മഴവില്ല്‌ എന്നാണ്‌ ആ പുസ്‌ത​ക​ശേ​ഖരം അറിയ​പ്പെ​ട്ടത്‌. എന്റെ ഭാവന​യ്‌ക്കു ചിറകു​കൾ നൽകിയ അനേകം ചിത്രങ്ങൾ അതിലു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. അങ്ങനെ എനിക്കു ചെറു​പ്പ​ത്തിൽത്തന്നെ ബൈബിൾപ​രി​ജ്ഞാ​നം നേടാൻ അടങ്ങാത്ത ആഗ്രഹം തോന്നി.

രണ്ടാം ലോക​മ​ഹാ​യു​ദ്ധം ഇന്ത്യക്കു ഭീഷണി ഉയർത്തിയ സമയം. ആ സമയത്ത്‌ എന്റെ മാതാ​പി​താ​ക്കൾ വേർപി​രി​യു​ക​യും പിന്നീട്‌ വിവാ​ഹ​മോ​ചി​ത​രാ​കു​ക​യും ചെയ്‌തു. എന്റെ ലോകം കീഴ്‌മേൽ മറിയു​ന്ന​തു​പോ​ലെ തോന്നി. ഞാൻ സ്‌നേ​ഹി​ക്കുന്ന രണ്ട്‌ ആളുകൾ എന്തു​കൊ​ണ്ടാ​ണു വേർപി​രി​യു​ന്ന​തെന്ന്‌ എനിക്കു മനസ്സി​ലാ​യില്ല. എനിക്കാ​കെ ഒരു മരവി​പ്പാണ്‌ അനുഭ​വ​പ്പെ​ട്ടത്‌, ഒറ്റപ്പെ​ട്ട​തു​പോ​ലെ എനിക്കു തോന്നി. എനിക്കു കൂടപ്പി​റ​പ്പു​ക​ളി​ല്ലാ​യി​രു​ന്നു, ഞാൻ പിന്തുണയും ആശ്വാ​സ​വും വളരെ​യ​ധി​കം ആഗ്രഹി​ച്ചെ​ങ്കി​ലും അത്‌ എനിക്ക്‌ എങ്ങുനി​ന്നും കിട്ടി​യില്ല.

അമ്മയും ഞാനും ആ കാലത്ത്‌ തലസ്ഥാ​ന​ന​ഗ​ര​മായ കറാച്ചി​യി​ലാ​ണു താമസി​ച്ചി​രു​ന്നത്‌. ഒരു ദിവസം യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷി​ക​ളിൽ ഒരാളായ ഫ്രെഡ്‌ ഹാർദേക്കർ എന്ന പ്രായ​മായ ഡോക്‌ടർ ഞങ്ങളുടെ വീട്ടിൽ വന്നു. പണ്ട്‌ ഞങ്ങൾക്കു പുസ്‌ത​കങ്ങൾ തന്ന മിഷന​റി​യും ഇതേ കൂട്ടത്തിൽപ്പെ​ട്ട​യാ​ളാ​യി​രു​ന്നു. ഹാർദേക്കർ സഹോ​ദരൻ അമ്മയെ ബൈബിൾ പഠിപ്പി​ക്കാ​മെന്നു പറഞ്ഞു. അമ്മയ്‌ക്കു താത്‌പ​ര്യ​മി​ല്ലാ​യി​രു​ന്നു, എന്നാൽ എനിക്കു താത്‌പ​ര്യം കാണു​മെന്ന്‌ അമ്മ പറഞ്ഞു. അങ്ങനെ പിറ്റെ ആഴ്‌ച​മു​തൽ ഞാൻ അദ്ദേഹ​ത്തി​ന്റെ​കൂ​ടെ ബൈബിൾ പഠിക്കാൻ ആരംഭി​ച്ചു.

 ഏതാനും ആഴ്‌ച​കൾക്കു ശേഷം, ഞാൻ ഹാർദേക്കർ സഹോ​ദ​രന്റെ ക്ലിനി​ക്കിൽവെച്ച്‌ നടക്കുന്ന മീറ്റി​ങ്ങു​കൾക്കു ഹാജരാ​കാൻ തുടങ്ങി. പ്രായം​ചെന്ന 12 സാക്ഷികൾ അവിടെ ആരാധ​ന​യ്‌ക്കു കൂടി​വ​രു​ന്നു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. എനിക്കു​വേണ്ട ആശ്വാസം എനിക്ക്‌ അവി​ടെ​നിന്ന്‌ കിട്ടി. അവർക്കു ഞാൻ ഒരു മകനെ​പ്പോ​ലെ​യാ​യി​രു​ന്നു. അവർ എന്റെകൂ​ടെ​യി​രി​ക്കു​ന്ന​തും കുനി​ഞ്ഞു​നിന്ന്‌ കൂട്ടു​കാ​രെ​പ്പോ​ലെ എന്നോടു സംസാ​രി​ക്കു​ന്ന​തും എല്ലാം ഇന്നലെ​യെ​ന്ന​പോ​ലെ ഞാൻ ഓർക്കു​ന്നു, ആ സമയത്ത്‌ അവരുടെ സ്‌നേ​ഹ​വും വാത്സല്യ​വും എന്നെ എത്ര സഹായി​ച്ചെ​ന്നോ!

