തുടർന്ന്‌ എന്തു സംഭവി​ച്ചെന്നു പറയു​ന്ന​തി​നു മുമ്പ്‌ ഞാൻ മുഴു​സ​മ​യ​സേ​വ​ന​ത്തി​ലേക്കു വന്നത്‌ എങ്ങനെ​യാ​ണെന്നു പറയട്ടേ?

1942-ലാണു ഞാൻ ജനിക്കു​ന്നത്‌, കുറകാ​വു എന്ന മനോ​ഹ​ര​മായ കരീബി​യൻ ദ്വീപിൽ. എന്റെ പപ്പ ശരിക്കും സുരി​നാം​കാ​ര​നാണ്‌. പക്ഷേ ജോലി​ക്കു​വേണ്ടി അദ്ദേഹം ആ ദ്വീപി​ലേക്കു മാറി​ത്താ​മ​സി​ച്ച​താ​യി​രു​ന്നു. ഞാൻ ജനിക്കു​ന്ന​തി​നു കുറച്ച്‌ വർഷങ്ങൾക്കു മുമ്പാണ്‌ അദ്ദേഹം യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷി​യാ​യി സ്‌നാ​ന​മേൽക്കു​ന്നത്‌. കുറകാ​വു​വി​ലെ ആദ്യകാല സാക്ഷി​ക​ളിൽ ഒരാളാ​യി​രു​ന്നു പപ്പ. a ആഴ്‌ച​തോ​റും മക്കളോ​ടൊ​പ്പം ബൈബിൾ പഠിക്ക​ണ​മെന്ന കാര്യം പപ്പയ്‌ക്കു നിർബ​ന്ധ​മാ​യി​രു​ന്നു, ചില​പ്പോ​ഴെ​ല്ലാം ഞങ്ങൾക്ക്‌ അത്‌ അത്ര ഇഷ്ടമാ​യി​രു​ന്നി​ല്ലെ​ങ്കിൽപ്പോ​ലും. എനിക്കു 14 വയസ്സാ​യ​പ്പോൾ പപ്പയുടെ പ്രായ​മായ അമ്മയെ നോക്കാൻവേണ്ടി ഞങ്ങൾ തിരിച്ച്‌ സുരി​നാ​മി​ലേക്കു പോന്നു.

സുരി​നാ​മിൽ വന്നതോ​ടെ ദൈവ​സേ​വ​ന​ത്തിൽ നല്ല തീക്ഷ്‌ണ​ത​യോ​ടെ പ്രവർത്തി​ക്കുന്ന, സഭയിലെ ചെറു​പ്പ​ക്കാ​രു​മാ​യി​ട്ടു ഞാൻ കൂട്ടു​കൂ​ടി. അവർ എന്നെക്കാൾ അൽപ്പം മൂത്തവ​രാ​യി​രു​ന്നു, സാധാരണ മുൻനി​ര​സേ​വ​ക​രും. പ്രസം​ഗ​പ്ര​വർത്ത​ന​ത്തി​നു പോകു​മ്പോ​ഴു​ണ്ടാ​കുന്ന നല്ലനല്ല അനുഭ​വ​ങ്ങ​ളെ​പ്പറ്റി അവർ എന്നോടു പറയു​മാ​യി​രു​ന്നു. അപ്പോൾ അവരുടെ മുഖത്തു​വ​രുന്ന ആ സന്തോഷം എനിക്കു ശരിക്കും മനസ്സി​ലാ​ക്കാൻ കഴിഞ്ഞു. മീറ്റിങ്ങു കഴിഞ്ഞ്‌ ഞങ്ങൾ കൂട്ടു​കാ​രെ​ല്ലാം ഒരുമി​ച്ചി​രുന്ന്‌ ബൈബിൾവി​ഷ​യ​ങ്ങ​ളൊ​ക്കെ സംസാ​രി​ക്കുന്ന ഒരു പതിവു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. ചില​പ്പോൾ വെളി​യിൽ നക്ഷത്ര​ങ്ങ​ളൊ​ക്കെ​യുള്ള ആകാശം നോക്കി​യി​രു​ന്നാ​യി​രി​ക്കും സംസാ​രി​ക്കു​ന്നത്‌. എന്റെ ജീവി​തം​കൊണ്ട്‌ എന്തു ചെയ്യണ​മെന്നു തീരു​മാ​നി​ക്കാൻ അവരുടെ നല്ല മാതൃക എന്നെ സഹായി​ച്ചു. യഹോ​വ​യ്‌ക്കു​വേണ്ടി പ്രവർത്തി​ക്കാ​നാ​ണു ഞാൻ ആഗ്രഹി​ച്ചത്‌. അതു​കൊണ്ട്‌ 16-ാമത്തെ വയസ്സിൽ ഞാൻ സ്‌നാ​ന​പ്പെട്ടു. 18-ാം വയസ്സിൽ സാധാരണ മുൻനി​ര​സേ​വ​ന​വും തുടങ്ങി.

