ ഒരു കുടും​ബ​ത്തി​ലെ അംഗങ്ങൾമാ​ത്രമേ ഉണ്ടായി​രു​ന്നു​ള്ളൂ.

 റ്റിയോ​ഡോർ പാംഫി​ല്യെ വിവരി​ക്കു​ന്നു: “ഒരു സ്‌മാരക ദിവസം, സ്ഥലത്തെ പോലീസ്‌ മേധാവി സുഹൃ​ത്തു​ക്ക​ളോ​ടൊ​പ്പം വൈകും​വരെ മദ്യപിച്ച്‌ ഇരിക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു. ഒടുവിൽ, സഹോ​ദ​ര​ങ്ങ​ളു​ടെ വീടുകൾ റെയ്‌ഡു ചെയ്യാ​നാ​യി അദ്ദേഹം പുറ​പ്പെട്ടു. തന്നെ കൊണ്ടു​പോ​കാൻ അപരി​ചി​ത​നായ ഒരു കാറു​ട​മ​യോട്‌ അദ്ദേഹം ആവശ്യ​പ്പെട്ടു. എന്നാൽ കാർ സ്റ്റാർട്ടാ​ക്കാൻ കഴിയാ​തെ​പോ​യി. അവസാനം എഞ്ചിൻ പ്രവർത്തി​ക്കാൻ തുടങ്ങി​യ​പ്പോൾ അവർ നേരെ ഞങ്ങളുടെ വീട്ടി​ലേക്കു തിരിച്ചു. അവിടെ ഒരു ചെറിയ കൂട്ടമാ​യി സ്‌മാ​രകം ആചരി​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു ഞങ്ങൾ. എന്നാൽ ജനലു​ക​ളെ​ല്ലാം ഭദ്രമാ​യി മറച്ചി​രു​ന്ന​തി​നാൽ ഇരുട്ട​ല്ലാ​തെ മറ്റൊ​ന്നും കാണാൻ അവർക്കു കഴിഞ്ഞില്ല. ആരും അകത്തി​ല്ലെന്നു കരുതിയ അവർ മറ്റൊരു വീടിനെ ലക്ഷ്യമാ​ക്കി നീങ്ങി. എന്നാൽ അപ്പോ​ഴേ​ക്കും, അവിടെ കൂടി​വ​ന്നി​രു​ന്നവർ സ്‌മാ​ര​കാ​ച​രണം കഴിഞ്ഞു പിരി​ഞ്ഞു​പോ​യി​രു​ന്നു.

“അതിനി​ടെ ഞങ്ങളുടെ പരിപാ​ടി​യും കഴിഞ്ഞു. ഒട്ടും സമയം കളയാതെ സഹോ​ദ​രങ്ങൾ മടങ്ങി​പ്പോ​യി. ജ്യേഷ്‌ഠ​നും ഞാനും മാത്രമേ ശേഷി​ച്ചി​രു​ന്നു​ള്ളൂ. പെട്ടെന്ന്‌ രണ്ടു പോലീ​സു​കാർ വീട്ടി​ലേക്ക്‌ ഇരച്ചു​ക​യറി. ‘എന്താണി​വി​ടെ പരിപാ​ടി?’ മുറി​യു​ടെ മധ്യത്തിൽ നിന്നു​കൊണ്ട്‌ അവർ അലറി.

“‘ഒന്നുമില്ല, ചേട്ടനും ഞാനും സംസാ​രി​ച്ചി​രി​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു,’ ഞാൻ പറഞ്ഞു.

“അവരി​ലൊ​രാൾ ചോദി​ച്ചു: ‘ഇവിടെ ഒരു യോഗം നടന്നല്ലോ, മറ്റുള്ള​വ​രൊ​ക്കെ എവി​ടെ​പ്പോ​യി?’ ജ്യേഷ്‌ഠനെ നോക്കി​ക്കൊണ്ട്‌ അദ്ദേഹം തുടർന്നു: ‘താനെ​ന്താ​ണി​വി​ടെ ചെയ്യു​ന്നത്‌?’

“‘ഞാൻ എന്റെ അനുജനെ കാണാൻ വന്നതാണ്‌,’ എന്റെ നേരെ കൈചൂ​ണ്ടി​ക്കൊണ്ട്‌ ജ്യേഷ്‌ഠൻ പ്രതി​വ​ചി​ച്ചു. വന്നവർ എന്തു ചെയ്യണ​മെ​ന്ന​റി​യാ​തെ ക്ഷോഭിച്ച്‌ മുറി​വിട്ട്‌ ഇറങ്ങി​പ്പോ​യി. ഇത്ര​യൊ​ക്കെ പരാ​ക്രമം കാണി​ച്ചെ​ങ്കി​ലും ഒരാ​ളെ​പ്പോ​ലും അറസ്റ്റു ചെയ്യാൻ പോലീ​സി​നു സാധി​ച്ചി​ല്ലെന്നു പിറ്റേന്നു ഞങ്ങൾ മനസ്സി​ലാ​ക്കി!”

ഹെഡ്‌ക്വാർട്ടേ​ഴ്‌സ്‌ റൊ​മേ​നി​യൻ അധികാ​രി​ക​ളു​മാ​യി ബന്ധപ്പെ​ടു​ന്നു

യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷികൾ ക്രൂര​മായ പെരു​മാ​റ്റ​ങ്ങൾക്കു വിധേ​യ​രാ​കു​ന്ന​തി​നെ​ക്കു​റിച്ച്‌ അറിഞ്ഞ​പ്പോൾ ഹെഡ്‌ക്വാർട്ടേ​ഴ്‌സ്‌ അധികാ​രി​ക​ളു​മാ​യി ബന്ധപ്പെട്ടു. 1970 മാർച്ചിൽ ഐക്യ​നാ​ടു​ക​ളി​ലെ റൊ​മേ​നി​യൻ സ്ഥാനപ​തി​ക്കും 1971 ജൂണിൽ റൊ​മേ​നി​യൻ പ്രസി​ഡ​ന്റാ​യി​രുന്ന നിക്കൊ​ലൈ ചൗഷെ​സ്‌കൂ​വി​നും, യഥാ​ക്രമം നാലും ആറും പേജുള്ള കത്തുകൾ അവർ അയച്ചു. “റൊ​മേ​നി​യ​യി​ലെ ഞങ്ങളുടെ സഹോ​ദ​ര​ങ്ങ​ളോ​ടുള്ള ക്രിസ്‌തീയ സ്‌നേ​ഹ​വും അവരുടെ ക്ഷേമത്തി​ലുള്ള താത്‌പ​ര്യ​വു​മാണ്‌ നിങ്ങൾക്ക്‌ എഴുതാൻ ഞങ്ങളെ പ്രേരി​പ്പി​ക്കു​ന്നത്‌”  എന്ന്‌ അംബാ​സ​ഡർക്കുള്ള കത്തിൽ സഹോ​ദ​ര​ന്മാർ പറഞ്ഞു. വിശ്വാ​സ​ത്തി​ന്റെ പേരിൽ ജയിലി​ലായ ഏഴു വ്യക്തി​ക​ളു​ടെ പേരുകൾ നൽകി​യ​ശേഷം കത്ത്‌ ഇങ്ങനെ തുടർന്നു: “മുകളിൽപ്പ​റ​ഞ്ഞി​രി​ക്കു​ന്ന​വ​രിൽ ചിലർ ജയിലി​നു​ള്ളിൽ അതി​ക്രൂ​ര​മായ പെരു​മാ​റ്റ​ത്തിന്‌ ഇരയാ​യ​താ​യി റിപ്പോർട്ടു​കൾ ചൂണ്ടി​ക്കാ​ട്ടു​ന്നു. . . . യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷികൾ ക്രിമി​ന​ലു​കളല്ല. ലോക​ത്തൊ​രി​ട​ത്തും യാതൊ​രു​വിധ രാഷ്‌ട്രീയ പ്രവർത്ത​ന​ങ്ങ​ളി​ലോ അട്ടിമറി പ്രസ്ഥാ​ന​ങ്ങ​ളി​ലോ അവർ ഏർപ്പെ​ടു​ന്നില്ല. അവരുടെ മതപര​മായ ആരാധ​ന​യോ​ടു​മാ​ത്രം ബന്ധപ്പെ​ട്ട​വ​യാണ്‌ അവരുടെ പ്രവർത്ത​നങ്ങൾ.” “യാതന അനുഭ​വി​ക്കുന്ന യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷി​കൾക്ക്‌ ആശ്വാസം പ്രദാ​നം​ചെ​യ്യ​ണ​മെന്ന്‌” കത്തിന്റെ ഒടുവിൽ ഗവൺമെ​ന്റി​നോട്‌ അഭ്യർഥി​ച്ചി​രു​ന്നു.

“റൊ​മേ​നി​യൻ ഭരണഘടന അനുവ​ദി​ക്കുന്ന മതസ്വാ​ത​ന്ത്ര്യം അവി​ടെ​യുള്ള യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷി​കൾക്കു ലഭിക്കു​ന്നില്ല” എന്നും അവരുടെ വിശ്വാ​സം മറ്റുള്ള​വ​രു​മാ​യി പങ്കു​വെ​ക്കു​മ്പോ​ഴും ബൈബിൾ പഠിക്കാൻ കൂടി​വ​രു​മ്പോ​ഴും അവരെ അറസ്റ്റു ചെയ്യു​ക​യും ക്രൂര​മായ പെരു​മാ​റ്റ​ത്തി​നു വിധേ​യ​രാ​ക്കു​ക​യും ചെയ്യു​ന്നു​വെ​ന്നും, പ്രസി​ഡന്റ്‌ നിക്കൊ​ലൈ​ക്കുള്ള കത്തിൽ എഴുതി​യി​രു​ന്നു. അനേകം സഹോ​ദ​രങ്ങൾ സ്വത​ന്ത്ര​രാ​കു​ന്ന​തിന്‌ ഇടയാ​ക്കി​ക്കൊണ്ട്‌ ഗവൺമെന്റ്‌ ആയിടെ പ്രഖ്യാ​പിച്ച പൊതു​മാ​പ്പി​നെ​ക്കു​റി​ച്ചും കത്ത്‌ എടുത്തു​പ​റഞ്ഞു. “യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷി​കൾക്കും . . . നല്ല കാലം പിറക്കു​മെ​ന്നാണ്‌ ഞങ്ങൾ വിചാ​രി​ച്ചത്‌. എന്നാൽ സങ്കടക​ര​മെ​ന്നു​പ​റ​യട്ടെ, ആ പ്രതീക്ഷ അസ്ഥാന​ത്താ​യി​രു​ന്നു. മുമ്പ​ത്തെ​പ്പോ​ലെ​തന്നെ രാഷ്‌ട്രം തുടർന്നും യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷി​കളെ പീഡി​പ്പി​ക്കു​ന്നു എന്ന ദുഃഖ​സ​ത്യ​മാണ്‌ റൊ​മേ​നി​യ​യു​ടെ എല്ലാ ഭാഗങ്ങ​ളിൽനി​ന്നും ഞങ്ങൾക്കു ലഭിക്കുന്ന റിപ്പോർട്ടു​കൾ വെളി​പ്പെ​ടു​ത്തു​ന്നത്‌. അവരുടെ വീടു​ക​ളിൽ തിരച്ചിൽ നടത്തു​ക​യും സാഹി​ത്യം കണ്ടു​കെ​ട്ടു​ക​യും സ്‌ത്രീ​പു​രു​ഷ​ന്മാ​രെ അറസ്റ്റു​ചെ​യ്‌തു വിചാരണ നടത്തു​ക​യും ചെയ്യുന്നു. ചിലർക്കു വർഷങ്ങ​ളോ​ള​മുള്ള തടവു​ശിക്ഷ വിധി​ക്കു​ക​യും മറ്റു ചിലരെ മൃഗീ​യ​മാ​യി പീഡി​പ്പി​ക്കു​ക​യും ചെയ്യുന്നു. യഹോ​വ​യാം ദൈവ​ത്തി​ന്റെ വചനം വായി​ക്കു​ന്ന​തു​കൊ​ണ്ടും അതേക്കു​റി​ച്ചു പ്രസം​ഗി​ക്കു​ന്ന​തു​കൊ​ണ്ടു​മാണ്‌ ഇങ്ങനെ ചെയ്യു​ന്ന​തെ​ന്നോർക്കണം. ഇതൊ​ന്നും ഒരു രാഷ്‌ട്ര​ത്തി​ന്റെ സത്‌പേ​രി​നു മാറ്റു​കൂ​ട്ടു​ന്നില്ല. റൊ​മേ​നി​യ​യി​ലെ യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷി​കൾക്കു സംഭവി​ക്കുന്ന കാര്യ​ങ്ങ​ളിൽ ഞങ്ങൾക്ക്‌ ആഴമായ ഉത്‌ക​ണ്‌ഠ​യുണ്ട്‌.”

പിൻവ​രു​ന്ന രണ്ടു പുസ്‌ത​ക​ങ്ങ​ളും കത്തി​നോ​ടൊ​പ്പം ഉണ്ടായി​രു​ന്നു: നിത്യ​ജീ​വ​നി​ലേക്കു നയിക്കുന്ന സത്യം (റൊ​മേ​നി​യൻ); നിത്യ​ജീ​വൻ—ദൈവ​പു​ത്ര​ന്മാ​രു​ടെ സ്വാത​ന്ത്ര്യ​ത്തിൽ (ജർമൻ).

1975-നുശേഷം യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷി​കളെ സംബന്ധി​ച്ചി​ട​ത്തോ​ളം സാഹച​ര്യം അൽപ്പ​മൊ​ന്നു മെച്ച​പ്പെ​ട്ടു​തു​ടങ്ങി. ആ വർഷം റൊ​മേ​നിയ,  യൂറോ​പ്പി​ലെ സുരക്ഷി​ത​ത്വ​വും സഹകര​ണ​വും സംബന്ധിച്ച ഹെൽസി​ങ്കി സമ്മേള​ന​ത്തിൽ സംബന്ധി​ക്കു​ക​യും ഹെൽസി​ങ്കി ഉടമ്പടി​യിൽ ഒപ്പു​വെ​ക്കു​ക​യു​മു​ണ്ടാ​യി. മനുഷ്യാ​വ​കാ​ശ​ങ്ങ​ളും മതസ്വാ​ത​ന്ത്ര്യം ഉൾപ്പെ​ടെ​യുള്ള അടിസ്ഥാന സ്വാത​ന്ത്ര്യ​ങ്ങ​ളും ഉറപ്പു​നൽകു​ന്ന​താ​യി​രു​ന്നു ഈ സമ്മേളനം. പിന്നീ​ട​ങ്ങോട്ട്‌, സൈനി​ക​സേ​വ​ന​ത്തി​നു വിസമ്മ​തി​ച്ച​വ​രെ​മാ​ത്രമേ അറസ്റ്റു​ചെ​യ്‌ത്‌ തടവി​ലി​ട്ടി​രു​ന്നു​ള്ളൂ.

തുടർന്ന്‌, നിയമം അനുവ​ദി​ക്കുന്ന ചുരുക്കം ചില സാഹച​ര്യ​ങ്ങ​ളി​ലൊ​ഴി​കെ അധികാ​രി​കൾ ഉൾപ്പെടെ ആരും വീട്ടു​ട​മ​യു​ടെ അനുവാ​ദ​മി​ല്ലാ​തെ സ്വകാര്യ ഭവനങ്ങ​ളിൽ പ്രവേ​ശി​ക്കാൻ പാടി​ല്ലെന്ന്‌ 1986-ൽ നിലവിൽവന്ന പുതിയ ഭരണഘടന അനുശാ​സി​ച്ചു. അങ്ങനെ ഏറെക്കാ​ല​ത്തി​നു​ശേഷം, സഹോ​ദ​ര​ങ്ങൾക്കു സ്വകാര്യ ഭവനങ്ങ​ളിൽ സ്‌മാ​രകം ഉൾപ്പെ​ടെ​യുള്ള ക്രിസ്‌തീയ യോഗങ്ങൾ കൂടുതൽ സുരക്ഷി​തത്വ ബോധ​ത്തോ​ടെ നടത്താൻ കഴിയു​മെന്ന സ്ഥിതി സംജാ​ത​മാ​യി.

രഹസ്യ​മാ​യി സാഹി​ത്യം അച്ചടി​ക്കു​ന്നു

നിരോ​ധ​ന​കാ​ലത്ത്‌, അച്ചടിച്ച താളു​ക​ളു​ടെ​യും സ്റ്റെൻസി​ലു​ക​ളു​ടെ​യും മറ്റും രൂപത്തിൽ ആത്മീയ ഭക്ഷണം റൊ​മേ​നി​യ​യി​ലേക്ക്‌ ഒളിച്ചു​ക​ട​ത്തു​ക​യും പ്രാ​ദേ​ശി​ക​മാ​യി അവയുടെ പകർപ്പു​ക​ളെ​ടു​ക്കു​ക​യും ചെയ്‌തി​രു​ന്നു. ചില​പ്പോ​ഴൊ​ക്കെ വിവരങ്ങൾ റൊ​മേ​നി​യ​നി​ലേ​ക്കും ഹംഗേ​റി​യ​നി​ലേ​ക്കും പരിഭാ​ഷ​പ്പെ​ടു​ത്തി ലഭിച്ചി​രു​ന്നെ​ങ്കി​ലും മിക്ക​പ്പോ​ഴും ഇറ്റാലി​യൻ, ഇംഗ്ലീഷ്‌, ജർമൻ, ഫ്രഞ്ച്‌ എന്നീ ഭാഷക​ളിൽ ഏതിൽനി​ന്നെ​ങ്കി​ലും അതു പ്രാ​ദേ​ശി​ക​മാ​യി പരിഭാ​ഷ​പ്പെ​ടു​ത്തേ​ണ്ടി​യി​രു​ന്നു. വിദേശ ടൂറി​സ്റ്റു​കൾ, പഠനത്തി​നാ​യി എത്തുന്ന വിദ്യാർഥി​കൾ, യാത്ര കഴി​ഞ്ഞെ​ത്തുന്ന റൊ​മേ​നി​യ​ക്കാർ എന്നിവ​രെ​ല്ലാം കുരി​യർമാർ അഥവാ സന്ദേശ​വാ​ഹകർ ആയി സേവിച്ചു.

സന്ദേശ​വാ​ഹ​ക​രെ തടയാ​നും റൊ​മേ​നി​യ​യിൽ സാഹി​ത്യം ഉത്‌പാ​ദി​പ്പി​ക്കുന്ന സ്ഥലങ്ങൾ കണ്ടുപി​ടി​ക്കാ​നു​മാ​യി സെക്യൂ​രി​റ്റേറ്റ്‌ അക്ഷീണം പ്രവർത്തി​ച്ചു. അതു​കൊണ്ട്‌ സഹോ​ദ​രങ്ങൾ ബുദ്ധി​പൂർവം വിവിധ പട്ടണങ്ങ​ളി​ലും നഗരങ്ങ​ളി​ലു​മാ​യി, ശബ്ദം പുറത്തു​ക​ട​ക്കാ​തി​രി​ക്കാൻ ക്രമീ​ക​ര​ണങ്ങൾ ചെയ്‌ത സ്വകാര്യ ഭവനങ്ങ​ളിൽവെ​ച്ചാണ്‌ സാഹി​ത്യ​ങ്ങൾ ഉത്‌പാ​ദി​പ്പി​ച്ചി​രു​ന്നത്‌. പകർപ്പെ​ടു​ക്കു​ന്ന​തി​നുള്ള യന്ത്രം സ്ഥാപി​ക്കാൻ, പ്രസ്‌തുത ഭവനങ്ങൾക്കു​ള്ളിൽ അവർ രഹസ്യ അറകൾ നിർമി​ച്ചു. സാധാ​ര​ണ​ഗ​തി​യിൽ ഭിത്തി​യോ​ടു ചേർന്നു സജ്ജീക​രി​ക്കാ​റുള്ള നെരി​പ്പോ​ടു​കൾക്കു പുറകി​ലാ​യി​രു​ന്നു ചില​പ്പോ​ഴൊ​ക്കെ അത്തരം അറകൾ ഉണ്ടാക്കി​യി​രു​ന്നത്‌. അവയി​ലേക്കു പ്രവേ​ശി​ക്കാൻ കഴി​യേ​ണ്ട​തിന്‌, സ്വസ്ഥാ​ന​ത്തു​നിന്ന്‌ നീക്കാ​വുന്ന രീതി​യി​ലുള്ള നെരി​പ്പോ​ടു​ക​ളാണ്‌ സഹോ​ദ​രങ്ങൾ ഉണ്ടാക്കി​യി​രു​ന്നത്‌.

റ്റിർഗു-മൂറെ​ഷി​ലുള്ള ഒരു രഹസ്യ അച്ചടി​കേ​ന്ദ്ര​ത്തിൽ പ്രവർത്തി​ച്ചി​രുന്ന ഷാൻഡോർ പോ​റോ​യി​ഡി ദിനവാ​ക്യ​പ്പു​സ്‌തകം, രാജ്യ  ശുശ്രൂഷ, വീക്ഷാ​ഗോ​പു​രം, ഉണരുക! എന്നിവ അച്ചടി​ച്ചി​രു​ന്നു. അദ്ദേഹം അനുസ്‌മ​രി​ക്കു​ന്നു: “വാരാ​ന്ത​ങ്ങ​ളിൽ 40 മണിക്കൂർവരെ ഞങ്ങൾ വേല ചെയ്‌തി​രു​ന്നു. അതിനി​ടെ, ഓരോ​രു​ത്ത​രും മാറി​മാ​റി ഒരു മണിക്കൂർനേരം ഉറങ്ങി​യി​രു​ന്നു. ഞങ്ങളുടെ വസ്‌ത്ര​ങ്ങൾക്കും ശരീര​ത്തി​നും രാസവ​സ്‌തു​ക്ക​ളു​ടെ മണമാ​യി​രു​ന്നു. ഒരിക്കൽ ഞാൻ വീട്ടിൽച്ചെ​ന്ന​പ്പോൾ മൂന്നു വയസ്സുള്ള എന്റെ മകൻ ഇങ്ങനെ പറഞ്ഞു: ‘ഡാഡീ, ഡാഡി​ക്കിന്ന്‌ ദിനവാ​ക്യ​ത്തി​ന്റെ മണമാണ്‌!’”

ഭാര്യ​യും കുട്ടി​ക​ളും ഉണ്ടായി​രുന്ന ട്രായാൻ കിറാ, ക്ലൂഷ്‌ പ്രവി​ശ്യ​യിൽ സാഹി​ത്യ​ങ്ങ​ളു​ടെ പകർപ്പെ​ടുത്ത്‌ വിവിധ സ്ഥലങ്ങളിൽ എത്തിച്ചി​രു​ന്നു. ദ മിൽ എന്ന ഓമന​പ്പേ​രി​ലുള്ള, കാലഹ​ര​ണ​പ്പെ​ട്ട​തും കൈ​കൊ​ണ്ടു പ്രവർത്തി​പ്പി​ക്കു​ന്ന​തു​മായ ഒരു പഴയ പകർപ്പെ​ടു​പ്പു​യ​ന്ത്ര​മാണ്‌ അതിനാ​യി അദ്ദേഹ​ത്തി​നു നൽകി​യി​രു​ന്നത്‌.  പകർപ്പെ​ടുപ്പ്‌ നടക്കു​മാ​യി​രു​ന്നെ​ങ്കി​ലും പകർപ്പു​കൾ അത്ര മെച്ചമ​ല്ലാ​യി​രു​ന്നു. അതു​കൊണ്ട്‌ അതൊന്നു വിശദ​മാ​യി പരി​ശോ​ധി​ക്കാൻ, മെക്കാ​നി​ക്കായ ഒരു സഹോ​ദ​ര​നോട്‌ ട്രായാൻ ആവശ്യ​പ്പെട്ടു. യന്ത്രം പരി​ശോ​ധിച്ച മെക്കാ​നി​ക്കി​ന്റെ മുഖം വിഷണ്ണ​മാ​യി. റിപ്പയർ ചെയ്യാൻ പറ്റാത്ത അവസ്ഥയി​ലാ​യി​രു​ന്നു അത്‌. എന്നാൽ പെട്ടെ​ന്നു​തന്നെ, പ്രസന്ന​മായ മുഖഭാ​വ​ത്തോ​ടെ അദ്ദേഹം പറഞ്ഞു: “വേണ​മെ​ങ്കിൽ ഞാൻ പുതിയ ഒരെണ്ണം ഉണ്ടാക്കി​ത്ത​രാം!” ഒരു സഹോ​ദ​രി​യു​ടെ കെട്ടി​ട​ത്തി​ന്റെ ബേസ്‌മെ​ന്റിൽ അദ്ദേഹം ഒരു വർക്ക്‌ഷോപ്പ്‌ സ്ഥാപി​ക്കു​ക​യും സ്വന്തമാ​യി ഒരു ലെയ്‌ത്ത്‌ (കടയൽ യന്ത്രം) നിർമി​ച്ചെ​ടു​ക്കു​ക​യും ചെയ്‌തു. അങ്ങനെ, ഒന്നിനു​പ​കരം പത്തില​ധി​കം പകർപ്പെ​ടു​പ്പു​യ​ന്ത്രങ്ങൾ അദ്ദേഹം ഉണ്ടാക്കി! രാജ്യ​ത്തി​ന്റെ വിവിധ ഭാഗങ്ങ​ളി​ലേക്ക്‌ ഈ പുത്തൻ മില്ലുകൾ അയച്ചു​കൊ​ടു​ത്തു. അതോടെ പകർപ്പു​ക​ളു​ടെ ഗുണ​മേ​ന്മ​യും മെച്ച​പ്പെട്ടു.

1980-കളിൽ, ഓഫ്‌സെറ്റ്‌ പകർപ്പെ​ടു​പ്പു​യ​ന്ത്രങ്ങൾ പ്രവർത്തി​പ്പി​ക്കാ​നുള്ള പരിശീ​ലനം പല സഹോ​ദ​ര​ങ്ങൾക്കും നൽകു​ക​യു​ണ്ടാ​യി. ഈ യന്ത്രങ്ങൾ കൂടുതൽ മെച്ച​പ്പെ​ട്ട​വ​യാ​യി​രു​ന്നു. ആദ്യം പരിശീ​ലനം  ലഭിച്ച നിക്കോ​ലൈയെ ബെന്റാറൂ, പിന്നീടു മറ്റുള്ള​വരെ പരിശീ​ലി​പ്പി​ച്ചു. മിക്ക കേന്ദ്ര​ങ്ങ​ളു​ടെ​യും കാര്യ​ത്തി​ലെ​ന്ന​പോ​ലെ നിക്കോ​ലൈ​യെ​യു​ടെ വീട്ടിലെ സാഹി​ത്യ​നിർമാ​ണ​വും ഒരു കുടും​ബ​സം​രം​ഭം ആയിരു​ന്നു. ഓരോ അംഗവും ചില പ്രത്യേക വേലകൾ നിർവ​ഹി​ച്ചി​രു​ന്നു. ഈ പ്രവർത്ത​നങ്ങൾ രഹസ്യ​മാ​യി തുടരു​ക​യെ​ന്നത്‌ തീർച്ച​യാ​യും ഒരു വെല്ലു​വി​ളി​യാ​യി​രു​ന്നു. പ്രത്യേ​കിച്ച്‌ സെക്യൂ​രി​റ്റേറ്റ്‌ ഏജന്റു​മാർ രഹസ്യ​നി​രീ​ക്ഷണം നടത്തു​ക​യും വീടുകൾ റെയ്‌ഡു ചെയ്യു​ക​യും ചെയ്‌തു​കൊ​ണ്ടി​രുന്ന സമയത്ത്‌. അതു​കൊണ്ട്‌ അതി​വേഗം ജോലി ചെയ്‌തു​തീർക്കേ​ണ്ടത്‌ അനിവാ​ര്യ​മാ​യി​രു​ന്നു. തന്നിമി​ത്തം സാഹി​ത്യം അച്ചടിച്ചു കയറ്റി​യ​യ്‌ക്കാൻ വാരാന്തം മുഴു​വ​നും സഹോ​ദ​രങ്ങൾ മണിക്കൂ​റു​ക​ളോ​ളം പ്രയത്‌നി​ച്ചു. എന്തു​കൊണ്ട്‌ വാരാ​ന്ത​ങ്ങ​ളിൽ? എന്തു​കൊ​ണ്ടെ​ന്നാൽ, ശേഷം ദിവസ​ങ്ങ​ളിൽ അവർക്കു ലൗകിക തൊഴിൽ ചെയ്യേ​ണ്ട​തു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു.

