1929 ഡിസംബർ 22-ന്‌ നോവൽ എന്ന സ്ഥലത്താണ്‌ ഞാൻ ജനിച്ചത്‌. ബെൽജി​യ​ത്തി​ലെ ഓർഡെൻ വനപ്ര​ദേ​ശ​ങ്ങ​ളി​ലെ ബാസ്റ്റോ​ണി​നോ​ടു ചേർന്നു​കി​ട​ക്കുന്ന ഒൻപതു ഫാമു​ക​ളുള്ള ഒരു ചെറിയ ഗ്രാമ​മാണ്‌ അത്‌. പപ്പയും മമ്മിയും ഒത്തുള്ള അവിടത്തെ കുട്ടി​ക്കാ​ലം എന്തു രസമാ​യി​രു​ന്നെ​ന്നോ! എല്ലാ ദിവസ​വും പശുക്കളെ കറക്കുന്ന ജോലി എനിക്കും അനിയൻ റെയ്‌മ​ണ്ടി​നും ആയിരു​ന്നു. കൊയ്‌ത്തു​കാ​ല​ത്തും ഞങ്ങൾ സഹായി​ച്ചി​രു​ന്നു. ആ ഗ്രാമ​ത്തി​ലെ എല്ലാവ​രും അങ്ങോ​ട്ടും ഇങ്ങോ​ട്ടും സഹായി​ക്കു​മാ​യി​രു​ന്നു. ഒരു കുടും​ബം​പോ​ലെ​യാണ്‌ എല്ലാവ​രും കഴിഞ്ഞി​രു​ന്നത്‌.

എന്റെ പപ്പ എമിലും മമ്മി ആലീസും കടുത്ത കത്തോ​ലി​ക്കാ മതവി​ശ്വാ​സി​ക​ളാ​യി​രു​ന്നു. എല്ലാ ഞായറാ​ഴ്‌ച​യും അവർ കുർബാ​ന​യ്‌ക്കു പോകും. എന്നാൽ 1939 ഒക്കെയാ​യ​പ്പോൾ ഇംഗ്ലണ്ടിൽനി​ന്നുള്ള മുൻനി​ര​സേ​വകർ ഞങ്ങളുടെ ഗ്രാമ​ത്തിൽ വന്നു. അവർ പപ്പയ്‌ക്ക്‌ ആശ്വാസം മാസി​ക​യു​ടെ (ഇപ്പോൾ ഉണരുക! എന്ന്‌ അറിയ​പ്പെ​ടു​ന്നു.) വരിസം​ഖ്യ കൊടു​ത്തു. ഇതാണ്‌ സത്യ​മെന്ന്‌ പപ്പ പെട്ടെ​ന്നു​തന്നെ തിരി​ച്ച​റി​ഞ്ഞു, ബൈബിൾ വായി​ക്കാ​നും തുടങ്ങി. പപ്പ കുർബാന കൂടു​ന്നതു നിറു​ത്തി​യ​പ്പോൾ അതുവരെ നല്ല അടുപ്പ​ത്തി​ലാ​യി​രുന്ന അയൽക്കാ​രു​ടെ വിധം മാറി. പപ്പ കത്തോ​ലി​ക്കാ​മതം വിട്ടു​പോ​ക​രു​തെന്നു പറഞ്ഞ്‌ അവർ നിർബന്ധം പിടിച്ചു. വലിയ​വ​ലിയ തർക്കങ്ങ​ളു​ണ്ടാ​യി, ആകെ പ്രശ്‌ന​മാ​യി.

പപ്പ അനുഭ​വി​ക്കുന്ന വിഷമം കണ്ടപ്പോൾ എനിക്കാ​കെ സങ്കടമാ​യി. അപ്പോ​ഴാണ്‌ തുടക്ക​ത്തിൽ പറഞ്ഞതു​പോ​ലെ ഞാൻ ഉള്ളു​നൊന്ത്‌ ദൈവ​ത്തോ​ടു പ്രാർഥി​ച്ചത്‌. അയൽക്കാ​രു​ടെ എതിർപ്പ്‌ പതുക്കെ കെട്ടട​ങ്ങി​യ​പ്പോൾ എന്റെ മനസ്സ്‌ സന്തോ​ഷം​കൊണ്ട്‌ നിറഞ്ഞു. യഹോവ ‘പ്രാർഥന കേൾക്കു​ന്നവൻ’ തന്നെയാ​ണെന്ന്‌ എനിക്ക്‌ ഉറപ്പായി.

1940 മേയ്‌ 10-ന്‌ നാസി ജർമനി ബെൽജി​യത്തെ ആക്രമി​ച്ചു. സാധാ​ര​ണ​ജ​ന​ങ്ങൾക്ക്‌ അവി​ടെ​നിന്ന്‌ പലായനം ചെയ്യേ​ണ്ടി​വന്നു. ഞങ്ങളുടെ കുടും​ബം പോയത്‌ ഫ്രാൻസി​ന്റെ തെക്കു​ഭാ​ഗ​ത്തേ​ക്കാണ്‌. പോയ വഴിക്ക്‌, ജർമൻ സൈന്യ​വും ഫ്രഞ്ച്‌ സൈന്യ​വും തമ്മിലുള്ള പൊരിഞ്ഞ പോരാ​ട്ട​ങ്ങ​ളിൽ ഞങ്ങൾ പലപ്പോ​ഴും അകപ്പെ​ട്ടു​പോ​യി.