മുൻനി​ര​സേ​വ​ക​നാ​യി പ്രവർത്തിച്ച സമയത്ത്‌, പിന്നീ​ടുള്ള മുഴു​സ​മ​യ​സേ​വ​ന​ത്തിൽ പ്രയോ​ജനം ചെയ്‌ത പല പാഠങ്ങ​ളും എനിക്കു പഠിക്കാ​നാ​യി. അതിൽ ഒന്നാമ​ത്തേത്‌, മറ്റുള്ള​വരെ പരിശീ​ലി​പ്പി​ക്കേ​ണ്ട​തി​ന്റെ പ്രാധാ​ന്യ​മാ​യി​രു​ന്നു. ഞാൻ മുൻനി​ര​സേ​വനം തുടങ്ങിയ സമയത്ത്‌ വില്ലെം വാൻ സേയ്‌ൽ എന്ന ഒരു മിഷനറി സഹോ​ദരൻ എന്നോടു പ്രത്യേ​ക​താ​ത്‌പ​ര്യം കാണിച്ചു. b അദ്ദേഹം  സഭയിലെ ഉത്തരവാ​ദി​ത്വ​ങ്ങൾ നിർവ​ഹി​ക്കാൻ എന്നെ പഠിപ്പി​ച്ചു. ഈ പരിശീ​ലനം എനിക്ക്‌ എത്രമാ​ത്രം പ്രയോ​ജ​ന​പ്പെ​ടു​മെന്ന്‌ അന്ന്‌ എനിക്കു മനസ്സി​ലാ​യില്ല. പക്ഷേ തൊട്ട​ടുത്ത വർഷം എന്നെ ഒരു പ്രത്യേക മുൻനി​ര​സേ​വ​ക​നാ​യി നിയമി​ച്ചു. അതെത്തു​ടർന്ന്‌ സുരി​നാ​മി​ലെ മഴക്കാ​ടു​ക​ളി​ലുള്ള ഒറ്റപ്പെട്ട ഗ്രൂപ്പു​കളെ സഹായി​ക്കാ​നുള്ള ഉത്തരവാ​ദി​ത്വം എനിക്കു കിട്ടി. വില്ലെം സഹോ​ദ​ര​നെ​പ്പോ​ലു​ള്ളവർ എനിക്കു നല്ല പരിശീ​ലനം തന്നതിൽ അപ്പോൾ എനിക്കു വളരെ നന്ദി തോന്നി. അവരുടെ മാതൃക പിന്തു​ടർന്ന്‌ മറ്റുള്ള​വരെ പരിശീ​ലി​പ്പി​ക്കാൻ അന്നു തൊട്ട്‌ ഞാനും ശ്രമി​ക്കു​ന്നു.

ഞാൻ പഠിച്ച രണ്ടാമത്തെ പാഠം നല്ല ചിട്ട​യോ​ടെ​യുള്ള ലളിത​ജീ​വി​തം നയിക്കു​ന്ന​തു​കൊണ്ട്‌ പ്രയോ​ജ​ന​മുണ്ട്‌ എന്നതാണ്‌. ഓരോ മാസത്തി​ന്റെ​യും തുടക്ക​ത്തിൽത്തന്നെ ഞാനും എന്റെകൂ​ടെ മുൻനി​ര​സേ​വനം ചെയ്യുന്ന സഹോ​ദ​ര​നും ആ മാസം എന്തൊക്കെ ഭക്ഷണസാ​ധ​നങ്ങൾ വേണ്ടി​വ​രു​മെന്നു തീരു​മാ​നി​ക്കു​മാ​യി​രു​ന്നു. എന്നിട്ട്‌, ഞങ്ങളിൽ ഒരാൾ ദൂരെ​യുള്ള തലസ്ഥാ​ന​ന​ഗ​രം​വരെ പോയി സാധനങ്ങൾ മേടി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടു​വ​രും. മാസം​തോ​റും ചെലവി​നാ​യി കിട്ടി​യി​രുന്ന പണം വളരെ സൂക്ഷി​ച്ചാ​ണു ഞങ്ങൾ ഉപയോ​ഗി​ച്ചി​രു​ന്നത്‌. അതു​പോ​ലെ വാങ്ങി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടു​വ​രുന്ന സാധന​ങ്ങ​ളും ആ മാസം മുഴുവൻ തിക​യേ​ണ്ട​തി​നു ശ്രദ്ധ​യോ​ടെ ഉപയോ​ഗി​ക്കു​മാ​യി​രു​ന്നു. മഴക്കാ​ടി​നു​ള്ളിൽവെച്ച്‌ എന്തെങ്കി​ലും തീർന്നു​പോ​യാൽ ആരോടു ചോദി​ക്കാ​നാ. ചെറു​പ്പ​മാ​യി​രു​ന്ന​പ്പോൾത്തന്നെ വളരെ ചിട്ട​യോ​ടെ, ലളിത​മായ ജീവിതം നയിക്കാൻ പഠിച്ചതു ജീവി​ത​കാ​ലം മുഴുവൻ യഹോ​വ​യു​ടെ സേവന​ത്തിൽ ശ്രദ്ധ കേന്ദ്രീ​ക​രി​ക്കാൻ എന്നെ സഹായി​ച്ചെന്ന്‌ എനിക്ക്‌ ഉറപ്പുണ്ട്‌.