പകർപ്പെ​ടു​ക്കാ​നുള്ള കടലാസ്‌ വാങ്ങു​മ്പോ​ഴും സഹോ​ദ​രങ്ങൾ ജാഗ്രത പാലി​ക്കേ​ണ്ടി​യി​രു​ന്നു. 500-ഓളം ഷീറ്റു​ക​ളുള്ള ഒരു കെട്ട്‌ ആവശ്യ​പ്പെ​ടു​മ്പോൾപ്പോ​ലും അത്‌ എന്തിനു​വേ​ണ്ടി​യാ​ണെന്നു കടയു​ട​മകൾ ചോദി​ച്ചി​രു​ന്നു. എന്നാൽ ഓരോ മാസവും 40,000 ഷീറ്റു​ക​ളാണ്‌ പകർപ്പെ​ടു​പ്പു​കേ​ന്ദ്ര​ങ്ങൾക്ക്‌ ആവശ്യ​മാ​യി​രു​ന്നത്‌! അതു​കൊണ്ട്‌ കടയി​ലു​ള്ള​വ​രു​മാ​യി ഇടപെ​ടു​ന്നതു വളരെ ശ്രദ്ധി​ച്ചു​വേ​ണ​മാ​യി​രു​ന്നു. റോഡു​ക​ളിൽ പരി​ശോ​ധന സാധാ​ര​ണ​മാ​യി​രു​ന്ന​തി​നാൽ സാമ​ഗ്രി​കൾ കയറ്റി​ക്കൊ​ണ്ടു​പോ​കു​മ്പോ​ഴും സഹോ​ദ​ര​ങ്ങൾക്കു ജാഗ്രത പാലി​ക്കേ​ണ്ടി​വന്നു.

വിവർത്തനം—ഒരു വെല്ലു​വി​ളി

റൊ​മേ​നി​യ​യു​ടെ വിവിധ ഭാഗങ്ങ​ളിൽ വസിച്ചി​രുന്ന ഏതാനും സഹോ​ദ​രീ​സ​ഹോ​ദ​ര​ന്മാ​രാണ്‌ പ്രസി​ദ്ധീ​ക​ര​ണങ്ങൾ പ്രാ​ദേ​ശിക ഭാഷക​ളി​ലേക്കു പരിഭാ​ഷ​പ്പെ​ടു​ത്തി​യത്‌. വടക്കുള്ള ഒരു ന്യൂനപക്ഷ സമുദാ​യ​ത്തിൽപ്പെ​ട്ടവർ സംസാ​രി​ച്ചി​രുന്ന യൂ​ക്രേ​നി​യൻ ഭാഷയും അതിൽ ഉൾപ്പെ​ട്ടി​രു​ന്നു. സത്യം സ്വീക​രിച്ച ഭാഷാ​പ്രൊ​ഫ​സർമാ​രാ​യി​രു​ന്നു പരിഭാ​ഷ​ക​രിൽ ചിലർ. മറ്റുള്ളവർ, ഒരു ഭാഷാ​പ​ഠ​ന​കോ​ഴ്‌സി​ന്റെ​യോ മറ്റോ സഹായ​ത്തോ​ടെ മറ്റൊരു ഭാഷ സ്വയം പഠി​ച്ചെ​ടു​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു.

നോട്ടു​ബു​ക്കു​ക​ളിൽ എഴുതി​യാണ്‌ ആദ്യ​മൊ​ക്കെ പരിഭാഷ നിർവ​ഹി​ച്ചി​രു​ന്നത്‌. തുടർന്ന്‌ പ്രൂഫ്‌വാ​യ​ന​യ്‌ക്കാ​യി അത്‌, വടക്കുള്ള ബിസ്‌ട്രി​റ്റ്‌സാ നഗരത്തിൽ കൊണ്ടു​പോ​കും. വേലയു​മാ​യി ബന്ധപ്പെട്ട സംശയങ്ങൾ തീർക്കാൻ പരിഭാ​ഷ​ക​രും പ്രൂഫ്‌വാ​യ​ന​ക്കാ​രും വർഷത്തിൽ ഒന്നോ രണ്ടോ പ്രാവ​ശ്യം കൂടി​ക്കാഴ്‌ച നടത്തി​യി​രു​ന്നു. വിവരം പുറത്ത​റി​ഞ്ഞാൽ, ഇവരെ തിരഞ്ഞു​പി​ടിച്ച്‌ ചോദ്യം ചെയ്യു​ക​യും മർദി​ക്കു​ക​യും അറസ്റ്റു​ചെ​യ്യു​ക​യും ഒക്കെ ചെയ്യു​മാ​യി​രു​ന്നു. അറസ്റ്റി​ലാ​കു​ന്ന​വരെ ഏതാനും മണിക്കൂ​റു​ക​ളോ ദിവസ​ങ്ങ​ളോ കസ്റ്റഡി​യിൽ  വെച്ച​ശേഷം മോചി​പ്പി​ക്കു​ക​യും വീണ്ടും അറസ്റ്റു ചെയ്യു​ക​യും ചെയ്‌തി​രു​ന്നു. സഹോ​ദ​ര​ങ്ങളെ ഭീതി​യി​ലാ​ഴ്‌ത്താ​നുള്ള ഒരു മാർഗ​മെന്ന നിലയിൽ പല പ്രാവ​ശ്യം ഇത്‌ ആവർത്തി​ച്ചു. മറ്റു ചിലർ വീട്ടു​ത​ട​ങ്ക​ലി​ലാ​യ​പ്പോൾ വേറെ ചിലർ ദിവസ​വും പോലീസ്‌ സ്റ്റേഷനിൽ ഹാജരാ​ക​ണ​മാ​യി​രു​ന്നു. ഡൂമി​ട്രൂ ചെപനാ​രൂ, ഡോയി​നാ ചെപനാ​രൂ, പെട്രെ റാൻകാ എന്നിവർ ഉൾപ്പെടെ അനേകരെ ജയിലി​ല​ട​യ്‌ക്കു​ക​യും ചെയ്‌തു.

ഡൂമി​ട്രൂ ചെപനാ​രൂ ചരി​ത്ര​ത്തി​ന്റെ​യും റൊ​മേ​നി​യൻ ഭാഷയു​ടെ​യും പ്രൊ​ഫ​സ​റാ​യി​രു​ന്നു. ഭാര്യ ഡോയി​നാ ഒരു ഡോക്ട​റും. സെക്യൂ​രി​റ്റേറ്റ്‌ ഏജന്റു​മാർ ഒടുവിൽ അവരെ പിടി​കൂ​ടി അറസ്റ്റു ചെയ്യു​ക​യും ഏഴര വർഷത്തെ തടവു​ശി​ക്ഷ​യ്‌ക്കാ​യി വ്യത്യസ്‌ത ജയിലു​ക​ളി​ലേക്ക്‌ അയയ്‌ക്കു​ക​യും ചെയ്‌തു. അതിൽ അഞ്ചു വർഷവും ഡോയി​നാ ഏകാന്ത​ത​ട​വി​ലാ​യി​രു​ന്നു. ഐക്യ​നാ​ടു​ക​ളി​ലെ റൊ​മേ​നി​യൻ അംബാ​സ​ഡർക്ക്‌ ഹെഡ്‌ക്വാർട്ടേ​ഴ്‌സ്‌ അയച്ചതാ​യി മുമ്പു പരാമർശിച്ച കത്തിൽ ഇവരുടെ പേരു​ക​ളും ഉണ്ടായി​രു​ന്നു. തടവി​ലാ​യി​രി​ക്കെ, ഭർത്താ​വി​നും തടവി​ലാ​യി​രുന്ന സഹോ​ദ​രി​മാർക്കും പ്രോ​ത്സാ​ഹനം പകരാൻ ഡോയി​നാ 500 കത്തുകൾ അയയ്‌ക്കു​ക​യു​ണ്ടാ​യി.

ഡൂമി​ട്രൂ​വി​നെ​യും ഡോയി​നാ​യെ​യും അറസ്റ്റു ചെയ്‌ത്‌ ഒരു വർഷത്തി​നു​ശേഷം ഡൂമി​ട്രൂ​വി​ന്റെ അമ്മ സാബിനാ ചെപനാ​രൂ​വി​നെ​യും അറസ്റ്റു ചെയ്‌തു. അഞ്ചു വർഷവും പത്തു മാസവും  അവർ ജയിലിൽക്ക​ഴി​ഞ്ഞു. കുടും​ബാം​ഗ​ങ്ങ​ളിൽ അറസ്റ്റു ചെയ്യ​പ്പെ​ടാ​തെ ശേഷി​ച്ചി​രു​ന്നത്‌ സാബി​നാ​യു​ടെ ഭർത്താവു മാത്ര​മാ​യി​രു​ന്നു. അദ്ദേഹ​വും യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷി​ക​ളിൽ ഒരാളാ​യി​രു​ന്നു. സെക്യൂ​രി​റ്റേറ്റ്‌ ഏജന്റു​മാർ അടുത്തു നിരീ​ക്ഷി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടി​രു​ന്നെ​ങ്കി​ലും, അപകടങ്ങൾ തൃണവ​ത്‌ക​രി​ച്ചു​കൊണ്ട്‌ കുടും​ബാം​ഗങ്ങൾ മൂന്നു​പേ​രെ​യും അദ്ദേഹം ക്രമമാ​യി സന്ദർശി​ച്ചു.

1938-ൽ പെട്രെ റാൻകാ​യെ, യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷി​ക​ളു​ടെ റൊ​മേ​നി​യ​യി​ലുള്ള ഓഫീ​സി​ന്റെ സെക്ര​ട്ട​റി​യാ​യി നിയമി​ച്ചു. പരിഭാ​ഷ​യോ​ടൊ​പ്പം ഈ നിയമനം കൂടി​യാ​യ​പ്പോൾ അദ്ദേഹം സെക്യൂ​രി​റ്റേറ്റ്‌ ഏജന്റു​മാ​രു​ടെ പ്രധാന പിടി​കി​ട്ടാ​പ്പു​ള്ളി​ക​ളിൽ ഒരുവ​നാ​യി​ത്തീർന്നു. 1948-ൽ അവർ അദ്ദേഹത്തെ പിടി​കൂ​ടി, തുടർന്ന്‌ പല പ്രാവ​ശ്യം അദ്ദേഹത്തെ അറസ്റ്റു ചെയ്യു​ക​യും പിന്നീട്‌ 1950-ൽ മാർട്ടിൻ മജറോ​ഷി, പാംഫിൽ ആൽബൂ എന്നിവ​രോ​ടൊ​പ്പം വിചാരണ ചെയ്യു​ക​യും ചെയ്‌തു. പെട്രെ ഒരു ആംഗ്ലോ അമേരി​ക്കൻ ചാരസം​ഘ​ട​ന​യി​ലെ അംഗമാ​ണെന്നു കുറ്റം വിധി​ക്കു​ക​യും ആയൂഡ്‌, ഗെർലാ, ഷൈലാവ എന്നീ ജയിലു​ക​ളി​ലാ​യി 17 വർഷം അദ്ദേഹത്തെ തടവി​ലി​ടു​ക​യും ചെയ്‌തു. റൊ​മേ​നി​യ​യി​ലെ ഏറ്റവും മോശം ജയിലു​ക​ളിൽ ചിലതാ​യി​രു​ന്നു ഇവ. കൂടാതെ 3 വർഷം ഗാലാ​റ്റ്‌സി പ്രവി​ശ്യ​യിൽ അദ്ദേഹത്തെ വീട്ടു​ത​ട​ങ്ക​ലിൽ പാർപ്പി​ക്കു​ക​യു​മു​ണ്ടാ​യി. ഇതൊ​ക്കെ​യാ​യി​രു​ന്നി​ട്ടും, 1991 ആഗസ്റ്റ്‌ 11-ന്‌ തന്റെ ഭൗമിക ജീവി​ത​ഗതി പൂർത്തി​യാ​ക്കു​ന്ന​തു​വ​രെ​യും ഈ വിശ്വസ്‌ത സഹോ​ദരൻ പൂർണ ഹൃദയ​ത്തോ​ടെ യഹോ​വയെ സേവിച്ചു.

ഇത്തരം നിർമ​ല​താ​പാ​ല​ക​രു​ടെ സ്‌നേ​ഹ​പു​ര​സ്സ​ര​മായ അധ്വാനം പിൻവ​രുന്ന വാക്കുകൾ നമ്മുടെ ഓർമ​യി​ലേക്കു കൊണ്ടു​വ​രു​ന്നു: “ദൈവം നിങ്ങളു​ടെ പ്രവൃ​ത്തി​യും വിശു​ദ്ധ​ന്മാ​രെ ശുശ്രൂ​ഷി​ച്ച​തി​നാ​ലും ശുശ്രൂ​ഷി​ക്കു​ന്ന​തി​നാ​ലും തന്റെ നാമ​ത്തോ​ടു കാണിച്ച സ്‌നേ​ഹ​വും മറന്നു​ക​ള​വാൻ തക്കവണ്ണം അനീതി​യു​ള്ള​വനല്ല.”—എബ്രാ. 6:10.

 വെളി​മ്പ്ര​ദേ​ശ​ങ്ങ​ളിൽ കൺ​വെൻ​ഷ​നു​കൾ സംഘടി​പ്പി​ക്കു​ന്നു

1980-കൾ ആയപ്പോ​ഴേ​ക്കും, വിവാ​ഹ​മോ ശവസം​സ്‌കാ​ര​മോ പോലുള്ള സന്ദർഭ​ങ്ങ​ളിൽ സഹോ​ദ​രങ്ങൾ വലിയ കൂട്ടങ്ങ​ളാ​യി കൂടി​വ​രാൻ തുടങ്ങി. ചില​പ്പോ​ഴൊ​ക്കെ അവരുടെ സംഖ്യ ഏതാനും ആയിര​ങ്ങൾവരെ എത്തിയി​രു​ന്നു. വിവാഹ വേളക​ളിൽ അവർ, നാട്ടിൻപു​റത്തെ അനു​യോ​ജ്യ​മായ ഒരു സ്ഥലത്ത്‌ വലിയ കൂടാരം നിർമിച്ച്‌ ബൈബിൾ ചിത്ര​ങ്ങ​ളും തിരു​വെ​ഴു​ത്തു​ക​ളും തുന്നി​ച്ചേർത്ത മനോ​ഹ​ര​മായ പരവതാ​നി​കൾകൊണ്ട്‌ അതിന്റെ അകമെ​ല്ലാം അലങ്കരി​ക്കു​മാ​യി​രു​ന്നു.  ‘അതിഥി​കൾ’ക്കായി മേശക​ളും കസേര​ക​ളും സജ്ജീക​രി​ക്കു​ക​യും വാർഷി​ക​വാ​ക്യ​വും വീക്ഷാ​ഗോ​പു​ര​ത്തി​ന്റെ വലുതാ​ക്കിയ ചിഹ്നവും അടങ്ങിയ പോസ്റ്റർ പ്രസം​ഗ​വേ​ദി​ക്കു പിമ്പിൽ പ്രദർശി​പ്പി​ക്കു​ക​യും ചെയ്യു​മാ​യി​രു​ന്നു. സാധാ​ര​ണ​ഗ​തി​യിൽ പ്രാ​ദേ​ശിക സഹോ​ദ​രങ്ങൾ തങ്ങളുടെ പ്രാപ്‌തി​ക്ക​നു​സ​രിച്ച്‌ എല്ലാവർക്കു​മാ​യി ഭക്ഷണവും കൊണ്ടു​വ​ന്നി​രു​ന്നു. അങ്ങനെ എല്ലാവ​രും ഒന്നിച്ച്‌, ആത്മീയ​വും ഭൗതി​ക​വു​മായ സദ്യയു​ണ്ടു.

വിവാ​ഹ​പ്ര​സം​ഗ​മോ ചരമ​പ്ര​സം​ഗ​മോ ആയിരി​ക്കും പരിപാ​ടി​യിൽ ആദ്യം. എന്നാൽ അതിനെ തുടർന്ന്‌, വിവിധ ബൈബിൾ വിഷയങ്ങൾ ആസ്‌പ​ദ​മാ​ക്കി​യുള്ള പ്രഭാ​ഷ​ണങ്ങൾ നടത്തു​മാ​യി​രു​ന്നു. കൃത്യ​സ​മ​യത്ത്‌ എത്തി​ച്ചേ​രാൻ പ്രസം​ഗ​കർക്കു ചില​പ്പോ​ഴൊ​ക്കെ തടസ്സം നേരി​ട്ടി​രു​ന്നു. അതു​കൊണ്ട്‌ വേണ്ടി​വ​ന്നാൽ, അവരുടെ ഭാഗം നിർവ​ഹി​ക്കാൻ യോഗ്യ​ത​യുള്ള മറ്റു സഹോ​ദ​ര​ന്മാർ എല്ലായ്‌പോ​ഴും തയ്യാറാ​യി​രി​ക്കു​മാ​യി​രു​ന്നു. പ്രസംഗ ബാഹ്യ​രേ​ഖ​യു​ടെ പകർപ്പു​കൾ ഇല്ലാതി​രു​ന്ന​തി​നാൽ ബൈബിൾമാ​ത്രം ഉപയോ​ഗി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടാണ്‌ സാധാ​ര​ണ​മാ​യി അവർ അങ്ങനെ ചെയ്‌തി​രു​ന്നത്‌.

വേനൽക്കാ​ലത്ത്‌ നഗരവാ​സി​കൾ കൂട്ടമാ​യി ഗ്രാമ​പ്ര​ദേ​ശ​ങ്ങ​ളി​ലേക്ക്‌ ഉല്ലാസ​യാ​ത്ര നടത്തി​യി​രു​ന്നു. യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷി​ക​ളും അങ്ങനെ ചെയ്‌തു. എന്നാൽ കുന്നിൻപു​റ​ങ്ങ​ളി​ലും കാടു​ക​ളി​ലും  ചെറിയ കൺ​വെൻ​ഷ​നു​കൾ നടത്താൻ അവർ ആ സന്ദർഭം വിനി​യോ​ഗി​ച്ചു. പുരാതന വേഷവി​ധാ​ന​ങ്ങ​ളോ​ടു​കൂ​ടിയ ബൈബിൾ നാടക​ങ്ങൾപോ​ലും അവർ നടത്തി.

അവധി​ക്കാ​ലം ചെലവ​ഴി​ക്കാൻ പറ്റിയ മറ്റൊരു പ്രസിദ്ധ സ്ഥലമാ​യി​രു​ന്നു കരിങ്കടൽ. സ്‌നാ​പ​ന​പ്പെ​ടു​ന്ന​തി​നും യോജിച്ച ഒരിട​മാ​യി​രു​ന്നു അത്‌. ശ്രദ്ധയാ​കർഷി​ക്കാ​തെ പുതി​യ​വരെ സ്‌നാ​പ​ന​പ്പെ​ടു​ത്താൻ സഹോ​ദ​ര​ങ്ങൾക്ക്‌ എങ്ങനെ​യാ​ണു കഴിഞ്ഞത്‌? അതിനുള്ള ഒരു വിധം ഒരു ‘കളി’യിൽ ഏർപ്പെ​ടു​ന്ന​താ​യി​രു​ന്നു. സ്‌നാ​പ​ന​മേറ്റ ചില പ്രസാ​ധ​ക​രും സ്‌നാ​പ​നാർഥി​ക​ളും വെള്ളത്തി​നു​ള്ളിൽ വട്ടത്തിൽ നിന്ന്‌ പരസ്‌പരം പന്ത്‌ എറിഞ്ഞു കളിക്കു​മ്പോൾ, പ്രസം​ഗകൻ മധ്യത്തിൽനി​ന്നു​കൊണ്ട്‌ സ്‌നാ​പ​ന​പ്ര​സം​ഗം നടത്തും. തുടർന്ന്‌ സ്‌നാ​പ​നാർഥി​കളെ സ്‌നാ​പ​ന​പ്പെ​ടു​ത്തു​ക​യും ചെയ്യും. വളരെ ജാഗ്ര​ത​യോ​ടെ​യാ​യി​രു​ന്നു ഇതു ചെയ്‌തത്‌.

തേനീ​ച്ച​ക്കൃ​ഷി​ക്കാർക്കുള്ള ഒരു ഹാൾ

1980-ൽ റൊ​മേ​നി​യ​യു​ടെ വടക്കു​പ​ടി​ഞ്ഞാ​റുള്ള നെ​ഗ്രെ​ഷ്‌റ്റി-വാഷ്‌ പട്ടണത്തി​ലെ സഹോ​ദ​ര​ന്മാർ, ഒരു രാജ്യ​ഹാൾ നിർമി​ക്കു​ന്ന​തി​നുള്ള നിയമാം​ഗീ​കാ​രം സമ്പാദി​ക്കാൻ സമർഥ​മായ ഒരു മാർഗം കണ്ടുപി​ടി​ച്ചു. അന്നാളു​ക​ളിൽ ഗവൺമെന്റ്‌ തേനീ​ച്ച​ക്കൃ​ഷി പ്രോ​ത്സാ​ഹി​പ്പി​ച്ചി​രു​ന്നു. അതിനാൽ തേനീ​ച്ച​ക്കൂ​ടു​കൾ ഉണ്ടായി​രുന്ന ഒരു കൂട്ടം സഹോ​ദ​ര​ന്മാർ, തേനീ​ച്ച​ക്കൃ​ഷി​ക്കാ​രു​ടെ ഒരു പ്രാ​ദേ​ശിക അസോ​സി​യേഷൻ സ്ഥാപി​ക്കു​ക​യെന്ന ആശയവു​മാ​യി മുന്നോ​ട്ടു​വന്നു. അങ്ങനെ​യാ​കു​മ്പോൾ, കൂടി​വ​രു​ന്ന​തി​നുള്ള ഒരു ഹാൾ പണിയു​ന്ന​തി​നു നിയമ​പ​ര​മായ ഒരു കാരണം ചൂണ്ടി​ക്കാ​ട്ടാൻ അവർക്കു കഴിയു​മാ​യി​രു​ന്നു.

സർക്കി​ട്ടി​ലെ മൂപ്പന്മാ​രു​മാ​യി ആലോ​ചി​ച്ച​ശേഷം സഹോ​ദ​ര​ന്മാർ, റൊ​മേ​നി​യ​യി​ലെ തേനീ​ച്ച​ക്കൃ​ഷി​ക്കാ​രു​ടെ അസോ​സി​യേ​ഷ​നിൽ പേര്‌ രജിസ്റ്റർ ചെയ്‌തു. തുടർന്ന്‌, ഒരു യോഗ​സ്ഥലം നിർമി​ക്കാ​നുള്ള നിർദേശം അവതരി​പ്പി​ക്കു​ന്ന​തി​നാ​യി അവർ ടൗൺഹാ​ളി​ലേക്കു പോയി. 34 മീറ്റർ നീളവും 14 മീറ്റർ വീതി​യു​മുള്ള ഒരു തടി​ക്കെ​ട്ടി​ടം നിർമി​ക്കാ​നാ​യി​രു​ന്നു പ്ലാൻ. യാതൊ​രു മടിയും കൂടാതെ അധികാ​രി​കൾ അതിനു സമ്മതിച്ചു. ആഹ്ലാദ​ചി​ത്ത​രായ ആ തേനീ​ച്ച​ക്കൃ​ഷി​ക്കാർ അനേകം സഹായി​ക​ളു​മൊത്ത്‌ മൂന്നു മാസത്തി​നു​ള്ളിൽ കെട്ടി​ട​നിർമാ​ണം പൂർത്തി​യാ​ക്കി. ടൗൺ അധികാ​രി​കൾ ഇതിന്‌ പ്രത്യേ​കം നന്ദി രേഖ​പ്പെ​ടു​ത്തു​ക​പോ​ലും ചെയ്‌തു!

ഉദ്‌ഘാ​ട​ന​യോ​ഗ​ത്തിൽ ധാരാളം പേർ സംബന്ധി​ക്കു​ക​യും പരിപാ​ടി​കൾ മണിക്കൂ​റു​ക​ളോ​ളം ദീർഘി​ക്കു​ക​യും ചെയ്യു​മാ​യി​രു​ന്ന​തി​നാൽ, ധാന്യ​വി​ള​വെ​ടു​പ്പു​മാ​യി ബന്ധപ്പെട്ട്‌ ഒരു പാർട്ടി നടത്താൻ ഹാൾ ഉപയോ​ഗി​ക്കു​ന്ന​തി​നു സഹോ​ദ​ര​ന്മാർ അനുവാ​ദം അഭ്യർഥി​ച്ചു. അങ്ങനെ, രാജ്യ​ത്തി​ന്റെ എല്ലാ ഭാഗങ്ങ​ളിൽനി​ന്നു​മാ​യി  3,000-ത്തിലധി​കം സാക്ഷികൾ തദവസ​ര​ത്തിൽ കൂടി​വന്നു. വിള​വെ​ടു​പ്പി​നും തുടർന്നുള്ള ‘ആഘോഷ’ത്തിനു​മാ​യി ഇത്രയും​പേർ എത്തി​ച്ചേർന്ന​തു​കണ്ട്‌ ടൗൺ അധികാ​രി​കൾ അത്ഭുത​പ്പെ​ട്ടു​പോ​യി.

തീർച്ച​യാ​യും, ആത്മീയ നവോ​ന്മേഷം പ്രദാനം ചെയ്യുന്ന ഒരു സമ്മേള​ന​മാണ്‌ ഈ ആഘോ​ഷ​വേ​ള​യിൽ നടന്നത്‌. എന്നിരു​ന്നാ​ലും, കെട്ടി​ട​ത്തി​ന്റെ ഔദ്യോ​ഗിക ഉദ്ദേശ്യം കണക്കി​ലെ​ടുത്ത്‌ പരിപാ​ടി​ക​ളിൽ മിക്ക​പ്പോ​ഴും തേനീ​ച്ച​യ്‌ക്കു വളരെ പ്രാധാ​ന്യം കൊടു​ത്തു സംസാ​രി​ച്ചി​രു​ന്നു. എന്നാൽ ഒരു ആത്മീയ അർഥത്തി​ലാ​യി​രു​ന്നെ​ന്നു​മാ​ത്രം. ഉദാഹ​ര​ണ​ത്തിന്‌, തേനീ​ച്ച​യു​ടെ അധ്വാ​ന​ശീ​ല​ത്തെ​യും സഞ്ചാര-സംഘാടന വൈദ​ഗ്‌ധ്യ​ങ്ങ​ളെ​യും കൂടു സംരക്ഷി​ക്കു​ന്ന​തി​ലുള്ള ആത്മത്യാ​ഗ​പ​ര​മായ ധൈര്യ​ത്തെ​യും മറ്റനേകം ഗുണങ്ങ​ളെ​യും കുറിച്ചു പ്രസം​ഗകർ എടുത്തു​പ​റഞ്ഞു.

തേനീ​ച്ച​ഹാൾ എന്നു വിളി​ക്ക​പ്പെട്ട ഈ കെട്ടിടം അതിന്റെ ഉദ്‌ഘാ​ട​ന​യോ​ഗം കഴിഞ്ഞ്‌, നിരോ​ധ​ന​ത്തി​നു​കീ​ഴി​ലുള്ള ശേഷം​വർഷ​ങ്ങ​ളി​ലും നിരോ​ധനം നീങ്ങി​യ​തി​നു​ശേ​ഷ​മുള്ള മൂന്നു വർഷങ്ങ​ളി​ലും സഹോ​ദ​രങ്ങൾ ഉപയോ​ഗി​ച്ചു.

