ആർത്തി​ര​മ്പുന്ന കടലുകൾ താണ്ടി ഒടുവിൽ പ്രശാ​ന്ത​മായ കടലിൽ

ഹാൻസ്‌ സ്റ്റൂം പറഞ്ഞ​പ്ര​കാ​രം

ഇരുന്നൂ​റി​ല​ധി​കം വർഷങ്ങ​ളാ​യി എന്റെ കുടും​ബ​ത്തി​ലെ ആണുങ്ങ​ളെ​ല്ലാം നാവി​ക​രാണ്‌. മുത്തച്ഛന്റെ പാത പിന്തു​ടർന്ന്‌ കടൽജീ​വി​തം തിര​ഞ്ഞെ​ടുത്ത ഡാഡി​യെ​പ്പോ​ലെ ആകാനാ​യി​രു​ന്നു എന്റെ മോഹം.

1914-ൽ ഒന്നാം ലോക​മ​ഹാ​യു​ദ്ധം പൊട്ടി​പ്പു​റ​പ്പെട്ട സമയത്ത്‌, ഡാഡിയെ നിർബ​ന്ധ​പൂർവം ജർമൻ നാവി​ക​സേ​ന​യിൽ ചേർത്തു. ബാൾട്ടിക്ക്‌ കടലിലെ ഒരു മൈൻവാ​രി​ക്ക​പ്പ​ലി​ലാ​യി​രു​ന്നു അദ്ദേഹത്തെ നിയമി​ച്ചത്‌. 1916 ആയപ്പോ​ഴേ​ക്കും അദ്ദേഹത്തെ ഒരു വാണി​ജ്യ​ക്ക​പ്പ​ലി​ലേക്കു മാറ്റി. യുദ്ധന​ട​പ​ടി​ക​ളെ​ല്ലാം അവസാ​നി​ക്കു​ന്ന​തു​വരെ സ്വീഡ​നിൽനിന്ന്‌ ഇരുമ്പ​യിര്‌ ഇറക്കു​മ​തി​ചെ​യ്യാൻ ഉപയോ​ഗി​ച്ചത്‌ ആ കപ്പലാ​യി​രു​ന്നു. 1919-ൽ, എനിക്ക്‌ വെറും എട്ടു വയസ്സു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്ന​പ്പോൾ ഡാഡി മരിച്ചു. നാവി​ക​നാ​യി​രുന്ന ഡാഡി​യെ​ക്കു​റി​ച്ചുള്ള ഓർമകൾ എന്റെ ഉള്ളിൽ അണയാത്ത ആവേശ​മാ​യി.

എന്റെ ഇഷ്ടപ്പെട്ട തൊഴിൽരം​ഗത്ത്‌ കൂടുതൽ വൈദ​ഗ്‌ധ്യം നേടി​യെ​ടു​ക്കാൻ എനിക്ക്‌ അതിയായ ആഗ്രഹ​മു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. ഒരു നാവി​ഗേഷൻ കോ​ളെ​ജിൽ ചേരണ​മെ​ങ്കിൽ നാലു വർഷം കടലിൽ—അതിൽ 20 മാസം പായ്‌ക്ക​പ്പ​ലു​ക​ളിൽ—ചെലവ​ഴി​ക്ക​ണ​മാ​യി​രു​ന്നു. അതു​കൊണ്ട്‌, 15 വയസ്സുള്ള എന്നെയും​കൊണ്ട്‌ അമ്മ എന്റെ ജന്മനാ​ടായ ഷ്‌റ്റെ​റ്റി​നിൽനിന്ന്‌ (ഇപ്പോൾ അത്‌ പോള​ണ്ടി​ലെ ഷ്‌ച്ചെ​റ്റ്‌സി​നാണ്‌) ജർമനി​യി​ലെ ഹാംബർഗി​ലെത്തി. ലൈസ്‌ എന്ന കമ്പനിക്ക്‌ സ്വന്തമാ​യി നിരവധി പായ്‌ക്ക​പ്പ​ലു​കൾ ഉള്ള കാര്യം ഞങ്ങൾക്ക്‌ അറിയാ​മാ​യി​രു​ന്നു. അതിൽ ഏതെങ്കി​ലും ഒന്നിൽ, ട്രെയ്‌നി​യാ​യിട്ട്‌ എന്നെ എടു​ത്തേ​ക്കും എന്ന പ്രതീ​ക്ഷ​യോ​ടെ​യാണ്‌ ഞങ്ങൾ അവി​ടേക്കു പോയത്‌. അതിനു​വേണ്ടി പണം മുടക്കാ​നുള്ള കഴി​വൊ​ന്നും ഞങ്ങൾക്കി​ല്ലാ​യി​രു​ന്നു. എന്നാൽ, എന്റെ ഡാഡി ഒരു വിദഗ്‌ധ നാവി​ക​നാ​യി​രു​ന്ന​തി​ന്റെ പേരിൽ, പണമൊ​ന്നും വാങ്ങാ​തെ​തന്നെ അവർ എന്നെ എടുത്തു.