വൈകാ​തെ ഹാർദേക്കർ സഹോ​ദരൻ എന്നെ അദ്ദേഹ​ത്തി​ന്റെ​കൂ​ടെ വയൽശു​ശ്രൂ​ഷ​യ്‌ക്കു പോകാൻ ക്ഷണിച്ചു. റെക്കോർഡ്‌ ചെയ്‌ത ബൈബിൾപ്ര​ഭാ​ഷ​ണങ്ങൾ പ്ലേ ചെയ്യാ​വുന്ന, കൊണ്ടു​ന​ട​ക്കാ​വുന്ന ഗ്രാമ​ഫോൺ പ്രവർത്തി​പ്പി​ക്കാൻ സഹോ​ദരൻ എന്നെ പഠിപ്പി​ച്ചു. ചില പ്രസം​ഗങ്ങൾ തുറന്ന​ടി​ക്കുന്ന രീതി​യി​ലു​ള്ള​താ​യി​രു​ന്നു. ചില വീട്ടു​കാർക്ക്‌ അത്‌ ഇഷ്ടപ്പെ​ട്ടി​രു​ന്നില്ല. പക്ഷേ അതൊ​ന്നും ഞാൻ കാര്യ​മാ​ക്കി​യില്ല. മറ്റുള്ള​വ​രോ​ടു പ്രസം​ഗി​ക്കാൻ എനിക്കു നല്ല ഉത്സാഹ​മാ​യി​രു​ന്നു. ബൈബിൾസ​ത്യ​ത്തോട്‌ അത്രയ​ധി​കം താത്‌പ​ര്യ​മു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്ന​തു​കൊണ്ട്‌ അതെക്കു​റിച്ച്‌ മറ്റുള്ള​വ​രോ​ടു പറയാൻ എനിക്ക്‌ ആവേശം തോന്നി.

ജപ്പാന്റെ സൈന്യം ഇന്ത്യയെ ലക്ഷ്യമാ​ക്കി മുന്നേ​റി​ക്കൊ​ണ്ടി​രി​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു. ബ്രിട്ടീഷ്‌ അധികാ​രി​ക​ളിൽനിന്ന്‌ യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷി​ക​ളു​ടെ മേലുള്ള സമ്മർദം അതനു​സ​രിച്ച്‌ കൂടി​ക്കൂ​ടി​വന്നു. എനിക്കും അതിന്റെ ഭവിഷ്യ​ത്തു​കൾ അനുഭ​വി​ക്കേ​ണ്ടി​വന്നു. ഒരു ആംഗ്ലിക്കൻ പുരോ​ഹി​ത​നാ​യി​രുന്ന എന്റെ സ്‌കൂൾ പ്രിൻസി​പ്പൽ ‘തൃപ്‌തി​ക​ര​മ​ല്ലാത്ത സ്വഭാവം’ എന്ന മുദ്ര​കു​ത്തി 1943 ജൂ​ലൈ​യിൽ എന്നെ സ്‌കൂ​ളിൽനിന്ന്‌ പുറത്താ​ക്കി. യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷി​ക​ളു​മാ​യുള്ള എന്റെ സഹവാസം മറ്റു കുട്ടി​കൾക്കു ദോഷം ചെയ്യു​മെന്ന്‌ അദ്ദേഹം എന്റെ അമ്മയോ​ടു പറഞ്ഞു. അമ്മ ശരിക്കും പേടി​ച്ചു​പോ​യി, യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷി​ക​ളു​ടെ​കൂ​ടെ സഹവസി​ക്കു​ന്ന​തിൽനിന്ന്‌ എന്നെ വിലക്കു​ക​യും ചെയ്‌തു. പിന്നീട്‌, 1,370 കിലോ​മീ​റ്റർ വടക്ക്‌ പെഷവാർ പട്ടണത്തിൽ താമസി​ക്കുന്ന അച്ഛന്റെ അടു​ത്തേക്ക്‌ എന്നെ അയച്ചു. ആത്മീയ​ഭ​ക്ഷ​ണ​വും സഹവാ​സ​വും ഇല്ലാതായ ഞാൻ ആത്മീയ​മാ​യി നിഷ്‌ക്രി​യ​നാ​യി​ത്തീർന്നു.