 മേഖലാ​മേൽവി​ചാ​ര​ക​ന്മാർ ഐക്യം ഉന്നമി​പ്പി​ക്കു​ന്നു

ദൈവ​ജ​ന​ത്തി​നി​ട​യിൽ സംശയ​ത്തി​ന്റെ​യും അനൈ​ക്യ​ത്തി​ന്റെ​യും വിത്തു വിതയ്‌ക്കാ​നും ആശയവി​നി​മയം തകർക്കാ​നു​മാ​യി കമ്മ്യൂ​ണി​സ്റ്റു​കാർ പതിറ്റാ​ണ്ടു​ക​ളോ​ളം അങ്ങേയറ്റം പണി​പ്പെട്ടു. മുമ്പു പരാമർശി​ച്ച​തു​പോ​ലെ, ഇക്കാര്യ​ത്തിൽ അവർ കുറെ​യൊ​ക്കെ വിജയി​ച്ചു. യഥാർഥ​ത്തിൽ, ചില ഭിന്നതകൾ 1980-കൾവ​രെ​പോ​ലും നിലനി​ന്നി​രു​ന്നു. മേഖലാ​മേൽവി​ചാ​ര​ക​ന്മാ​രു​ടെ സന്ദർശ​ന​ങ്ങ​ളും രാഷ്‌ട്രീയ രംഗത്തു​ണ്ടായ മാറ്റങ്ങ​ളും ഈ പ്രശ്‌നം പരിഹ​രി​ക്കാൻ സഹായി​ച്ചു.

ഇന്നു ഭരണസം​ഘ​ത്തി​ലെ ഒരു അംഗവും അന്ന്‌ ഓസ്‌ട്രി​യ​യി​ലെ ബ്രാഞ്ച്‌ കമ്മിറ്റി അംഗവു​മാ​യി​രുന്ന ഗെരിറ്റ്‌ ലോഷ്‌ 1970-കളുടെ മധ്യത്തിൽത്തു​ടങ്ങി പല പ്രാവ​ശ്യം റൊ​മേ​നിയ സന്ദർശി​ച്ചു. ഭരണസം​ഘ​ത്തി​ന്റെ പ്രതി​നി​ധി​ക​ളായ തിയോ​ഡർ ജാരറ്റ്‌സും മിൽട്ടൺ ഹെൻഷ​ലും 1988-ൽ രണ്ടു പ്രാവ​ശ്യം റൊ​മേ​നി​യ​യിൽ സന്ദർശനം നടത്തി. അന്ന്‌ ഐക്യ​നാ​ടു​ക​ളി​ലെ ഒരു ബെഥേൽ കുടും​ബാം​ഗ​മാ​യി​രുന്ന പരിഭാ​ഷകൻ ജോൺ ബ്രെൻകാ​യും ഗെരിറ്റ്‌ സഹോ​ദ​ര​നും അവരോ​ടൊ​പ്പം ഉണ്ടായി​രു​ന്നു. പ്രോ​ത്സാ​ഹ​ജ​ന​ക​മായ ഈ സന്ദർശ​ന​ങ്ങ​ളെ​ത്തു​ടർന്ന്‌, യഹോ​വ​യു​ടെ ജനത്തോ​ടൊ​പ്പം സജീവ​മാ​യി പ്രവർത്തി​ക്കാ​തി​രുന്ന ആയിര​ക്ക​ണ​ക്കി​നു സഹോ​ദ​രങ്ങൾ തികഞ്ഞ വിശ്വാ​സ​ത്തോ​ടെ വീണ്ടും ഒരു കുടക്കീ​ഴിൽ അണിനി​രന്നു.

അതേസ​മ​യം രാഷ്‌ട്രീയ കോളി​ള​ക്കങ്ങൾ, കമ്മ്യൂ​ണിസ്റ്റ്‌ യൂറോ​പ്പി​ലാ​കെ അരക്ഷി​താ​വസ്ഥ സൃഷ്ടി​ക്കു​ക​യും അതിനെ ഒന്നടങ്കം പിടി​ച്ചു​കു​ലു​ക്കു​ക​യും ചെയ്‌തു. 1980-കളുടെ അവസാ​ന​മാ​യ​പ്പോ​ഴേ​ക്കും മിക്കയി​ട​ങ്ങ​ളി​ലും ആ ഭരണവ്യ​വസ്ഥ നിലം​പൊ​ത്തി. 1989-ൽ റൊ​മേ​നി​യ​ക്കാർ കമ്മ്യൂ​ണിസ്റ്റ്‌ ഭരണത്തി​നെ​തി​രെ മത്സരി​ച്ച​പ്പോൾ അവിടെ സ്ഥിതി​ഗ​തി​കൾ വഷളായി. പാർട്ടി നേതാ​വായ നിക്കൊ​ലൈ ചൗഷെ​സ്‌കൂ​വും ഭാര്യ​യും ഡിസംബർ 25-നു കൊല്ല​പ്പെട്ടു. പിറ്റേ​വർഷം പുതിയ ഗവൺമെന്റ്‌ അധികാ​ര​ത്തിൽ വരുക​യും ചെയ്‌തു.

ഒടുവിൽ ഇതാ സ്വാത​ന്ത്ര്യം!

റൊ​മേ​നി​യ​യി​ലെ രാഷ്‌ട്രീയ രംഗം മാറി​മ​റി​ഞ്ഞ​പ്പോൾ യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷികൾ എന്നത്തെ​യും​പോ​ലെ​തന്നെ കർശന​മായ നിഷ്‌പക്ഷത പാലിച്ചു. എന്നിരു​ന്നാ​ലും അന്ന്‌ അവി​ടെ​യു​ണ്ടാ​യി​രുന്ന 17,000 സാക്ഷി​കൾക്ക്‌ ആ മാറ്റങ്ങൾ സ്വാത​ന്ത്ര്യം കൈവ​രു​ത്തി. ഒരുകാ​ലത്ത്‌ അവർക്ക്‌ അതേക്കു​റി​ച്ചു സ്വപ്‌നം കാണാൻമാ​ത്രമേ കഴിഞ്ഞി​രു​ന്നു​ള്ളൂ! കൺട്രി കമ്മിറ്റി ഇപ്രകാ​രം എഴുതി: “42 വർഷത്തെ ദീർഘ​മായ ഒരു കാലഘ​ട്ട​ത്തി​നു​ശേഷം, റൊ​മേ​നി​യ​യി​ലെ പ്രവർത്ത​ന​ങ്ങ​ളെ​ക്കു​റി​ച്ചു പ്രോ​ത്സാ​ഹ​ജ​ന​ക​മായ ഒരു റിപ്പോർട്ട്‌ അയച്ചു​ത​രാൻ ഞങ്ങൾക്കു സന്തോ​ഷ​മുണ്ട്‌. ലക്ഷക്കണ​ക്കി​നു സഹോ​ദ​ര​ങ്ങ​ളു​ടെ ഉള്ളുരു​കി​യുള്ള  പ്രാർഥ​ന​കൾക്കു ചെവി​കൊ​ടു​ത്തു​കൊണ്ട്‌ നിർദ​യ​മായ പീഡന​ത്തിന്‌ അന്തംവ​രു​ത്തിയ സ്‌നേ​ഹ​വാ​നായ നമ്മുടെ പിതാ​വായ യഹോ​വ​യാം ദൈവ​ത്തോ​ടു ഞങ്ങൾ നന്ദിയു​ള്ള​വ​രാണ്‌.”

1990 ഏപ്രിൽ 9-ന്‌ റൊ​മേ​നി​യ​യി​ലെ സാക്ഷി​കൾക്ക്‌ ‘യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷി​ക​ളു​ടെ മതസം​ഘടന’ എന്ന നിലയിൽ നിയമാം​ഗീ​കാ​രം ലഭിച്ചു. ഉടൻതന്നെ രാജ്യ​ത്തു​ട​നീ​ളം സർക്കിട്ട്‌ സമ്മേള​നങ്ങൾ നടത്താൻ സഹോ​ദ​ര​ന്മാർ ക്രമീ​ക​രണം ചെയ്‌തു. 44,000-ത്തിലു​മ​ധി​കം പേരാണ്‌ ഈ സമ്മേള​ന​ങ്ങ​ളിൽ കൂടി​വ​ന്നത്‌. 19,000-ത്തോളം എത്തിയി​രുന്ന പ്രസാ​ധ​ക​രു​ടെ എണ്ണത്തിന്റെ ഇരട്ടി​യിൽ കൂടു​ത​ലാ​യി​രു​ന്നു ഈ സംഖ്യ. യഥാർഥ​ത്തിൽ, 1989 സെപ്‌റ്റം​ബർ മുതൽ 1990 സെപ്‌റ്റം​ബർ വരെയുള്ള കാലഘ​ട്ട​ത്തിൽ യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷി​ക​ളു​ടെ എണ്ണത്തിൽ 15 ശതമാനം വർധന​യു​ണ്ടാ​യ​താ​യി വയൽസേവന റിപ്പോർട്ടു പ്രകട​മാ​ക്കി!

അക്കാലത്ത്‌ ഓസ്‌ട്രിയ ബ്രാഞ്ചി​നു കീഴി​ലുള്ള ഒരു കൺട്രി കമ്മിറ്റി​യാണ്‌ വേലയ്‌ക്കു മേൽനോ​ട്ടം വഹിച്ചി​രു​ന്നത്‌. എന്നാൽ 66 വർഷത്തെ ഒരു ഇടവേ​ള​യ്‌ക്കു​ശേഷം 1995-ൽ റൊ​മേ​നി​യ​യിൽ വീണ്ടും ഒരു ബ്രാഞ്ച്‌ ഓഫീസ്‌ പ്രവർത്തനം ആരംഭി​ച്ചു.

ഞെരു​ക്ക​കാ​ല​ങ്ങ​ളിൽ പരിപാ​ലി​ക്ക​പ്പെട്ട വിധം

1980-കളിൽ റൊ​മേ​നി​യ​യു​ടെ സമ്പദ്‌ഘടന ദുർബ​ല​മാ​യി​ത്തീ​രു​ക​യും ഉപഭോ​ക്തൃ വസ്‌തു​ക്കൾ ദുർല​ഭ​മാ​യി​ത്തീ​രു​ക​യും ചെയ്‌തി​രു​ന്നു. തുടർന്ന്‌, കമ്മ്യൂ​ണിസ്റ്റ്‌ ഭരണം നിലം​പ​തി​ക്കു​ക​യും അതോ​ടൊ​പ്പം സമ്പദ്‌ഘടന തകരു​ക​യും ചെയ്‌ത​പ്പോൾ ജനം വറുതി​യി​ലാ​യി. അന്ന്‌ ചെക്കോ​സ്ലോ​വാ​ക്യ-യൂഗോ​സ്ലാ​വിയ എന്നറി​യ​പ്പെ​ട്ടി​രുന്ന പ്രദേ​ശ​ത്തും ഓസ്‌ട്രി​യ​യി​ലും ഹംഗറി​യി​ലു​മുള്ള യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷികൾ പെട്ടെ​ന്നു​തന്നെ 70 ടണ്ണില​ധി​കം ഭക്ഷ്യവ​സ്‌തു​ക്ക​ളും വസ്‌ത്ര​ങ്ങ​ളും റൊ​മേ​നി​യ​യി​ലുള്ള സഹോ​ദ​ര​ങ്ങൾക്ക്‌ അയച്ചു​കൊ​ടു​ത്തു. അവയിൽ ചില​തൊ​ക്കെ സാക്ഷി​ക​ള​ല്ലാത്ത അയൽക്കാ​രു​മാ​യി പങ്കു​വെ​ക്കാൻപോ​ലും അവർക്കു സാധിച്ചു. “സഹായം ലഭിച്ച എല്ലാ സന്ദർഭ​ങ്ങ​ളും സമഗ്ര​മായ സാക്ഷ്യം നൽകു​ന്ന​തിന്‌ സഹോ​ദ​രങ്ങൾ നന്നായി പ്രയോ​ജ​ന​പ്പെ​ടു​ത്തി” എന്ന്‌ ഒരു റിപ്പോർട്ടു പറയുന്നു.

ഭൗതിക വസ്‌തു​ക്കൾക്കു​പു​റമേ ആത്മീയ ഭക്ഷണവും ട്രക്കു​ക​ളിൽ എത്തി​ച്ചേർന്നു. മുമ്പൊ​ക്കെ ഒരുപക്ഷേ ഒരു കൂട്ടത്തി​ലെ എല്ലാവർക്കും​കൂ​ടി ഒരു വീക്ഷാ​ഗോ​പു​ര​മാണ്‌ ഉണ്ടായി​രു​ന്നത്‌. അതു​കൊണ്ട്‌ ഈ ആത്മീയ സമൃദ്ധി കണ്ടപ്പോൾ അനേക​രു​ടെ​യും കണ്ണുകൾ ഈറന​ണി​ഞ്ഞു. 1991 ജനുവരി 1 ലക്കം മുതൽ വീക്ഷാ​ഗോ​പു​രം മുഴു​വർണ​ത്തിൽ ഇംഗ്ലീഷ്‌ പതിപ്പി​നൊ​പ്പം​തന്നെ റൊ​മേ​നി​യ​നിൽ പ്രസി​ദ്ധീ​ക​രി​ക്കാ​നും തുടങ്ങി! പ്രദേ​ശത്ത്‌ മാസി​ക​ക​ളു​ടെ സമർപ്പണം കുത്തനെ ഉയരാൻ ഇത്തരം മാറ്റങ്ങൾ ഇടയാക്കി.

 ചർച്ചാ​ക്കൂ​ട്ടങ്ങൾ ക്രമമായ യോഗ​ങ്ങൾക്കു വഴിമാ​റു​ന്നു

പീഡന​കാ​ലത്ത്‌ ദിവ്യാ​ധി​പത്യ ശുശ്രൂ​ഷാ​സ്‌കൂൾ പോ​ലെ​യുള്ള ചില യോഗങ്ങൾ ശരിയായ രീതി​യിൽ നടത്താൻ സഹോ​ദ​ര​ങ്ങൾക്കു കഴിഞ്ഞി​രു​ന്നില്ല. പകരം, ചെറിയ കൂട്ടങ്ങ​ളാ​യി കൂടി​വന്ന്‌ അവർ വിവരങ്ങൾ വായിച്ചു ചർച്ച​ചെ​യ്‌തി​രു​ന്നു. പരിചി​ന്തി​ക്കുന്ന വിവര​ങ്ങ​ളു​ടെ ചുരുക്കം ചില പകർപ്പു​ക​ളോ ഒരു പകർപ്പു മാത്ര​മോ ആയിരു​ന്നു മിക്ക​പ്പോ​ഴും അവർക്കു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നത്‌.

ഇപ്പോൾ റൊ​മേ​നിയ ബ്രാഞ്ച്‌ കമ്മിറ്റി​യം​ഗ​മായ ജോൺ ബ്രെൻകാ പറയുന്നു: “ദിവ്യാ​ധി​പത്യ ശുശ്രൂ​ഷാ​സ്‌കൂൾ ഗൈഡ്‌ബുക്ക്‌ റൊ​മേ​നി​യ​നിൽ അച്ചടി​ച്ചത്‌ 1992-ലാണ്‌. അതിനു​മുമ്പ്‌ ആ പുസ്‌ത​ക​ത്തി​ന്റെ, പ്രാ​ദേ​ശി​ക​മാ​യി അച്ചടിച്ച ഒരു പതിപ്പ്‌ ചുരുക്കം ചില സഹോ​ദ​ര​ന്മാർക്ക്‌  ഉണ്ടായി​രു​ന്നു. 1991-ൽ, ദിവ്യാ​ധി​പത്യ ശുശ്രൂ​ഷാ​സ്‌കൂൾ നടത്താ​നും വിദ്യാർഥി​കൾക്കു ബുദ്ധി​യു​പ​ദേശം നൽകാ​നും ഞങ്ങൾ മൂപ്പന്മാ​രെ പരിശീ​ലി​പ്പി​ച്ചു തുടങ്ങി. എന്നാൽ ബുദ്ധി​യു​പ​ദേശം കൊടു​ക്കാൻ മൂപ്പന്മാർക്ക്‌ പലപ്പോ​ഴും മടിയാ​യി​രു​ന്നു. അന്നൊക്കെ പ്ലാറ്റ്‌ഫാ​റ​ത്തിൽ നിന്നു​കൊ​ണ്ടാണ്‌ അതു നൽകി​യി​രു​ന്നത്‌. ‘മറ്റുള്ള​വ​രു​ടെ മുമ്പിൽവെച്ചു ബുദ്ധി​യു​പ​ദേശം നൽകു​ന്നത്‌ സഹോ​ദ​ര​ങ്ങൾക്ക്‌ അനിഷ്ട​മാ​കും,’ ചിലർ പറഞ്ഞു.”

സഹോ​ദ​ര​ങ്ങൾക്കു ചില തെറ്റി​ദ്ധാ​ര​ണ​ക​ളും ഉണ്ടായി​രു​ന്നു. ഉദാഹ​ര​ണ​ത്തിന്‌, ശുശ്രൂ​ഷാ പരിശീ​ലന സ്‌കൂ​ളിൽനി​ന്നു ബിരുദം നേടിയ ഒരു സഹോ​ദരൻ 1993-ൽ ഒരു സഭ സന്ദർശി​ച്ച​പ്പോൾ ഒരു മൂപ്പൻ സ്‌കൂൾ പട്ടിക​യു​ടെ പ്രതി​യു​മാ​യി അദ്ദേഹത്തെ സമീപി​ച്ചു. വലിയ സഭകളിൽ രണ്ടാമ​തൊ​രു സ്‌കൂൾകൂ​ടി നടത്താ​വു​ന്ന​താ​ണെന്ന്‌ അതിൽ പരാമർശി​ച്ചി​രു​ന്നു. രണ്ടാമത്തെ സ്‌കൂൾ കൂടുതൽ പുരോ​ഗതി പ്രാപിച്ച വിദ്യാർഥി​കൾക്കു​ള്ള​താ​ണെന്നു വിചാ​രി​ച്ചു​കൊണ്ട്‌ മൂപ്പൻ ചോദി​ച്ചു: “ആ സ്‌കൂ​ളിൽ പ്രസം​ഗങ്ങൾ നടത്തി തുടങ്ങാൻ ഞങ്ങൾക്ക്‌ എപ്പോ​ഴാ​യി​രി​ക്കും സാധി​ക്കു​ന്നത്‌? ഉയർന്ന ഒരു തലത്തി​ലേക്കു പുരോ​ഗ​മി​ക്കാൻ കഴിയുന്ന യോഗ്യ​രായ സഹോ​ദ​ര​ന്മാർ ഇവി​ടെ​യുണ്ട്‌.” സന്ദർശകൻ ദയാപൂർവം അദ്ദേഹ​ത്തി​നു കാര്യം പറഞ്ഞു മനസ്സി​ലാ​ക്കി​ക്കൊ​ടു​ത്തു.

“സർക്കിട്ട്‌ സമ്മേള​ന​ങ്ങ​ളിൽ ഡിസ്‌ട്രി​ക്‌റ്റ്‌ മേൽവി​ചാ​രകൻ നടത്തുന്ന ഒരു മാതൃകാ ദിവ്യാ​ധി​പത്യ ശുശ്രൂ​ഷാ​സ്‌കൂൾ ഉള്ളതി​നാൽ സഹോ​ദ​ര​ങ്ങൾക്ക്‌ അവയിൽനി​ന്നു വളരെ കാര്യങ്ങൾ പഠിക്കാ​നാ​യി. എങ്കിലും  സ്‌കൂ​ളി​ന്റെ ക്രമീ​ക​ര​ണ​വു​മാ​യി പൂർണ​മാ​യി പൊരു​ത്ത​പ്പെ​ടാൻ സഹോ​ദ​ര​ങ്ങൾക്ക്‌ ഏതാനും വർഷങ്ങൾ വേണ്ടി​വന്നു,” ജോൺ സഹോ​ദരൻ വിശദീ​ക​രി​ക്കു​ന്നു.

1993-ൽ റൊ​മേ​നി​യ​യിൽ ആരംഭിച്ച പയനിയർ സേവന സ്‌കൂൾ, ആത്മീയ​മാ​യി പുരോ​ഗതി പ്രാപി​ക്കാ​നും ശുശ്രൂ​ഷ​യിൽ കൂടുതൽ ഫലപ്ര​ദ​രാ​കാ​നും ആയിര​ക്ക​ണ​ക്കി​നു പയനി​യർമാ​രെ സഹായി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നു. റൊ​മേ​നി​യ​യിൽ അംശകാല ജോലി കണ്ടെത്തുക മിക്കവാ​റും അസാധ്യ​മാ​യ​തി​നാൽ പയനി​യ​റിങ്‌ ഒരു വെല്ലു​വി​ളി​ത​ന്നെ​യാണ്‌. എന്നിരു​ന്നാ​ലും 2004-ൽ, 3,500-ലധികം സഹോ​ദ​രീ​സ​ഹോ​ദ​ര​ന്മാർ പയനിയർ സേവന​ത്തി​ന്റെ ഏതെങ്കി​ലും വശത്തു പങ്കുപ​റ്റു​ക​യു​ണ്ടാ​യി.

സഞ്ചാര​മേൽവി​ചാ​ര​ക​ന്മാ​രെ സഹായി​ക്കു​ന്നു

ഇറ്റലി ബ്രാഞ്ചിൽ സേവി​ച്ചി​രുന്ന റോ​ബെർട്ടോ ഫ്രാൻചെ​സ്‌കെറ്റെ, ആൻ​ഡ്രെയാ ഫാബി എന്നീ സഹോ​ദ​ര​ന്മാർക്ക്‌ 1990-ൽ റൊ​മേ​നി​യ​യിൽ നിയമനം ലഭിച്ചു. വേല പുനഃ​സം​ഘ​ടി​പ്പി​ക്കാൻ സഹായി​ക്കു​ക​യെ​ന്ന​താ​യി​രു​ന്നു അവരുടെ ലക്ഷ്യം. റോ​ബെർട്ടോ സഹോ​ദരൻ വിശദീ​ക​രി​ക്കു​ന്നു: “അന്നെനിക്ക്‌ 57 വയസ്സാ​യി​രു​ന്നു. റൊ​മേ​നി​യ​യു​ടെ ശോച്യ​മായ സാമ്പത്തി​കാ​വസ്ഥ നിമിത്തം പുതിയ നിയമനം എനിക്കും ഭാര്യ ഇമെൽഡാ​യ്‌ക്കും എളുപ്പ​മാ​യി​രു​ന്നില്ല.

“1990 ഡിസംബർ 7-ന്‌ വൈകു​ന്നേരം 7 മണിക്ക്‌ ഞങ്ങൾ ബൂക്ക​റെ​സ്റ്റിൽ എത്തി. നഗരം മുഴുവൻ മഞ്ഞുമൂ​ടി​ക്കി​ട​ന്നി​രു​ന്നു. താപനില മൈനസ്‌ 12 ഡിഗ്രി സെൽഷ്യ​സും. നഗരമ​ധ്യ​ത്തിൽ കണ്ടുമു​ട്ടിയ ചില സഹോ​ദ​ര​ന്മാ​രോട്‌ താമസ​സൗ​ക​ര്യ​ത്തെ​ക്കു​റിച്ച്‌ അന്വേ​ഷി​ച്ചു. ‘എവി​ടെ​യാ​ണു ക്രമീ​ക​രി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്ന​തെന്നു ഞങ്ങൾക്ക​റി​യില്ല’ എന്നായി​രു​ന്നു അവരുടെ മറുപടി. എന്നാൽ, ഞങ്ങളുടെ സംഭാ​ഷണം കേൾക്കാ​നി​ട​യായ ഒരു ചെറു​പ്പ​ക്കാ​രി—അവളുടെ അമ്മയും വല്യമ്മ​യും യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷി​ക​ളാ​യി​രു​ന്നു—ഉടൻതന്നെ ഞങ്ങളെ അവളുടെ വീട്ടി​ലേക്കു ക്ഷണിച്ചു. നഗരത്തിൽ അനു​യോ​ജ്യ​മായ ഒരു അപ്പാർട്ട്‌മെന്റ്‌ കണ്ടെത്തു​ന്ന​തു​വരെ ഏതാനും ആഴ്‌ചകൾ ഞങ്ങൾ അവിടെ താമസി​ച്ചു. പ്രദേ​ശത്തെ സഹോ​ദ​രങ്ങൾ ഞങ്ങൾക്കു വൈകാ​രിക പിന്തു​ണ​യും പ്രോ​ത്സാ​ഹ​ന​വും പ്രദാനം ചെയ്‌തു. നിയമ​ന​വു​മാ​യി പൊരു​ത്ത​പ്പെ​ടാൻ അതു ഞങ്ങളെ സഹായി​ച്ചു.”

1967-ൽ ഗിലെ​യാദ്‌ സ്‌കൂ​ളി​ന്റെ 43-ാമത്തെ ക്ലാസ്സിൽനി​ന്നു ബിരുദം നേടിയ റോ​ബെർട്ടോ, ഭാര്യ​യു​മൊത്ത്‌ ഒമ്പതു വർഷ​ത്തോ​ളം റൊ​മേ​നി​യ​യിൽ ചെലവ​ഴി​ച്ചു. യഹോ​വ​യു​ടെ സേവന​ത്തിൽ തങ്ങൾക്കു​ണ്ടാ​യി​രുന്ന പതിറ്റാ​ണ്ടു​ക​ളു​ടെ അനുഭ​വ​പ​രി​ച​യ​ത്തിൽനി​ന്നു പ്രയോ​ജനം നേടാൻ അവർ സഹോ​ദ​ര​ങ്ങളെ വളരെ​യേറെ സഹായി​ച്ചു. റോ​ബെർട്ടോ തുടർന്നു പറയുന്നു: “1991 ജനുവ​രി​യിൽ കൺട്രി കമ്മിറ്റി  എല്ലാ സഞ്ചാര​മേൽവി​ചാ​ര​ക​ന്മാ​രോ​ടു​മൊ​പ്പം ഒരു യോഗം നടത്താ​നുള്ള ക്രമീ​ക​രണം ചെയ്‌തു. അവർ 42 പേരു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. ആറോ ഏഴോ സഭകൾ വീതമുള്ള ചെറിയ സർക്കി​ട്ടു​ക​ളി​ലാ​യി​രു​ന്നു മിക്കവ​രും സേവി​ച്ചി​രു​ന്നത്‌. അടുത്ത​ടുത്ത രണ്ടു വാരാ​ന്ത​ങ്ങ​ളിൽ ഓരോ സഭയി​ലും സേവി​ക്കുക എന്നതാ​യി​രു​ന്നു അവരുടെ പതിവ്‌. മിക്ക​പ്പോ​ഴും ഭാര്യ​മാ​രെ കൂടാ​തെ​യാ​ണു സന്ദർശനം നടത്തി​യി​രു​ന്നത്‌. കുടും​ബത്തെ പിന്തു​ണ​യ്‌ക്കാ​നും അധികാ​രി​കൾക്കു സംശയ​ത്തിന്‌ ഇടം നൽകാ​തി​രി​ക്കാ​നും അന്നാളു​ക​ളിൽ സർക്കിട്ട്‌ മേൽവി​ചാ​ര​ക​ന്മാർ ഒരു ലൗകിക തൊഴിൽ ചെയ്യേ​ണ്ട​തു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. എന്നാൽ ഇപ്പോൾ, ചൊവ്വാഴ്‌ച മുതൽ ഞായറാ​ഴ്‌ച​വരെ സഭകളെ സഹായി​ച്ചു​കൊണ്ട്‌ മറ്റു ദേശങ്ങ​ളി​ലെ സർക്കിട്ട്‌ മേൽവി​ചാ​ര​ക​ന്മാ​രെ​പ്പോ​ലെ​തന്നെ പ്രവർത്തി​ക്കാൻ അവർക്കു കഴിയു​മാ​യി​രു​ന്നു.