തിരിച്ച്‌ ഫാമിൽ എത്തിയ​പ്പോൾ ഞങ്ങൾ ഞെട്ടി​പ്പോ​യി. ഞങ്ങളുടെ മിക്കവാ​റും എല്ലാ സാധന​ങ്ങ​ളും കൊള്ള​യ​ടി​ക്ക​പ്പെ​ട്ടി​രു​ന്നു.  ഞങ്ങളുടെ നായ ബോബി മാത്രമേ ഞങ്ങളെ സ്വീക​രി​ക്കാൻ അവിടെ ഉണ്ടായി​രു​ന്നു​ള്ളൂ. ഇതൊക്കെ കണ്ടപ്പോൾ ‘യുദ്ധവും കഷ്ടപ്പാ​ടും ഉള്ളത്‌ എന്തു​കൊ​ണ്ടാണ്‌’ എന്നു ഞാൻ ഓർത്തു​പോ​യി.

ഏതാണ്ട്‌ ആ സമയത്തെ എമിൽ ഷ്രാൻസ്‌ സഹോദരന്റെ a സന്ദർശ​നങ്ങൾ ഞങ്ങൾക്ക്‌ ഒരുപാട്‌ പ്രയോ​ജനം ചെയ്‌തു. വിശ്വ​സ്‌ത​നായ ഒരു മുൻനി​ര​സേ​വ​ക​നും മൂപ്പനും ആയിരു​ന്നു അദ്ദേഹം. കഷ്ടപ്പാ​ടു​ള്ളത്‌ എന്തു​കൊ​ണ്ടാ​ണെന്ന്‌ അദ്ദേഹം വളരെ നന്നായി ബൈബി​ളിൽനിന്ന്‌ വിശദീ​ക​രി​ച്ചു​തന്നു. കൂടാതെ ജീവി​ത​ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ചുള്ള എന്റെ പല ചോദ്യ​ങ്ങൾക്കുള്ള ഉത്തരവും കിട്ടി. ഞാൻ യഹോ​വ​യോ​ടു കൂടുതൽ അടുത്തു. യഹോവ സ്‌നേ​ഹ​മുള്ള ദൈവ​മാ​ണെന്ന്‌ എനിക്കു ബോധ്യം വന്നു.

യുദ്ധം അവസാ​നി​ക്കു​ന്ന​തി​നു മുമ്പു​തന്നെ പല സഹോ​ദ​ര​ങ്ങ​ളു​മാ​യും അടുത്ത്‌ സഹവസി​ക്കാ​നുള്ള അവസരം ഞങ്ങളുടെ കുടും​ബ​ത്തി​നു കിട്ടി. 1943 ആഗസ്റ്റിൽ ജോസ്‌ നിക്കോ​ളാസ്‌ മിനെറ്റ്‌ സഹോ​ദരൻ ഞങ്ങളുടെ ഫാം സന്ദർശി​ക്കു​ക​യും ഒരു പ്രസംഗം നടത്തു​ക​യും ചെയ്‌തു. സഹോ​ദരൻ ചോദി​ച്ചു: “ആരൊ​ക്കെ​യാണ്‌ സ്‌നാ​ന​പ്പെ​ടാൻ ആഗ്രഹി​ക്കു​ന്നത്‌?” എന്റെ പപ്പ കൈ ഉയർത്തി, ഞാനും കൈ ഉയർത്തി. അങ്ങനെ ഞങ്ങൾ ഫാമിന്‌ അടുത്തുള്ള ഒരു കൊച്ചു​പു​ഴ​യിൽ സ്‌നാ​ന​പ്പെട്ടു.