ആളുകളെ അവരുടെ മാതൃ​ഭാ​ഷ​യിൽ ബൈബിൾ പഠിപ്പി​ക്കു​ന്നതു വളരെ പ്രയോ​ജനം ചെയ്യും എന്നതാ​യി​രു​ന്നു ഞാൻ മനസ്സി​ലാ​ക്കിയ മൂന്നാ​മത്തെ പാഠം. സുരി​നാ​മി​ലെ സാധാ​ര​ണ​ഭാ​ഷ​ക​ളാ​യി​രുന്ന ഡച്ച്‌, ഇംഗ്ലീഷ്‌, പാപി​യ​മെ​ന്റോ, സ്രാനൻടോം​ഗോ (സ്രാനൻ എന്നും അറിയ​പ്പെ​ടു​ന്നു.) തുടങ്ങിയ ഭാഷക​ളൊ​ക്കെ ചെറു​പ്പം​മു​തലേ എനിക്ക്‌ അറിയാ​മാ​യി​രു​ന്നു. എന്നാൽ മഴക്കാ​ടു​ക​ളി​ലെ ആളുക​ളോട്‌ അവരുടെ സ്വന്തം ഭാഷയിൽ സന്തോ​ഷ​വാർത്ത പ്രസം​ഗി​ക്കു​മ്പോ​ഴാണ്‌ അത്‌ അവരുടെ ഹൃദയ​ത്തിൽ എത്തുന്ന​തെന്ന്‌ എനിക്കു മനസ്സി​ലാ​യി. അവരുടെ ചില ഭാഷകൾ സംസാ​രി​ക്കാൻ എനിക്കു വളരെ ബുദ്ധി​മു​ട്ടാ​യി​രു​ന്നു. ഉദാഹ​ര​ണ​ത്തിന്‌, ശബ്ദത്തിൽ ചില വ്യത്യാ​സങ്ങൾ വരുത്തി ഉച്ചരി​ക്കുന്ന സരമാ​ക്കൻപോ​ലുള്ള ഭാഷകൾ. എങ്കിലും അത്തരം ഭാഷകൾ പഠി​ച്ചെ​ടു​ക്കാൻ ശ്രമി​ച്ച​തു​കൊണ്ട്‌ പ്രയോ​ജ​ന​മു​ണ്ടാ​യി. അതു​കൊ​ണ്ടാണ്‌ അവരിൽ പലരെ​യും സത്യം പഠിപ്പി​ക്കാൻ എനിക്കു കഴിഞ്ഞത്‌.

എനിക്കു വളരെ ചമ്മൽ തോന്നിയ അനുഭ​വ​ങ്ങ​ളും ഉണ്ടായി​ട്ടുണ്ട്‌. ഉദാഹ​ര​ണ​ത്തിന്‌, സരമാക്കൻ ഭാഷ സംസാ​രി​ക്കുന്ന ഒരു ബൈബിൾ വിദ്യാർഥി​നി​യോട്‌ ‘ഇപ്പോൾ വയറു​വേദന എങ്ങനെ​യുണ്ട്‌’ എന്നു ചോദി​ക്കാ​നാ​ണു ഞാൻ ഉദ്ദേശി​ച്ചത്‌. പക്ഷേ ചോദി​ച്ചത്‌ “ഗർഭി​ണി​യാ​ണോ” എന്നായി​പ്പോ​യി! ആ ചോദ്യം കേട്ട്‌ അവർ ആകെ വല്ലാ​തെ​യാ​യി. ഇത്തരം അബദ്ധങ്ങ​ളൊ​ക്കെ പറ്റിയി​ട്ടു​ണ്ടെ​ങ്കി​ലും ഞങ്ങളുടെ പ്രദേ​ശ​ത്തുള്ള ആളുക​ളോട്‌ അവരുടെ സ്വന്തം ഭാഷയിൽത്തന്നെ സംസാ​രി​ക്കാൻ എപ്പോ​ഴും ഞാൻ ശ്രമി​ച്ചി​രു​ന്നു.

