ഉയരമുള്ള ഒരു മല: സാധ്യ​ത​യ​നു​സ​രിച്ച്‌ ഹെർമോൻ പർവതം. കൈസ​ര്യ​ഫി​ലി​പ്പിക്ക്‌ അടുത്താണ്‌ ഇത്‌. (മത്ത 16:13-ന്റെ പഠനക്കു​റി​പ്പു കാണുക.) സമു​ദ്ര​നി​ര​പ്പിൽനിന്ന്‌ 2,814 മീ. (9,232 അടി) ആണ്‌ അതിന്റെ ഉയരം. ഹെർമോൻ പർവത​ത്തി​ലെ നിരപ്പായ ഏതെങ്കി​ലും ഒരു സ്ഥലത്തു​വെ​ച്ചാ​യി​രി​ക്കാം യേശു രൂപാ​ന്ത​ര​പ്പെ​ട്ടത്‌.​—അനു. ബി10 കാണുക.

യേശു . . . രൂപാ​ന്ത​ര​പ്പെട്ടു: അഥവാ “രൂപം മാറി; ആകാര​ത്തി​നു മാറ്റം വന്നു.” ഇതേ ഗ്രീക്കു​ക്രിയ (മെറ്റാ​മോർഫോ) റോമ 12:2-ലും കാണാം.

അതാ: മത്ത 1:23-ന്റെ പഠനക്കു​റി​പ്പു കാണുക.

ഇവനിൽ ഞാൻ പ്രസാ​ദി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നു: അഥവാ “ഇവനെ ഞാൻ അംഗീ​ക​രി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നു.” മത്ത 3:17; 12:18 എന്നിവ​യു​ടെ പഠനക്കു​റി​പ്പു​കൾ കാണുക.

ഒരു ശബ്ദം: സുവിശേഷവിവരണങ്ങളിൽ, മനുഷ്യർക്കു കേൾക്കാ​വുന്ന രീതി​യിൽ യഹോവ സംസാ​രി​ച്ച​തി​നെ​ക്കു​റിച്ച്‌ പറയുന്ന മൂന്നു സന്ദർഭ​ങ്ങ​ളുണ്ട്‌. അതിൽ രണ്ടാമ​ത്തേ​താണ്‌ ഇത്‌.​—മത്ത 3:17; യോഹ 12:28 എന്നിവ​യു​ടെ പഠനക്കു​റി​പ്പു​കൾ കാണുക.

മനുഷ്യ​പു​ത്രൻ: മത്ത 8:20-ന്റെ പഠനക്കു​റി​പ്പു കാണുക.

മുട്ടു​കു​ത്തി: പുരാ​ത​ന​കാ​ലത്തെ മധ്യപൂർവ​ദേ​ശത്ത്‌, ആരു​ടെ​യെ​ങ്കി​ലും മുന്നിൽ മുട്ടു​കു​ത്തു​ന്നത്‌ ആദരവി​നെ സൂചി​പ്പി​ച്ചു. പ്രത്യേ​കിച്ച്‌ ഉന്നതസ്ഥാ​ന​ത്തു​ള്ള​വ​രോട്‌ അപേക്ഷി​ക്കു​മ്പോ​ഴാണ്‌ ഇങ്ങനെ ചെയ്‌തി​രു​ന്നത്‌.

അപസ്‌മാ​രം: മത്ത 4:24-ന്റെ പഠനക്കു​റി​പ്പു കാണുക.

നിങ്ങളു​ടെ വിശ്വാ​സ​ക്കു​റവ്‌: ഇവിടെ ഉപയോ​ഗി​ച്ചി​രി​ക്കുന്ന ഗ്രീക്കു പദപ്ര​യോ​ഗ​ത്തോ​ടു സമാന​മാ​യൊ​രു പദപ്ര​യോ​ഗ​മാ​ണു മത്ത 6:30; 8:26; 14:31; 16:8; ലൂക്ക 12:28 എന്നീ വാക്യ​ങ്ങ​ളു​ടെ മൂലഭാ​ഷ​യി​ലും കാണു​ന്നത്‌. തന്റെ ശിഷ്യ​ന്മാർക്ക്‌ ഒട്ടും വിശ്വാ​സ​മില്ല എന്നല്ല, മറിച്ച്‌ അവരുടെ വിശ്വാ​സം കുറെ​ക്കൂ​ടി ശക്തമാ​കണം എന്നാണു യേശു ഉദ്ദേശി​ച്ചത്‌.​—മത്ത 6:30; 8:26 എന്നിവ​യു​ടെ പഠനക്കു​റി​പ്പു​കൾ കാണുക.

സത്യമാ​യി: മത്ത 5:18-ന്റെ പഠനക്കു​റി​പ്പു കാണുക.

ഒരു കടുകു​മ​ണി​യു​ടെ അത്ര​യെ​ങ്കി​ലും: അഥവാ “ഒരു കടുകു​മ​ണി​യു​ടെ അത്ര ചെറിയ.” മത്ത 13:31, 32 എന്നിവ​യു​ടെ പഠനക്കു​റി​പ്പു​കൾ കാണുക.