1944 ഡിസം​ബ​റിൽ ജർമൻ സൈന്യം പടിഞ്ഞാ​റൻ യൂറോ​പ്പിൽ അവസാ​നത്തെ ശക്തമായ ആക്രമണം തുടങ്ങി. ബൾജ്‌ പോരാ​ട്ടം എന്നാണ്‌ അത്‌ അറിയ​പ്പെ​ടു​ന്നത്‌. ആ പോരാ​ട്ടം നടക്കു​ന്ന​തിന്‌ അടുത്താണ്‌ ഞങ്ങൾ താമസി​ച്ചി​രു​ന്നത്‌. അതു​കൊണ്ട്‌ ഏതാണ്ട്‌ ഒരു മാസ​ത്തോ​ളം ഞങ്ങളുടെ വീടിന്റെ ബേസ്‌മെ​ന്റി​ലാണ്‌ ഞങ്ങൾ കഴിഞ്ഞു​കൂ​ടി​യത്‌. ഒരു ദിവസം മൃഗങ്ങൾക്കു തീറ്റ കൊടു​ക്കാൻ ഞാൻ പുറത്ത്‌ ഇറങ്ങി​യ​പ്പോൾ ഞങ്ങളുടെ ഫാമിൽ ഷെല്ലുകൾ വന്ന്‌ പതിക്കാൻതു​ടങ്ങി. കെട്ടി​ട​ത്തി​ന്റെ മേൽക്കൂ​ര​വരെ പറന്നു​പോ​യി. അപ്പോൾ ഒരു അമേരി​ക്കൻ പട്ടാള​ക്കാ​രൻ “നിലത്ത്‌ കിടക്ക്‌” എന്ന്‌ ഉറക്കെ വിളി​ച്ചു​പ​റഞ്ഞു. ഞാൻ ഓടി അദ്ദേഹ​ത്തി​ന്റെ അടുത്ത്‌ പോയി കിടന്നു. എന്റെ രക്ഷയെ കരുതി അദ്ദേഹം സ്വന്തം ഹെൽമറ്റ്‌ ഊരി എന്റെ തലയിൽ വെച്ചു​തന്നു.

യുദ്ധത്തി​നു ശേഷം, ഏതാണ്ട്‌ 90 കിലോ​മീ​റ്റർ വടക്കോട്ട്‌ മാറി ലീജി​ലുള്ള ഒരു സഭയു​മാ​യി പതിവാ​യി ബന്ധപ്പെ​ടാൻ ഞങ്ങൾക്കു പറ്റി. ക്രമേണ ബാസ്റ്റോ​ണിൽ ഒരു ചെറിയ ഗ്രൂപ്പ്‌ രൂപീ​ക​രി​ക്കാൻ ഞങ്ങൾക്കു കഴിഞ്ഞു. ഞാൻ നികു​തി​വ​കു​പ്പിൽ ജോലി ചെയ്യാൻ തുടങ്ങി. നിയമം പഠിക്കാ​നുള്ള ഒരു അവസര​വും കിട്ടി. പിന്നീട്‌ ഞാൻ അനുഭ​വ​സ​മ്പ​ന്ന​നായ ഒരു വക്കീലി​ന്റെ ക്ലർക്കായി ജോലി ചെയ്‌തു. 1951-ൽ ബാസ്റ്റോ​ണിൽ ഒരു ചെറിയ സർക്കിട്ട്‌ സമ്മേളനം സംഘടി​പ്പി​ച്ചു. നൂറു പേരോ​ളം വന്നിരു​ന്നു. അക്കൂട്ട​ത്തിൽ ഒരാളാ​യി​രു​ന്നു എലെ റോയ്‌റ്റർ എന്ന തീക്ഷ്‌ണ​ത​യുള്ള മുൻനി​ര​സേ​വിക. 50 കിലോ​മീ​റ്റർ സൈക്കിൾ ചവിട്ടി​യാണ്‌ ആ സഹോ​ദരി അവിടെ വന്നത്‌. പെട്ടെ​ന്നു​തന്നെ ഞങ്ങൾ അടുപ്പ​ത്തി​ലാ​യി, വിവാ​ഹ​വും ഉറപ്പിച്ചു. എന്നാൽ ഏതാണ്ട്‌ ആ സമയത്തു​ത​ന്നെ​യാണ്‌ ഐക്യ​നാ​ടു​ക​ളിൽ  നടക്കുന്ന ഗിലെ​യാദ്‌ സ്‌കൂ​ളി​ലേക്ക്‌ എലെയ്‌ക്കു ക്ഷണം ലഭിച്ചത്‌. ആ ക്ഷണം നിരസി​ക്കു​ന്ന​തി​ന്റെ കാരണം വിശദീ​ക​രി​ച്ചു​കൊണ്ട്‌ അവൾ ലോകാ​സ്ഥാ​ന​ത്തേക്ക്‌ കത്ത്‌ എഴുതി. ആ സമയത്ത്‌ യഹോ​വ​യു​ടെ ജനത്തിനു നേതൃ​ത്വം നൽകി​യി​രുന്ന നോർ സഹോ​ദരൻ മറുപ​ടി​യും അയച്ചു, ഒരുപക്ഷേ ഒരു ദിവസം ഭർത്താ​വി​നൊ​പ്പം ഗിലെ​യാ​ദിൽ പങ്കെടു​ക്കാൻ കഴി​ഞ്ഞേ​ക്കും എന്ന്‌. 1953 ഫെബ്രു​വ​രി​യിൽ ഞങ്ങൾ വിവാ​ഹി​ത​രാ​യി.