1970-ൽ എനിക്ക്‌ ഒരു സർക്കിട്ട്‌ മേൽവി​ചാ​ര​ക​നാ​യി നിയമനം കിട്ടി. ആ വർഷം “യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷി​ക​ളു​ടെ ലോകാ​സ്ഥാ​നം സന്ദർശി​ക്കു​ന്നു” എന്ന ഒരു ഫോട്ടോ സ്ലൈഡ്‌ പ്രദർശ​ന​മു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. മഴക്കാ​ടു​ക​ളി​ലെ ഒറ്റപ്പെട്ട ഗ്രൂപ്പു​ക​ളിൽ അതു കാണി​ക്കു​ന്നത്‌ അത്ര എളുപ്പ​മുള്ള കാര്യ​മാ​യി​രു​ന്നില്ല. അവിടെ എത്താൻ ഞങ്ങൾ കുറച്ച്‌ സഹോ​ദ​രങ്ങൾ തടി​കൊ​ണ്ടുള്ള നീണ്ട ഒരു വള്ളത്തിൽ കാടി​നു​ള്ളി​ലെ നദിക​ളി​ലൂ​ടെ ഒരുപാ​ടു ദൂരം യാത്ര ചെയ്യണ​മാ​യി​രു​ന്നു. ഞങ്ങളുടെ വള്ളത്തിൽ ഒരു ജനറേറ്റർ, ഇന്ധനം നിറച്ച കന്നാസ്‌, റാന്തൽ വിളക്കു​കൾ, സ്ലൈഡ്‌ പ്രദർശ​ന​ത്തി​നുള്ള ഉപകര​ണങ്ങൾ എന്നിവ​യു​ണ്ടാ​കും. കരയ്‌ക്ക്‌ എത്തിയാൽ പരിപാ​ടി നടത്തേണ്ട സ്ഥലത്തേക്ക്‌ ഇവയെ​ല്ലാം കാട്ടി​ലൂ​ടെ ചുമന്നു​കൊണ്ട്‌ പോകണം. അതൊക്കെ അൽപ്പം ബുദ്ധി​മു​ട്ടുള്ള കാര്യ​മാ​യി​രു​ന്നു. എങ്കിലും ഇപ്പോ​ഴും എന്റെ മനസ്സിൽ തങ്ങിനിൽക്കു​ന്നത്‌, പരിപാ​ടി കാണാൻ അവി​ടെ​യുള്ള ആളുകൾ കാണി​ച്ചി​രുന്ന ഉത്സാഹ​മാണ്‌. യഹോ​വ​യെ​ക്കു​റി​ച്ചും സംഘട​ന​യെ​ക്കു​റി​ച്ചും മനസ്സി​ലാ​ക്കാൻ അവരെ സഹായി​ക്കാ​നാ​യ​തിൽ എനിക്ക്‌ ഒരുപാട്‌ സന്തോ​ഷ​മുണ്ട്‌. ദൈവ​സേ​വ​ന​ത്തിൽ ഞാൻ ചെയ്‌ത  എല്ലാ ത്യാഗ​ങ്ങ​ളെ​ക്കാ​ളും വളരെ വലുതാണ്‌ ആ സന്തോഷം.

ഒരു ഏകാകി​യാ​യി നിയമനം ചെയ്യു​ന്ന​തി​ന്റെ പ്രയോ​ജനം അറിയാ​മാ​യി​രു​ന്നെ​ങ്കി​ലും ഒരു ജീവി​ത​പ​ങ്കാ​ളി വേണ​മെന്ന്‌ എനിക്കു തോന്നി. അതു​കൊണ്ട്‌ ഇങ്ങനെ​യൊ​രു പ്രദേ​ശത്ത്‌ മുഴു​സ​മ​യ​സേ​വനം ചെയ്യു​ന്ന​തി​ന്റെ ബുദ്ധി​മു​ട്ടു​ക​ളൊ​ക്കെ സന്തോ​ഷ​ത്തോ​ടെ സഹിച്ചു​നിൽക്കാൻ കഴിയുന്ന ഒരു ഭാര്യയെ കണ്ടെത്താൻ സഹായി​ക്കണേ എന്നു ഞാൻ പ്രത്യേ​കം പ്രാർഥി​ക്കാൻതു​ടങ്ങി. ഏതാണ്ട്‌ ഒരു വർഷത്തി​നു ശേഷം അങ്ങനെ​യുള്ള ഒരാളെ ഞാൻ കണ്ടുമു​ട്ടി. എത്തൽ എന്നായി​രു​ന്നു അവളുടെ പേര്‌. ദൈവ​സേ​വ​ന​ത്തിൽ കഠിനാ​ധ്വാ​നം ചെയ്യാൻ മനസ്സുള്ള ഒരു പ്രത്യേക മുൻനി​ര​സേ​വി​ക​യാ​യി​രു​ന്നു അവൾ. ചെറു​പ്പം​മു​തലേ പൗലോസ്‌ അപ്പോ​സ്‌ത​ലനെ എത്തലിനു വളരെ ഇഷ്ടമാ​യി​രു​ന്നു. ക്രിസ്‌തീയ ശുശ്രൂ​ഷ​യിൽ പൗലോ​സി​നെ​പ്പോ​ലെ തന്നെ​ക്കൊണ്ട്‌ പറ്റുന്ന​തെ​ല്ലാം ചെയ്യാൻ അവൾ ആഗ്രഹി​ച്ചു. 1971 സെപ്‌റ്റം​ബ​റിൽ ഞങ്ങൾ വിവാ​ഹി​ത​രാ​യി. തുടർന്ന്‌ ഞങ്ങൾ ഒരുമിച്ച്‌ സർക്കിട്ട്‌ വേല ചെയ്യാൻതു​ടങ്ങി.