1927-ൽ പാഡൂവ a എന്ന പായ്‌ക്ക​പ്പ​ലിൽ ഞാൻ യാത്ര തിരിച്ചു. നാലു പായ്‌മ​രങ്ങൾ ഉണ്ടായി​രുന്ന ഒരു സ്റ്റീൽ കപ്പലാ​യി​രു​ന്നു അത്‌. ചിലി​യിൽനിന്ന്‌ ഹാംബർഗി​ലേക്ക്‌ വളം കൊണ്ടു​വ​രാ​നാ​യി​രു​ന്നു ആ കപ്പൽ ഉപയോ​ഗി​ച്ചി​രു​ന്നത്‌. കപ്പലിന്‌ ഒരു മോ​ട്ടോർപോ​ലും ഇല്ലായി​രു​ന്നു, പായ്‌കൾ മാത്രം. അറ്റ്‌ലാ​ന്റിക്‌ സമു​ദ്ര​ത്തി​നു കുറു​കെ​യുള്ള ആ യാത്രകൾ ഞങ്ങൾ ചെറു​പ്പ​ക്കാർക്കെ​ല്ലാം ഹരം പകർന്ന അനുഭ​വ​ങ്ങ​ളാ​യി.

കാറ്റും കോളും നിറഞ്ഞ പ്രക്ഷു​ബ്ധ​മായ കടലി​ലൂ​ടെ എത്രയോ വട്ടം ഞങ്ങൾ സഞ്ചരി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നു. അത്തരം സമയങ്ങ​ളിൽ, കപ്പലിന്റെ പായ്‌ക​ളെ​ല്ലാം ചുരു​ട്ടി​വെ​ക്കും. തിരകൾ കപ്പലിനെ അമ്മാന​മാ​ടു​മ്പോൾ, പായ്‌മ​ര​ത്തിൽ കയറി പായ്‌കൾ ചുരു​ട്ടി​വെ​ക്കുക എളുപ്പ​മാ​ണോ എന്നു ചോദി​ക്കാൻ തോന്നു​ന്നു​ണ്ടാ​കും, അല്ലേ? എനിക്ക്‌ പേടി​യു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നില്ല എന്നു പറഞ്ഞാൽ അതു നുണയാ​യി​പ്പോ​കും! പക്ഷേ, ഒന്നുണ്ട്‌. പായ്‌മ​ര​ത്തിൽ കയറാ​നുള്ള ആജ്ഞ കിട്ടി​യാൽ പിന്നെ മറ്റൊ​ന്നും ഓർക്കാൻ ഞാൻ മെന​ക്കെ​ടാ​റില്ല. നേരെ അതിനു​മു​ക​ളിൽ കയറി എന്നോടു പറഞ്ഞത്‌ അതുപ​ടി​യങ്ങു ചെയ്യും.