ആ വർഷം​തന്നെ ന്യൂ​യോർക്കി​ലെ യാങ്കീ സ്റ്റേഡി​യ​ത്തിൽ നടന്ന പുതി​യ​ലോക സമുദാ​യം സമ്മേള​ന​ത്തിൽ എലെയും ഞാനും പങ്കെടു​ത്തു. അവിടെ കണ്ട ഒരു സഹോ​ദരൻ എന്നെ അമേരി​ക്ക​യി​ലേക്കു ക്ഷണിച്ചു. നല്ലൊരു ജോലി​യും വാഗ്‌ദാ​നം ചെയ്‌തു. എലെയും ഞാനും അക്കാര്യം പ്രാർഥ​ന​യിൽ യഹോ​വ​യോ​ടു പറഞ്ഞ​ശേഷം ആ ജോലി വേണ്ടെ​ന്നു​വെച്ചു. പകരം ബെൽജി​യ​ത്തി​ലേക്കു തിരി​ച്ചു​പോ​കാൻ തീരു​മാ​നി​ച്ചു; അവിടെ ബാസ്റ്റോ​ണി​ലെ, ഏതാണ്ട്‌ പത്ത്‌ പ്രചാ​രകർ മാത്ര​മുള്ള ഒരു ചെറിയ ഗ്രൂപ്പി​നെ സഹായി​ക്കാൻവേണ്ടി. പിറ്റെ വർഷം ഞങ്ങൾക്ക്‌ ഒരു ആൺകുഞ്ഞ്‌ പിറന്നു. സെർജ്‌ എന്നായി​രു​ന്നു പേര്‌. അവന്‌ ഏഴു മാസം പ്രായ​മു​ള്ള​പ്പോൾ ഒരു അസുഖം വന്നു, മരിച്ചു​പോ​യി. ഞങ്ങളുടെ സങ്കട​മെ​ല്ലാം ഞങ്ങൾ യഹോ​വ​യോ​ടു തുറന്നു​പ​റഞ്ഞു. പുനരു​ത്ഥാ​ന​മെന്ന ഉറച്ച പ്രത്യാ​ശ​യെ​ക്കു​റിച്ച്‌ ഓർത്ത​പ്പോൾ ഞങ്ങൾ ശക്തി വീണ്ടെ​ടു​ത്തു.

1961 ഒക്ടോ​ബ​റിൽ, മുൻനി​ര​സേ​വനം ചെയ്യാൻ കഴിയുന്ന ഒരു പാർട്ട്‌-ടൈം ജോലി എനിക്കു കിട്ടി. അന്നേ ദിവസം​തന്നെ ബെൽജി​യ​ത്തി​ലെ ബ്രാഞ്ച്‌ ദാസൻ എന്നെ ഫോണിൽ വിളിച്ചു. സർക്കിട്ട്‌ ദാസനാ​യി (ഇപ്പോൾ സർക്കിട്ട്‌ മേൽവി​ചാ​രകൻ എന്ന്‌ അറിയ​പ്പെ​ടു​ന്നു.) സേവി​ക്കാൻ പറ്റുമോ എന്ന്‌ അദ്ദേഹം എന്നോടു ചോദി​ച്ചു. ഞാൻ ചോദി​ച്ചു: “അതിനു മുമ്പ്‌ കുറച്ച്‌ നാൾ ഞങ്ങൾ മുൻനി​ര​സേ​വനം ചെയ്‌തോ​ട്ടേ?” അത്‌ അവർ സമ്മതിച്ചു. അങ്ങനെ എട്ടു മാസം മുൻനി​ര​സേ​വ​ക​രാ​യി സേവി​ച്ച​ശേഷം 1962 സെപ്‌റ്റം​ബ​റിൽ ഞങ്ങൾ സർക്കിട്ട്‌ വേല ആരംഭി​ച്ചു.

രണ്ടു വർഷം കഴിഞ്ഞ​പ്പോൾ ബെൽജി​യ​ത്തി​ലെ ബഥേലി​ലേക്കു ഞങ്ങളെ ക്ഷണിച്ചു. 1964 ഒക്ടോബർ മുതൽ ഞങ്ങൾ അവിടെ സേവി​ക്കാൻതു​ടങ്ങി. ഒരുപാട്‌ അനു​ഗ്ര​ഹങ്ങൾ നിറഞ്ഞ​താ​യി​രു​ന്നു ആ നിയമനം. 1965-ൽ നോർ സഹോ​ദരൻ ഞങ്ങളുടെ ബഥേലിൽ വന്നു. അധികം താമസി​യാ​തെ, എന്നെ ബ്രാഞ്ച്‌ ദാസനാ​യി നിയമി​ച്ചു. ഞാൻ ശരിക്കും അത്ഭുത​പ്പെ​ട്ടു​പോ​യി. പിന്നീട്‌ എലെയ്‌ക്കും എനിക്കും ഗിലെ​യാദ്‌ സ്‌കൂ​ളി​ന്റെ 41-ാം ക്ലാസ്സി​ലേക്കു ക്ഷണം കിട്ടി. അങ്ങനെ 13 വർഷം മുമ്പ്‌ നോർ സഹോ​ദരൻ പറഞ്ഞ വാക്കുകൾ സത്യമാ​യി! ഗിലെ​യാദ്‌ സ്‌കൂ​ളിൽനിന്ന്‌ ബിരുദം ലഭിച്ച​ശേഷം ഞങ്ങൾ ബെൽജി​യം ബഥേലി​ലേക്കു തിരി​ച്ചു​പോ​യി.