പാവപ്പെട്ട ഒരു കുടും​ബ​ത്തി​ലാണ്‌ എത്തൽ വളർന്നു​വ​ന്നത്‌. അതു​കൊണ്ട്‌ മഴക്കാ​ടു​ക​ളിൽ സഞ്ചാര​വേല ചെയ്യു​ന്ന​തി​ന്റെ ബുദ്ധി​മു​ട്ടു​ക​ളു​മാ​യി പെട്ടെന്ന്‌ ഇണങ്ങി​ച്ചേ​രാൻ അവൾക്കു കഴിഞ്ഞു. ഉദാഹ​ര​ണ​ത്തിന്‌ കാടി​നു​ള്ളി​ലെ സഭകൾ സന്ദർശി​ക്കാൻപോ​കു​മ്പോൾ ഞങ്ങൾ വളരെ കുറച്ച്‌ സാധന​ങ്ങളേ കൈയി​ലെ​ടു​ത്തി​രു​ന്നു​ള്ളൂ. ഞങ്ങൾ പുഴയിൽ പോയി അലക്കു​ക​യും കുളി​ക്കു​ക​യും ഒക്കെ ചെയ്യു​മാ​യി​രു​ന്നു. അവിടത്തെ സഹോ​ദ​രങ്ങൾ എന്തു കഴിക്കാൻ തന്നാലും അതു കഴിക്കാൻ ഞങ്ങൾ പഠിച്ചു, പല്ലി വർഗത്തിൽപ്പെട്ട ചില ജീവി​ക​ളെ​യും പിരാനാ മത്സ്യങ്ങ​ളെ​യും പോലെ അവർക്കു കാട്ടിൽനി​ന്നും പുഴയിൽനി​ന്നും കിട്ടു​ന്നത്‌ എന്താണോ അതൊക്കെ. പാത്രങ്ങൾ ഇല്ലാത്ത​പ്പോൾ ഞങ്ങൾ ഇലയിൽ ഭക്ഷണം കഴിച്ചു. സ്‌പൂൺ ഇല്ലാത്ത​പ്പോൾ കൈ​കൊണ്ട്‌ കഴിച്ചു. ദൈവ​സേ​വ​ന​ത്തി​നു​വേണ്ടി ഇത്തരം ത്യാഗ​ങ്ങ​ളൊ​ക്കെ ഒരുമിച്ച്‌ ചെയ്യാൻ അവസരം കിട്ടി​യ​പ്പോൾ അതു ഞങ്ങളുടെ മുപ്പി​രി​ച്ച​ര​ടി​നെ കൂടുതൽ ബലമു​ള്ള​താ​ക്കി​യ​താ​യി എത്തലി​നും എനിക്കും തോന്നി. (സഭാ. 4:12) ലോകത്ത്‌ എന്തൊക്കെ തരാ​മെന്നു പറഞ്ഞാ​ലും ദൈവ​സേ​വ​ന​ത്തി​ലെ ഈ സന്തോഷം ഉപേക്ഷി​ക്കാൻ ഞങ്ങൾ തയ്യാറല്ല!

ഒരിക്കൽ ആ മഴക്കാ​ടു​കൾക്കു​ള്ളി​ലെ ഒരു സഭ സന്ദർശി​ച്ചി​ട്ടു തിരി​ച്ചു​വ​രുന്ന സമയത്താ​ണു തുടക്ക​ത്തിൽ പറഞ്ഞ അനുഭവം ഞങ്ങൾക്കു​ണ്ടാ​യത്‌. വള്ളം നല്ല കുത്തൊ​ഴു​ക്കുള്ള ഭാഗത്ത്‌ എത്തിയ​പ്പോൾ പെട്ടെന്നു വെള്ളത്തിന്‌ അടിയി​ലേക്കു പോയി​ട്ടു പൊങ്ങി​വന്നു. എന്തായാ​ലും ഞങ്ങൾ എല്ലാവ​രും ലൈഫ്‌ ജാക്കറ്റ്‌ ഇട്ടിട്ടു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു,  ആരും വള്ളത്തിൽനിന്ന്‌ വീണു​പോ​യു​മില്ല. പക്ഷേ, വള്ളം മുഴുവൻ വെള്ളം നിറഞ്ഞു. അതു​കൊണ്ട്‌ ഞങ്ങളുടെ കൈയി​ലു​ണ്ടാ​യി​രുന്ന ഭക്ഷണ​മൊ​ക്കെ വെളി​യിൽ കളഞ്ഞിട്ട്‌ ആ പാത്രം ഉപയോ​ഗിച്ച്‌ ഞങ്ങൾ വെള്ളം കോരി​ക്ക​ളഞ്ഞു.

അങ്ങനെ ഞങ്ങളുടെ ഭക്ഷണ​മെ​ല്ലാം നഷ്ടപ്പെ​ട്ട​തു​കൊണ്ട്‌ മുന്നോ​ട്ടു പോകുന്ന വഴിക്കു ഞങ്ങൾ മീൻ പിടി​ക്കാൻ ശ്രമിച്ചു. പക്ഷേ, ഞങ്ങൾക്ക്‌ ഒന്നും കിട്ടി​യില്ല. അതു​കൊണ്ട്‌ അന്നത്തേ​ക്കുള്ള ഭക്ഷണം കണ്ടെത്താൻ സഹായി​ക്കണേ എന്നു ഞങ്ങൾ യഹോ​വ​യോ​ടു പ്രാർഥി​ച്ചു. എന്നിട്ട്‌ ഉടനെ ഞങ്ങളുടെ കൂട്ടത്തി​ലു​ണ്ടാ​യി​രുന്ന ഒരു സഹോ​ദരൻ ചൂണ്ടയി​ട്ട​പ്പോൾ ഒരു വലിയ മീൻ കിട്ടി. ഞങ്ങൾക്ക്‌ അഞ്ചു പേർക്കു വയറു നിറയ്‌ക്കാൻ മാത്രം വലുപ്പ​മുള്ള മീനാ​യി​രു​ന്നു അത്‌.