1947-ൽ ജോലി തേടി ഞാൻ കറാച്ചി​യി​ലേക്കു തിരി​ച്ചു​വന്നു. ആ സമയത്ത്‌ ഞാൻ ഹാർദേക്കർ ഡോക്‌ടറെ അദ്ദേഹ​ത്തി​ന്റെ ക്ലിനി​ക്കിൽ ചെന്ന്‌ കണ്ടു. അദ്ദേഹം എന്നെ ഊഷ്‌മ​ള​മായ സ്‌നേ​ഹ​ത്തോ​ടെ സ്വീക​രി​ച്ചു.

“എന്തു പറ്റി, എന്താ അസുഖം?” അദ്ദേഹം ചോദി​ച്ചു. ഞാൻ ചികി​ത്സ​യ്‌ക്കു വന്നതാ​ണെ​ന്നാണ്‌ അദ്ദേഹം കരുതി​യത്‌.

ഞാൻ പറഞ്ഞു: “എനിക്കു ശരീര​ത്തിന്‌ അസുഖ​മൊ​ന്നു​മില്ല, എന്റെ ആത്മീയ​ത​യ്‌ക്കാണ്‌ അസുഖം. എനിക്ക്‌ ഒരു ബൈബിൾപ​ഠനം വേണം.”

“എപ്പോഴാ തുട​ങ്ങേ​ണ്ടത്‌?” അദ്ദേഹം ചോദി​ച്ചു.

“പറ്റു​മെ​ങ്കിൽ ഇപ്പോൾത്തന്നെ.” ഞാൻ മറുപടി പറഞ്ഞു.

അന്നു വൈകു​ന്നേരം മുഴുവൻ ഞങ്ങൾ ബൈബിൾ പഠിച്ചു, എന്തു രസമാ​യി​രു​ന്നെ​ന്നോ! വീണ്ടും യഹോ​വ​യു​ടെ ജനത്തിന്റെ ഭാഗമാ​കാൻ കഴിഞ്ഞ​തിൽ എനിക്കു വലിയ ആശ്വാസം തോന്നി. സാക്ഷി​ക​ളു​ടെ​കൂ​ടെ സഹവസി​ക്കു​ന്ന​തിൽനിന്ന്‌ എന്നെ തടയാൻ അമ്മ കഴിവി​ന്റെ പരമാ​വധി ശ്രമിച്ചു, പക്ഷേ ഇത്തവണ അമ്മ പരാജ​യ​പ്പെട്ടു. സത്യം എന്റെ സ്വന്തമാ​ക്കാൻ ഞാൻ തീരു​മാ​നി​ച്ചു​റ​ച്ചി​രു​ന്നു. യഹോ​വ​യ്‌ക്കു ജീവിതം സമർപ്പിച്ച ഞാൻ 1947 ആഗസ്റ്റ്‌ 31-ന്‌ സ്‌നാ​ന​മേറ്റു. അധികം വൈകാ​തെ 17-ാമത്തെ വയസ്സിൽ ഞാൻ മുൻനി​ര​സേ​വനം തുടങ്ങി.

മുൻനി​ര​സേ​വ​ക​നാ​യി എന്നെ ആദ്യം നിയമി​ച്ചത്‌ ക്വെറ്റ എന്ന സ്ഥലത്തേ​ക്കാ​യി​രു​ന്നു. മുമ്പ്‌ അവിടം ബ്രിട്ടീ​ഷു​കാ​രു​ടെ ഒരു സൈനി​ക​കേ​ന്ദ്ര​മാ​യി​രു​ന്നു. 1947-ൽ രാജ്യം ഇന്ത്യ, പാക്കി​സ്ഥാൻ എന്നിങ്ങനെ രണ്ടായി വിഭജി​ച്ചു. * മതത്തിന്റെ പേരി​ലുള്ള വ്യാപ​ക​മായ അക്രമ​ത്തിന്‌ അതു തിരി​കൊ​ളു​ത്തി. ചരി​ത്ര​ത്തി​ലെ ഏറ്റവും വലിയ കുടി​യേ​റ്റ​ങ്ങ​ളി​ലൊ​ന്നിന്‌ ആ കാലം സാക്ഷ്യം വഹിച്ചു. ഏകദേശം 1 കോടി 40 ലക്ഷം ആളുകൾക്കാണ്‌ അഭയാർഥി​ക​ളാ​യി നാടു വിടേ​ണ്ടി​വ​ന്നത്‌. ഇന്ത്യയി​ലുള്ള മുസ്ലീങ്ങൾ പാക്കി​സ്ഥാ​നി​ലേക്കു പോയി, പാക്കി​സ്ഥാ​നി​ലുള്ള ഹിന്ദു​ക്ക​ളും സിക്കു​കാ​രും ഇന്ത്യയി​ലേ​ക്കും ചേക്കേറി. ഈ കലാപ​ത്തി​നി​ട​യിൽ ഞാൻ കറാച്ചി​യിൽനിന്ന്‌ ക്വെറ്റ​യി​ലേക്കു ട്രെയിൻ കയറി, തിങ്ങി​നി​റഞ്ഞ ആ ട്രെയി​നിൽ പുറത്തെ കൈപ്പി​ടി​യിൽ പിടി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടുള്ള അപകട​ക​ര​മായ യാത്ര​യാ​യി​രു​ന്നു അത്‌.