“ഈ ക്രമീ​ക​ര​ണ​ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ചു വിശദീ​ക​രി​ച്ച​ശേഷം, ആ 42 പേരോ​ടു​മാ​യി ഞാൻ ഇങ്ങനെ പറഞ്ഞു: ‘സഞ്ചാര​മേൽവി​ചാ​ര​ക​ന്മാ​രാ​യി തുടർന്നും പ്രവർത്തി​ക്കാൻ മനസ്സൊ​രു​ക്ക​മു​ണ്ടെ​ങ്കിൽ ദയവായി കൈ ഉയർത്തുക.’ എന്നാൽ അവരിൽ ഒരാൾപോ​ലും കൈ ഉയർത്തി​യില്ല! അങ്ങനെ മിനി​ട്ടു​കൾക്കു​ള്ളിൽ, രാജ്യത്തെ എല്ലാ സഞ്ചാര​മേൽവി​ചാ​ര​ക​ന്മാ​രെ​യും ഞങ്ങൾക്കു നഷ്ടമായി! എന്നിരു​ന്നാ​ലും, ഇക്കാര്യ​ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ചു പ്രാർഥ​നാ​പൂർവം ചിന്തിച്ച ചിലർ അവരുടെ തീരു​മാ​ന​ത്തി​നു മാറ്റം​വ​രു​ത്തി. ഇറ്റലി, ഐക്യ​നാ​ടു​കൾ, ഓസ്‌ട്രിയ, ജർമനി, ഫ്രാൻസ്‌ എന്നിവി​ട​ങ്ങ​ളിൽനിന്ന്‌ ശുശ്രൂ​ഷാ പരിശീ​ലന സ്‌കൂൾ ബിരു​ദ​ധാ​രി​കൾ എത്തിയത്‌ കൂടു​ത​ലായ സഹായം പ്രദാ​നം​ചെ​യ്‌തു.”

പത്തു വർഷം ബ്രുക്ലിൻ ബെഥേ​ലിൽ സേവിച്ച, റൊ​മേ​നി​യൻ വംശജ​നാ​യി​രുന്ന ജോൺ ബ്രെൻകാ​യ്‌ക്ക്‌ റൊ​മേ​നി​യ​യി​ലേക്കു മാറ്റം കിട്ടി. അദ്ദേഹം അവിടെ ആദ്യം സർക്കിട്ട്‌ മേൽവി​ചാ​ര​ക​നും ഡിസ്‌ട്രി​ക്‌റ്റ്‌ മേൽവി​ചാ​ര​ക​നു​മാ​യി സേവിച്ചു. അദ്ദേഹം അനുസ്‌മ​രി​ക്കു​ന്നു: “1991 ജൂണിൽ ഡിസ്‌ട്രി​ക്‌റ്റ്‌ മേൽവി​ചാ​ര​ക​നെന്ന നിലയിൽ, പുതിയ ക്രമീ​ക​ര​ണ​ത്തി​നു ചേർച്ച​യിൽ മുഴു​സ​മയം സേവി​ക്കാൻ മനസ്സൊ​രു​ക്ക​മുള്ള സർക്കിട്ട്‌ മേൽവി​ചാ​ര​ക​ന്മാ​രു​മൊ​ത്തു ഞാൻ പ്രവർത്തി​ക്കാൻ  തുടങ്ങി. എന്നാൽ, ചിന്താ​ഗ​തി​യിൽ വലിയ പൊരു​ത്ത​പ്പെ​ടു​ത്ത​ലു​കൾ വരു​ത്തേ​ണ്ടി​യി​രു​ന്നതു സഞ്ചാര​മേൽവി​ചാ​ര​ക​ന്മാർ മാത്ര​മ​ല്ലെന്ന്‌ എനിക്കു പെട്ടെ​ന്നു​തന്നെ മനസ്സി​ലാ​യി. പുതിയ ക്രമീ​ക​ര​ണ​വു​മാ​യി പൊരു​ത്ത​പ്പെ​ടു​ക​യെ​ന്നത്‌ സഭകൾക്കും ഒരു പ്രശ്‌ന​മാ​യി​രു​ന്നു. ‘ദിവസ​വും വയൽസേ​വ​ന​ത്തിൽ സംബന്ധി​ക്കു​ന്നത്‌ പ്രസാ​ധ​കർക്ക്‌ അസാധ്യ​മായ ഒരു കാര്യ​മാ​യി​രി​ക്കും’ എന്ന്‌ ചില മൂപ്പന്മാർ പറയു​ക​യു​ണ്ടാ​യി. എങ്കിലും എല്ലാവ​രും സഹകരി​ച്ചു പ്രവർത്തി​ക്കു​ക​യും ആവശ്യ​മായ പൊരു​ത്ത​പ്പെ​ടു​ത്ത​ലു​കൾ വരുത്തു​ക​യും ചെയ്‌തു.”

സഹോ​ദ​ര​ന്മാർക്കു പ്രബോ​ധനം നൽകാൻ രാജ്യ​ശു​ശ്രൂ​ഷാ​സ്‌കൂ​ളും ശുശ്രൂ​ഷാ പരിശീ​ലന സ്‌കൂ​ളും സഹായ​ക​മാ​യി​രു​ന്നു. ബായാ-മാറേ​യിൽ ഒരു രാജ്യ​ശു​ശ്രൂ​ഷാ​സ്‌കൂൾ നടക്കവേ ഒരു മൂപ്പൻ, ക്ലാസ്സെ​ടു​ത്തി​രുന്ന ഒരു സഹോ​ദ​രനെ സമീപിച്ച്‌ വിതു​മ്പി​ക്കൊ​ണ്ടു പറഞ്ഞു: “ഞാൻ ഒരു മൂപ്പനാ​യിട്ട്‌ പല വർഷങ്ങ​ളാ​യി. എന്നാൽ ഇപ്പോ​ഴാണ്‌ ഇടയസ​ന്ദർശനം നടത്തേ​ണ്ടത്‌ എങ്ങനെ​യാ​ണെന്ന്‌ എനിക്ക്‌ ശരിക്കും മനസ്സി​ലാ​കു​ന്നത്‌. മഹത്തായ ഈ വിവര​ങ്ങൾക്കാ​യി ഞാൻ ഭരണസം​ഘ​ത്തോ​ടു നന്ദി പറയുന്നു.”

ശുശ്രൂ​ഷാ പരിശീ​ലന സ്‌കൂ​ളി​നെ​ക്കു​റി​ച്ചു സഹോ​ദ​രങ്ങൾ കേട്ടി​ട്ടു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നെ​ങ്കി​ലും, സ്വന്തം രാജ്യത്ത്‌ അതു നടത്തു​മെന്ന കാര്യം സ്വപ്‌നം കാണാൻമാ​ത്രമേ അവർക്കു കഴിഞ്ഞി​രു​ന്നു​ള്ളൂ. അതു​കൊണ്ട്‌ 1999-ൽ ആ സ്വപ്‌നം സാക്ഷാ​ത്‌ക​രി​ച്ചു​കൊണ്ട്‌ ആദ്യത്തെ ക്ലാസ്‌ നടത്തി​യ​പ്പോൾ അവർക്കു​ണ്ടായ ആവേശം നിങ്ങൾക്കു സങ്കൽപ്പി​ക്കാൻ കഴിയും! അതിനു​ശേഷം എട്ടു ക്ലാസ്സു​കൾകൂ​ടി നടത്തു​ക​യു​ണ്ടാ​യി. സമീപ​ത്തുള്ള മൊൾഡോവ, യൂ​ക്രെ​യിൻ എന്നിവി​ട​ങ്ങ​ളിൽനി​ന്നുള്ള, റൊ​മേ​നി​യൻ സംസാ​രി​ക്കുന്ന സഹോ​ദ​ര​ന്മാ​രും അവയിൽ പങ്കെടു​ത്തു.

“ഞാൻ സത്യം കണ്ടെത്തി!”

അനേകർക്കും ഇപ്പോൾ ക്രമമാ​യി സാക്ഷ്യം ലഭിക്കു​ന്നു​ണ്ടെ​ങ്കി​ലും ജനസം​ഖ്യ​യു​ടെ മൂന്നി​ലൊന്ന്‌—ഏകദേശം 70 ലക്ഷംപേർ—നിയമി​ച്ചു​കൊ​ടു​ത്തി​ട്ടി​ല്ലാത്ത പ്രദേ​ശ​ങ്ങ​ളി​ലാ​ണു വസിക്കു​ന്നത്‌. പല പ്രദേ​ശ​ങ്ങ​ളി​ലും സുവാർത്ത ഒരിക്കൽപ്പോ​ലും കടന്നു​ചെ​ന്നി​ട്ടി​ല്ലാ​ത്ത​തി​നാൽ ഇപ്പോ​ഴും കൊയ്‌ത്തു വളരെ​യുണ്ട്‌! (മത്താ. 9:37) നിയമി​ച്ചു​കൊ​ടു​ത്തി​ട്ടി​ല്ലാത്ത പ്രദേ​ശ​ങ്ങ​ളി​ലു​ള്ള​വരെ സഹായി​ക്കാൻ സാധാരണ പയനി​യർമാ​രും പ്രത്യേക പയനി​യർമാ​രും സഭാമൂ​പ്പ​ന്മാ​രും അവിട​ങ്ങ​ളി​ലേക്കു മാറി​ത്താ​മ​സി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നു. തത്‌ഫ​ല​മാ​യി കൂടുതൽ കൂട്ടങ്ങൾ രൂപ​പ്പെ​ടു​ക​യും സഭകൾ സ്ഥാപി​ത​മാ​കു​ക​യും ചെയ്‌തി​രി​ക്കു​ന്നു. കൂടാതെ, നിയമി​ച്ചു​കൊ​ടു​ത്തി​ട്ടി​ല്ലാത്ത പ്രദേ​ശ​ങ്ങ​ളിൽ  സേവി​ക്കാ​നുള്ള പ്രത്യേക പ്രസ്ഥാ​ന​ങ്ങ​ളിൽ പങ്കു​ചേ​രാൻ ബ്രാഞ്ച്‌ സഭകളെ ക്ഷണിക്കു​ക​യും ചെയ്‌തി​ട്ടുണ്ട്‌. ഇത്തരം സംരം​ഭങ്ങൾ, മറ്റു ദേശങ്ങ​ളി​ലെ​ന്ന​പോ​ലെ വളരെ ഫലം ചെയ്‌തി​രി​ക്കു​ന്നു.

ഒരു വിദൂര ഗ്രാമ​ത്തിൽ വസിച്ചി​രുന്ന, 83 വയസ്സുള്ള ഒരു സ്‌ത്രീക്ക്‌ അവരുടെ പെൺമ​ക്ക​ളിൽ ഒരാൾ വീക്ഷാ​ഗോ​പു​ര​ത്തി​ന്റെ ഒരു പ്രതി നൽകി. ബൂക്ക​റെ​സ്റ്റിൽവെച്ച്‌ ഒരു ചവറ്റു​കു​ട്ട​യിൽനി​ന്നാ​യി​രു​ന്നു മകൾക്ക്‌ അതു ലഭിച്ചത്‌. മാസിക വായി​ച്ചെന്നു മാത്രമല്ല അതിൽക്കൊ​ടു​ത്തി​രുന്ന എല്ലാ തിരു​വെ​ഴു​ത്തു​ക​ളും ആ വൃദ്ധ ബൈബിൾ തുറന്നു പരി​ശോ​ധി​ക്കു​ക​യും ചെയ്‌തു. ദൈവ​നാ​മം അടങ്ങിയ വാക്യ​ങ്ങ​ളും അക്കൂട്ട​ത്തിൽ ഉണ്ടായി​രു​ന്നു. തുടർന്നു മകളോ​ടു സംസാ​രി​ച്ച​പ്പോൾ ആവേശ​ത്തോ​ടെ അവർ ഇങ്ങനെ പറഞ്ഞു: “മോളേ, ഞാൻ സത്യം കണ്ടെത്തി!”

ഗ്രാമ​ത്തി​ലെ പുരോ​ഹി​ത​നോ​ടും അവർ സംസാ​രി​ച്ചു. ആളുകളെ ദൈവ​നാ​മം അറിയി​ക്കാ​തി​രു​ന്നത്‌ എന്തു​കൊ​ണ്ടാ​ണെന്ന്‌ അവർ ചോദി​ച്ചു. ഉത്തര​മൊ​ന്നും പറയാതെ നിന്ന പുരോ​ഹി​തൻ, പരി​ശോ​ധി​ച്ചു​നോ​ക്കാ​നാ​യി അവരുടെ ബൈബി​ളും മാസി​ക​യും തനി​ക്കൊ​ന്നു തരാൻ ആവശ്യ​പ്പെട്ടു. ആദര​വോ​ടെ അവർ അതനു​സ​രി​ച്ചു. എന്നാൽ ആ ബൈബി​ളും വീക്ഷാ​ഗോ​പു​ര​വും പിന്നീ​ടൊ​രി​ക്ക​ലും അവർക്കു തിരി​ച്ചു​കി​ട്ടി​യില്ല. പിന്നീട്‌ യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷികൾ പ്രസം​ഗ​വേ​ല​യ്‌ക്കാ​യി ആ ഗ്രാമ​ത്തിൽ എത്തിയ​പ്പോൾ അവർ അവരെ വീട്ടി​ലേക്കു ക്ഷണിച്ചു. പരിജ്ഞാ​നം പുസ്‌ത​ക​ത്തി​ന്റെ സഹായ​ത്താൽ ദൈവ​വ​ചനം പഠിക്കാൻ ആരംഭിച്ച അവർ നല്ല നിലയിൽ പുരോ​ഗ​മി​ച്ചു. ഇന്ന്‌ അവരും പെൺമ​ക്ക​ളും എല്ലാം സത്യത്തി​ലാണ്‌.

സമ്മേളി​ക്കാ​നുള്ള സ്വാത​ന്ത്ര്യം ഒടുവിൽ!

1990-ൽ റൊ​മേ​നി​യ​യി​ലെ സാക്ഷികൾ, അടക്കാ​നാ​വാത്ത സന്തോ​ഷ​ത്തോ​ടെ​യാണ്‌ “നിർമല ഭാഷ” ഡിസ്‌ട്രി​ക്‌റ്റ്‌ കൺ​വെൻ​ഷ​നു​കൾക്കു കൂടി​വ​ന്നത്‌. അനേക​രും ആദ്യമാ​യി​ട്ടാ​യി​രു​ന്നു ഒരു കൺ​വെൻ​ഷ​നിൽ സംബന്ധി​ക്കു​ന്നത്‌. ബ്രാ​ഷൊവ്‌, ക്ലൂഷ്‌-നാപോക്ക എന്നിവ​യാ​യി​രു​ന്നു ആതിഥേയ നഗരങ്ങൾ. രണ്ടാഴ്‌ച മുമ്പ്‌, ഹംഗറി​യി​ലെ ബൂഡാ​പെ​സ്റ്റിൽ റൊ​മേ​നി​യൻ ഭാഷയിൽ നടന്ന കൺ​വെൻ​ഷ​നിൽ 2,000-ത്തിലധി​കം പ്രതി​നി​ധി​കൾ സംബന്ധി​ച്ചി​രു​ന്നു. റൊ​മേ​നി​യ​യി​ലെ കൺ​വെൻ​ഷ​നു​കൾ ഒറ്റ ദിവസ​ത്തേ​ക്കു​ള്ളവ ആയിരു​ന്നെ​ങ്കി​ലും, ഭരണസം​ഘ​ത്തി​ന്റെ പ്രതി​നി​ധി​ക​ളായ മിൽട്ടൺ ഹെൻഷ​ലി​ന്റെ​യും തിയോ​ഡർ ജാരറ്റ്‌സി​ന്റെ​യും പ്രസം​ഗങ്ങൾ സഹോ​ദ​ര​ങ്ങളെ പുളകം​കൊ​ള്ളി​ച്ചു. 36,000-ത്തിലധി​ക​മാ​യി​രു​ന്നു ഹാജർ. 1,445 പേർ—പ്രസാ​ധ​ക​രു​ടെ ഏകദേശം 8 ശതമാനം—സ്‌നാ​പ​ന​മേൽക്കു​ക​യും ചെയ്‌തു!

 1996-ൽ “ദൈവ​സ​മാ​ധാന സന്ദേശ​വാ​ഹകർ” അന്താരാ​ഷ്‌ട്ര കൺ​വെൻ​ഷ​നു​ക​ളിൽ ഒന്ന്‌ ബൂക്ക​റെ​സ്റ്റിൽ നടത്താൻ പട്ടിക​പ്പെ​ടു​ത്തി​യി​രു​ന്നു. എന്നാൽ കൺ​വെൻ​ഷൻ തടയാൻ ഓർത്ത​ഡോ​ക്‌സ്‌ പുരോ​ഹി​ത​ന്മാർ പഠിച്ച പണി​യൊ​ക്കെ നോക്കി. അവരും അനുഗാ​മി​ക​ളും ചേർന്ന്‌ നഗരത്തി​ലു​ട​നീ​ളം വിദ്വേ​ഷ​പൂ​രി​ത​മായ വാക്കു​ക​ളോ​ടു കൂടിയ പോസ്റ്റ​റു​കൾ പതിച്ചു. പള്ളിവക സ്ഥലത്തും കെട്ടി​ട​ങ്ങ​ളു​ടെ പുറത്തും ചുവരു​ക​ളി​ലും വഴിക​ളി​ലും അതു കാണാ​മാ​യി​രു​ന്നു. “ഓർത്ത​ഡോ​ക്‌സ്‌ മതം അല്ലെങ്കിൽ മരണം,” “ഈ കൺ​വെൻ​ഷൻ നിരോ​ധി​ക്കാൻ ഞങ്ങൾ അധികാ​രി​ക​ളോട്‌ ആവശ്യ​പ്പെ​ടും. വരൂ, നമ്മുടെ പൂർവ​പി​താ​ക്ക​ന്മാ​രു​ടെ വിശ്വാ​സം കാക്കൂ. ദൈവം നമുക്കു തുണ!” എന്നൊക്കെ അവർ എഴുതി​പ്പി​ടി​പ്പി​ച്ചി​രു​ന്നു.

 ഈ സാഹച​ര്യ​ത്തിൽ കാര്യങ്ങൾ ഒന്നുകൂ​ടി വിലയി​രു​ത്തിയ നഗരാ​ധി​കൃ​തർ ബൂക്ക​റെ​സ്റ്റിൽ കൺ​വെൻ​ഷൻ നടത്താൻ അനുവ​ദി​ച്ചില്ല. എന്നിരു​ന്നാ​ലും, ജൂലൈ 19 മുതൽ 21 വരെ ബ്രാ​ഷൊ​വി​ലും ക്ലൂഷ്‌-നാപോ​ക്ക​യി​ലും കൺ​വെൻ​ഷൻ നടത്താൻ സഹോ​ദ​രങ്ങൾ സൗകര്യം തരപ്പെ​ടു​ത്തി. കൂടാതെ, അവിട​ങ്ങ​ളി​ലേക്കു പോകാൻ കഴിയാ​തി​രു​ന്ന​വർക്കു​വേണ്ടി ബൂക്ക​റെ​സ്റ്റി​ലും ബായാ-മാറേ​യി​ലും ചെറിയ കൺ​വെൻ​ഷ​നു​കൾ നടത്താ​നും അവർക്കു സാധിച്ചു.

ശാന്തരാ​യി നില​കൊ​ള്ളാ​നും ചുരു​ങ്ങിയ സമയത്തി​നു​ള്ളിൽ കാര്യങ്ങൾ പുനഃ​ക്ര​മീ​ക​രി​ക്കാ​നും സഹോ​ദ​ര​ങ്ങൾക്കു കഴിഞ്ഞത്‌ പത്ര റിപ്പോർട്ടർമാ​രിൽ മതിപ്പു​ള​വാ​ക്കി. അതിനാൽ, കൺ​വെൻ​ഷനു തലേന്നു പ്രത്യ​ക്ഷ​പ്പെട്ട വാർത്തകൾ നമുക്ക്‌ അനുകൂ​ല​മാ​യി​രു​ന്നു. പുരോ​ഹി​ത​ന്മാർ ഒച്ചവെ​ച്ച​തെ​ല്ലാം വെറു​തെ​യാ​യി​പ്പോ​യി. എന്നാൽ നേരത്തേ വന്നിരുന്ന മോശ​മായ റിപ്പോർട്ടു​കൾക്കു​പോ​ലും നല്ല ഫലമു​ണ്ടാ​യി. യഹോ​വ​യു​ടെ നാമം പ്രസി​ദ്ധ​മാ​കാൻ അതു സഹായി​ച്ചു. ബൂക്ക​റെ​സ്റ്റി​ലെ ഒരു സഹോ​ദരൻ ഇങ്ങനെ പറഞ്ഞു: “വർഷങ്ങ​ളോ​ളം  രാജ്യ​ത്തൊ​ട്ടാ​കെ സാക്ഷീ​ക​രി​ച്ചാ​ലു​ണ്ടാ​കു​ന്നത്ര പ്രചാ​ര​മാണ്‌ മൂന്ന്‌ ആഴ്‌ച​കൊണ്ട്‌ ഞങ്ങൾക്കു ലഭിച്ചത്‌. ഞങ്ങൾക്കു തടസ്സം സൃഷ്ടി​ക്കാ​നാ​യി റൊ​മേ​നി​യ​യി​ലെ ഓർത്ത​ഡോ​ക്‌സ്‌ സഭക്കാർ ചെയ്‌ത കാര്യങ്ങൾ യഥാർഥ​ത്തിൽ സുവാർത്ത​യു​ടെ ഉന്നമന​ത്തിന്‌ ഇടയാ​ക്കു​ക​യാ​ണു ചെയ്‌തത്‌.” മൊത്തം 40,206 പേർ കൺ​വെൻ​ഷ​നു​ക​ളിൽ സംബന്ധി​ക്കു​ക​യും 1,679 പേർ സ്‌നാ​പ​ന​മേൽക്കു​ക​യും ചെയ്‌തു.

2000-ത്തിൽ നടന്ന “ദൈവ​വ​ച​നാ​നു​സൃ​തം പ്രവർത്തി​ക്കു​ന്നവർ” ഡിസ്‌ട്രി​ക്‌റ്റ്‌ കൺ​വെൻ​ഷ​നു​ക​ളിൽ ക്രിസ്‌തീയ ഗ്രീക്കു തിരു​വെ​ഴു​ത്തു​ക​ളു​ടെ പുതി​യ​ലോക ഭാഷാ​ന്തരം റൊ​മേ​നി​യൻ ഭാഷയിൽ ലഭിച്ച​പ്പോൾ സഹോ​ദ​രങ്ങൾ പുളകി​ത​രാ​യി. ഒരു യുവസ​ഹോ​ദരൻ വിലമ​തി​പ്പോ​ടെ ഇങ്ങനെ പറഞ്ഞു: “ഈ ബൈബിൾ ഭാഷാ​ന്ത​ര​ത്തിൽ, അതും എന്റെ സ്വന്തം പ്രതി​യിൽ, യഹോ​വ​യു​ടെ നാമം വായി​ക്കാൻ കഴിഞ്ഞ​പ്പോൾ അവനു​മാ​യുള്ള എന്റെ ബന്ധം ഒന്നുകൂ​ടി ശക്തമാ​യി​ത്തീർന്നു. യഹോ​വ​യ്‌ക്കും അവന്റെ സംഘട​ന​യ്‌ക്കും എന്റെ ഹൃദയം​നി​റഞ്ഞ നന്ദി.”

 തേനീ​ച്ച​ഹാൾ മാത്രം ഉണ്ടായി​രു​ന്നി​ടത്ത്‌ സമ്മേള​ന​ഹാൾ ഉയർന്നു​വ​രു​ന്നു

മുമ്പു പരാമർശിച്ച തേനീ​ച്ച​ഹാൾ ഒഴികെ ഒറ്റ രാജ്യ​ഹാൾപോ​ലും കമ്മ്യൂ​ണിസ്റ്റ്‌ ഭരണകാ​ലത്തു നിർമി​ച്ചി​രു​ന്നില്ല. അതു​കൊണ്ട്‌ നിരോ​ധനം നീങ്ങി​യ​പ്പോൾ രാജ്യ​ഹാ​ളു​ക​ളു​ടെ അടിയ​ന്തിര ആവശ്യം നേരിട്ടു. എന്നിരു​ന്നാ​ലും അടുത്ത കാലത്ത്‌ ശരാശരി 10 ദിവസ​ത്തിൽ 1 എന്ന കണക്കിൽ രാജ്യ​ഹാ​ളു​കൾ നിർമി​ക്കാൻ സഹോ​ദ​ര​ങ്ങൾക്കു കഴിഞ്ഞി​ട്ടുണ്ട്‌! ഏറെയും ‘രാജ്യ​ഹാൾ ഫണ്ട്‌’ ക്രമീ​ക​ര​ണ​ത്തി​ന്റെ ഫലമാ​യി​രു​ന്നു അത്‌. ഉപയോ​ഗ​പ്ര​ദ​വും അതേസ​മ​യം​തന്നെ ലളിത​വും അനാർഭാ​ട​വു​മായ ഈ കെട്ടി​ടങ്ങൾ ഒരേ രൂപമാ​തൃ​ക​യി​ലും എളുപ്പ​ത്തിൽ ലഭ്യമായ വസ്‌തു​ക്കൾക്കൊ​ണ്ടു നിർമി​ക്കു​ന്ന​വ​യും ആണ്‌. മറ്റു ദേശങ്ങ​ളി​ലെ​ന്ന​പോ​ലെ, നിർമാ​ണ​വേ​ള​യിൽ—പ്രത്യേ​കിച്ച്‌ ശീഘ്ര-നിർമിത ഹാളു​ക​ളു​ടെ കാര്യ​ത്തിൽ—പ്രകട​മാ​യി​ക്കാ​ണുന്ന സുഗമ​മായ സംഘാ​ട​ന​വും സേവന​സ​ന്ന​ദ്ധ​ത​യും അയൽക്കാർക്കും ബിസി​ന​സ്സു​കാർക്കും നഗരാ​ധി​കൃ​തർക്കും ഒരു നല്ല സാക്ഷ്യം പ്രദാനം ചെയ്‌തു.

മൂറെഷ്‌ പ്രവി​ശ്യ​യിൽ നിർമാ​ണ​ത്തി​ലി​രുന്ന ഒരു രാജ്യ​ഹാ​ളിന്‌ വൈദ്യു​തി കണക്ഷനുള്ള പെർമി​റ്റി​നു​വേണ്ടി സഹോ​ദ​രങ്ങൾ അധികാ​രി​കളെ സമീപി​ച്ചു. അധികാ​രി​ക​ളിൽ ഒരാൾ അവരോ​ടു ചോദി​ച്ചു: “എന്താണു നിങ്ങൾക്കി​ത്ര ധൃതി? പെർമി​റ്റു ശരിയാ​കാൻ കുറഞ്ഞത്‌ ഒരു മാസ​മെ​ങ്കി​ലും വേണ്ടി​വ​രും. അതിനു​ള്ളിൽ നിങ്ങളു​ടെ പണി ഒരിട​ത്തും എത്തിയി​ട്ടു​ണ്ടാ​കില്ല.” അപ്പോൾ സഹോ​ദ​ര​ന്മാർ ഇക്കാര്യ​വു​മാ​യി ഡയറക്ടറെ സമീപി​ച്ചു.

“എന്തിനാ​ണി​ത്ര തിരക്കു​കൂ​ട്ടു​ന്നത്‌? തറ കെട്ടി​യ​തല്ലേ ഉള്ളൂ,” അദ്ദേഹ​വും ചോദി​ച്ചു.

“അതേ, എന്നാൽ അതു കഴിഞ്ഞ ആഴ്‌ച​യാ​യി​രു​ന്നു. ഇപ്പോൾ ഞങ്ങൾ മേൽക്കൂ​ര​യു​ടെ പണി നടത്തി​ക്കൊ​ണ്ടി​രി​ക്കു​ക​യാണ്‌!” സഹോ​ദ​ര​ന്മാർ പറഞ്ഞു. കാര്യം പിടി​കി​ട്ടിയ ഡയറക്ടർ പിറ്റേ ദിവസം​തന്നെ പെർമി​റ്റു നൽകി.