വർഷങ്ങ​ളോ​ളം യൂറോ​പ്പി​ലും മറ്റിട​ങ്ങ​ളി​ലും നമ്മുടെ ആരാധ​നാ​സ്വാ​ത​ന്ത്ര്യ​ത്തി​നു​വേണ്ടി പോരാ​ട്ടങ്ങൾ നടത്താൻ നിയമ​രം​ഗത്തെ അനുഭ​വ​പ​രി​ചയം എന്നെ സഹായി​ച്ചി​ട്ടുണ്ട്‌. (ഫിലി. 1:7) നമ്മുടെ പ്രവർത്ത​ന​ത്തി​നു നിരോ​ധ​ന​മോ നിയ​ന്ത്ര​ണ​മോ ഉള്ള 55-ലധികം രാജ്യ​ങ്ങ​ളി​ലെ ഉദ്യോ​ഗ​സ്ഥ​രു​മാ​യി എനിക്ക്‌ ഇടപെ​ടാൻ കഴിഞ്ഞി​ട്ടുണ്ട്‌. ഉദ്യോ​ഗ​സ്ഥ​രു​മാ​യി സംസാ​രി​ക്കു​മ്പോൾ എന്റെ നിയമ​പ​രി​ജ്ഞാ​ന​ത്തെ​ക്കു​റിച്ച്‌ പറയു​ന്ന​തി​നു പകരം ‘ദൈവ​ത്തി​ന്റെ ഒരു ദാസൻ’ ആയിട്ടാണ്‌ എന്നെത്തന്നെ പരിച​യ​പ്പെ​ടു​ത്താറ്‌. “രാജാ​വി​ന്റെ ഹൃദയം യഹോ​വ​യു​ടെ കൈക​ളിൽ അരുവി​പോ​ലെ. തനിക്ക്‌ ഇഷ്ടമു​ള്ളി​ട​ത്തേക്കു ദൈവം അതു തിരി​ച്ചു​വി​ടു​ന്നു” എന്ന്‌ അറിയാ​വു​ന്ന​തു​കൊണ്ട്‌ പ്രാർഥി​ക്കാ​തെ ഞാൻ ഒന്നും ചെയ്യാ​റി​ല്ലാ​യി​രു​ന്നു.—സുഭാ. 21:1.

യൂറോ​പ്യൻ പാർല​മെ​ന്റി​ലെ ഒരു അംഗ​ത്തോ​ടു സംസാ​രിച്ച സംഭവം ഞാൻ ഇപ്പോ​ഴും ഓർക്കു​ന്നുണ്ട്‌. അദ്ദേഹ​ത്തോ​ടു സംസാ​രി​ക്കാൻ പല പ്രാവ​ശ്യം അനുവാ​ദം ചോദി​ച്ചി​ട്ടാണ്‌ ഒടുവിൽ അദ്ദേഹം സമ്മതി​ച്ചത്‌. അദ്ദേഹം പറഞ്ഞു: “ഞാൻ 5 മിനിട്ട്‌ തരാം. ഒരു മിനി​ട്ടു​പോ​ലും കൂടുതൽ എടു​ത്തേ​ക്ക​രുത്‌.” ഞാൻ അപ്പോൾ തല കുനി​ച്ചൊന്ന്‌ പ്രാർഥി​ച്ചു. കാര്യം പിടി​കി​ട്ടാ​തെ അദ്ദേഹം ഞാൻ എന്താണ്‌ ചെയ്യു​ന്ന​തെന്ന്‌ ചോദി​ച്ചു.  തല ഉയർത്തി​യിട്ട്‌ ഞാൻ പറഞ്ഞു: “ഞാൻ ദൈവ​ത്തോ​ടു നന്ദി പറയു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു. കാരണം സാർ ദൈവ​ത്തി​ന്റെ ഒരു ശുശ്രൂ​ഷ​ക​നാ​ണ​ല്ലോ.” അദ്ദേഹം പറഞ്ഞു: “മനസ്സി​ലാ​യില്ല.” ഞാൻ അപ്പോൾ റോമർ 13:4 കാണിച്ചു. അദ്ദേഹം ഒരു പ്രൊ​ട്ട​സ്റ്റന്റ്‌ വിശ്വാ​സി​യാ​യി​രു​ന്നു. അതു​കൊണ്ട്‌ ബൈബി​ളിൽനിന്ന്‌ ആ വാക്യം കാണി​ച്ച​പ്പോൾ അദ്ദേഹം ശ്രദ്ധിച്ചു. പിന്നെ എന്താണ്‌ സംഭവി​ച്ച​തെ​ന്നോ? ഒരു മിനി​ട്ടു​പോ​ലും കൂടുതൽ എടുക്ക​രു​തെന്നു പറഞ്ഞയാൾ അര മണിക്കൂർ എനിക്കു തന്നു. ആ കൂടി​ക്കാ​ഴ്‌ച​യ്‌ക്കു നല്ല ഫലം കിട്ടി. അദ്ദേഹം നമ്മുടെ പ്രവർത്ത​നത്തെ വിലമ​തി​ക്കു​ക​പോ​ലും ചെയ്‌തു.