ക്വെറ്റ​യിൽവെച്ച്‌ ഞാൻ ജോർജ്‌ സിങ്‌ എന്ന ഒരു പ്രത്യേക മുൻനി​ര​സേ​വ​കനെ കണ്ടുമു​ട്ടി. ഏതാണ്ട്‌ 25 വയസ്സു പ്രായ​മു​ണ്ടാ​യി​രുന്ന അദ്ദേഹം എനിക്ക്‌ ഒരു സൈക്കിൾ സമ്മാനി​ച്ചു. എനിക്ക്‌ അതൊരു സഹായ​മാ​യി​രു​ന്നു. മലമ്പ്ര​ദേ​ശ​മാ​യി​രു​ന്ന​തു​കൊണ്ട്‌ ചില​പ്പോ​ഴൊ​ക്കെ തള്ളേണ്ടി​വ​രു​മാ​യി​രു​ന്നു എന്നതു സത്യം. മിക്ക​പ്പോ​ഴും തനിച്ചാ​യി​രു​ന്നു വയൽസേ​വനം. ആറു മാസത്തി​നു​ള്ളിൽ എനിക്ക്‌ 17 ബൈബിൾപ​ഠ​നങ്ങൾ കിട്ടി. അവരിൽ ചിലർ സത്യത്തി​ലേക്കു വരുക​യും ചെയ്‌തു. അവരിൽ ഒരാളാ​യി​രു​ന്നു ഒരു സൈനി​കോ​ദ്യോ​ഗ​സ്ഥ​നാ​യി​രുന്ന സാദിഖ്‌ മാസിഹ്‌. ബൈബിൾപ്ര​സി​ദ്ധീ​ക​ര​ണങ്ങൾ പാക്കി​സ്ഥാ​ന്റെ ദേശീയ ഭാഷയായ ഉർദു​വി​ലേക്കു പരിഭാ​ഷ​പ്പെ​ടു​ത്താൻ അദ്ദേഹം ജോർജി​നെ​യും എന്നെയും സഹായി​ച്ചു. കാല​ക്ര​മേണ, സാദിഖ്‌ സന്തോ​ഷ​വാർത്ത​യു​ടെ തീക്ഷ്‌ണ​ത​യുള്ള ഒരു പ്രചാ​ര​ക​നാ​യി​ത്തീർന്നു.

പിന്നീട്‌ ഞാൻ കറാച്ചി​യി​ലേക്കു മടങ്ങി. ആയിടെ അവിടെ എത്തിയ ഹെൻറി ഫിഞ്ചി​നോ​ടും ഹാരി ഫോറ​സ്റ്റി​നോ​ടും ഒപ്പം സേവി​ക്കാൻ എനിക്ക്‌ അവസരം ലഭിച്ചു. ഗിലെ​യാദ്‌ ബിരു​ദ​ധാ​രി​ക​ളാ​യി​രു​ന്നു അവർ. എത്ര വില​യേ​റിയ ആത്മീയ​പ​രി​ശീ​ല​ന​മാണ്‌ ആ മിഷന​റി​മാ​രിൽനിന്ന്‌ എനിക്കു ലഭിച്ച​തെ​ന്നോ! ഒരിക്കൽ പാക്കി​സ്ഥാ​ന്റെ വടക്കു​ഭാ​ഗത്ത്‌ ഒരു പ്രസം​ഗ​പ​ര്യ​ടനം നടത്തി​യ​പ്പോൾ ഞാനും ഫിഞ്ച്‌ സഹോ​ദ​ര​ന്റെ​കൂ​ടെ പോയി. കിഴു​ക്കാം​തൂ​ക്കായ മലനി​ര​ക​ളു​ടെ അടിവാ​ര​ത്തിൽ ബൈബിൾസ​ത്യ​ത്തി​നു​വേണ്ടി ദാഹി​ക്കുന്ന, ഉർദു ഭാഷക്കാ​രായ താഴ്‌മ​യുള്ള ധാരാളം ഗ്രാമീ​ണരെ ഞങ്ങൾ കണ്ടുമു​ട്ടി. രണ്ടു വർഷം കഴിഞ്ഞ്‌  എനിക്കും ഗിലെ​യാദ്‌ സ്‌കൂ​ളിൽ പങ്കെടു​ക്കാൻ കഴിഞ്ഞു. അതു കഴിഞ്ഞ ഞാൻ പാക്കി​സ്ഥാ​നി​ലേക്കു മടങ്ങി​വന്നു, താത്‌കാ​ലി​ക​മാ​യി സഞ്ചാര​വേ​ല​യി​ലും ഏർപ്പെട്ടു. ലാഹോ​റി​ലെ മിഷന​റി​ഭ​വ​ന​ത്തിൽ മറ്റു മൂന്നു മിഷനറി സഹോ​ദ​ര​ന്മാ​രു​ടെ​കൂ​ടെ​യാ​യി​രു​ന്നു എന്റെ താമസം.