റൊ​മേ​നി​യ​യി​ലെ ആദ്യത്തെ സമ്മേളന ഹാൾ പണിതത്‌ നെ​ഗ്രെ​ഷ്‌റ്റി-വാഷ്‌ എന്ന സ്ഥലത്താണ്‌. പ്രധാന ഹാളിൽ 2,000 പേർക്കും ചുറ്റു​മുള്ള തുറസ്സായ വൃത്താ​കാര സ്റ്റേഡി​യ​ത്തിൽ 6,000 പേർക്കും ഇരിക്കാം. സമർപ്പണ പ്രസംഗം നടത്താൻ ക്ഷണിക്ക​പ്പെ​ട്ട​തിൽ ഗെരിറ്റ്‌ ലോഷ്‌ സഹോ​ദ​രന്‌ എന്തെന്നി​ല്ലാത്ത സന്തോ​ഷ​മാ​യി​രു​ന്നു. റൊ​മേ​നി​യൻ ഭാഷയി​ലാണ്‌ അദ്ദേഹം പ്രസം​ഗി​ച്ചത്‌. അഞ്ചു സർക്കി​ട്ടു​ക​ളിൽനി​ന്നുള്ള 90-ലധികം സഭകൾ നിർമാ​ണ​വേ​ല​യിൽ പങ്കെടു​ത്തു. ഹാളിന്റെ സമർപ്പ​ണ​ത്തി​നു​മു​മ്പാ​യി 2003 ജൂ​ലൈ​യിൽ അവിടെ നടന്ന ഒരു ഡിസ്‌ട്രി​ക്‌റ്റ്‌ കൺ​വെൻ​ഷ​നിൽ 8,572 പേർ സംബന്ധി​ച്ചു. സമ്മേളന ഹാൾ, സ്ഥലത്തെ ഓർത്ത​ഡോ​ക്‌സു​കാ​രു​ടെ ഇടയിൽ ഒരു പ്രധാന  സംസാ​ര​വി​ഷ​യ​മാ​യി​രു​ന്നെന്നു പറയേ​ണ്ട​തി​ല്ല​ല്ലോ. എന്നാൽ എല്ലാ അഭി​പ്രാ​യ​ങ്ങ​ളും പ്രതി​കൂ​ല​മാ​യി​രു​ന്നില്ല. യഥാർഥ​ത്തിൽ, സഹോ​ദ​ര​ങ്ങ​ളു​ടെ സേവന​സ​ന്ന​ദ്ധ​ത​യെ​പ്രതി ചില പുരോ​ഹി​ത​ന്മാർ അവരെ അഭിന​ന്ദി​ക്കു​ക​പോ​ലും ചെയ്‌തു.

ദൈവ​ദാ​സർക്കെ​തി​രായ യാതൊ​രു ആയുധ​വും ഫലിക്ക​യി​ല്ല

കാരോ​ളി സാബോ​യും യോ​ഷെഫ്‌ കിസും 1911-ൽ സ്വദേ​ശ​ത്തേക്കു മടങ്ങി​യ​പ്പോൾ, തങ്ങൾ തുടങ്ങി​വെ​ക്കുന്ന വേലയെ യഹോവ എത്രമാ​ത്രം അനു​ഗ്ര​ഹി​ക്കു​മാ​യി​രു​ന്നെന്ന്‌ അവർക്കു യാതൊ​രു ഊഹവും ഇല്ലായി​രു​ന്നു. ഇതു പരിചി​ന്തി​ക്കുക: കഴിഞ്ഞ പത്തു വർഷത്തി​നു​ള്ളിൽ ഏകദേശം 18,500 പുതി​യവർ റൊ​മേ​നി​യ​യിൽ സ്‌നാ​പ​ന​മേറ്റു. അങ്ങനെ അവിടത്തെ പ്രസാ​ധ​ക​രു​ടെ എണ്ണം 38,423 ആയിത്തീർന്നി​രി​ക്കു​ന്നു. 2005-ൽ സ്‌മാ​ര​ക​ത്തി​നു ഹാജരാ​യത്‌ 79,370 പേരാണ്‌! ഈ വളർച്ച​യ്‌ക്കൊ​ത്തു​യ​രാൻ 1998-ൽ മനോ​ഹ​ര​മായ ഒരു പുതിയ ബെഥേൽ ഭവനം സമർപ്പി​ക്കു​ക​യും 2000-ത്തിൽ അതു കൂടുതൽ വികസി​പ്പി​ക്കു​ക​യും ചെയ്‌തു. ബ്രാഞ്ചി​നോ​ടു ചേർന്ന്‌ മൂന്നു രാജ്യ​ഹാ​ളു​ക​ളുള്ള ഒരു കോം​പ്ല​ക്‌സും പണിക​ഴി​ച്ചു.

എന്നാൽ വിവരി​ക്കാ​നാ​വാ​ത്തത്ര ഭയങ്കര​മായ മൃഗീയ പീഡനം ആഞ്ഞടിച്ച കാലങ്ങ​ളി​ലാ​യി​രു​ന്നു മഹത്തായ ഈ വളർച്ച​യ്‌ക്ക്‌ അടിസ്ഥാ​ന​മി​ട​പ്പെ​ട്ടത്‌  എന്നോർക്കണം. അതു​കൊണ്ട്‌ പുരോ​ഗ​തി​ക്കുള്ള എല്ലാ മഹത്ത്വ​വും യഹോ​വ​യ്‌ക്കു​ള്ള​താണ്‌. അവന്റെ സംരക്ഷ​ണാ​ത്മക നിഴലി​ലാണ്‌ അവന്റെ വിശ്വസ്‌ത സാക്ഷികൾ അഭയം കണ്ടെത്തി​യത്‌. (സങ്കീ. 91:1, 2) തന്റെ വിശ്വസ്‌ത ദാസരെ സംബന്ധിച്ച്‌ അവൻ ഈ വാഗ്‌ദാ​നം നൽകി: “നിനക്കു വിരോ​ധ​മാ​യി ഉണ്ടാക്കുന്ന യാതൊ​രു ആയുധ​വും ഫലിക്ക​യില്ല; ന്യായ​വി​സ്‌താ​ര​ത്തിൽ നിനക്കു വിരോ​ധ​മാ​യി എഴു​ന്നേ​ല്‌ക്കുന്ന എല്ലാനാ​വി​നെ​യും നീ കുറ്റം വിധി​ക്കും; യഹോ​വ​യു​ടെ ദാസന്മാ​രു​ടെ അവകാ​ശ​വും . . . ഇതു തന്നേ.”—യെശ. 54:17.

നീതി​ക്കാ​യി നിരവധി കഷ്ടതകൾ സഹിച്ച സകലരു​ടെ​യും മൂല്യ​വ​ത്തായ വിശ്വാ​സം അനുക​രി​ച്ചു​കൊണ്ട്‌ അവർ അനുഭ​വിച്ച കഷ്ടപ്പാ​ടു​കൾ ആദര​വോ​ടെ ഓർമി​ക്കു​ന്നു​വെന്നു പ്രകട​മാ​ക്കാ​നും അങ്ങനെ മേൽപ്പറഞ്ഞ അമൂല്യ​മായ ആ ‘അവകാശം’ കാത്തു​സൂ​ക്ഷി​ക്കാ​നും റൊ​മേ​നി​യ​യി​ലെ യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷികൾ ദൃഢചി​ത്ത​രാണ്‌.—യെശ. 43:10; എബ്രാ. 13:7.

 [72-ാം പേജിലെ ചതുരം]

റൊമേനിയ—ഒരു ആകമാന വീക്ഷണം

ഭൂപ്രകൃതി: ഏതാണ്ട്‌ ദീർഘ​വൃ​ത്താ​കൃ​തി​യിൽ 2,38,000 ചതുരശ്ര കിലോ​മീ​റ്റർ വ്യാപി​ച്ചു​കി​ട​ക്കുന്ന റൊ​മേ​നി​യ​യ്‌ക്ക്‌ കിഴക്കു​നി​ന്നു പടി​ഞ്ഞോ​റോട്ട്‌ 720 കിലോ​മീ​റ്റ​റോ​ളം ദൈർഘ്യ​മുണ്ട്‌. യൂ​ക്രെ​യിൻ, മൊൾഡോവ, ബൾഗേ​റിയ, സെർബിയ, മോ​ണ്ടേ​നേ​ഗ്രോ, ഹംഗറി എന്നിവ​യാണ്‌ വടക്കു​നി​ന്നു ഘടികാര ദിശയിൽ വരുന്ന അയൽദേ​ശങ്ങൾ.

ജനങ്ങൾ: റൊ​മേ​നി​യ​ക്കാർ, ഹംഗറി​ക്കാർ, ജർമൻകാർ, യഹൂദർ, യൂ​ക്രെ​യിൻകാർ, ജിപ്‌സി​കൾ എന്നിവ​രും മറ്റുള്ള​വ​രും ഉൾപ്പെടെ വിദേ​ശീ​യ​രും തദ്ദേശീ​യ​രു​മായ 2 കോടി 20 ലക്ഷം പേരാണ്‌ റൊ​മേ​നി​യ​യിൽ വസിക്കു​ന്നത്‌. ജനസം​ഖ്യ​യു​ടെ 70 ശതമാ​ന​മെ​ങ്കി​ലും റൊ​മേ​നി​യൻ ഓർത്ത​ഡോ​ക്‌സു​കാ​രാണ്‌.

ഭാഷ: റൊ​മേ​നി​യ​നാണ്‌ ഔദ്യോ​ഗിക ഭാഷ. പുരാതന റോമാ​ക്കാ​രു​ടെ ഭാഷയായ ലത്തീനിൽനി​ന്നാണ്‌ ഇതു വികാസം പ്രാപി​ച്ചത്‌.

ഉപജീവന മാർഗം: ഏകദേശം 40 ശതമാനം തൊഴി​ലാ​ളി​ക​ളും കൃഷി, മരംമു​റി​ക്കൽ അല്ലെങ്കിൽ മീൻപി​ടി​ത്തം എന്നിവ​യി​ലും 25 ശതമാനം ഉത്‌പാ​ദനം, ഖനനം, അല്ലെങ്കിൽ നിർമാ​ണം എന്നിവ​യി​ലും 30 ശതമാനം പൊതു​ജന സേവന​വു​മാ​യി ബന്ധപ്പെട്ട തൊഴി​ലു​ക​ളി​ലും ഏർപ്പെ​ട്ടി​രി​ക്കു​ന്നു.

ആഹാരം: ചോളം, ഉരുള​ക്കി​ഴങ്ങ്‌, ഷുഗർബീറ്റ്‌, ഗോതമ്പ്‌, മുന്തിരി എന്നിവ​യാണ്‌ കാർഷിക വിളകൾ. പ്രധാന മൃഗസ​മ്പ​ത്തായ ആടിനു പുറമേ കന്നുകാ​ലി, പന്നി, കോഴി എന്നിവ​യെ​യും വളർത്തു​ന്നു.

കാലാവസ്ഥ: താപനി​ല​യും മഴയും ഓരോ പ്രദേ​ശ​ത്തും വ്യത്യാ​സ​പ്പെ​ട്ടി​രി​ക്കു​ന്നു. മൊത്ത​ത്തിൽ നാലു ഋതുക്കളിലും കാലാവസ്ഥ മിതമാണ്‌.

 [74-ാം പേജിലെ ചതുരം]

റൊമേനിയയിലെ വൈവി​ധ്യ​മാർന്ന പ്രദേ​ശ​ങ്ങൾ

ഏറെയും ഗ്രാമ​പ്ര​ദേ​ശങ്ങൾ നിറഞ്ഞ രാജ്യ​മാണ്‌ റൊ​മേ​നിയ. മാറാ​മു​റെഷ്‌, മൊൾഡേ​വിയ, ട്രാൻസിൽവേ​നിയ, ഡൊ​ബ്രൂ​ജാ എന്നിവ ഉൾപ്പെടെ ചരി​ത്ര​പ​ര​വും വൈവി​ധ്യ​മാർന്ന​തു​മായ പല പ്രദേ​ശ​ങ്ങ​ളാ​യി അതു വിഭജി​ക്ക​പ്പെ​ട്ടി​രി​ക്കു​ന്നു. റോമാ​ക്കാർ ഒരിക്ക​ലും ആക്രമി​ച്ചി​ട്ടി​ല്ലാത്ത ഒരേ​യൊ​രു ഭാഗമാണ്‌ വടക്കുള്ള മാറാ​മു​റെഷ്‌. അവിടെ, വിദൂ​ര​ത്തുള്ള മലയോര ഗ്രാമ​ങ്ങ​ളി​ലാണ്‌ ആളുകൾ പാർക്കു​ന്നത്‌. ഡേഷി​യ​ക്കാ​രാ​യി​രുന്ന മുൻത​ല​മു​റ​ക്കാ​രു​ടെ സംസ്‌കാ​രം ഇന്നും അവർ കാത്തു​സൂ​ക്ഷി​ക്കു​ന്നു. കിഴക്കുള്ള മൊൾഡേ​വിയ വീഞ്ഞു​ത്‌പാ​ദന ശാലകൾക്കും ധാതുജല ഉറവു​കൾക്കും 15-ാം നൂറ്റാ​ണ്ടി​ലെ സന്ന്യാസ ആശ്രമ​ങ്ങൾക്കും പേരു​കേ​ട്ട​താണ്‌. തെക്കൻ മേഖല​യായ വാലേ​ക്കി​യ​യി​ലാണ്‌ റൊ​മേ​നി​യ​യി​ലെ ഏറ്റവും വലിയ നഗരവും തലസ്ഥാ​ന​വു​മായ ബൂക്ക​റെസ്റ്റ്‌ സ്ഥിതി​ചെ​യ്യു​ന്നത്‌.

റൊ​മേ​നി​യ​യു​ടെ മധ്യഭാ​ഗത്ത്‌, കാർപാ​ത്തി​യൻ പർവത​നി​ര​ക​ളു​ടെ വൻ കമാന​ത്താൽ പൂർണ​മാ​യും ചുറ്റ​പ്പെ​ട്ടു​കി​ട​ക്കുന്ന ട്രാൻസിൽവേ​നിയ ശരിക്കും ഒരു പീഠഭൂ​മി​യാണ്‌. മധ്യകാ​ല​ഘ​ട്ട​ത്തി​ലെ രമ്യഹർമ്യ​ങ്ങ​ളും നഗരങ്ങ​ളും നാശാ​വ​ശി​ഷ്ട​ങ്ങ​ളും സമൃദ്ധ​മാ​യി കാണ​പ്പെ​ടുന്ന ട്രാൻസിൽവേ​നിയ ലോക​പ്ര​സി​ദ്ധി നേടിയ ഡ്രാക്കുള എന്ന സാങ്കൽപ്പിക രക്തരക്ഷ​സ്സി​ന്റെ ജന്മസ്ഥാ​ന​മാണ്‌. 15-ാം നൂറ്റാ​ണ്ടി​ലെ വ്‌ളാഡ്‌ ഡ്രാക്കൂൾ അഥവാ വ്‌ളാഡ്‌ ദ ഡെവിൾ, വ്‌ളാഡ്‌ റ്റ്‌സെ​പെഷ്‌ (ശത്രു​ക്കളെ സ്‌തം​ഭ​ത്തി​ലേറ്റി വധിച്ചി​രു​ന്ന​തി​നാൽ ഇദ്ദേഹം വ്‌ളാഡ്‌ ഇംപേലർ എന്നും അറിയ​പ്പെ​ട്ടി​രു​ന്നു) എന്നീ രാജകു​മാ​ര​ന്മാ​രാണ്‌ ഡ്രാക്കു​ള​യു​ടെ പൂർവ മാതൃ​കകൾ. ഇവിടം സന്ദർശി​ക്കു​ന്ന​വർക്ക്‌ ഒരുകാ​ലത്ത്‌ അവരുടെ സങ്കേത​ങ്ങ​ളാ​യി​രു​ന്നു​വെന്നു കരുത​പ്പെ​ടുന്ന പല സ്ഥലങ്ങളും കാണാ​നാ​കും.

ഏതാണ്ട്‌ 250 കിലോ​മീ​റ്റർ ദൂരത്തിൽ കരിങ്ക​ട​ലി​നെ പുണർന്നു​കി​ട​ക്കുന്ന ഡൊ​ബ്രൂ​ജാ​യു​ടെ അഭിമാ​ന​മാണ്‌ മനോ​ഹ​ര​മായ ഡാന്യൂബ്‌ നദീമു​ഖ​ത്തു​രുത്ത്‌. യൂറോ​പ്പി​ലെ ഏറ്റവും നീളം​കൂ​ടിയ നദിക​ളിൽ രണ്ടാമ​ത്തേ​തും റൊ​മേ​നി​യ​യു​ടെ തെക്കേ അതിർ തീർക്കു​ന്ന​തു​മായ ഡാന്യൂബ്‌ രാജ്യ​ത്തി​ന്റെ നല്ലൊരു ഭാഗ​ത്തെ​യും പോഷി​പ്പി​ക്കു​ന്നു. 4,300 ചതുരശ്ര കിലോ​മീ​റ്റർ വിസ്‌തീർണ​മു​ള്ള​തും പാരി​സ്ഥി​തി​ക​മാ​യി വൈവി​ധ്യ​മാർന്ന​തു​മായ അതിന്റെ ഡെൽറ്റ അഥവാ നദീമു​ഖ​ത്തു​രുത്ത്‌ യൂറോ​പ്പി​ലെ ഏറ്റവും വലിയ ചതുപ്പു​നില സംരക്ഷണ മേഖല​യാണ്‌. കൂടാതെ 300-ലധികം ഇനം പക്ഷിക​ളും 150 തരം മത്സ്യങ്ങ​ളും വില്ലോ വൃക്ഷം​മു​തൽ ആമ്പൽവ​രെ​യുള്ള 1,200 ഇനം സസ്യങ്ങ​ളും ഇവി​ടെ​യുണ്ട്‌.

 [87-ാം പേജിലെ ചതുരം]

സാമോൾസിസ്‌ ഭക്തി​പ്ര​സ്ഥാ​ന​ത്തിൽനിന്ന്‌ റൊ​മേ​നി​യൻ ഓർത്ത​ഡോ​ക്‌സ്‌ മതത്തി​ലേക്ക്‌

ഇന്നു റൊ​മേ​നിയ എന്നറി​യ​പ്പെ​ടുന്ന ദേശത്ത്‌ നമ്മുടെ പൊതു​യു​ഗ​ത്തി​നു​മു​മ്പുള്ള നൂറ്റാ​ണ്ടു​ക​ളിൽ വസിച്ചി​രു​ന്നത്‌ ഗെറ്റേ​ക​ളും ഡേഷി​യ​രും ആയിരു​ന്നു. പരസ്‌പര ബന്ധമുള്ള രണ്ടു ഗോ​ത്ര​ങ്ങ​ളാ​യി​രു​ന്നു അവ. ആകാശ​ത്തി​ന്റെ​യും മരിച്ച​വ​രു​ടെ​യും ദൈവ​മാ​യി കരുത​പ്പെ​ട്ടി​രുന്ന സാമോൾസി​സി​നെ​യാണ്‌ അവർ ആരാധി​ച്ചി​രു​ന്നത്‌. ഇന്ന്‌ മിക്കവാ​റും എല്ലാ റൊ​മേ​നി​യ​ക്കാ​രും ക്രിസ്‌ത്യാ​നി​ത്വം ആചരി​ക്കു​ന്നു. എങ്ങനെ​യാണ്‌ ഈ മാറ്റം സംഭവി​ച്ചത്‌?

ബാൾക്കൻ ഉപദ്വീ​പിൽ ആധിപ​ത്യം ഉറപ്പി​ക്കാൻ ശ്രമിച്ച റോമിന്‌ ഗെറ്റോ-ഡേഷിയൻ സഖ്യം വലിയ ഒരു ഭീഷണി​യാ​യി​രു​ന്നു. യഥാർഥ​ത്തിൽ, ആ സഖ്യത്തി​ന്റെ രാജാ​വാ​യി​രുന്ന ഡിസെ​ബ്ലുസ്‌ രണ്ടു പ്രാവ​ശ്യം റോമൻ സൈന്യ​ത്തെ തോൽപ്പി​ച്ചു. എന്നിരു​ന്നാ​ലും, പൊതു​യു​ഗം (പൊ.യു.) രണ്ടാം നൂറ്റാ​ണ്ടി​ന്റെ ആരംഭ​ത്തിൽ റോം ജയം നേടു​ക​യും ആ ദേശത്തെ റോമി​ന്റെ ഒരു പ്രവി​ശ്യ​യാ​ക്കു​ക​യും ചെയ്‌തു. വലിയ ഐശ്വ​ര്യ​സ​മൃ​ദ്ധി ആസ്വദി​ച്ചി​രുന്ന ഡേഷിയ (അന്ന്‌ അങ്ങനെ​യാണ്‌ അറിയ​പ്പെ​ട്ടി​രു​ന്നത്‌) അനേകം റോമൻ അധിനി​വേ​ശ​കരെ അവി​ടേക്ക്‌ ആകർഷി​ച്ചു. അവർ ഡേഷി​യ​രു​മാ​യി വിവാ​ഹ​ബ​ന്ധ​ത്തിൽ ഏർപ്പെ​ടു​ക​യും അവരെ ലത്തീൻ ഭാഷ പഠിപ്പി​ക്കു​ക​യും ഇന്നുള്ള റൊ​മേ​നി​യ​ക്കാ​രു​ടെ പൂർവി​കർക്കു ജന്മം നൽകു​ക​യും ചെയ്‌തു.

കുടി​യേ​റ്റ​ക്കാർക്കു പുറമേ, വ്യാപാ​രി​ക​ളും കച്ചവട​ക്കാ​രും നാമധേയ ക്രിസ്‌ത്യാ​നി​ത്വ​ത്തെ ഈ ദേശ​ത്തേക്കു കൊണ്ടു​വന്നു. പൊ.യു. 332-ൽ കോൺസ്റ്റ​ന്റയ്‌ൻ ചക്രവർത്തി ഡാന്യൂ​ബി​ന്റെ വടക്കു ഭാഗത്തു പാർത്തി​രുന്ന ജർമാ​നിക്‌ ഗോ​ത്ര​ങ്ങ​ളു​ടെ സഖ്യമാ​യി​രുന്ന ഗോഥു​ക​ളു​മാ​യി ഒരു സമാധാന ഉടമ്പടി ഉണ്ടാക്കി​യ​പ്പോൾ ക്രൈ​സ്‌ത​വ​ലോ​ക​ത്തി​ന്റെ സ്വാധീ​നം പടർന്നു​പി​ടി​ച്ചു.

1054-ലെ മതപര​മായ പിളർപ്പി​നെ​ത്തു​ടർന്ന്‌, അതായത്‌ പൗരസ്‌ത്യ സഭ റോമൻ സഭയിൽനി​ന്നു വേർപെ​ട്ട​തി​നെ തുടർന്ന്‌, ഈ പ്രദേശം റൊ​മേ​നി​യൻ ഓർത്ത​ഡോ​ക്‌സ്‌ സഭയുടെ ജനയി​താ​വായ പൗരസ്‌ത്യ ഓർത്ത​ഡോ​ക്‌സ്‌ സഭയുടെ സ്വാധീ​ന​ത്തിൻകീ​ഴി​ലാ​യി. 20-ാം നൂറ്റാ​ണ്ടി​ന്റെ അവസാ​ന​മാ​യ​പ്പോ​ഴേ​ക്കും റൊ​മേ​നി​യൻ ഓർത്ത​ഡോ​ക്‌സ്‌ സഭയിൽ 1 കോടി 60 ലക്ഷത്തി​ല​ധി​കം അംഗങ്ങൾ ഉണ്ടായി​രു​ന്നു. അങ്ങനെ അത്‌ ബാൾക്കൻസി​ലെ ഏറ്റവും വലിയ സ്വതന്ത്ര ഓർത്ത​ഡോ​ക്‌സ്‌ സഭ ആയിത്തീർന്നു.

 [98-100 പേജു​ക​ളി​ലെ ചതുരം/ചിത്രം]

ബോംബുവർഷത്തിനിടെ ഗീതാ​ലാ​പ​നം

റ്റിയോഡോർ മിറോൺ

ജനനം: 1909

സ്‌നാപനം: 1943

സംക്ഷിപ്‌ത വിവരം: ജയിലിൽവെച്ച്‌ ബൈബിൾ പഠിച്ചു. നാസി തടങ്കൽപ്പാ​ള​യ​ങ്ങ​ളി​ലും കമ്മ്യൂ​ണിസ്റ്റ്‌ തൊഴിൽപ്പാ​ള​യ​ങ്ങ​ളി​ലും ജയിലു​ക​ളി​ലും 14 വർഷം ചെലവ​ഴി​ച്ചു.

ജർമൻ സേന പിൻവാ​ങ്ങവേ 1944 സെപ്‌റ്റം​ബർ 1-ന്‌, ഞാൻ ഉൾപ്പെടെ 152 സഹോ​ദ​ര​ന്മാ​രെ​യും മറ്റു ജയിൽപ്പു​ള്ളി​ക​ളെ​യും സെർബി​യ​യി​ലെ ബോറി​ലുള്ള തടങ്കൽപ്പാ​ള​യ​ത്തിൽനി​ന്നു ജർമനി​യി​ലേക്കു കൊണ്ടു​പോ​യി. ചില ദിവസ​ങ്ങ​ളിൽ ഞങ്ങൾക്കു ഭക്ഷിക്കാൻ ഒന്നും ലഭിച്ചില്ല. വയലു​കൾക്കു സമീപം വഴി​യോ​രത്തു കിടന്നി​രുന്ന ബീറ്റ്‌റൂ​ട്ടും മറ്റും ലഭിച്ച അവസര​ങ്ങ​ളിൽ അതു ഞങ്ങൾ തുല്യ​മാ​യി പങ്കു​വെച്ചു. നടക്കാൻ കഴിയാ​ത്ത​വി​ധം ആരെങ്കി​ലും തളർന്നു​പോ​യാൽ ശക്തരാ​യവർ അവരെ ഒരു ഉന്തുവ​ണ്ടി​യിൽ തള്ളി​ക്കൊ​ണ്ടു​പോ​കു​മാ​യി​രു​ന്നു.

ഒടുവിൽ ഞങ്ങൾ ഒരു റെയിൽവേ സ്റ്റേഷനിൽ എത്തി​ച്ചേർന്നു. അവിടെ ഏകദേശം നാലു മണിക്കൂർ വിശ്ര​മി​ച്ച​ശേഷം ഒരു ട്രെയി​നി​ന്റെ ചരക്കു കൊണ്ടു​പോ​കുന്ന രണ്ടു കമ്പാർട്ടു​മെ​ന്റു​കൾ ഞങ്ങൾ കാലി​യാ​ക്കി. മേൽക്കൂര ഇല്ലാത്ത ആ കമ്പാർട്ടു​മെ​ന്റു​ക​ളിൽ ആയിരു​ന്നു തുടർന്നുള്ള ഞങ്ങളുടെ യാത്ര. ഇരിക്കാൻ സൗകര്യം ഇല്ലായി​രു​ന്ന​തി​നാൽ നിന്നു യാത്ര​ചെ​യ്യ​ണ​മാ​യി​രു​ന്നു. തണുപ്പ​ക​റ്റാൻ പറ്റിയ വസ്‌ത്രങ്ങൾ ഞങ്ങൾക്കി​ല്ലാ​യി​രു​ന്നു. എല്ലാവർക്കും ഓരോ പുതപ്പു​മാ​ത്ര​മാണ്‌ ഉണ്ടായി​രു​ന്നത്‌. മഴ തുടങ്ങി​യ​പ്പോൾ ഞങ്ങൾ അതു​കൊണ്ട്‌ തല മൂടി. രാത്രി​യി​ലു​ട​നീ​ളം ആ നിലയിൽ യാത്ര ചെയ്‌തു. പിറ്റേന്ന്‌ രാവിലെ പത്തു മണിക്ക്‌ ഒരു ഗ്രാമ​ത്തി​ലൂ​ടെ കടന്നു​പോ​കവേ, രണ്ടു വിമാ​നങ്ങൾ ഞങ്ങളുടെ ട്രെയി​നി​ന്റെ എഞ്ചിനു​നേരെ ബോം​ബാ​ക്ര​മണം നടത്തി. ട്രെയിൻ നിശ്ചല​മാ​യി. ഞങ്ങളുടെ കമ്പാർട്ടു​മെ​ന്റു​കൾ എഞ്ചിന്റെ തൊട്ടു​പി​ന്നി​ലാ​യി​രു​ന്നി​ട്ടും ഞങ്ങളിൽ ആരും കൊല്ല​പ്പെ​ട്ടില്ല. ഈ  സംഭവം പക്ഷേ, യാത്ര​യ്‌ക്കു തടസ്സമാ​യില്ല. മറ്റൊരു എഞ്ചിൻ ഘടിപ്പി​ച്ച​ശേഷം ട്രെയിൻ മുന്നോ​ട്ടു​നീ​ങ്ങി.