ചില പുരാതന കൈ​യെ​ഴു​ത്തു​പ്ര​തി​ക​ളിൽ ഇവിടെ ഇങ്ങനെ വായി​ക്കു​ന്നു: “ഇങ്ങനെ​യു​ള്ള​വയെ പ്രാർഥ​ന​കൊ​ണ്ടും ഉപവാ​സം​കൊ​ണ്ടും മാത്രമേ പുറത്താ​ക്കാൻ പറ്റൂ.” (മർ 9:29-ന്റെ പഠനക്കു​റി​പ്പു കാണുക.) എന്നാൽ ഏറ്റവും കാലപ്പ​ഴ​ക്ക​മു​ള്ള​തും ഏറെ വിശ്വാ​സ​യോ​ഗ്യ​വും ആയ കൈ​യെ​ഴു​ത്തു​പ്ര​തി​ക​ളിൽ ഈ വാക്കുകൾ കാണു​ന്നില്ല. അതു​കൊ​ണ്ടു​തന്നെ ഇവ ദൈവ​പ്ര​ചോ​ദി​ത​മാ​യി രേഖ​പ്പെ​ടു​ത്തിയ തിരു​വെ​ഴു​ത്തു​ക​ളു​ടെ ഭാഗമാ​യി​രി​ക്കാൻ സാധ്യ​ത​യില്ല.​—അനു. എ3 കാണുക.

കഫർന്ന​ഹൂം: മത്ത 4:13-ന്റെ പഠനക്കു​റി​പ്പു കാണുക.

നികു​തി​പ്പ​ണ​മാ​യി രണ്ടു-ദ്രഹ്മ: അക്ഷ. “നികു​തി​പ്പ​ണ​മാ​യി ദ്വിദ്രഹ്മ.” (അനു. ബി14 കാണുക.) നികു​തി​പ്പ​ണം​കൊ​ണ്ടാണ്‌ ആലയത്തി​ലെ വിവി​ധ​സേ​വ​നങ്ങൾ നടത്തി​യി​രു​ന്നത്‌. (പുറ 30:12-16) സാധ്യ​ത​യ​നു​സ​രിച്ച്‌ യേശു​വി​ന്റെ കാലമാ​യ​പ്പോ​ഴേ​ക്കും, പ്രായ​പൂർത്തി​യായ എല്ലാ ജൂതപു​രു​ഷ​ന്മാ​രും ഒരു നിശ്ചി​ത​തുക വാർഷി​ക​നി​കു​തി​യാ​യി ദേവാ​ല​യ​ത്തിൽ കൊടു​ക്കുന്ന രീതി നിലവിൽ വന്നിരു​ന്നു.

മക്കൾ നികു​തി​യിൽനിന്ന്‌ ഒഴിവു​ള്ളവർ: രാജാ​വി​ന്റെ കുടും​ബാം​ഗങ്ങൾ നികു​തി​യിൽനിന്ന്‌ ഒഴിവു​ള്ള​വ​രാ​ണെന്ന കാര്യം യേശു​വി​ന്റെ കാലത്ത്‌ പരക്കെ അറിയാ​മാ​യി​രു​ന്നു.

ചൂണ്ട: “ചൂണ്ട” എന്നു പരിഭാ​ഷ​പ്പെ​ടു​ത്തി​യി​രി​ക്കുന്ന ഗ്രീക്കു​പദം ഗ്രീക്കു​തി​രു​വെ​ഴു​ത്തു​ക​ളിൽ ഇവിടെ മാത്രമേ കാണു​ന്നു​ള്ളൂ. ഒരു ചരടിന്റെ അറ്റത്ത്‌ പിടി​പ്പി​ച്ചി​രി​ക്കുന്ന ചൂണ്ട​ക്കൊ​ളു​ത്തിൽ ഇര കോർത്ത്‌ വെള്ളത്തി​ലേക്ക്‌ എറിയു​ന്ന​താ​യി​രു​ന്നു പൊതു​വേ​യുള്ള രീതി. ഗ്രീക്കു​തി​രു​വെ​ഴു​ത്തു​ക​ളിൽ മറ്റെല്ലാ സ്ഥലങ്ങളി​ലും വലകൊണ്ട്‌ മീൻപി​ടി​ക്കു​ന്ന​തി​നെ​ക്കു​റി​ച്ചാ​ണു പറഞ്ഞി​രി​ക്കു​ന്നത്‌.

വെള്ളി​നാ​ണ​യം: ഇത്‌ ഒരു ചതുർദ്ര​ഹ്മ​യാ​ണെന്നു കരുതു​ന്നു. (അനു. ബി14 കാണുക.) നാലു ദ്രഹ്മയു​ടെ മൂല്യ​മു​ണ്ടാ​യി​രുന്ന ഈ നാണയം ഒരു ശേക്കെ​ലി​നു തുല്യ​മാ​യി​രു​ന്നു. രണ്ടു പേരുടെ ദേവാ​ല​യ​നി​കു​തി കൊടു​ക്കാൻ ആവശ്യ​മായ കൃത്യം തുകയാ​യി​രു​ന്നു അത്‌.​—പുറ 30:13.