സങ്കടക​ര​മെന്നു പറയട്ടെ, 1954-ൽ ലാഹോ​റി​ലെ മിഷന​റി​മാർക്കി​ട​യിൽ വ്യക്തി​ത്വ​ഭി​ന്ന​തകൾ ഉടലെ​ടു​ത്തു. ഈ പ്രശ്‌ന​ത്തിൽ ബ്രാ​ഞ്ചോ​ഫീസ്‌ ഇടപെട്ടു. തർക്കത്തിൽ പക്ഷം പിടി​ച്ചു​കൊണ്ട്‌ ഞാൻ ബുദ്ധി​ശൂ​ന്യ​മാ​യി പ്രവർത്തി​ച്ചു. അതിന്‌ എനിക്കു ശക്തമായ ബുദ്ധി​യു​പ​ദേശം കിട്ടി. ഞാൻ ആകെ തകർന്നു, എന്റെ നിയമ​ന​ത്തിൽ ഞാൻ ഒരു പരാജ​യ​മാ​ണെന്ന്‌ എനിക്കു തോന്നി​പ്പോ​യി. ആത്മീയ​മാ​യി ഒരു പുതിയ തുടക്കം പ്രതീ​ക്ഷിച്ച്‌ ഞാൻ ആദ്യം കറാച്ചി​യി​ലേ​ക്കും പിന്നെ ഇംഗ്ലണ്ടി​ലെ ലണ്ടനി​ലേ​ക്കും പോയി.

ലണ്ടനിൽ ഞാൻ സഹവസി​ച്ചി​രുന്ന സഭയിൽ ലണ്ടൻ ബഥേലിൽനി​ന്നുള്ള ധാരാളം സഹോ​ദ​ര​ങ്ങ​ളു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. ബ്രാഞ്ച്‌ ദാസനാ​യി​രുന്ന പ്രൈസ്‌ ഹ്യൂസ്‌ സഹോ​ദരൻ തന്റെ ചിറകിൻകീ​ഴിൽ എന്നപോ​ലെ എന്നെ കൊണ്ടു​ന​ടന്നു. അദ്ദേഹ​ത്തി​നു​ണ്ടായ പഴയ ഒരു അനുഭ​വ​ത്തെ​ക്കു​റിച്ച്‌ ഒരു ദിവസം അദ്ദേഹം എന്നോടു പറഞ്ഞു. അന്നു ലോക​വ്യാ​പ​ക​വേ​ല​യ്‌ക്കു മേൽനോ​ട്ടം വഹിച്ചി​രുന്ന റഥർഫോർഡ്‌ സഹോ​ദരൻ പ്രൈസ്‌ ഹ്യൂസ്‌ സഹോ​ദ​രനു ശക്തമായ ബുദ്ധി​യു​പ​ദേശം കൊടു​ത്തു. ഹ്യൂസ്‌ സഹോ​ദരൻ തന്റെ ഭാഗം ന്യായീ​ക​രി​ക്കാൻ ശ്രമി​ച്ച​പ്പോൾ റഥർഫോർഡ്‌ സഹോ​ദരൻ കർശന​മാ​യി അദ്ദേഹത്തെ ശാസിച്ചു. പുഞ്ചി​രി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടാണ്‌ അദ്ദേഹം ഈ സംഭവ​ങ്ങ​ളെ​ല്ലാം എന്നോടു പറഞ്ഞത്‌. അത്‌ എന്നെ അത്ഭുത​പ്പെ​ടു​ത്തി. ആ സംഭവം ആദ്യം തന്നെ വളരെ വിഷമി​പ്പി​ച്ചെന്നു ഹ്യൂസ്‌ സഹോ​ദരൻ പറഞ്ഞു. പക്ഷേ ആ ശക്തമായ ബുദ്ധി​യു​പ​ദേശം തനിക്ക്‌ ആവശ്യ​മാ​യി​രു​ന്നെ​ന്നും അത്‌ യഹോ​വ​യു​ടെ സ്‌നേ​ഹ​ത്തി​ന്റെ ഒരു പ്രകട​ന​മാ​യി​രു​ന്നെ​ന്നും പിന്നീട്‌ ഹ്യൂസ്‌ സഹോ​ദരൻ തിരി​ച്ച​റി​ഞ്ഞു. (എബ്രാ. 12:6) അദ്ദേഹ​ത്തി​ന്റെ വാക്കുകൾ എന്റെ ഹൃദയത്തെ തൊട്ടു. സന്തോ​ഷ​ത്തോ​ടെ സേവന​ത്തിൽ വീണ്ടും തുടങ്ങാൻ അത്‌ എന്നെ സഹായി​ച്ചു.