ഇക്കഴിഞ്ഞ വർഷങ്ങ​ളി​ലെ​ല്ലാം യഹോ​വ​യു​ടെ ജനം യൂറോ​പ്പിൽ പല നിയമ​യു​ദ്ധ​ങ്ങ​ളും നടത്തി​യി​ട്ടുണ്ട്‌. ക്രിസ്‌തീയ നിഷ്‌പക്ഷത, മക്കളുടെ സംരക്ഷ​ണാ​വ​കാ​ശം, നികുതി അങ്ങനെ പല വിഷയ​ങ്ങ​ളു​മാ​യി ബന്ധപ്പെട്ട കേസുകൾ. ഇതിൽ പലതി​ലും ഉൾപ്പെ​ടാ​നും യഹോവ അതി​ലെ​ല്ലാം വിജയം നൽകി അനു​ഗ്ര​ഹി​ക്കു​ന്നതു കാണാ​നും എനിക്ക്‌ അവസരം ലഭിച്ചി​ട്ടുണ്ട്‌. യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷികൾ യൂറോ​പ്യൻ മനുഷ്യാ​വ​കാശ കോട​തി​യിൽ 140-ലധികം കേസു​ക​ളിൽ ജയം നേടി​യി​ട്ടുണ്ട്‌!

1990-കളിൽ നമ്മുടെ പ്രവർത്ത​ന​ത്തി​നു നിയ​ന്ത്ര​ണ​മു​ണ്ടാ​യി​രുന്ന ക്യൂബ​യി​ലെ സഹോ​ദ​ര​ങ്ങൾക്ക്‌ കുറച്ചു​കൂ​ടെ ആരാധ​നാ​സ്വാ​ത​ന്ത്ര്യം കിട്ടാൻവേണ്ടി ഞാൻ പ്രവർത്തി​ച്ചു. ലോകാ​സ്ഥാ​ന​ത്തു​നി​ന്നുള്ള ഫിലിപ്പ്‌ ബ്രംലി സഹോ​ദ​ര​നോ​ടും ഇറ്റലി​യിൽനി​ന്നുള്ള വാൾട്ടർ ഫാർനെറ്റി സഹോ​ദ​ര​നോ​ടും ഒപ്പമാ​യി​രു​ന്നു ഞാൻ. ബെൽജി​യ​ത്തി​ലെ ക്യൂബൻ എംബസി​യി​ലേക്ക്‌ ഞാൻ എഴുതി. അവിടത്തെ ഒരു ഉദ്യോ​ഗ​സ്ഥ​നു​മാ​യി കൂടി​ക്കാഴ്‌ച നടത്തി. നിയ​ന്ത്ര​ണ​ങ്ങ​ളി​ലേക്കു നയിച്ച തെറ്റി​ദ്ധാ​ര​ണകൾ മാറ്റാൻ ആദ്യത്തെ ചില മീറ്റി​ങ്ങു​ക​ളിൽ കഴിഞ്ഞില്ല.

യഹോ​വ​യോ​ടു പ്രാർഥി​ച്ചിട്ട്‌ ഞങ്ങൾ ക്യൂബ​യി​ലേക്ക്‌ 5,000 ബൈബി​ളു​കൾ കയറ്റി അയയ്‌ക്കാൻ അനുവാ​ദം ചോദി​ച്ചു. ഞങ്ങൾക്ക്‌ അനുമതി കിട്ടു​ക​യും ചെയ്‌തു. ബൈബി​ളു​കൾ സുരക്ഷി​ത​മാ​യി അവിടെ എത്തി. സഹോ​ദ​ര​ങ്ങൾക്ക്‌ അതു കൊടു​ത്തു. യഹോവ ഞങ്ങളുടെ ശ്രമങ്ങളെ അനു​ഗ്ര​ഹി​ക്കു​ന്നു​ണ്ടെന്ന്‌ ഞങ്ങൾക്കു മനസ്സി​ലാ​യി. പിന്നെ ഞങ്ങൾ 27,500 ബൈബി​ളും​കൂ​ടെ അയയ്‌ക്കാ​നുള്ള അനുമതി ചോദി​ച്ചു. അതും കിട്ടി. ക്യൂബ​യി​ലെ ഓരോ സഹോ​ദ​ര​ന്റെ​യും സഹോ​ദ​രി​യു​ടെ​യും കൈക​ളിൽ ബൈബിൾ എത്തിക്കാൻ യഹോവ എന്നെ ഉപയോ​ഗി​ച്ച​തിൽ എനിക്ക്‌ ഒരുപാട്‌ സന്തോഷം തോന്നി.

ക്യൂബ​യി​ലെ നമ്മുടെ പ്രവർത്ത​ന​ത്തി​നു കൂടുതൽ നിയമ​സ്വാ​ത​ന്ത്യം കിട്ടാൻ ഞാൻ പല പ്രാവ​ശ്യം അവിടെ പോയി. അങ്ങനെ അവി​ടെ​യുള്ള പല ഗവൺമെന്റ്‌ അധികാ​രി​ക​ളു​മാ​യും നല്ല ഒരു ബന്ധത്തി​ലേക്കു വരാൻ എനിക്കു കഴിഞ്ഞി​ട്ടുണ്ട്‌.