അഞ്ചു വർഷത്തെ സഞ്ചാര​വേ​ല​യ്‌ക്കു​ശേഷം എനിക്കും എത്തലി​നും അപ്രതീ​ക്ഷി​ത​മാ​യി ഒരു അനു​ഗ്രഹം ലഭിച്ചു. ഞങ്ങൾ മാതാ​പി​താ​ക്ക​ളാ​കാൻപോ​കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു. ആ വാർത്ത കേട്ട​പ്പോൾ വളരെ സന്തോഷം തോന്നി. പക്ഷേ ഭാവി​യെ​ക്കു​റിച്ച്‌ ഓർത്ത​പ്പോൾ ചില ഉത്‌ക​ണ്‌ഠ​ക​ളൊ​ക്കെ​യു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. കഴിയു​ന്നി​ട​ത്തോ​ളം മുഴു​സ​മ​യ​സേ​വ​ന​ത്തിൽ തുടരാ​നാ​ണു ഞാനും എത്തലും ആഗ്രഹി​ച്ചത്‌. 1976-ൽ ഞങ്ങളുടെ മൂത്ത മകൻ എത്നിയേൽ ജനിച്ചു. പിന്നീട്‌, രണ്ടര വർഷത്തി​നു ശേഷം ഇളയ മകൻ ജോവാ​നി​യും ജനിച്ചു.

ഞങ്ങൾക്കു കുട്ടി​ക​ളു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നെ​ങ്കി​ലും സുരി​നാ​മി​ലെ പ്രത്യേക ആവശ്യം പരിഗ​ണിച്ച്‌ അവിടെ സഞ്ചാര മേൽവി​ചാ​ര​ക​നാ​യി തുടരാൻ ബ്രാ​ഞ്ചോ​ഫീസ്‌ എന്നോട്‌ ആവശ്യ​പ്പെട്ടു. മക്കൾ ചെറു​താ​യി​രുന്ന സമയത്ത്‌ എനിക്കു വളരെ കുറച്ച്‌ സഭകൾ സന്ദർശി​ച്ചാൽ മതിയാ​യി​രു​ന്നു. സാധാരണ, മാസത്തിൽ ഒന്നോ രണ്ടോ ആഴ്‌ച സഭ സന്ദർശി​ക്കും. ബാക്കി സമയം ഞങ്ങളെ നിയമി​ച്ചി​രുന്ന സഭയിൽ മുൻനി​ര​സേ​വനം ചെയ്യും. അടുത്തുള്ള സഭകൾ സന്ദർശി​ക്കുന്ന സമയത്ത്‌ എത്തലും മക്കളും എന്റെകൂ​ടെ വരുമാ​യി​രു​ന്നു. എന്നാൽ മഴക്കാ​ടി​നു​ള്ളി​ലെ സഭകൾ സന്ദർശി​ക്കാ​നും അവിടെ സമ്മേള​നങ്ങൾ നടത്താ​നും ഞാൻ ഒറ്റയ്‌ക്കാ​ണു പോയി​രു​ന്നത്‌.