ഏതാണ്ട്‌ ആ സമയത്ത്‌ എന്റെ അമ്മ ലണ്ടനി​ലേക്കു വന്നു. പിന്നീട്‌ ഭരണസം​ഘ​ത്തി​ലെ അംഗമാ​യി സേവിച്ച ജോൺ ഇ. ബാർ സഹോ​ദരൻ അമ്മയു​മാ​യി ബൈബിൾപ​ഠനം തുടങ്ങി. അമ്മ പുരോ​ഗതി വരുത്തു​ക​യും 1957-ൽ സ്‌നാ​ന​മേൽക്കു​ക​യും ചെയ്‌തു. മരണത്തി​നു മുമ്പ്‌ എന്റെ അച്ഛനും യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷി​ക​ളോ​ടൊത്ത്‌ ബൈബിൾ പഠിച്ചി​രു​ന്നെന്നു പിന്നീട്‌ എനിക്ക്‌ അറിയാൻ കഴിഞ്ഞു.

ലണ്ടനിൽ താമസ​മാ​ക്കിയ, ഡെന്മാർക്കു​കാ​രി​യായ ലെനെ എന്ന സഹോ​ദ​രി​യെ 1958-ൽ ഞാൻ വിവാഹം കഴിച്ചു. അടുത്ത വർഷം ഞങ്ങൾക്ക്‌ ഒരു മകൾ ഉണ്ടായി, ജെയ്‌ൻ. ഞങ്ങൾക്കു നാലു മക്കൾ കൂടി​യു​ണ്ടാ​യി. എനിക്കു ഫുൾഹാം സഭയിൽ സേവന​പ​ദ​വി​ക​ളും ആസ്വദി​ക്കാൻ കഴിഞ്ഞു. കുറച്ച്‌ നാൾ കഴിഞ്ഞ​പ്പോൾ ലെനെ​യു​ടെ ആരോ​ഗ്യ​സ്ഥി​തി മോശ​മാ​യ​തു​കൊണ്ട്‌ തണുപ്പു കുറഞ്ഞ ഒരു സ്ഥലത്തേക്കു മാറി​ത്താ​മ​സി​ക്കാൻ ഞങ്ങൾ തീരു​മാ​നി​ച്ചു. അങ്ങനെ 1967-ൽ ഞങ്ങൾ ഓസ്‌​ട്രേ​ലി​യ​യി​ലെ അഡലെ​യ്‌ഡി​ലേക്കു കുടി​യേറി.

അഡലെ​യ്‌ഡി​ലെ ഞങ്ങളുടെ സഭയിൽ 12 അഭിഷി​ക്ത​ക്രി​സ്‌ത്യാ​നി​ക​ളു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. പ്രായ​മേ​റിയ ആ സഹോ​ദ​രങ്ങൾ പ്രസം​ഗ​പ്ര​വർത്ത​ന​ത്തിൽ തീക്ഷ്‌ണ​ത​യോ​ടെ നേതൃ​ത്വ​മെ​ടു​ത്തി​രു​ന്നു. പെട്ടെ​ന്നു​തന്നെ ഞങ്ങൾക്കു വീണ്ടും ഒരു നല്ല ആത്മീയ​ദി​ന​ച​ര്യ​യി​ലേക്കു വരാൻ കഴിഞ്ഞു.