1994-ൽ റുവാ​ണ്ട​യിലെ ടൂട്ട്‌സികൾക്ക്‌ എതിരെ നടന്ന വംശഹത്യയിൽ 10,00,000-ത്തിലധി​കം ആളുക​ളാണ്‌ കൊല്ല​പ്പെ​ട്ടത്‌. നമ്മുടെ ചില സഹോ​ദ​ര​ങ്ങ​ളും അക്കൂട്ട​ത്തിൽ ഉണ്ടായി​രു​ന്നു എന്നത്‌ സങ്കടക​ര​മാണ്‌. പെട്ടെ​ന്നു​തന്നെ ആ രാജ്യത്തെ ജീവകാ​രു​ണ്യ പ്രവർത്ത​ന​ങ്ങൾക്കു​വേണ്ടി സഹോ​ദ​ര​ന്മാ​രു​ടെ ഒരു കൂട്ടത്തെ നിയമി​ച്ചു.

ഞങ്ങളുടെ കൂട്ടം തലസ്ഥാ​ന​മായ കിഗാ​ലി​യിൽ എത്തിയ​പ്പോൾ, പരിഭാ​ഷാ​കേ​ന്ദ്ര​വും സാഹി​ത്യ​ങ്ങൾ സൂക്ഷി​ക്കുന്ന കെട്ടി​ട​വും വെടി​യു​ണ്ടകൾ കൊണ്ട്‌ തുളഞ്ഞി​രി​ക്കു​ന്ന​താണ്‌ കണ്ടത്‌. വടിവാ​ളു​കൾകൊണ്ട്‌ ക്രൂര​മാ​യി കൊല്ല​പ്പെട്ട സഹോ​ദ​ര​ന്മാ​രു​ടെ​യും സഹോ​ദ​രി​മാ​രു​ടെ​യും ദാരു​ണ​മായ കഥകൾ  ഞങ്ങൾ കേട്ടു. പക്ഷേ അക്കൂട്ട​ത്തിൽ ക്രിസ്‌തീ​യ​സ്‌നേ​ഹ​ത്തി​ന്റെ കഥകളും ഞങ്ങൾക്കു കേൾക്കാ​നാ​യി. ഉദാഹ​ര​ണ​ത്തിന്‌ ഞങ്ങൾ ഒരു ടൂട്ട്‌സി സഹോ​ദ​രനെ കണ്ടു. അദ്ദേഹം 28 ദിവസ​ത്തോ​ളം ഒരു കുഴി​യി​ലാണ്‌ ഒളിച്ചി​രു​ന്നത്‌. ഹൂട്ടു സാക്ഷി​ക​ളു​ടെ ഒരു കുടും​ബ​മാണ്‌ അദ്ദേഹത്തെ ഇങ്ങനെ സംരക്ഷി​ച്ചത്‌. കിഗാ​ലി​യിൽ നടന്ന ഒരു മീറ്റി​ങ്ങിൽ 900-ത്തിലധി​കം സഹോ​ദ​രീ​സ​ഹോ​ദ​ര​ന്മാർക്ക്‌ ഞങ്ങൾ ദൈവ​വ​ച​ന​ത്തിൽനി​ന്നുള്ള ആശ്വാസം പകർന്നു.