ഏകദേശം 100 കിലോ​മീ​റ്റർ പിന്നിട്ട ട്രെയിൻ ഒരു സ്റ്റേഷനിൽ രണ്ടു മണിക്കൂർ നിറു​ത്തി​യി​ട്ടു. അവിടെ ചില സ്‌ത്രീ​പു​രു​ഷ​ന്മാർ ഉരുള​ക്കി​ഴങ്ങു നിറച്ച കുട്ടക​ളു​മാ​യി നിൽക്കു​ന്നതു ഞങ്ങൾ കണ്ടു. അവർ ‘ഉരുള​ക്കി​ഴങ്ങു വിൽക്കു​ന്നവർ’ ആയിരി​ക്കു​മെന്നു ഞങ്ങൾ കരുതി. എന്നാൽ വാസ്‌തവം അതല്ലാ​യി​രു​ന്നു. ഞങ്ങൾക്കു സംഭവിച്ച കാര്യങ്ങൾ കേട്ടറിഞ്ഞ ആത്മീയ സഹോ​ദ​രീ​സ​ഹോ​ദ​ര​ന്മാർ ആയിരു​ന്നു അവർ. ഞങ്ങൾ വിശന്നു​പൊ​രി​ഞ്ഞി​രി​ക്കു​ക​യാ​കു​മെന്ന്‌ അറിഞ്ഞു​കൊണ്ട്‌ ഭക്ഷണവു​മാ​യി എത്തിയ​താണ്‌ അവർ. പുഴു​ങ്ങിയ വലിയ മൂന്നു ഉരുള​ക്കി​ഴ​ങ്ങു​ക​ളും ഒരു കഷണം റൊട്ടി​യും അൽപ്പം ഉപ്പും അവർ ഞങ്ങൾക്ക്‌ ഓരോ​രു​ത്തർക്കും തന്നു. ‘സ്വർഗ​ത്തിൽനി​ന്നുള്ള ഈ മന്ന’ ആയിരു​ന്നു അടുത്ത 48 മണിക്കൂർ ഞങ്ങളെ പുലർത്തി​യത്‌. അപ്പോ​ഴേ​ക്കും ഞങ്ങൾ ഹംഗറി​യി​ലെ സോം​ബോ​റ്റ്‌ഹേ​യിൽ എത്തിയി​രു​ന്നു. അത്‌ ഡിസംബർ ആരംഭ​മാ​യി​രു​ന്നു.

സോം​ബോ​റ്റ്‌ഹേ​യിൽ ശൈത്യ​കാ​ലം ചെലവ​ഴിച്ച ഞങ്ങൾ, മഞ്ഞിന​ടി​യിൽ കിടന്നി​രുന്ന ചോളം ഭക്ഷിച്ചാണ്‌ പ്രധാ​ന​മാ​യും ജീവൻ നിലനി​റു​ത്തി​യത്‌. 1945 മാർച്ച്‌, ഏപ്രിൽ മാസങ്ങ​ളിൽ സുന്ദര​മായ ഈ പട്ടണത്തിൽ ബോം​ബു​വർഷം നടന്നു. അംഗ​ച്ഛേദം സംഭവിച്ച മനുഷ്യ ശരീരങ്ങൾ തെരു​വു​ക​ളിൽ ചിതറി​ക്കി​ടന്നു. അനേകർ നാശശി​ഷ്ട​ങ്ങൾക്ക​ടി​യിൽ കുടു​ങ്ങി​പ്പോ​യി. സഹായ​ത്തി​നാ​യി അവർ നിലവി​ളി​ക്കു​ന്നത്‌ ചില​പ്പോ​ഴൊ​ക്കെ ഞങ്ങൾക്കു കേൾക്കാൻ കഴിഞ്ഞു. മൺവെ​ട്ടി​യും മറ്റ്‌ ആയുധ​ങ്ങ​ളും ഉപയോ​ഗിച്ച്‌ ചില​രെ​യെ​ല്ലാം പുറ​ത്തെ​ടു​ക്കാൻ ഞങ്ങൾക്കു സാധിച്ചു.

ഞങ്ങൾ താമസി​ച്ചി​രുന്ന കെട്ടി​ട​ത്തിന്‌ അടുത്തുള്ള കെട്ടി​ടങ്ങൾ ബോം​ബാ​ക്ര​മ​ണ​ത്തി​നു വിധേ​യ​മാ​യെ​ങ്കി​ലും ഞങ്ങളുടെ കെട്ടി​ട​ത്തിന്‌ ഒരു കുഴപ്പ​വും സംഭവി​ച്ചില്ല. ബോം​ബാ​ക്ര​മണം മുന്നറി​യി​ച്ചു​കൊണ്ട്‌ സൈറൺ മുഴങ്ങു​മ്പോ​ഴെ​ല്ലാം എല്ലാവ​രും സംഭ്രാ​ന്ത​രാ​യി ഒളിക്കാ​നൊ​രി​ടം തേടി പരക്കം​പാ​യു​മാ​യി​രു​ന്നു. ആദ്യം ഞങ്ങളും അങ്ങനെ ചെയ്‌തി​രു​ന്നെ​ങ്കി​ലും ഉചിത​മായ ഒരു സുരക്ഷിത സ്ഥാനം ഇല്ലാതി​രു​ന്ന​തി​നാൽ ഓടി​ന​ട​ക്കു​ന്ന​തിൽ യാതൊ​രു കാര്യ​വും ഇല്ലെന്നു പെട്ടെ​ന്നു​തന്നെ ഞങ്ങൾ തിരി​ച്ച​റി​ഞ്ഞു. അതു​കൊണ്ട്‌ നിൽക്കു​ന്നി​ട​ത്തു​തന്നെ ശാന്തരാ​യി നില​കൊ​ള്ളാൻ ഞങ്ങൾ ശ്രമിച്ചു. താമസി​യാ​തെ ഗാർഡു​ക​ളും ഞങ്ങളോ​ടൊ​പ്പം തങ്ങി. നമ്മുടെ ദൈവം അവരെ​യും രക്ഷി​ച്ചേ​ക്കു​മെന്ന്‌ അവർ പറഞ്ഞു! സോം​ബോ​റ്റ്‌ഹേ​യിൽ താമസിച്ച അവസാന ദിനമായ ഏപ്രിൽ 1 രാത്രി​യിൽ മുമ്പെ​ന്ന​ത്തേ​തി​ലും അധികം ബോം​ബു​വർഷം നടന്നു. എന്നിട്ടും, ഞങ്ങൾ ഞങ്ങളുടെ കെട്ടി​ട​ത്തിൽത്തന്നെ തങ്ങി​ക്കൊണ്ട്‌ യഹോ​വയെ പാട്ടു​പാ​ടി സ്‌തു​തി​ക്കു​ക​യും ഞങ്ങൾക്ക്‌ അനുഭ​വ​വേ​ദ്യ​മായ ശാന്തത​യ്‌ക്കാ​യി അവനോ​ടു നന്ദി പറയു​ക​യും ചെയ്‌തു.—ഫിലി. 4:6, 7.

അടുത്ത ദിവസം ജർമനി​യി​ലേക്കു പോകാൻ ഞങ്ങൾക്ക്‌ ഉത്തരവു ലഭിച്ചു. ഞങ്ങൾക്കു രണ്ടു കുതി​ര​വ​ണ്ടി​കൾ ഉണ്ടായി​രു​ന്നു. അതിൽ കയറി​യും നടന്നും ഞങ്ങൾ 100 കിലോ​മീ​റ്റ​റോ​ളം സഞ്ചരിച്ചു. അങ്ങനെ റഷ്യൻ സേനാ​മു​ഖ​ത്തു​നിന്ന്‌ 13 കിലോ​മീ​റ്റർ അകലെ​യുള്ള ഒരു വനത്തിൽ എത്തി​ച്ചേർന്ന ഞങ്ങൾ ധനിക​നായ ഒരു ഭൂവു​ട​മ​യു​ടെ വക സ്ഥലത്ത്‌ രാത്രി തങ്ങി. പിറ്റേ ദിവസം ഗാർഡു​കൾ ഞങ്ങളെ സ്വത​ന്ത്ര​രാ​ക്കി. അത്രയും നാൾ ഭൗതി​ക​മാ​യും ആത്മീയ​മാ​യും പുലർത്തി​യ​തിൽ ഞങ്ങൾ യഹോ​വ​യോ​ടു നന്ദിയു​ള്ളവർ ആയിരു​ന്നു. നിറക​ണ്ണു​ക​ളോ​ടെ ഞങ്ങൾ പരസ്‌പരം വിടപ​റഞ്ഞു. ചിലർ കാൽന​ട​യാ​യും മറ്റുള്ളവർ ട്രെയി​നി​ലും സ്വന്ത ഭവനങ്ങ​ളി​ലേക്കു യാത്ര​യാ​യി.

[107-ാം പേജിലെ ചതുരം]

ക്രിസ്‌തീയ സ്‌നേഹം പ്രവർത്ത​ന​ത്തിൽ

1946-ൽ റൊ​മേ​നി​യ​യു​ടെ കിഴക്കൻ ഭാഗം ക്ഷാമത്തി​ന്റെ പിടി​യി​ല​മർന്നു. രണ്ടാം ലോക​മ​ഹാ​യു​ദ്ധ​വും അതിന്റെ പരിണ​ത​ഫ​ല​ങ്ങ​ളും റൊ​മേ​നി​യ​യു​ടെ ചില ഭാഗങ്ങളെ അത്ര മോശ​മാ​യി ബാധി​ച്ചി​രു​ന്നില്ല. ദരി​ദ്ര​രെ​ങ്കി​ലും അവിട​ങ്ങ​ളിൽ വസിച്ചി​രുന്ന യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷികൾ, പട്ടിണി​യാൽ വലയുന്ന സഹോ​ദ​ര​ങ്ങൾക്കു ഭക്ഷണവും വസ്‌ത്ര​വും പണവും സംഭാവന ചെയ്‌തു. ഉദാഹ​ര​ണ​ത്തിന്‌, യൂ​ക്രെ​യി​നി​ന്റെ അതിർത്തി​ക്കു സമീപ​ത്തുള്ള സിഗെറ്റ്‌ മാർമാ​റ്റ്യേ എന്ന പട്ടണത്തി​ലെ ഒരു ഉപ്പുഖ​നി​യിൽ വേല ചെയ്‌തി​രുന്ന സാക്ഷികൾ ഖനിക​ളിൽനിന്ന്‌ ഉപ്പു വാങ്ങി അടുത്തുള്ള നഗരങ്ങ​ളി​ലും പട്ടണങ്ങ​ളി​ലും കൊണ്ടു​പോ​യി വിൽക്കു​ക​യും അതിലൂ​ടെ ലഭിച്ച ലാഭം​കൊണ്ട്‌ ചോളം വാങ്ങു​ക​യും ചെയ്‌തു. അതേസ​മയം, ഐക്യ​നാ​ടു​കൾ, സ്വിറ്റ്‌സർലൻഡ്‌, സ്വീഡൻ എന്നിവി​ട​ങ്ങ​ളി​ലും മറ്റു ദേശങ്ങ​ളി​ലു​മുള്ള യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷി​ക​ളും സഹായ​ഹ​സ്‌തം നീട്ടി​ക്കൊ​ടു​ത്തു. അഞ്ചു ടൺ ഭക്ഷ്യവ​സ്‌തു​ക്ക​ളാണ്‌ അവർ സംഭാവന ചെയ്‌തത്‌.

 [124, 125 പേജു​ക​ളി​ലെ ചതുരം/ചിത്രം]

1,600 ബൈബിൾ വാക്യങ്ങൾ ഓർത്തെ​ടു​ക്കാൻ ഞങ്ങൾക്കു കഴിഞ്ഞു

ഡിയോനിസിയ വർച്ചൂ

ജനനം: 1926

സ്‌നാപനം: 1948

സംക്ഷിപ്‌ത വിവരം: 1959 മുതൽ പല ജയിലു​ക​ളി​ലും തൊഴിൽപ്പാ​ള​യ​ങ്ങ​ളി​ലു​മാ​യി അഞ്ചു വർഷത്തി​ല​ധി​കം ചെലവ​ഴി​ച്ചു. 2002-ൽ മരണമ​ടഞ്ഞു.

തടവി​ലാ​യി​രി​ക്കെ കുടും​ബാം​ഗ​ങ്ങ​ളു​മാ​യി ആശയവി​നി​മയം നടത്താൻ ഞങ്ങൾക്ക്‌ അനുവാ​ദം ഉണ്ടായി​രു​ന്നു. ഓരോ മാസവും 5 കിലോ​യു​ടെ ഒരു സമ്മാന​പ്പൊ​തി ഞങ്ങൾക്ക്‌ അയച്ചു​ത​രാൻ കുടും​ബാം​ഗ​ങ്ങളെ അനുവ​ദി​ക്കു​ക​യും ചെയ്‌തി​രു​ന്നു. നിയമി​ച്ചു​കൊ​ടു​ത്തി​രുന്ന ജോലി പൂർത്തി​യാ​ക്കു​ന്ന​വർക്കു​മാ​ത്രമേ സമ്മാന​പ്പൊ​തി​കൾ കൈമാ​റി​യി​രു​ന്നു​ള്ളൂ. എല്ലായ്‌പോ​ഴും ഞങ്ങൾ ഭക്ഷണം തുല്യ​മാ​യി പങ്കിട്ടു​ക​ഴി​ച്ചി​രു​ന്നു. സാധാ​ര​ണ​മാ​യി ഏകദേശം 30 പേർക്കു ഭാഗം വെക്കണ​മാ​യി​രു​ന്നു. ഒരിക്കൽ രണ്ട്‌ ആപ്പിൾ ഞങ്ങൾ ഈ വിധത്തിൽ പങ്കു​വെ​ക്കു​ക​യു​ണ്ടാ​യി. കഷണങ്ങൾ തീരെ​ച്ചെ​റു​താ​യി​രു​ന്നു എന്ന്‌ പ്രത്യേ​കി​ച്ചു പറയേ​ണ്ട​തി​ല്ല​ല്ലോ. എങ്കിലും ഞങ്ങളുടെ വിശപ്പു ശമിപ്പി​ക്കാൻ അതു സഹായി​ച്ചു.

ബൈബി​ളോ ബൈബിൾ പഠനസ​ഹാ​യി​ക​ളോ ഇല്ലായി​രു​ന്നെ​ങ്കിൽപ്പോ​ലും, തടവി​ലാ​കു​ന്ന​തി​നു​മു​മ്പു ഞങ്ങൾ പഠിച്ചി​രുന്ന കാര്യങ്ങൾ ഓർത്തു​കൊ​ണ്ടും പരസ്‌പരം അവ പങ്കു​വെ​ച്ചു​കൊ​ണ്ടും ഞങ്ങൾ ആത്മീയ ബലം നിലനി​റു​ത്തി. ഞങ്ങളുടെ ക്രമീ​ക​ര​ണ​മ​നു​സ​രിച്ച്‌, എല്ലാ ദിവസ​വും രാവിലെ ഒരു സഹോ​ദരൻ ഒരു ബൈബിൾ വാക്യം ഓർമ​യിൽനി​ന്നു പറയണ​മാ​യി​രു​ന്നു. തുടർന്ന്‌ ഞങ്ങളെ​ല്ലാ​വ​രും ആ വാക്യം മന്ദസ്വ​ര​ത്തിൽ ആവർത്തി​ക്കു​ക​യും രാവിലെ 15 മുതൽ 20 വരെ മിനി​ട്ടു​നേ​രത്തെ നിർബ​ന്ധിത നടപ്പു​വേ​ള​യിൽ അതേക്കു​റി​ച്ചു ധ്യാനി​ക്കു​ക​യും ചെയ്യു​മാ​യി​രു​ന്നു. സെല്ലിൽ തിരി​ച്ചെ​ത്തി​യ​ശേഷം 30 മിനിട്ടു നേര​ത്തോ​ളം ഞങ്ങൾ ആ വാക്യ​ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ചുള്ള അഭി​പ്രാ​യങ്ങൾ ചർച്ച ചെയ്യും. 4 മീറ്റർ നീളവും 2 മീറ്റർ വീതി​യു​മുള്ള ഒരു മുറി​യിൽ ഞങ്ങൾ 20 പേർ ഉണ്ടായി​രു​ന്നു. ഞങ്ങൾക്കെ​ല്ലാ​വർക്കും​കൂ​ടി മൊത്തം 1,600 വാക്യങ്ങൾ ഓർക്കാൻ കഴിഞ്ഞു. വിവിധ വിഷയ​ങ്ങ​ളും അതുമാ​യി ബന്ധപ്പെട്ട 20-ഓ 30-ഓ വാക്യ​ങ്ങ​ളും ഉച്ചസമ​യത്ത്‌ ഞങ്ങൾ പരിചി​ന്തി​ച്ചു. എല്ലാവ​രും അത്‌ ഓർമ​യിൽ സൂക്ഷിച്ചു.

ഏറെ ബൈബിൾ വാക്യങ്ങൾ ഓർത്തു​വെ​ക്കാ​നുള്ള പ്രായ​മൊ​ക്കെ കഴി​ഞ്ഞെ​ന്നാ​യി​രു​ന്നു ഒരു സഹോ​ദ​രന്‌ ആദ്യ​മൊ​ക്കെ തോന്നി​യത്‌. എന്നാൽ സ്വന്തം പ്രാപ്‌തി​യെ​ക്കു​റിച്ച്‌ അദ്ദേഹ​ത്തി​നു ശരിയായ അവബോ​ധം ഉണ്ടായി​രു​ന്നില്ല. ഞങ്ങൾ ഏകദേശം 20 പ്രാവ​ശ്യം വാക്യങ്ങൾ ഉച്ചത്തിൽ ആവർത്തി​ക്കു​ന്നതു കേട്ടു​ക​ഴി​ഞ്ഞ​പ്പോൾ ധാരാളം തിരു​വെ​ഴു​ത്തു​കൾ ഓർമി​ക്കാ​നും പറയാ​നും അദ്ദേഹ​ത്തി​നും സാധിച്ചു. അതു സഹോ​ദ​രന്‌ എന്തെന്നി​ല്ലാത്ത സന്തോഷം കൈവ​രു​ത്തി!

ഞങ്ങൾ വിശന്നു തളർന്നി​രു​ന്നെ​ങ്കി​ലും യഹോവ ഞങ്ങളെ ആത്മീയ​മാ​യി പോഷി​പ്പി​ക്കു​ക​യും ശക്തരായി നിലനി​റു​ത്തു​ക​യും ചെയ്‌തു. ജയിൽമോ​ചി​ത​രാ​യ​ശേ​ഷ​വും വിശ്വാ​സം തകർക്കു​ക​യെന്ന ഉദ്ദേശ്യ​ത്തിൽ സെക്യൂ​രി​റ്റേറ്റ്‌ ഏജന്റു​മാർ ഞങ്ങളെ ഉപദ്ര​വി​ച്ചി​രു​ന്നു. അതു​കൊണ്ട്‌ തുടർന്നും ഞങ്ങൾ ആത്മീയത കാത്തു​സൂ​ക്ഷി​ക്കേ​ണ്ടി​യി​രു​ന്നു.

 [132, 133 പേജു​ക​ളി​ലെ ചതുരം]

പകർപ്പെടുക്കുന്ന വിധങ്ങൾ

കൈ​കൊണ്ട്‌ പകർപ്പു​കൾ എഴുതി​യു​ണ്ടാ​ക്കു​ന്ന​താ​യി​രു​ന്നു 1950-കളിൽ ബൈബിൾ പഠന സഹായി​ക​ളു​ടെ പകർപ്പെ​ടു​ക്കാൻ അവലം​ബി​ച്ചി​രുന്ന ഏറ്റവും ലളിത​വും സൗകര്യ​പ്ര​ദ​വു​മായ വിധം. കാർബൺ പേപ്പറി​ന്റെ സഹായ​ത്താ​ലാണ്‌ മിക്ക​പ്പോ​ഴും ഇതു ചെയ്‌തി​രു​ന്നത്‌. ഏറെ സമയ​മെ​ടു​ക്കു​ന്ന​തും മടുപ്പി​ക്കു​ന്ന​തും ആയിരു​ന്നെ​ങ്കി​ലും ഈ രീതിക്ക്‌ വിശേ​ഷാൽ ഗുണക​ര​മായ മറ്റൊരു ഫലം ഉണ്ടായി​രു​ന്നു—വിവര​ങ്ങ​ളിൽ മിക്കതും പകർപ്പെ​ഴു​ത്തു​കാർ ഓർത്തി​രു​ന്നു. അതു​കൊണ്ട്‌ പിന്നീട്‌, തടവി​ലാ​ക്ക​പ്പെ​ട്ട​പ്പോൾ മറ്റുള്ള​വർക്ക്‌ വർധിച്ച ആത്മീയ പ്രോ​ത്സാ​ഹനം നൽകാൻ അവർക്കു കഴിഞ്ഞു. ടൈപ്പ്‌​റൈ​റ്റ​റു​ക​ളും സഹോ​ദ​രങ്ങൾ ഉപയോ​ഗി​ച്ചി​രു​ന്നു. എന്നാൽ അവ പോലീ​സിൽ രജിസ്റ്റർ ചെയ്യണ​മാ​യി​രു​ന്നു. അതൊട്ട്‌ എളുപ്പ​വു​മ​ല്ലാ​യി​രു​ന്നു.

1950-കളുടെ ഒടുവിൽ, മിമി​യോ​ഗ്രാഫ്‌ അഥവാ സ്റ്റെൻസിൽ പകർപ്പെ​ടു​പ്പു സംവി​ധാ​നം പ്രചാ​ര​ത്തിൽ വന്നു. സ്റ്റെൻസിൽ ഉണ്ടാക്കാൻ സഹോ​ദ​രങ്ങൾ ആദ്യം​തന്നെ പശ, ജലാറ്റിൻ, മെഴുക്‌ എന്നിവ കൂട്ടി​ച്ചേർത്തു​ണ്ടാ​ക്കിയ ഒരു മിശ്രി​തം ദീർഘ​ച​തു​രാ​കൃ​തി​യി​ലുള്ള മിനു​സ​മുള്ള ഒരു പ്രതല​ത്തിൽ—ചില്ലാണ്‌ ഇതിന്‌ ഉത്തമം—കട്ടികു​റച്ചു പുരട്ടു​ന്നു. സ്വന്തമാ​യി നിർമി​ച്ചെ​ടുത്ത ഒരു പ്രത്യേക മഷിയു​പ​യോ​ഗിച്ച്‌ പാഠഭാ​ഗം കടലാ​സ്സിൽ ഇംബോസ്‌ ചെയ്യുന്നു. മഷി ഉണങ്ങി​ക്ക​ഴി​യു​മ്പോൾ, മെഴു​കു​പു​രണ്ട പ്രതല​ത്തിൽ കടലാസ്‌ ഒരേ​പോ​ലെ അമർത്തി സ്റ്റെൻസിൽ തയ്യാറാ​ക്കു​ന്നു. എന്നാൽ ഈ സ്റ്റെൻസി​ലു​കൾക്ക്‌ അധികം ആയുസ്സി​ല്ലാ​തി​രു​ന്ന​തി​നാൽ സഹോ​ദ​ര​ങ്ങൾക്ക്‌ എപ്പോ​ഴും പുതിയവ ഉണ്ടാ​ക്കേ​ണ്ടി​വന്നു. കൈ​യെ​ഴു​ത്തു​പ്ര​തി​ക​ളു​ടെ കാര്യ​ത്തി​ലെ​ന്ന​പോ​ലെ സ്റ്റെൻസി​ലു​കൾക്കും ഒരു പ്രശ്‌ന​മു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു, ആരാണ്‌ എഴുതി​യ​തെന്നു കൈ​യെ​ഴു​ത്തു​നോ​ക്കി മനസ്സി​ലാ​ക്കാൻ കഴിയു​മാ​യി​രു​ന്നു.

1970-കൾ മുതൽ നിരോ​ധനം നിലവി​ലി​രുന്ന അവസാന വർഷങ്ങൾവരെ സഹോ​ദ​രങ്ങൾ, കൊണ്ടു​ന​ട​ക്കാ​വു​ന്ന​തും കൈ​കൊ​ണ്ടു പ്രവർത്തി​പ്പി​ക്കാ​വു​ന്ന​തു​മായ പത്തില​ധി​കം പകർപ്പെ​ടു​പ്പു യന്ത്രങ്ങൾ നിർമിച്ച്‌ ഉപയോ​ഗി​ച്ചു. ഓസ്‌ട്രി​യ​യിൽനി​ന്നുള്ള ഒരു മോഡ​ലി​നെ അടിസ്ഥാ​ന​മാ​ക്കി നിർമിച്ച ആ മെഷീ​നു​ക​ളിൽ പ്ലാസ്റ്റിക്‌ കോട്ടി​ങ്ങുള്ള കടലാ​സാണ്‌ പ്രിന്റിങ്‌ പ്ലേറ്റായി ഉപയോ​ഗി​ച്ചി​രു​ന്നത്‌. സഹോ​ദ​രങ്ങൾ ആ മെഷീന്‌ ദ മിൽ എന്നു പേരിട്ടു. 1970-കളുടെ ഒടുക്കം​മു​തൽ ചുരുക്കം ചില ഷീറ്റ്‌ഫെഡ്‌ ഓഫ്‌സെറ്റ്‌ പകർപ്പെ​ടു​പ്പു യന്ത്രങ്ങൾ ലഭി​ച്ചെ​ങ്കി​ലും പ്ലേറ്റുകൾ നിർമി​ക്കാൻ കഴിയാ​തെ​പോ​യ​തി​നാൽ അവ ഉപയോ​ഗ​ശൂ​ന്യ​മാ​യി​ക്കി​ടന്നു. എന്നിരു​ന്നാ​ലും 1985 മുതൽ, അന്ന്‌ ചെക്കോ​സ്ലോ​വാ​ക്യ എന്നറി​യ​പ്പെ​ട്ടി​രുന്ന സ്ഥലത്തു​നി​ന്നെ​ത്തിയ കെമിക്കൽ എഞ്ചിനീ​യ​റായ ഒരു സഹോ​ദരൻ പ്ലേറ്റുകൾ നിർമി​ക്കു​ന്നത്‌ എങ്ങനെ​യെന്നു സഹോ​ദ​ര​ങ്ങളെ പഠിപ്പി​ച്ചു. അതേത്തു​ടർന്ന്‌ പകർപ്പു​ക​ളു​ടെ ഗുണ​മേ​ന്മ​യും ഉത്‌പാ​ദ​ന​നി​ര​ക്കും ഗണ്യമാ​യി മെച്ച​പ്പെട്ടു.

 [136, 137 പേജു​ക​ളി​ലെ ചതുരം/ചിത്രം]

യഹോവ എന്നെ പരിശീ​ലി​പ്പി​ച്ചു

നിക്കോലൈയെ ബെന്റാറൂ

ജനനം: 1957

സ്‌നാപനം: 1976

സംക്ഷിപ്‌ത വിവരം: കമ്മ്യൂ​ണിസ്റ്റ്‌ ഭരണകാ​ലത്ത്‌ ഒരു പ്രിന്റ​റാ​യി പ്രവർത്തി​ച്ചു. ഇപ്പോൾ ഭാര്യ വെറോ​നി​ക്കാ​യു​മൊത്ത്‌ ഒരു പ്രത്യേക പയനി​യ​റാ​യി സേവി​ക്കു​ന്നു.