എന്റെ ഉത്തരവാ​ദി​ത്വ​ങ്ങ​ളൊ​ക്കെ നന്നായി ചെയ്യാൻ കഴി​യേ​ണ്ട​തി​നു ഞാൻ കാര്യ​ങ്ങ​ളൊ​ക്കെ മുൻകൂ​ട്ടി പ്ലാൻ ചെയ്യണ​മാ​യി​രു​ന്നു. എല്ലാ ആഴ്‌ച​യും കുടും​ബാ​ധ്യ​യനം മുടങ്ങാ​തെ നടക്കു​ന്നു​ണ്ടെന്നു ഞാൻ ഉറപ്പു​വ​രു​ത്തി. കാടി​നു​ള്ളി​ലെ സഭകൾ സന്ദർശി​ക്കാ​നാ​യി ഞാൻ പോകുന്ന സമയത്ത്‌ എത്തൽ മക്കളോ​ടൊ​പ്പം കുടും​ബാ​ധ്യ​യനം നടത്തി​യി​രു​ന്നു. പറ്റു​മ്പോ​ഴൊ​ക്കെ ഞങ്ങൾ കുടും​ബം ഒരുമിച്ച്‌ കാര്യങ്ങൾ ചെയ്യാൻ ശ്രമിച്ചു. എത്തലും ഞാനും കൂടെ​ക്കൂ​ടെ മക്കളോ​ടൊ​പ്പം കളിക​ളിൽ ഏർപ്പെ​ടു​ക​യും അടുത്തുള്ള സ്ഥലങ്ങൾ കാണാൻപോ​കു​ക​യും ചെയ്യു​മാ​യി​രു​ന്നു. സഭാനി​യ​മ​ന​ങ്ങൾക്കു​വേണ്ടി തയ്യാറാ​കേ​ണ്ട​തു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്ന​തു​കൊണ്ട്‌ പലപ്പോ​ഴും രാത്രി വളരെ വൈകി​യാ​ണു ഞാൻ ഉറങ്ങി​യി​രു​ന്നത്‌. എങ്കിലും എത്തൽ എപ്പോ​ഴും നേരം വെളു​ക്കു​ന്ന​തി​നു മുമ്പേ എഴു​ന്നേറ്റ്‌ പണിക​ളൊ​ക്കെ തീർക്കും. അതു​കൊണ്ട്‌ മക്കൾ സ്‌കൂ​ളിൽ പോകു​ന്ന​തി​നു മുമ്പ്‌ ഞങ്ങൾക്കെ​ല്ലാ​വർക്കും ഒരുമി​ച്ചി​രുന്ന്‌ ദിനവാ​ക്യം വായി​ക്കാ​നും ഭക്ഷണം കഴിക്കാ​നും സാധി​ച്ചി​രു​ന്നു. ശരിക്കും സുഭാ​ഷി​തങ്ങൾ 31:15-ലെ കാര്യ​പ്രാ​പ്‌തി​യുള്ള ഭാര്യ​യെ​പ്പോ​ലെ​ത​ന്നെ​യാണ്‌ എത്തൽ. ഇത്ര​യേറെ ത്യാഗ​വും കഠിനാ​ധ്വാ​ന​വും ചെയ്യാൻ മനസ്സുള്ള ഒരു ഭാര്യയെ  കിട്ടി​യ​തു​കൊ​ണ്ടാണ്‌ എനിക്കു സഭാ ഉത്തരവാ​ദി​ത്വ​ങ്ങ​ളൊ​ക്കെ നന്നായി ചെയ്യാൻ കഴിഞ്ഞത്‌. അതിൽ എനിക്ക്‌ ഒരുപാ​ടു നന്ദിയുണ്ട്‌!

മക്കളിൽ യഹോ​വ​യോ​ടും ക്രിസ്‌തീയ ശുശ്രൂ​ഷ​യോ​ടും സ്‌നേഹം വളർത്താൻ ഞങ്ങൾ പരമാ​വധി ശ്രമിച്ചു. അവരും മുഴു​സ​മ​യ​സേ​വനം തിര​ഞ്ഞെ​ടു​ക്കു​ന്നതു കാണാ​നാ​ണു ഞങ്ങൾ ആഗ്രഹി​ച്ചത്‌. പക്ഷേ അതു ഞങ്ങളുടെ നിർബ​ന്ധം​കൊ​ണ്ടാ​യി​രി​ക്ക​രുത്‌, അവരുടെ സ്വന്തം ഇഷ്ടപ്ര​കാ​ര​മാ​യി​രി​ക്കണം എന്നും ഞങ്ങൾക്കു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. അതു​കൊണ്ട്‌ മുഴു​സ​മ​യ​സേ​വ​ന​ത്തിൽനിന്ന്‌ ഞങ്ങൾക്കു കിട്ടിയ സന്തോ​ഷ​ത്തെ​ക്കു​റിച്ച്‌ എപ്പോ​ഴും ഞങ്ങൾ അവരോ​ടു സംസാ​രി​ച്ചു. ഞങ്ങൾക്കു​ണ്ടായ ബുദ്ധി​മു​ട്ടു​കൾ അവരിൽനിന്ന്‌ മറച്ചു​വെ​ച്ചു​മില്ല. എങ്കിലും യഹോവ എങ്ങനെ​യാണ്‌ ആ സമയത്തും സഹായി​ക്കു​ക​യും അനു​ഗ്ര​ഹി​ക്കു​ക​യും ഒക്കെ ചെയ്‌തത്‌ എന്ന കാര്യ​മാ​ണു ഞങ്ങൾ എടുത്തു​പ​റ​ഞ്ഞത്‌. കൂടാതെ യഹോ​വയെ ജീവി​ത​ത്തിൽ ഒന്നാം സ്ഥാനത്ത്‌ വെക്കുന്ന നല്ല കൂട്ടു​കാർ മക്കൾക്കു​ണ്ടെ​ന്നും ഞങ്ങൾ എപ്പോ​ഴും ഉറപ്പു​വ​രു​ത്തി.