1979-ൽ ഞങ്ങളുടെ അഞ്ചാമത്തെ കുട്ടി​യായ ഡാനി​യേൽ പിറന്നു. അവനു ഗുരു​ത​ര​മായ ഡൗൺ സിൻഡ്രോം * ബാധി​ച്ചി​രു​ന്നു.  അവൻ അധികം കാലം ജീവി​ക്കു​മെന്നു പ്രതീ​ക്ഷ​യി​ല്ലാ​യി​രു​ന്നു. ഞങ്ങൾ ആ സമയത്ത്‌ അനുഭ​വിച്ച മാനസി​ക​വേദന വാക്കു​കൾകൊണ്ട്‌ വിവരി​ക്കാൻ പറ്റുന്നില്ല. അവനെ പരിച​രി​ക്കു​ന്ന​തി​നു ഞങ്ങളാ​ലാ​വു​ന്ന​തെ​ല്ലാം ഞങ്ങൾ ചെയ്‌തു. അതേസ​മയം മറ്റു നാലു കുട്ടി​കളെ ഞങ്ങൾ അവഗണി​ച്ചു​മില്ല. ഹൃദയ​ത്തി​നു രണ്ടു ദ്വാര​ങ്ങ​ളു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്ന​തു​കൊണ്ട്‌ പലപ്പോ​ഴും ഓക്‌സി​ജന്റെ കുറവു​മൂ​ലം അവന്റെ ശരീരം നീല നിറത്തി​ലാ​കു​മാ​യി​രു​ന്നു. അപ്പോൾ ഞങ്ങൾ ഉടനെ അവനെ​യും​കൊണ്ട്‌ ആശുപ​ത്രി​യി​ലേക്ക്‌ ഓടും. ആരോ​ഗ്യം മോശ​മാ​യി​രു​ന്നെ​ങ്കി​ലും ഡാനി​യേൽ ബുദ്ധി​യുള്ള കുട്ടി​യാ​യി​രു​ന്നു, എല്ലാവർക്കും ഇഷ്ടം തോന്നുന്ന ഒരു സ്വഭാ​വ​മാ​യി​രു​ന്നു അവന്റേത്‌. ആത്മീയ​കാ​ര്യ​ങ്ങ​ളോ​ടു താത്‌പ​ര്യ​മുള്ള കുട്ടി​യാ​യി​രു​ന്നു അവൻ. ഭക്ഷണത്തി​നു മുമ്പ്‌ കുടും​ബം മുഴുവൻ പ്രാർഥി​ക്കു​മ്പോൾ അവൻ കൈ കോർത്ത്‌ പിടി​ക്കു​ക​യും തല കുനി​ച്ചി​രി​ക്കു​ക​യും നല്ല ഉത്സാഹ​ത്തോ​ടെ “ആമേൻ” പറയു​ക​യും ചെയ്‌തി​രു​ന്നു. അതിനു ശേഷം മാത്രമേ ഡാനി​യേൽ ഭക്ഷണം കഴിച്ചി​രു​ന്നു​ള്ളൂ!

ഡാനി​യേ​ലി​നു നാലു വയസ്സു​ള്ള​പ്പോൾ അവനു ഗുരു​ത​ര​മായ രക്താർബു​ദം (ലുക്കീ​മിയ) പിടി​പെട്ടു. ലെനെ​യും ഞാനും ശാരീ​രി​ക​മാ​യും വൈകാ​രി​ക​മാ​യും ആകെ തളർന്നു. എന്റെ മനോ​നില തെറ്റു​മോ എന്നു​പോ​ലും ഞാൻ ചിന്തി​ച്ചു​പോ​യി. അങ്ങനെ ഞങ്ങൾ അങ്ങേയറ്റം നിരാ​ശി​ത​രായ സമയത്ത്‌ ഇതാ, ഒരാൾ വാതിൽക്കൽ. ഞങ്ങളുടെ സർക്കിട്ട്‌ മേൽവി​ചാ​ര​ക​നായ നെവിൽ ബ്രോം​വിച്ച്‌ സഹോ​ദ​ര​നാ​യി​രു​ന്നു അത്‌. അനുക​മ്പ​യോ​ടെ​യും സ്‌നേ​ഹ​ത്തോ​ടെ​യും അദ്ദേഹം ഞങ്ങളോ​ടു സംസാ​രി​ച്ചു. കണ്ണുനീ​രോ​ടെ ഞങ്ങളെ ചേർത്തു​പി​ടി​ച്ചു. ഞങ്ങൾ എല്ലാവ​രും കരഞ്ഞു​പോ​യി. അദ്ദേഹ​ത്തി​ന്റെ സാന്ത്വ​ന​വാ​ക്കു​കൾ ഞങ്ങളെ എത്ര ആശ്വസി​പ്പി​ച്ചെ​ന്നോ! വെളു​പ്പിന്‌ ഏകദേശം ഒരു മണി​യോ​ടെ​യാണ്‌ അദ്ദേഹം പോയത്‌. ഏതാനും മണിക്കൂ​റു​കൾക്കു​ള്ളിൽ ഡാനി​യേൽ മരിച്ചു. ഞങ്ങളുടെ ജീവി​ത​ത്തി​ലെ ഏറ്റവും വേദനാ​ക​ര​മായ സംഭവ​മാ​യി​രു​ന്നു അത്‌. എങ്കിലും ഞങ്ങൾ പിടി​ച്ചു​നി​ന്നു. യാതൊ​ന്നി​നും, മരണത്തി​നു​പോ​ലും, ഡാനി​യേ​ലി​നെ യഹോ​വ​യു​ടെ സ്‌നേ​ഹ​ത്തിൽനിന്ന്‌ വേർപെ​ടു​ത്താൻ കഴിയി​ല്ലെന്നു ഞങ്ങൾക്ക്‌ ഉറപ്പാ​യി​രു​ന്നു. (റോമ. 8:38, 39) പുതിയ ലോക​ത്തിൽ അവൻ പുനരു​ത്ഥാ​ന​ത്തിൽ വരുന്നതു കാണാൻ ഞങ്ങൾ കാത്തി​രി​ക്കു​ക​യാണ്‌!—യോഹ. 5:28, 29.