സസിലി പട്ടണത്തിൽവെച്ച്‌ 1972-ലാണ്‌ ഞാൻ ബൈബിൾ പഠിക്കാൻ തുടങ്ങി​യത്‌. നാലു വർഷങ്ങൾക്കു​ശേഷം, 18 വയസ്സു​ള്ള​പ്പോൾ ഞാൻ സ്‌നാ​പ​ന​മേറ്റു. വേല നിരോ​ധി​ക്ക​പ്പെ​ട്ടി​രു​ന്ന​തി​നാൽ പുസ്‌ത​കാ​ധ്യ​യന കൂട്ടത്തി​ലെ അംഗങ്ങൾ ഉൾക്കൊ​ള്ളുന്ന ചെറിയ കൂട്ടങ്ങ​ളി​ലാണ്‌ അന്നു യോഗങ്ങൾ നടത്തി​യി​രു​ന്നത്‌. എന്നിരു​ന്നാ​ലും ആത്മീയ ഭക്ഷണം ഞങ്ങൾക്കു ക്രമമാ​യി ലഭിച്ചി​രു​ന്നു. റെക്കോർഡ്‌ ചെയ്‌ത ശബ്ദവും കളർ​സ്ലൈ​ഡു​ക​ളും കോർത്തി​ണക്കി അവതരി​പ്പി​ച്ചി​രുന്ന ബൈബിൾ നാടക​ങ്ങൾപോ​ലും അക്കൂട്ട​ത്തിൽപ്പെ​ട്ടി​രു​ന്നു.

സ്‌നാ​പ​ന​ത്തി​നു​ശേഷം എനിക്കു ലഭിച്ച ആദ്യനി​യ​മനം സ്ലൈഡ്‌ പ്രൊ​ജക്ടർ പ്രവർത്തി​പ്പി​ക്കുക എന്നതാ​യി​രു​ന്നു. രണ്ടു വർഷത്തി​നു​ശേഷം, പ്രാ​ദേ​ശി​ക​മായ ഞങ്ങളുടെ രഹസ്യ അച്ചടിക്ക്‌ ആവശ്യ​മായ കടലാസ്‌ വാങ്ങു​ക​യെന്ന കൂടു​ത​ലായ പദവി​യും എനിക്കു ലഭിച്ചു. 1980-ൽ ഞാൻ അച്ചടി പഠിക്കു​ക​യും വീക്ഷാ​ഗോ​പു​ര​വും ഉണരുക!യും മറ്റു പ്രസി​ദ്ധീ​ക​ര​ണ​ങ്ങ​ളും ഉത്‌പാ​ദി​പ്പി​ക്കു​ന്ന​തിൽ സഹായി​ക്കു​ക​യും ചെയ്‌തു. അതിനാ​യി ഞങ്ങൾ ഒരു മിമി​യോ​ഗ്രാ​ഫും കൈ​കൊ​ണ്ടു പ്രവർത്തി​പ്പി​ക്കുന്ന മറ്റൊരു ചെറിയ പ്രസ്സും ഉപയോ​ഗി​ച്ചു.

അതിനി​ടെ, ഞാൻ വെറോ​നി​ക്കാ​യെ കണ്ടുമു​ട്ടു​ക​യും വിവാഹം കഴിക്കു​ക​യും ചെയ്‌തു. യഹോ​വ​യോ​ടുള്ള വിശ്വ​സ്‌തത തെളി​യി​ച്ചി​രുന്ന ഒരു ഉത്തമ സഹോ​ദ​രി​യാ​യി​രുന്ന വെറോ​നി​ക്കാ വേലയിൽ എനിക്കു വളരെ സഹായ​മാ​യി​രു​ന്നു. 1981-ൽ ഓസ്‌ട്രിയ ബ്രാഞ്ചിൽനി​ന്നെ​ത്തിയ ഓട്ടോ കൂഗ്ലിച്ച്‌ ഞങ്ങളുടെ ഏറ്റവും ആദ്യത്തെ ഷീറ്റ്‌ഫെഡ്‌ ഓഫ്‌സെറ്റ്‌ പകർപ്പെ​ടു​പ്പു യന്ത്രം പ്രവർത്തി​പ്പി​ക്കാൻ എന്നെ പഠിപ്പി​ച്ചു. 1987-ൽ ക്ലൂഷ്‌-നാപോ​ക്ക​യിൽ രണ്ടാമത്തെ പ്രസ്‌ സ്ഥാപി​ച്ച​പ്പോൾ അതു പ്രവർത്തി​പ്പി​ക്കു​ന്ന​വരെ പരിശീ​ലി​പ്പി​ക്കാൻ എന്നെ നിയമി​ച്ചു.

1990-ൽ നിരോ​ധനം നീങ്ങി​യ​ശേഷം, വെറോ​നി​ക്കാ​യും ഞാനും ഞങ്ങളുടെ പുത്രൻ ഫ്‌ളോ​റി​നും സാഹി​ത്യം അച്ചടിച്ചു വിതരണം ചെയ്യുന്ന വേലയിൽ എട്ടു മാസം തുടർന്നു. അച്ചടിച്ച താളുകൾ അവയുടെ ക്രമത്തിൽ അടുക്കി​വെ​ക്കുന്ന ചുമതല ഫ്‌ളോ​റി​നാ​യി​രു​ന്നു. അതിനു​ശേ​ഷ​മാണ്‌ അത്‌ അമർത്തി, അരികു മുറിച്ച്‌, പിൻ ചെയ്‌ത്‌, പായ്‌ക്കിങ്‌ നടത്തി കയറ്റി അയയ്‌ക്കു​ന്ന​തെ​ല്ലാം. 2002-ൽ ഞങ്ങൾ മൂന്നു പേരെ​യും മിസിൽ പട്ടണത്തിൽ പയനി​യർമാ​രാ​യി നിയമി​ച്ചു. ബൂക്ക​റെ​സ്റ്റിൽനിന്ന്‌ ഏകദേശം 80 കിലോ​മീ​റ്റർ വടക്കു​മാ​റി​യുള്ള മിസി​ലി​ലെ ജനസംഖ്യ 15,000 ആണ്‌. വെറോ​നി​ക്കാ​യും ഞാനും പ്രത്യേക പയനി​യർമാ​രാ​യും ഫ്‌ളോ​റിൻ സാധാരണ പയനി​യ​റാ​യും സേവി​ക്കു​ന്നു.

 [139, 140 പേജു​ക​ളി​ലെ ചതുരം/ചിത്രം]

യഹോവ ശത്രു​വി​നെ അന്ധനാക്കി

എനാ വിയൂ​സെൻകൂ

ജനനം: 1951

സ്‌നാപനം: 1965

സംക്ഷിപ്‌ത വിവരം: കൗമാ​ര​ത്തി​ന്റെ പ്രാരം​ഭം​മു​തൽക്കേ സാഹി​ത്യ​ങ്ങ​ളു​ടെ പകർപ്പെ​ടു​ക്കാൻ മാതാ​പി​താ​ക്കളെ സഹായി​ച്ചു. പിന്നീട്‌, പ്രസി​ദ്ധീ​ക​ര​ണങ്ങൾ യൂ​ക്രേ​നി​യ​നി​ലേക്കു പരിഭാ​ഷ​പ്പെ​ടു​ത്തു​ന്ന​തിൽ പങ്കുപറ്റി.

വർഷം 1968. ഒരു ദിവസം, വീക്ഷാ​ഗോ​പു​ര​ത്തി​ന്റെ പകർപ്പെ​ടു​ക്കാ​നാ​യി ഞാൻ അതു സ്റ്റെൻസിൽ പേപ്പറു​ക​ളിൽ എഴുതു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു. ക്രിസ്‌തീയ യോഗ​ത്തി​നു പോകു​ന്ന​തി​നു​മു​മ്പാ​യി സ്റ്റെൻസിൽ പേപ്പറു​കൾ ഒളിച്ചു​വെ​ക്കാൻ മറന്നു​പോ​യി. പാതി​രാ​ത്രിക്ക്‌ വീട്ടിൽ തിരി​ച്ചെ​ത്തിയ ഉടൻതന്നെ ഒരു കാർ വന്നുനിൽക്കുന്ന ശബ്ദം ഞാൻ കേട്ടു. ആരാ​ണെന്നു നോക്കാൻ കഴിയു​ന്ന​തി​നു​മുമ്പ്‌, വീടു പരി​ശോ​ധി​ക്കാ​നുള്ള വാറണ്ടു​മാ​യി അഞ്ചു സെക്യൂ​രി​റ്റേറ്റ്‌ ഏജന്റു​മാർ വീട്ടി​ലേക്കു കയറി​വന്നു. ഭയപ്പെ​ട്ടു​പോ​യെ​ങ്കി​ലും ഞാൻ ഒരു വിധത്തിൽ ആത്മസം​യ​മനം പാലി​ച്ചു​നി​ന്നു. അതേസ​മയം, എന്റെ അശ്രദ്ധ​യ്‌ക്ക്‌ എന്നോടു ക്ഷമിക്കാൻ അപേക്ഷി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടും ജോലി​സാ​മ​ഗ്രി​കൾ ഇനി​യൊ​രി​ക്ക​ലും വെളി​യി​ലി​ട്ടി​ട്ടു പോകു​ക​യി​ല്ലെന്നു വാക്കു​കൊ​ടു​ത്തു​കൊ​ണ്ടും ഞാൻ യഹോ​വ​യോ​ടു പ്രാർഥി​ച്ചു.

കാർ വന്നുനിൽക്കുന്ന ശബ്ദം കേട്ടയു​ടൻതന്നെ ഞാൻ പെട്ടെന്ന്‌ ഒരു തുണി​കൊണ്ട്‌ പേപ്പറു​കൾ മൂടി​യി​ട്ടി​രു​ന്നു. അതിനു തൊട്ട​ടു​ത്തുള്ള മേശയ്‌ക്ക​രു​കി​ലാണ്‌ ഓഫീസർ പോയി ഇരുന്നത്‌. പരി​ശോ​ധന കഴിയു​ന്ന​തു​വരെ ഏതാനും മണിക്കൂ​റു​കൾ അദ്ദേഹം അവി​ടെ​ത്തന്നെ ഇരുന്നു. സ്റ്റെൻസിൽ പേപ്പറു​കൾക്ക്‌ ഏതാനും ഇഞ്ചുകൾ അകലെ​യി​രു​ന്നു​കൊണ്ട്‌ റിപ്പോർട്ട്‌ തയ്യാറാ​ക്കു​ന്ന​തി​നി​ടെ പല പ്രാവ​ശ്യം അദ്ദേഹം അതിനു​മു​ക​ളി​ലുള്ള തുണി നേരെ​യാ​ക്കി​യി​രു​ന്നു. ഏജന്റു​മാർ, വീട്ടി​നു​ള്ളി​ലോ ഏതെങ്കി​ലും വ്യക്തി​യു​ടെ പക്കലോ നിരോ​ധി​ക്ക​പ്പെട്ട സാഹി​ത്യ​ങ്ങൾ കണ്ടെത്തി​യി​ല്ലെ​ന്നാ​യി​രു​ന്നു അദ്ദേഹ​ത്തി​ന്റെ റിപ്പോർട്ടിൽ ഉണ്ടായി​രു​ന്നത്‌.

എങ്കിലും അവർ ഡാഡിയെ ബായാ-മാറേ​യി​ലേക്കു കൂട്ടി​ക്കൊ​ണ്ടു​പോ​യി. മമ്മിയും ഞാനും അദ്ദേഹ​ത്തെ​പ്രതി ഉള്ളുരു​കി പ്രാർഥി​ക്കു​ക​യും ആ രാത്രി​യിൽ ഞങ്ങളെ സംരക്ഷി​ച്ച​തിന്‌ യഹോ​വ​യ്‌ക്കു നന്ദി പറയു​ക​യും ചെയ്‌തു. ആശ്വാ​സ​ക​ര​മെന്നു പറയട്ടെ, ഏതാനും ദിവസ​ങ്ങൾക്കു​ള്ളിൽ ഡാഡി തിരി​ച്ചെത്തി.

ഏറെക്കാ​ലം കഴിയു​ന്ന​തി​നു​മുമ്പ്‌, ചില പ്രസി​ദ്ധീ​ക​ര​ണ​ങ്ങ​ളു​ടെ പകർപ്പെ​ഴു​തി​ക്കൊ​ണ്ടി​രുന്ന സമയത്ത്‌ വീണ്ടും ഒരു കാർ വീടിനു വെളി​യിൽ വന്നുനിൽക്കുന്ന ശബ്ദം ഞാൻ കേട്ടു. ലൈറ്റു​കൾ അണച്ച​ശേഷം ഞാൻ ഓടി​ച്ചെന്ന്‌ ജനലിന്റെ കർട്ടനി​ട​യി​ലൂ​ടെ പുറ​ത്തേക്ക്‌ ഒളിഞ്ഞു നോക്കി. കുറെ ഉദ്യോ​ഗസ്ഥർ കാറിൽനി​ന്നി​റങ്ങി റോഡി​ന്റെ എതിർവ​ശ​ത്തുള്ള ഒരു വീട്ടി​ലേക്കു പ്രവേ​ശി​ക്കു​ന്ന​താ​ണു ഞാൻ കണ്ടത്‌. തോൾഭാ​ഗത്ത്‌ തിളങ്ങുന്ന പദവി​മു​ദ്രകൾ പതിച്ച യൂണി​ഫോ​റം അവരെ​ല്ലാ​വ​രും ധരിച്ചി​രു​ന്നു. പിറ്റേ രാത്രി​യിൽ മറ്റൊരു കൂട്ടം ഉദ്യോ​ഗ​സ്ഥ​രാണ്‌ എത്തിയത്‌. അവരെ​ല്ലാം സെക്യൂ​രി​റ്റേറ്റ്‌ ചാരന്മാ​രാ​യി​രി​ക്കാ​മെന്ന ഞങ്ങളുടെ സംശയം അതോടെ ഉറപ്പായി. എങ്കിലും ഞങ്ങൾ തുടർന്നും പകർപ്പെ​ടു​പ്പു വേല ചെയ്‌തു​കൊ​ണ്ടി​രു​ന്നു. എന്നാൽ പിടി​ക്ക​പ്പെ​ടാ​തി​രി​ക്കാൻ വീടിന്റെ പുറകി​ലുള്ള തോട്ട​ത്തി​ലൂ​ടെ​യാണ്‌ ഞങ്ങൾ സാഹി​ത്യം പുറത്തു കടത്തി​യി​രു​ന്നത്‌.

“ശത്രു​വി​നും നമുക്കു​മി​ട​യി​ലുള്ള വഴി, ഇസ്രാ​യേ​ല്യർക്കും ഈജി​പ്‌തു​കാർക്കും മധ്യേ നിന്നി​രുന്ന മേഘസ്‌തം​ഭം​പോ​ലെ​യാണ്‌” എന്ന്‌ ഡാഡി പറയു​മാ​യി​രു​ന്നു. (പുറ. 14:19, 20) ഡാഡി​യു​ടെ അഭി​പ്രാ​യം എത്ര ശരിയാ​യി​രു​ന്നെന്ന്‌ സ്വന്തം അനുഭ​വ​ത്തി​ലൂ​ടെ ഞാൻ മനസ്സി​ലാ​ക്കി!

 [143, 144 പേജു​ക​ളി​ലെ ചതുരം/ചിത്രം]

പൊട്ടിയ പുകക്കു​ഴൽ രക്ഷയാ​യ​പ്പോൾ

ട്രായാൻ കിറാ

ജനനം: 1946

സ്‌നാപനം: 1965

സംക്ഷിപ്‌ത വിവരം: നിരോ​ധ​ന​കാ​ലത്ത്‌ സാഹി​ത്യം ഉത്‌പാ​ദി​പ്പി​ച്ചു വിതരണം ചെയ്യു​ന്ന​തിൽ ഉത്തരവാ​ദി​ത്വം വഹിച്ചി​രുന്ന സഹോ​ദ​ര​ന്മാ​രിൽ ഒരാൾ.

വേനൽക്കാ​ലത്തെ ഒരു ഞായറാഴ്‌ച ദിവസം. രാവി​ലെ​തന്നെ സാഹി​ത്യ​ങ്ങ​ളു​ടെ എട്ടു കെട്ടുകൾ ഞാൻ കാറിൽ നിറച്ചു. ഡിക്കി​ക്കു​ള്ളിൽ എല്ലാ കെട്ടു​കൾക്കും സ്ഥലം ഇല്ലാതി​രു​ന്ന​തി​നാൽ, പിൻസീറ്റ്‌ എടുത്തു​മാ​റ്റി​യ​ശേഷം മിച്ചമുള്ള കെട്ടുകൾ അവിടെ വെക്കു​ക​യും അതിനു​മു​ക​ളിൽ പുതപ്പു വിരി​ക്കു​ക​യും ചെയ്‌തു. കൂടാതെ ഏറ്റവും മുകളി​ലാ​യി ഒരു തലയി​ണ​യും ഇട്ടു. ആരെങ്കി​ലും ഉള്ളി​ലേ​ക്കെത്തി നോക്കി​യാൽ ഞങ്ങൾ കുടും​ബ​സ​മേതം ബീച്ചിൽ പോകു​ന്ന​താ​ണെന്നേ വിചാ​രി​ക്കു​മാ​യി​രു​ന്നു​ള്ളൂ. കൂടു​ത​ലായ മുൻക​രു​ത​ലെ​ന്ന​വണ്ണം, ഡിക്കി​ക്കു​ള്ളി​ലുള്ള കെട്ടു​ക​ളും ഞാൻ ഒരു പുതപ്പു​കൊ​ണ്ടു മൂടി​യി​രു​ന്നു.

യഹോ​വ​യു​ടെ അനു​ഗ്ര​ഹ​ത്തി​നാ​യി പ്രാർഥി​ച്ച​ശേഷം ഭാര്യ​യും രണ്ട്‌ ആൺമക്ക​ളും മകളും ഉൾപ്പെടെ ഞങ്ങൾ അഞ്ചു പേർ യാത്ര തിരിച്ചു. റ്റിർഗു-മൂറെ​ഷി​ലും ബ്രാ​ഷൊ​വി​ലു​മാ​യി​രു​ന്നു സാഹി​ത്യം എത്തിച്ചു​കൊ​ടു​ക്കേ​ണ്ടി​യി​രു​ന്നത്‌. യാത്രാ​മ​ധ്യേ ഞങ്ങൾ ഒരുമി​ച്ചു രാജ്യ​ഗീ​തങ്ങൾ പാടി​ക്കൊ​ണ്ടി​രു​ന്നു. ഏകദേശം 100 കിലോ​മീ​റ്റർ സഞ്ചരി​ച്ച​ശേഷം, കുറെ​ദൂ​രം കുണ്ടും കുഴി​യും നിറഞ്ഞ റോഡി​ലൂ​ടെ ഞങ്ങൾക്കു പോ​കേ​ണ്ടി​യി​രു​ന്നു. കാറി​നു​ള്ളിൽ നല്ല ഭാരമു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്ന​തി​നാൽ, പുകക്കു​ഴൽ റോഡിൽ എവി​ടെ​യോ തട്ടി പൊട്ടി​പ്പോ​യി. കാർ ഓരം​ചേർത്തു നിറു​ത്തി​യ​ശേഷം കുഴലി​ന്റെ പൊട്ടിയ ഭാഗം എടുത്ത്‌ ഡിക്കി​ക്കു​ള്ളി​ലുള്ള സ്റ്റെപ്പിനി ടയറിന്റെ അടുത്ത്‌ പുതപ്പി​നു മുകളി​ലാ​യി ഇട്ടു. തുടർന്നുള്ള യാത്ര​യി​ലു​ട​നീ​ളം ഞങ്ങളുടെ കാറിനു ഭയങ്കര ശബ്ദമാ​യി​രു​ന്നു.

ലൂഡോഷ്‌ പട്ടണത്തി​ലെ​ത്തി​യ​പ്പോൾ ഒരു പോലീ​സു​കാ​രൻ ഞങ്ങളെ തടഞ്ഞു. വാഹനം നല്ല നിലയി​ലാ​ണോ​യെന്നു പരി​ശോ​ധി​ക്കു​ക​യെ​ന്ന​താ​യി​രു​ന്നു അദ്ദേഹ​ത്തി​ന്റെ ലക്ഷ്യം. എഞ്ചിൻ നമ്പർ നോക്കു​ക​യും ഹോണും വൈപ്പ​റു​ക​ളും ലൈറ്റു​ക​ളും മറ്റും പരി​ശോ​ധി​ക്കു​ക​യും ചെയ്‌ത​ശേഷം, സ്റ്റെപ്പിനി ടയർ കാണണ​മെന്ന്‌ അദ്ദേഹം ആവശ്യ​പ്പെട്ടു. കാറിന്റെ പുറകി​ലേക്കു നീങ്ങു​ന്ന​തി​നി​ട​യിൽ കുനിഞ്ഞ്‌ ഭാര്യ​യോ​ടും മക്കളോ​ടു​മാ​യി ഞാൻ മന്ത്രിച്ചു: “എല്ലാവ​രും പ്രാർഥി​ച്ചോ​ളൂ. യഹോ​വ​യ്‌ക്കു​മാ​ത്രമേ നമ്മെ രക്ഷിക്കാ​നാ​കൂ.”

ഞാൻ ഡിക്കി തുറന്ന​തും പൊട്ടിയ പുകക്കു​ഴൽ പോലീ​സു​കാ​രന്റെ ദൃഷ്ടി​യിൽപ്പെട്ടു. “എന്താണിത്‌? നിങ്ങൾ ഇതിനു പിഴ​കെ​ട്ടി​യി​ട്ടു പോയാൽ മതി!” അദ്ദേഹം പറഞ്ഞു. ഒരു കുഴപ്പം കണ്ടുപി​ടി​ച്ച​തി​ലുള്ള ചാരി​താർഥ്യ​ത്തോ​ടെ അദ്ദേഹം പരി​ശോ​ധന മതിയാ​ക്കി. ഡിക്കി അടച്ചിട്ട്‌ ആശ്വാ​സ​പൂർവം ഞാൻ ദീർഘ​നി​ശ്വാ​സം ഉതിർത്തു. പിഴയ​ട​യ്‌ക്കാൻ ഇത്രയും സന്തോഷം തോന്നിയ ഒരവസരം ജീവി​ത​ത്തി​ലു​ണ്ടാ​യി​ട്ടില്ല! തലനാ​രി​ഴ​യ്‌ക്കുള്ള ആ രക്ഷപ്പെ​ട​ലി​നു​ശേഷം മറ്റു തടസ്സങ്ങ​ളൊ​ന്നും​തന്നെ ഞങ്ങൾക്കു നേരി​ട്ടില്ല. അങ്ങനെ, സാഹി​ത്യം കൃത്യ​സ്ഥ​ല​ങ്ങ​ളിൽ എത്തിക്കാൻ ഞങ്ങൾക്കു സാധിച്ചു.

 [147-149 പേജു​ക​ളി​ലെ ചതുരം/ചിത്രം]

സെക്യൂരിറ്റേറ്റുമായി ഒരു കൂടി​ക്കാ​ഴ്‌ച

വിയോറിക്കാ ഫിലിപ്പ്‌

ജനനം: 1953

സ്‌നാപനം: 1975

സംക്ഷിപ്‌ത വിവരം: 1986-ൽ മുഴു​സമയ സേവനം ആരംഭി​ച്ചു. ഒരു ബെഥേൽ കുടും​ബാം​ഗ​മാ​യി സേവി​ക്കു​ന്നു.

ഞാനും ചേച്ചി ആവൂറി​ക്കാ​യും യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷി​ക​ളാ​യി​ത്തീർന്ന​പ്പോൾ കുടും​ബാം​ഗങ്ങൾ ഞങ്ങളോ​ടു വളരെ മോശ​മാ​യി പെരു​മാ​റാൻ തുടങ്ങി. അതു വേദനാ​ക​ര​മാ​യി​രു​ന്നു. എന്നാൽ പിൽക്കാ​ലത്തു സെക്യൂ​രി​റ്റേ​റ്റി​നെ നേരി​ടാൻ അതു ഞങ്ങളെ ശക്തരാക്കി. 1988 ഡിസം​ബ​റി​ലെ ഒരു ദിവസം വൈകു​ന്നേരം അത്തര​മൊ​രു അനുഭ​വ​മു​ണ്ടാ​യി. അന്നു ഞാൻ ആവൂറി​ക്കാ​യോ​ടും അവളുടെ കുടും​ബ​ത്തോ​ടു​മൊ​പ്പം ഹംഗറി​യു​ടെ അതിർത്തി​ക്കു സമീപ​മുള്ള ഒറേഡിയ നഗരത്തി​ലാ​ണു താമസി​ച്ചി​രു​ന്നത്‌.

പരിഭാ​ഷാ വേലയ്‌ക്കു മേൽനോ​ട്ടം വഹിച്ചി​രുന്ന സഹോ​ദ​രന്റെ വീട്ടി​ലേക്കു പോയ​താ​ണു ഞാൻ. പ്രൂഫ്‌വാ​യന നടത്തി​ക്കൊ​ണ്ടി​രുന്ന ഒരു മാസിക എന്റെ ഹാൻഡ്‌ബാ​ഗിൽ ഉണ്ടായി​രു​ന്നു. ആ സമയത്ത്‌, സെക്യൂ​രി​റ്റേറ്റ്‌ ഏജന്റു​മാർ സഹോ​ദ​രന്റെ വീട്ടിൽ പരി​ശോ​ധന നടത്തു​ക​യും വീട്ടു​കാ​രെ​യും സന്ദർശ​ക​രാ​യെ​ത്തു​ന്ന​വ​രെ​യും ചോദ്യം ചെയ്യു​ക​യു​മാ​യി​രു​ന്നു. ഞാൻ അത്‌ അറിഞ്ഞി​രു​ന്നില്ല. എന്നാൽ സംഭവി​ക്കു​ന്നത്‌ എന്താ​ണെന്നു കണ്ടപ്പോൾ, എന്റെ കൈവ​ശ​മുള്ള മാസിക അവർ കാണാതെ കത്തിച്ചു​ക​ള​യാൻ എനിക്കു സാധിച്ചു. അതിനു​ശേഷം ഏജന്റു​മാർ എന്നെയും മറ്റു സാക്ഷി​ക​ളെ​യും കൂടു​ത​ലായ ചോദ്യം​ചെ​യ്യ​ലി​നാ​യി സെക്യൂ​രി​റ്റേ​റ്റി​ലേക്കു കൊണ്ടു​പോ​യി.

രാത്രി​യി​ലെ​ല്ലാം അവർ എന്നെ ചോദ്യം ചെയ്‌തു​കൊ​ണ്ടി​രു​ന്നു. പിറ്റേന്ന്‌, അവർ എന്റെ ഔദ്യോ​ഗിക മേൽവി​ലാ​സ​ത്തി​ലുള്ള വീട്ടിൽ പരി​ശോ​ധന നടത്തി. ഊയ്‌ലി​യാ​ക്കൂ ഡെ മൂൺടെ എന്ന സമീപ ഗ്രാമ​ത്തി​ലുള്ള ഒരു കൊച്ചു​ഭ​വ​ന​മാ​യി​രു​ന്നു അത്‌. ഞാൻ അവിടെ താമസി​ച്ചി​രു​ന്നി​ല്ലെ​ങ്കി​ലും വേല  രഹസ്യ​മാ​യി ചെയ്യു​ന്ന​തിന്‌ ആവശ്യ​മായ സാമ​ഗ്രി​കൾ സഹോ​ദ​രങ്ങൾ അവിടെ സൂക്ഷി​ച്ചി​രു​ന്നു. അവ കണ്ടെത്തി​യ​ശേഷം ഏജന്റു​മാർ വീണ്ടും എന്നെ സെക്യൂ​രി​റ്റേ​റ്റി​ലേക്കു കൊണ്ടു​വന്ന്‌, റബ്ബർനിർമി​ത​മായ ഒരു കുറു​വ​ടി​കൊണ്ട്‌ അടിക്കാൻ തുടങ്ങി. കണ്ടെടുത്ത സാമ​ഗ്രി​ക​ളു​ടെ ഉടമസ്ഥർ അല്ലെങ്കിൽ അവയു​മാ​യി അടുത്തു ബന്ധപ്പെ​ട്ടി​രി​ക്കു​ന്നവർ ആരാ​ണെന്ന്‌ എന്നെ​ക്കൊ​ണ്ടു പറയി​ക്കുക എന്നതാ​യി​രു​ന്നു അവരുടെ ഉദ്ദേശ്യം. പ്രഹരം സഹിച്ചു​നിൽക്കാൻ സഹായി​ക്ക​ണ​മേ​യെന്ന്‌ യഹോ​വ​യോ​ടു ഞാൻ അപേക്ഷി​ച്ചു. പെട്ടെന്ന്‌ ഒരു ശാന്തത കൈവ​ന്ന​താ​യി എനിക്ക്‌ അനുഭ​വ​പ്പെട്ടു. ഓരോ അടിക്കും​ശേഷം ഏതാനും സെക്കൻഡു​കൾമാ​ത്രമേ എനിക്കു വേദനി​ച്ചു​ള്ളൂ. എന്നാൽ അധികം താമസി​യാ​തെ എന്റെ കൈകൾ രണ്ടും നീരു​വെച്ചു വല്ലാതെ വീങ്ങി. ഇനി എനിക്ക്‌ എഴുതാ​നാ​കു​മോ​യെ​ന്നു​പോ​ലും ഞാൻ ചിന്തി​ച്ചു​പോ​യി. അന്നു വൈകു​ന്നേരം എന്നെ വിട്ടയ​ച്ച​പ്പോൾ വിശപ്പും ക്ഷീണവും സഹിക്ക​വ​യ്യാ​തെ ഞാൻ ആകപ്പാടെ തളർന്നി​രു​ന്നു. കൈയി​ലാ​ണെ​ങ്കിൽ ചില്ലി​ക്കാ​ശു​പോ​ലും ഉണ്ടായി​രു​ന്നില്ല.