മക്കളെ വളർത്തി​ക്കൊ​ണ്ടു​വന്ന ആ കാല​ത്തെ​ല്ലാം യഹോവ ഞങ്ങൾക്കു​വേണ്ടി കരുതു​ന്നതു ഞങ്ങൾ ശരിക്കും അനുഭ​വി​ച്ച​റി​ഞ്ഞു. കുടും​ബ​ത്തി​ന്റെ ആവശ്യങ്ങൾ നിറ​വേ​റ്റു​ന്ന​തി​നു​വേണ്ടി എല്ലായ്‌പോ​ഴും ഞാനും എന്റെ പരമാ​വധി ചെയ്‌തു. മഴക്കാ​ടു​ക​ളിൽ പ്രത്യേക മുൻനി​ര​സേ​വ​ക​നാ​യി പ്രവർത്തിച്ച സമയത്ത്‌ കാര്യങ്ങൾ മുൻകൂ​ട്ടി പ്ലാൻ ചെയ്യാ​നും പണം സൂക്ഷിച്ച്‌ കൈകാ​ര്യം ചെയ്യാ​നും ഒക്കെ ഞാൻ പഠിച്ചി​രു​ന്നു. പക്ഷേ അങ്ങനെ​യെ​ല്ലാം ചെയ്‌തി​ട്ടും ചില​പ്പോ​ഴൊ​ക്കെ അടിസ്ഥാ​നാ​വ​ശ്യ​ങ്ങൾ നിറ​വേ​റ്റാൻ ബുദ്ധി​മു​ട്ടു നേരി​ട്ടി​ട്ടുണ്ട്‌. ആ സമയ​ത്തെ​ല്ലാം മുന്നോ​ട്ടു​പോ​കാൻ യഹോ​വ​യാ​ണു ഞങ്ങളെ സഹായി​ച്ചത്‌. ഉദാഹ​ര​ണ​ത്തിന്‌, 1986 മുതൽ 1992 വരെയുള്ള സമയത്ത്‌ സുരി​നാ​മിൽ ആഭ്യന്ത​ര​ക​ലാ​പ​മു​ണ്ടാ​യി. ആ വർഷങ്ങ​ളിൽ അവശ്യ​സാ​ധ​നങ്ങൾ കിട്ടാൻപോ​ലും വളരെ പാടാ​യി​രു​ന്നു. പക്ഷേ അപ്പോ​ഴും യഹോവ ഞങ്ങൾക്കാ​യി കരുതി.—മത്താ. 6:32.

ജീവി​ത​ത്തിൽ ഉടനീളം യഹോവ ഞങ്ങൾക്കു​വേണ്ടി കരുതി. സന്തോ​ഷ​ത്തോ​ടെ​യും സംതൃ​പ്‌തി​യോ​ടെ​യും ജീവി​ക്കാൻ യഹോവ സഹായി​ച്ചു. ഞങ്ങളുടെ മക്കളും ഞങ്ങൾക്കു കിട്ടിയ വലിയ ഒരു അനു​ഗ്ര​ഹ​മാണ്‌. യഹോ​വ​യു​ടെ ദാസന്മാ​രാ​യി അവരെ വളർത്തി​ക്കൊ​ണ്ടു​വ​രാൻ കഴിഞ്ഞ​തിൽ ഞങ്ങൾക്ക്‌ ഒരുപാ​ടു സന്തോ​ഷ​മുണ്ട്‌. ഞങ്ങളെ​പ്പോ​ലെ അവരും മുഴു​സ​മ​യ​സേ​വനം തിര​ഞ്ഞെ​ടു​ത്തി​രി​ക്കു​ന്നു. എത്നിയേലും ജൊവാ​നി​യും സംഘട​ന​യു​ടെ ഒരു പരിശീ​ലന സ്‌കൂ​ളിൽനിന്ന്‌ ബിരുദം നേടി. അവർ രണ്ടു പേരും ഭാര്യ​മാ​രോ​ടൊ​പ്പം സുരി​നാം ബ്രാ​ഞ്ചോ​ഫീ​സിൽ സേവി​ക്കു​ന്നു.

എത്തലി​നും എനിക്കും ഇപ്പോൾ വളരെ പ്രായ​മാ​യി. എങ്കിലും ഞങ്ങൾ ഇപ്പോ​ഴും പ്രത്യേക മുൻനി​ര​സേ​വ​ക​രാ​യി പ്രവർത്തി​ക്കു​ന്നു. പണ്ടത്തെ​പ്പോ​ലെ​തന്നെ ദൈവ​സേ​വ​ന​ത്തി​ലെ ഞങ്ങളുടെ തിരക്കിന്‌ ഇപ്പോ​ഴും ഒരു കുറവും വന്നിട്ടില്ല. അതു​കൊ​ണ്ടു​തന്നെ ഇതുവ​രെ​യാ​യി​ട്ടും നീന്തൽ പഠിക്കാ​നു​മാ​യി​ട്ടില്ല. എന്നു​വെച്ച്‌ എനിക്ക്‌ അതിൽ സങ്കട​മൊ​ന്നു​മില്ല കേട്ടോ! പിന്തി​രി​ഞ്ഞു​നോ​ക്കു​മ്പോൾ ചെറു​പ്രാ​യ​ത്തിൽത്തന്നെ മുഴു​സ​മ​യ​സേ​വനം തിര​ഞ്ഞെ​ടു​ത്ത​താ​ണു ഞാൻ എടുത്ത ഏറ്റവും നല്ല തീരു​മാ​ന​മെന്ന്‌ എനിക്ക്‌ ഉറപ്പുണ്ട്‌.