അടുത്തി​ടെ എനിക്കു രണ്ടു പക്ഷാഘാ​ത​മു​ണ്ടാ​യി. എങ്കിലും എനിക്ക്‌ ഒരു മൂപ്പനാ​യി സേവി​ക്കാൻ കഴിയു​ന്നുണ്ട്‌. മറ്റുള്ള​വ​രോട്‌ അനുക​മ്പ​യും സഹാനു​ഭൂ​തി​യും കാണി​ക്കാൻ എന്റെ ജീവി​താ​നു​ഭ​വങ്ങൾ എന്നെ സഹായി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നു, പ്രത്യേ​കിച്ച്‌ പ്രശ്‌ന​ങ്ങ​ളു​മാ​യി മല്ലടി​ക്കു​ന്ന​വ​രോട്‌. ഞാൻ അവരെ വിധി​ക്കാൻ ശ്രമി​ക്കു​ന്ന​തി​നു പകരം എന്നോ​ടു​തന്നെ ചോദി​ക്കും: ‘അവരുടെ പശ്ചാത്തലം അവരുടെ ചിന്താ​രീ​തി​യെ​യും വികാ​രങ്ങൾ പ്രകടി​പ്പി​ക്കുന്ന വിധ​ത്തെ​യും സ്വാധീ​നി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നത്‌ എങ്ങനെ? എനിക്ക്‌ അവരോ​ടു സ്‌നേ​ഹ​മു​ണ്ടെന്ന്‌ എങ്ങനെ കാണി​ക്കാം? യഹോ​വ​യു​ടെ ഇഷ്ടം ചെയ്യാൻ എനിക്ക്‌ അവരെ എങ്ങനെ പ്രോ​ത്സാ​ഹി​പ്പി​ക്കാം?’ സഭയിൽ ഇടയവേല ചെയ്യു​ന്നത്‌ എനിക്കു ശരിക്കും ഇഷ്ടമാണ്‌. മറ്റുള്ള​വർക്ക്‌ ആത്മീയ​ന​വോ​ന്മേഷം പകരു​ക​യും അവരെ ആശ്വസി​പ്പി​ക്കു​ക​യും ചെയ്യു​മ്പോൾ എനിക്കു​തന്നെ നവോ​ന്മേ​ഷ​വും ആശ്വാ​സ​വും തോന്നും.

ഇങ്ങനെ പാടിയ സങ്കീർത്ത​ന​ക്കാ​ര​നെ​പ്പോ​ലെ എനിക്കു തോന്നാ​റുണ്ട്‌: “ആകുല​ചി​ന്തകൾ എന്നെ വരിഞ്ഞു​മു​റു​ക്കി​യ​പ്പോൾ (യഹോവ) എന്നെ ആശ്വസി​പ്പി​ച്ചു, എന്നെ സാന്ത്വ​ന​പ്പെ​ടു​ത്തി.” (സങ്കീ. 94:19) കുടും​ബ​ത്തിൽ വേദനി​പ്പി​ക്കുന്ന സംഭവ​ങ്ങ​ളു​ണ്ടാ​യ​പ്പോ​ഴും മതപര​മായ എതിർപ്പു​ക​ളും നിരാ​ശ​യും വിഷാ​ദ​വും എല്ലാം ഞെരു​ക്കി​യ​പ്പോ​ഴും യഹോവ എന്നെ താങ്ങി. യഹോവ എനിക്കു ശരിക്കും ഒരു പിതാ​വാ​യി​രു​ന്നു!