ഞാൻ പ്രധാന ബസ്‌ സ്റ്റാൻഡി​ലേക്കു നടക്കു​മ്പോൾ ഒരു സെക്യൂ​രി​റ്റേറ്റ്‌ ഏജന്റ്‌ എന്നെ പിന്തു​ട​രു​ന്നു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. ചോദ്യം ചെയ്‌ത​വർക്ക്‌ എന്റെ താമസ​സ്ഥലം ഞാൻ വെളി​പ്പെ​ടു​ത്തി​യി​രു​ന്നില്ല. അതു​കൊ​ണ്ടു​തന്നെ നേരെ ആവൂറി​ക്കാ​യു​ടെ വീട്ടി​ലേക്കു പോകാൻ എനിക്കു സാധി​ക്കു​മാ​യി​രു​ന്നില്ല. അവൾക്കും കുടും​ബ​ത്തി​നും അത്‌ അപകട​മാ​യി​രി​ക്കു​മാ​യി​രു​ന്നു. എവി​ടേക്കു പോക​ണ​മെ​ന്നോ എന്തു ചെയ്യണ​മെ​ന്നോ നിശ്ചയ​മി​ല്ലാ​തെ ഞാൻ യഹോ​വ​യോ​ടു പ്രാർഥി​ച്ചു. എനിക്കു വല്ലാതെ വിശക്കു​ന്നെ​ന്നും സ്വന്തം കിടക്ക​യിൽ കിട​ന്നൊ​ന്നു​റ​ങ്ങാൻ ആഗ്രഹി​ക്കു​ന്നെ​ന്നും ഞാൻ അവനോ​ടു പറഞ്ഞു. എന്റെ അപേക്ഷ അതിരു​ക​ട​ന്ന​താ​യി​രു​ന്നോ​യെന്ന്‌ ഒരു നിമിഷം ഞാൻ ചിന്തി​ച്ചു​പോ​യി.

ബസ്‌ സ്റ്റാൻഡിൽ ചെന്ന​പ്പോൾ ഒരു ബസ്‌ പുറ​പ്പെ​ടാൻ തുടങ്ങു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു. ടിക്കറ്റി​നുള്ള കാശി​ല്ലാ​യി​രു​ന്നി​ട്ടും ഞാൻ ഓടി​ച്ചെന്ന്‌ അതിൽ കയറി. ഏതായാ​ലും, എന്റെ വീടു സ്ഥിതി ചെയ്‌തി​രുന്ന ഗ്രാമ​ത്തി​ലേ​ക്കു​ള്ള​താ​യി​രു​ന്നു ആ ബസ്‌. സെക്യൂ​രി​റ്റേറ്റ്‌ ഏജന്റും പിന്നാലെ വന്ന്‌ ബസ്സിൽ കയറി. ബസ്‌ എവി​ടേ​ക്കാ​ണെന്ന്‌ എന്നോടു ചോദി​ച്ച​റി​ഞ്ഞ​ശേഷം അദ്ദേഹം ചാടി​യി​റങ്ങി. മറ്റൊരു ഏജന്റ്‌ എന്നെയും കാത്ത്‌ ഊയ്‌ലി​യാ​ക്കൂ ഡെ മൂൺടെ​യിൽ നിൽപ്പു​ണ്ടാ​കു​മെന്ന്‌ ഇതിൽനി​ന്നു ഞാൻ ഊഹി​ച്ചെ​ടു​ത്തു. കാശി​ല്ലാ​തി​രു​ന്നി​ട്ടും യാത്ര​ചെ​യ്യാൻ ഡ്രൈവർ എന്നെ അനുവ​ദി​ച്ച​പ്പോൾ എനിക്ക്‌ ആശ്വാ​സ​മാ​യി. ‘എന്നാൽ എന്തിനാണ്‌ ഊയ്‌ലി​യാ​ക്കൂ ഡെ മൂൺടെ​യി​ലേക്കു പോകു​ന്നത്‌?’ ഞാൻ പിന്നെ​യും ചിന്തിച്ചു. എന്തെങ്കി​ലും ഭക്ഷണമോ ഒരു കിടക്ക​യോ​പോ​ലും എന്റെ വീട്ടിൽ ഇല്ലാതി​രു​ന്ന​തി​നാൽ അവി​ടേക്കു പോകാൻ ഞാൻ ആഗ്രഹി​ച്ചില്ല.

എല്ലാ ആകുല​ത​ക​ളും യഹോ​വ​യോ​ടു പറഞ്ഞും​കൊണ്ട്‌ ഞാൻ ബസ്സിലി​രു​ന്നു. ഒറേഡി​യ​യു​ടെ പ്രാന്ത​പ്ര​ദേ​ശ​ങ്ങ​ളി​ലെ​ത്തി​യ​പ്പോൾ ഡ്രൈവർ വണ്ടി നിറുത്തി. അദ്ദേഹ​ത്തി​ന്റെ ഒരു സുഹൃ​ത്തിന്‌ അവിടെ ഇറങ്ങേ​ണ്ട​തു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. ആ തക്കത്തിൽ ഞാനും ബസ്സിൽനി​ന്നി​റങ്ങി. ബസ്‌ മുന്നോ​ട്ടു നീങ്ങി​യ​പ്പോൾ എനിക്ക്‌ എന്തെന്നി​ല്ലാത്ത സന്തോഷം തോന്നി. അവിടെ, എനിക്കു പരിച​യ​മു​ണ്ടാ​യി​രുന്ന ഒരു സഹോ​ദ​രന്റെ അപ്പാർട്ട്‌മെ​ന്റി​ലേക്കു ഞാൻ ജാഗ്ര​ത​യോ​ടെ നടന്നു​നീ​ങ്ങി. അവിടെ എത്തിയ​പ്പോൾ സഹോ​ദ​രന്റെ ഭാര്യ, എനിക്ക്‌ ഏറെ ഇഷ്ടപ്പെട്ട ഗൂലാഷ്‌—മാംസ​വും പച്ചക്കറി​ക​ളും മറ്റും ചേർത്തു​ണ്ടാ​ക്കുന്ന ഒരുതരം സ്റ്റ്യൂ—അടുപ്പ​ത്തു​നിന്ന്‌ ഇറക്കി​വെ​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു. അവരോ​ടൊ​പ്പം ഭക്ഷണം കഴിക്കാൻ അവർ എന്നെ ക്ഷണിച്ചു.

സാഹച​ര്യം സുരക്ഷി​ത​മാ​ണെന്നു തോന്നി​യ​പ്പോൾ അന്നു രാത്രി​തന്നെ ഞാൻ ആവൂറി​ക്കാ​യു​ടെ വീട്ടി​ലേക്കു പോയി. അവിടെ, എന്റെ സ്വന്തം കിടക്ക​യിൽ കിടന്നു ഞാൻ ഉറങ്ങി. തീർച്ച​യാ​യും, ഞാൻ അപേക്ഷിച്ച രണ്ടു കാര്യ​ങ്ങ​ളും യഹോവ എനിക്കു നൽകി—നല്ല ഭക്ഷണവും സ്വന്തം കിടക്ക​യും. എത്ര കരുത​ലുള്ള ഒരു പിതാ​വാണ്‌ നമുക്കു​ള്ളത്‌!

[155-ാം പേജിലെ ചതുരം]

യുവപ്രായക്കാർ തുടർന്നും ആത്മീയ കാര്യ​ങ്ങ​ളിൽ ദൃഷ്ടി കേന്ദ്രീ​ക​രി​ക്കു​ന്നു

പീഡന​കാ​ലത്ത്‌ യുവ​ക്രി​സ്‌ത്യാ​നി​കൾ നിർമ​ല​ത​യു​ടെ പ്രശം​സ​നീ​യ​മായ ഒരു രേഖ സൃഷ്ടിച്ചു. സുവാർത്ത​യ്‌ക്കു​വേണ്ടി അനേക​രും അവരുടെ സ്വാത​ന്ത്ര്യം പണയം വെക്കു​ക​യും ചെയ്‌തു. ഇപ്പോൾ മറ്റു പരി​ശോ​ധ​നകൾ അഭിമു​ഖീ​ക​രി​ക്കവേ അവരിൽ ചിലർ ജാഗ്രത കൈ​വെ​ടി​ഞ്ഞി​രി​ക്കു​ന്നു​വെ​ന്നതു സങ്കടക​ര​മാണ്‌. എന്നാൽ മറ്റുള്ളവർ ഇന്നും ആത്മീയ കാര്യ​ങ്ങ​ളിൽ അവരുടെ ദൃഷ്ടി കേന്ദ്രീ​ക​രി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നു. ഉദാഹ​ര​ണ​ത്തിന്‌, കമ്പ്യാ ടൂർസി പട്ടണത്തി​ലുള്ള ഒരു കൂട്ടം ഹൈസ്‌കൂൾ വിദ്യാർഥി​കൾ രാവി​ലെ​യുള്ള ഇടവേ​ള​യിൽ ഒന്നിച്ചി​രുന്ന്‌ ദിനവാ​ക്യം പരിചി​ന്തി​ക്കു​ന്നു. സ്‌കൂൾ അങ്കണത്തി​ലോ കളിസ്ഥ​ല​ത്തോ ഇരുന്നാണ്‌ അവർ അങ്ങനെ ചെയ്യു​ന്നത്‌. ചില​പ്പോ​ഴൊ​ക്കെ മറ്റു കുട്ടി​ക​ളും അവരുടെ കൂടെ കൂടാ​റുണ്ട്‌.

ഒരു യുവസ​ഹോ​ദരി ഇങ്ങനെ അഭി​പ്രാ​യ​പ്പെട്ടു: “സുഹൃ​ത്തു​ക്ക​ളു​മൊ​ത്തു ദിനവാ​ക്യം പരിചി​ന്തി​ക്കു​ന്നത്‌ എനി​ക്കൊ​രു സംരക്ഷ​ണ​മാണ്‌, യഹോ​വയെ സേവി​ക്കാത്ത വിദ്യാർഥി​ക​ളു​ടെ ഇടയിൽനി​ന്നു കുറച്ചു​നേ​ര​ത്തേക്കു വിട്ടു​നിൽക്കാൻ അതെന്നെ സഹായി​ക്കു​ന്നു. യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷി​യാ​യി ഞാൻ മാത്രമല്ല ഉള്ളതെന്നു കാണു​ന്ന​തും എനിക്കു പ്രോ​ത്സാ​ഹ​ന​മേ​കു​ന്നു.” ഉത്തമ മാതൃക വെക്കുന്ന ഈ യുവ​പ്രാ​യ​ക്കാർ ഹെഡ്‌മി​സ്‌ട്ര​സി​ന്റെ​യും ചില അധ്യാ​പ​ക​രു​ടെ​യും അനു​മോ​ദ​ന​ത്തി​നു പാത്ര​മാ​യി​രി​ക്കു​ന്നു.

[160-ാം പേജിലെ ചതുരം]

സുവാർത്ത നിയമ​പ​ര​മാ​യി സ്ഥാപി​ക്കു​ന്നു

2003 മേയ്‌ 22 വ്യാഴാഴ്‌ച, റൊ​മേ​നി​യ​യി​ലെ മിനി​സ്‌ട്രി ഓഫ്‌ കൾച്ചർ ആൻഡ്‌ റിലി​ജൻസ്‌ ഒരു ഔദ്യോ​ഗിക ഉത്തരവു പുറത്തി​റക്കി. 1990 ഏപ്രിൽ 9-നു സ്ഥാപി​ത​മായ യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷി​ക​ളു​ടെ മതസം​ഘടന രാഷ്‌ട്രാം​ഗീ​കാ​ര​മുള്ള ഒരു നിയമാ​നു​സൃത സംഘട​ന​യാ​ണെന്ന്‌ സ്ഥിരീ​ക​രി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടു​ള്ള​താ​യി​രു​ന്നു ആ ഉത്തരവ്‌. അങ്ങനെ, അംഗീ​കൃത മതങ്ങൾക്ക്‌ അനുവ​ദി​ച്ചി​ട്ടുള്ള നിയമ​പ​ര​മായ എല്ലാ ആനുകൂ​ല്യ​ങ്ങൾക്കും യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷികൾ അർഹരാ​യി​ത്തീർന്നു. രാജ്യ​ഹാ​ളു​കൾ പണിയാ​നും സുവാർത്ത പ്രസം​ഗി​ക്കാ​നു​മുള്ള അവകാശം അതിൽ ഉൾപ്പെ​ടു​ന്നു. വർഷങ്ങ​ളോ​ളം നടത്തിയ നിരവധി നിയമ യുദ്ധങ്ങ​ളു​ടെ അന്തിമ ഫലമാണ്‌ ഈ അംഗീ​കാ​രം.

 [80, 81 പേജു​ക​ളി​ലെ ചാർട്ട്‌/ഗ്രാഫ്‌]

റൊമേനിയ സുപ്ര​ധാന സംഭവങ്ങൾ

1910

1911: കാരോ​ളി സാബോ​യും യോ​ഷെഫ്‌ കിസും ഐക്യ​നാ​ടു​ക​ളിൽനി​ന്നു മടങ്ങി​യെ​ത്തു​ന്നു.

1920: ക്ലൂഷ്‌-നാപോ​ക്ക​യിൽ ബ്രാഞ്ച്‌ ഓഫീസ്‌ സ്ഥാപി​ക്കു​ന്നു. അൽബേ​നിയ, ബൾഗേ​റിയ, മുൻ യൂഗോ​സ്ലാ​വിയ, ഹംഗറി, റൊ​മേ​നിയ എന്നിവി​ട​ങ്ങ​ളി​ലെ വേലയ്‌ക്ക്‌ അതു മേൽനോ​ട്ടം വഹിക്കു​ന്നു.

1924: ക്ലൂഷ്‌-നാപോ​ക്ക​യിൽ ഒരു അച്ചടി​ശാല ഉൾപ്പെ​ടെ​യുള്ള സ്ഥലം ബ്രാഞ്ചി​നു​വേണ്ടി വാങ്ങുന്നു.

1929: ജർമനി​യി​ലെ ബ്രാഞ്ചും പിന്നീട്‌ സ്വിറ്റ്‌സർലൻഡി​ലുള്ള മധ്യ യൂറോ​പ്യൻ ഓഫീ​സും വേലയു​ടെ മേൽനോ​ട്ടം ഏറ്റെടു​ക്കു​ന്നു.

1938: ഇപ്പോൾ ബൂക്ക​റെ​സ്റ്റി​ലുള്ള റൊ​മേ​നി​യൻ ഓഫീസ്‌ ഗവൺമെന്റ്‌ അടച്ചു​പൂ​ട്ടി മുദ്ര​വെ​ക്കു​ന്നു.

1940

1945: റൊ​മേ​നി​യ​യിൽ യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷി​ക​ളു​ടെ അസോ​സി​യേഷൻ രജിസ്റ്റർ ചെയ്യ​പ്പെ​ടു​ന്നു.

1946: ബൂക്ക​റെ​സ്റ്റിൽവെച്ചു നടന്ന ആദ്യത്തെ ദേശീയ കൺ​വെൻ​ഷ​നിൽ ഏകദേശം 15,000 പേർ സംബന്ധി​ക്കു​ന്നു.

1947: ആഗസ്റ്റ്‌, സെപ്‌റ്റം​ബർ മാസങ്ങ​ളിൽ ആൽഫ്രഡ്‌ റൂട്ടി​മാ​നും മാർട്ടിൻ മജറോ​ഷി​യും റൊ​മേ​നി​യ​യിൽ പര്യടനം നടത്തുന്നു.

1949: കമ്മ്യൂ​ണിസ്റ്റ്‌ ഗവൺമെന്റ്‌ യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷി​കളെ നിരോ​ധി​ക്കു​ക​യും ബ്രാഞ്ചി​ന്റെ മുഴുവൻ വസ്‌തു​വ​ക​ക​ളും പിടി​ച്ചെ​ടു​ക്കു​ക​യും ചെയ്യുന്നു.

1970

1973: വേലയു​ടെ മേൽനോ​ട്ടം സ്വിറ്റ്‌സർലൻഡി​ലെ ബ്രാഞ്ചിൽനിന്ന്‌ ഓസ്‌ട്രി​യ​യി​ലെ ബ്രാഞ്ചിന്‌ കൈമാ​റു​ന്നു.

 1988: ഭരണസം​ഘ​ത്തി​ന്റെ പ്രതി​നി​ധി​കൾ റൊ​മേ​നിയ സന്ദർശി​ക്കു​ന്നു.

1989: കമ്മ്യൂ​ണിസ്റ്റ്‌ ഭരണകൂ​ടം തകരുന്നു.

1990: യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷി​കൾക്കു നിയമാം​ഗീ​കാ​രം ലഭിക്കു​ന്നു. സമ്മേള​നങ്ങൾ നടത്ത​പ്പെ​ടു​ന്നു.

1991: വീക്ഷാ​ഗോ​പു​രം റൊ​മേ​നി​യ​നിൽ മുഴു​വർണ​ത്തിൽ ഇംഗ്ലീഷ്‌ പതിപ്പി​നൊ​പ്പം​തന്നെ പ്രസി​ദ്ധീ​ക​രി​ക്കു​ന്നു.

1995: ബൂക്ക​റെ​സ്റ്റിൽ റൊ​മേ​നിയ ബ്രാഞ്ച്‌ ഓഫീസ്‌ വീണ്ടും സ്ഥാപി​ത​മാ​കു​ന്നു.

1999: റൊ​മേ​നി​യ​യിൽ ആദ്യമാ​യി ശുശ്രൂ​ഷാ പരിശീ​ലന സ്‌കൂൾ നടക്കുന്നു.

2000

2000: ക്രിസ്‌തീയ ഗ്രീക്കു തിരു​വെ​ഴു​ത്തു​ക​ളു​ടെ പുതി​യ​ലോക ഭാഷാ​ന്തരം റൊ​മേ​നി​യ​നിൽ പ്രസി​ദ്ധീ​ക​രി​ക്കു​ന്നു.

2004: നെ​ഗ്രെ​ഷ്‌റ്റി വാഷിൽ ആദ്യത്തെ സമ്മേളന ഹാളിന്റെ സമർപ്പണം നടക്കുന്നു.

2005: റൊ​മേ​നി​യ​യി​ലെ സജീവ പ്രസാ​ധ​ക​രു​ടെ എണ്ണം 38,423 ആയിത്തീ​രു​ന്നു.

[ഗ്രാഫ്‌]

(പ്രസി​ദ്ധീ​ക​രണം കാണുക)

മൊത്തം പ്രസാ​ധ​കർ

മൊത്തം പയനി​യർമാർ

40,000

20,000

1910 1940 1970 2000

 [73-ാം പേജിലെ മാപ്പുകൾ]

(പൂർണ​രൂ​പ​ത്തിൽ കാണു​ന്ന​തിന്‌ പ്രസി​ദ്ധീ​ക​രണം നോക്കുക)

പോളണ്ട്‌

സ്ലൊവാക്യ

ഹംഗറി

യൂക്രെയിൻ

മൊൾഡോവ

റൊമേനിയ

സാറ്റൂ-മാറേ

ഒറേഡിയ

ആറാഡ്‌

നെ​ഗ്രെ​ഷ്‌റ്റി-വാഷ്‌

ബായാ-മാറേ

മാറാ​മു​റെഷ്‌

ബ്രെബി

ബിസ്‌ട്രി​റ്റ്‌സാ

റ്റോപ്ലി​റ്റ്‌സാ

ക്ലൂഷ്‌-നാപോക്ക

റ്റിർഗു-മൂറെഷ്‌

ഓക്‌നാ മൂറെഷ്‌

ട്രാൻസിൽവേ​നിയ

കാർപാ​ത്തി​യൻ പർവത​നി​ര​കൾ

ഫ്രറ്റവൂ​ട്‌സി

ബാൽക​വൂ​ട്‌സി

ഇവൻക​വൂ​ട്‌സി

പ്രൂട്ട്‌

മൊൾഡേ​വി​യ

ബ്രാ​ഷൊവ്‌

സസിലി

മിസിൽ

ബൂക്ക​റെസ്റ്റ്‌

വാലേ​ക്കി​യ

ഗാലാ​റ്റ്‌സി

ബ്രയില

ഡാന്യൂബ്‌

ഡൊ​ബ്രൂ​ജാ

സെർബിയ & മോ​ണ്ടേ​നേ​ഗ്രോ

ബൾഗേറിയ

മാസിഡോണിയ

 [66-ാം പേജിലെ ചിത്രം]

[69-ാം പേജിലെ ചിത്രങ്ങൾ]

രാജ്യദൂതു പങ്കു​വെ​ക്കാൻ കാരോ​ളി സാബോ​യും യോ​ഷെഫ്‌ കിസും 1911-ൽ സ്വദേ​ശ​ത്തേക്കു മടങ്ങി

[70-ാം പേജിലെ ചിത്രം]

പാറസ്‌കിവ കോൽമാർ (ഇരിക്കു​ന്നത്‌) ഭർത്താ​വി​നോ​ടും അവരുടെ എട്ടു മക്കളോ​ടും ഒപ്പം

[71-ാം പേജിലെ ചിത്രം]

ഗാവ്‌റില റോ​മോ​ച്ചി​യ

[71-ാം പേജിലെ ചിത്രം]

എലെക്‌ റോ​മോ​ച്ചി​യ​യും എലിസ​ബ​ത്തും

[77-ാം പേജിലെ ചിത്രം]

ക്ലൂഷ്‌-നാപോ​ക്ക​യിൽ പുതിയ ഓഫീസ്‌ പണിയു​ന്നു, 1924

[84-ാം പേജിലെ ചിത്രം]

പീഡനം രൂക്ഷമാ​യ​തോ​ടെ വിവിധ പേരു​ക​ളിൽ പ്രസി​ദ്ധീ​ക​ര​ണങ്ങൾ അച്ചടിച്ചു

[86-ാം പേജിലെ ചിത്രം]

വേലയെ പിന്തു​ണ​യ്‌ക്കാൻ നികൂ പാലൂ​യെസ്‌ ഗ്രീസിൽനി​ന്നു വന്നു

[89-ാം പേജിലെ ചിത്രം]

റെക്കോർഡ്‌ ചെയ്‌ത ഒരു ബൈബിൾ പ്രസംഗം ശ്രദ്ധി​ക്കു​ന്നു, 1937

[95-ാം പേജിലെ ചിത്രം]

മാർട്ടിൻ മജറോ​ഷി​യും മാരി​യ​യും (മുമ്പിൽ) യിലെനാ ആൽബൂ​വി​നോ​ടും പാംഫി​ലി​നോ​ടു​മൊ​പ്പം

[102-ാം പേജിലെ ചിത്രം]

1945-ൽ ബായാ-മാറേ​യിൽ ഒരു സർക്കിട്ട്‌ സമ്മേളനം നടന്ന​പ്പോൾ

[105-ാം പേജിലെ ചിത്രം]

1946-ൽ നടന്ന ദേശീയ കൺ​വെൻ​ഷന്റെ പോസ്റ്റർ

[111-ാം പേജിലെ ചിത്രം]

മിഹൈ നിസ്റ്റോർ

[112-ാം പേജിലെ ചിത്രം]

വാസിലി സാബാ​ഡഷ്‌

[117-ാം പേജിലെ ചിത്രം]

സംഭാഷണം ചോർത്താൻ സെക്യൂ​രി​റ്റേറ്റ്‌ ഏജന്റു​മാർ ഉപയോ​ഗിച്ച ഉപകരണം

[120-ാം പേജിലെ ചിത്രം]

പെരിപ്രാവാ—ഡാന്യൂബ്‌ നദീമു​ഖ​ത്തു​രു​ത്തി​ലുള്ള ഒരു തൊഴിൽപ്പാ​ള​യം

[133-ാം പേജിലെ ചിത്രം]

ദ മിൽ

[134-ാം പേജിലെ ചിത്രം]

വെറോനിക്കാ ബെന്റാ​റൂ​വും ഭർത്താവ്‌ നിക്കോ​ലൈ​യെ​യും അവരുടെ വീടി​ന​ടി​യി​ലുള്ള രഹസ്യ സങ്കേത​ത്തിൽ

[138-ാം പേജിലെ ചിത്രം]

ഡോയിനാ ചെപനാ​രൂ​വും ഭർത്താവ്‌ ഡൂമി​ട്രൂ​വും

[138-ാം പേജിലെ ചിത്രം]

പെട്രെ റാൻകാ

[141-ാം പേജിലെ ചിത്രങ്ങൾ]

1980-കളിൽ നടന്ന സമ്മേള​ന​ങ്ങൾ

[150-ാം പേജിലെ ചിത്രം]

1993-ൽ റൊ​മേ​നി​യ​യിൽ ആദ്യമാ​യി നടത്തിയ പയനിയർ സേവന സ്‌കൂൾ

[152-ാം പേജിലെ ചിത്രം]

റോബെർട്ടോ ഫ്രാൻചെ​സ്‌കെ​റ്റെ​യും ഭാര്യ ഇമെൽഡാ​യും

[156, 157 പേജു​ക​ളി​ലെ ചിത്രങ്ങൾ]

പുരോഹിതന്മാരുടെ എതിർപ്പു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നി​ട്ടും, 1996-ൽ നടന്ന “ദൈവ​സ​മാ​ധാന സന്ദേശ​വാ​ഹകർ” അന്താരാ​ഷ്‌ട്ര കൺ​വെൻ​ഷ​നു​ക​ളിൽ ആയിരങ്ങൾ സംബന്ധി​ച്ചു

 [158-ാം പേജിലെ ചിത്രങ്ങൾ]

(1) ഏഴു രാജ്യ​ഹാ​ളു​ക​ളുള്ള കോം​പ്ല​ക്‌സ്‌, റ്റിർഗു-മൂറെഷ്‌

(2) റൊ​മേ​നിയ ബ്രാഞ്ച്‌, ബൂക്ക​റെസ്റ്റ്‌

(3) സമ്മേള​ന​ഹാൾ, നെ​ഗ്രെ​ഷ്‌റ്റി-വാഷ്‌

[161-ാം പേജിലെ ചിത്രം]

ബ്രാഞ്ച്‌ കമ്മിറ്റി അംഗങ്ങൾ, മുകളിൽ ഇടത്തു​നി​ന്നു ഘടികാര ദിശയിൽ: ഡാനി​യേലെ ഡി നിക്കോ​ലാ, ജോൺ ബ്രെൻകാ, ഗബ്രി​യെൽ നെഗ്‌റോ​യി​യൂ, ഡൂമി​ട്രൂ ഓവൂൾ, യോൻ റോമൻ