പിന്നെ ഞങ്ങൾ അതിർത്തി കടന്ന്‌ സയറി​ലേക്കു (ഇപ്പോൾ കോം​ഗോ ജനാധി​പത്യ റിപ്പബ്ലിക്‌ എന്നറി​യ​പ്പെ​ടു​ന്നു.) പോയി. ഗോമ നഗരത്തിന്‌ അടുത്തുള്ള ദുരി​താ​ശ്വാ​സ ക്യാമ്പു​ക​ളി​ലേക്കു പലായനം ചെയ്‌ത റുവാ​ണ്ട​യി​ലെ കുറെ​യ​ധി​കം സാക്ഷി​കളെ തിരഞ്ഞ്‌ കണ്ടുപി​ടി​ക്കാ​നാ​യി​രു​ന്നു അത്‌. ഞങ്ങൾക്ക്‌ അവരെ കണ്ടെത്താൻ പറ്റിയില്ല. ഞങ്ങളെ അങ്ങോ​ട്ടേക്ക്‌ വഴിന​യി​ക്കണേ എന്ന്‌ അപ്പോൾ യഹോ​വ​യോ​ടു പ്രാർഥി​ച്ചു. അപ്പോൾ ഒരാൾ ഞങ്ങളുടെ അടു​ത്തേക്കു നടന്നു​വ​രു​ന്നത്‌ കണ്ടു. യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷി​കളെ അറിയാ​മോ എന്ന്‌ അദ്ദേഹ​ത്തോ​ടു ചോദി​ച്ചു. “ആ, ഞാൻ ഒരു സാക്ഷി​യാണ്‌” എന്ന്‌ അദ്ദേഹം പറഞ്ഞു. “ദുരി​താ​ശ്വാ​സ കമ്മിറ്റി​യു​ടെ അടു​ത്തേക്കു നിങ്ങളെ കൊണ്ടു​പോ​കാൻ എനിക്ക്‌ സന്തോ​ഷമേ ഉള്ളൂ.” ദുരി​താ​ശ്വാ​സ കമ്മിറ്റി​യു​മാ​യി ഞങ്ങൾ നടത്തിയ മീറ്റിങ്ങ്‌ വളരെ പ്രയോ​ജനം ചെയ്‌തു. അതിനു ശേഷം, ഞങ്ങൾ കണ്ട 1,600-ഓളം അഭയാർഥി​കൾക്ക്‌ ആശ്വാ​സ​വും പ്രോ​ത്സാ​ഹ​ന​വും നൽകി. ഭരണസം​ഘ​ത്തിൽനി​ന്നുള്ള കത്തിലെ ആശയങ്ങ​ളും ഞങ്ങൾ അവരോ​ടു പങ്കു​വെച്ചു. “നിങ്ങൾ ഞങ്ങളുടെ പ്രാർഥ​ന​യിൽ എപ്പോ​ഴു​മുണ്ട്‌. യഹോവ നിങ്ങളെ ഒരിക്ക​ലും കൈവി​ടി​ല്ലെന്ന്‌ ഞങ്ങൾക്ക്‌ അറിയാം.” ഈ വാക്കുകൾ സഹോ​ദ​ര​ങ്ങളെ ആഴത്തിൽ സ്‌പർശി​ച്ചു. ഭരണസം​ഘ​ത്തി​ന്റെ ആ വാക്കുകൾ എത്ര ശരിയാ​യി​രു​ന്നു! ഇപ്പോൾ 30,000-ത്തിലധി​കം സാക്ഷി​ക​ളാണ്‌ റുവാ​ണ്ട​യിൽ ഉത്സാഹ​ത്തോ​ടെ യഹോ​വയെ സേവി​ക്കു​ന്നത്‌.

58 വർഷത്തെ വിവാ​ഹ​ജീ​വി​ത​ത്തി​നു ശേഷം 2011-ൽ എന്റെ പ്രിയ​പ്പെട്ട എലെയെ എനിക്കു നഷ്ടപ്പെട്ടു. എന്റെ സങ്കടങ്ങൾ യഹോ​വ​യോ​ടു പറഞ്ഞ​പ്പോൾ യഹോവ എനിക്ക്‌ ആശ്വാസം തന്നു. അയൽക്കാ​രോ​ടു സന്തോ​ഷ​വാർത്ത പറഞ്ഞ​പ്പോ​ഴും എനിക്ക്‌ ആശ്വാസം കിട്ടി.

പ്രായം 90 കഴി​ഞ്ഞെ​ങ്കി​ലും ഞാൻ ഇപ്പോ​ഴും എല്ലാ ആഴ്‌ച​യി​ലും ശുശ്രൂ​ഷ​യിൽ ഏർപ്പെ​ടും. സന്തോഷം തരുന്ന മറ്റു കാര്യ​ങ്ങ​ളും എനിക്കു ചെയ്യാ​നാ​കു​ന്നുണ്ട്‌. ബെൽജി​യം ബ്രാഞ്ചി​ലെ ലീഗൽ ഡിപ്പാർട്ടു​മെ​ന്റി​നൊ​പ്പം പ്രവർത്തി​ക്കു​ന്നത്‌, എന്റെ അനുഭ​വങ്ങൾ മറ്റുള്ള​വ​രോ​ടു പറയു​ന്നത്‌, ബഥേൽ കുടും​ബ​ത്തി​ലെ ചെറു​പ്പ​ക്കാർക്ക്‌ ഇടയസ​ന്ദർശനം നടത്തു​ന്നത്‌, ഇതെല്ലാം.

ഏതാണ്ട്‌ 84 വർഷം മുമ്പാണ്‌ ഞാൻ ആദ്യമാ​യി യഹോ​വ​യോ​ടു പ്രാർഥി​ച്ചത്‌. യഹോ​വ​യോ​ടൊ​ത്തുള്ള മനോ​ഹ​ര​മായ യാത്ര​യു​ടെ തുടക്ക​മാ​യി​രു​ന്നു അത്‌. ഇക്കാലം​കൊണ്ട്‌ ഞാൻ യഹോ​വ​യോട്‌ വളരെ​യ​ധി​കം അടുത്തു. ജീവി​ത​ത്തിൽ ഇന്നുവരെ യഹോവ എന്റെ പ്രാർഥ​നകൾ ശ്രദ്ധി​ച്ചി​ട്ടുണ്ട്‌. അതിനു ഞാൻ യഹോ​വ​യോ​ടു നന്ദിയു​ള്ള​വ​നാണ്‌.—സങ്കീ. 66:19. b