നിയ​ന്ത്ര​ണ​ത്തി​നും അതീത​മായ ചില കാര്യങ്ങൾ

റോമൻ കത്തോ​ലി​ക്കാ വിശ്വാ​സി ആയിരു​ന്നു എന്റെ അമ്മ. എന്നാൽ, ഡാഡി​യു​ടെ മരണ​ശേഷം താമസി​യാ​തെ എർണസ്റ്റെ ബിബെൽഫൊർഷെർ അഥവാ ആത്മാർഥ​ത​യുള്ള ബൈബിൾ വിദ്യാർഥി​ക​ളു​മാ​യി—യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷികൾ ജർമനി​യിൽ അന്ന്‌ അങ്ങനെ​യാണ്‌ അറിയ​പ്പെ​ട്ടി​രു​ന്നത്‌—അമ്മ സഹവസി​ക്കാൻ തുടങ്ങി. 1923-ൽ അമ്മ സ്‌നാ​പ​ന​മേറ്റു. കത്തോ​ലി​ക്കാ മതത്തോട്‌ എനിക്ക്‌ ഒരിക്ക​ലും പ്രത്യേ​കി​ച്ചൊ​രു പ്രതി​പത്തി തോന്നി​യി​ട്ടില്ല. പക്ഷേ അമ്മ പറയുന്ന കാര്യ​ങ്ങ​ളിൽ കഴമ്പു​ണ്ടെന്ന്‌ എനിക്കു മനസ്സി​ലാ​യി. അതു​കൊണ്ട്‌, ഞാനും ഇളയ സഹോ​ദരി മാർഗോ​ട്ടും അമ്മയുടെ കൂടെ ബൈബിൾ പഠന യോഗ​ങ്ങൾക്കു പോകാൻ തുടങ്ങി.

1929-ൽ ഞാൻ പാഡൂ​വ​യിൽനി​ന്നു പോന്നു. പിന്നത്തെ മൂന്നു​വർഷം പല ആവിക്ക​പ്പ​ലു​ക​ളി​ലാ​യി ഞാൻ ചെലവ​ഴി​ച്ചു. അങ്ങനെ, വടക്കൻ യൂറോ​പ്പി​ലെ തുറമു​ഖ​ങ്ങ​ളി​ലും മധ്യധ​ര​ണ്യാ​ഴി പ്രദേ​ശ​ത്തും പോകാൻ എനിക്കു കഴിഞ്ഞു. ഒരു സമു​ദ്ര​യാ​ത്ര​യ്‌ക്കി​ട​യിൽ ഞാൻ ലോകം മുഴുവൻ ചുറ്റി​സ​ഞ്ച​രി​ച്ചു. കടലിലെ ജീവിതം ശരിക്കും ആസ്വദി​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു ഞാൻ. അതേസ​മ​യം​തന്നെ, ഡാഡി​യു​ടെ പാത പിന്തു​ടർന്നു​കൊണ്ട്‌ ഷ്‌റ്റെ​റ്റി​നി​ലെ കോ​ളെ​ജിൽ ചേരാൻ ഞാൻ ദിനങ്ങ​ളെണ്ണി കാത്തി​രി​ക്കുക കൂടെ​യാ​യി​രു​ന്നു. ഒടുവിൽ, 1933-ൽ ചരക്കു​ക​പ്പ​ലി​ലെ ഡെക്ക്‌ ഓഫീ​സ​റാ​കു​ന്ന​തി​നു വേണ്ടി​യുള്ള ഒരു  18 മാസ കോഴ്‌സി​നു ഞാൻ ഷ്‌റ്റെ​റ്റി​നിൽ ചേർന്നു. പക്ഷേ, തികച്ചും അപ്രതീ​ക്ഷി​ത​മായ ചില കാര്യങ്ങൾ എന്റെ പദ്ധതി​ക​ളെ​ല്ലാം കീഴ്‌മേൽ മറിച്ചു.

ആ വർഷമാ​യി​രു​ന്നു ഹിറ്റ്‌ലർ അധികാ​ര​ത്തി​ലേ​റി​യത്‌. ദേശീ​യത്വ ചിന്തകൾ ജർമനി​യിൽ എങ്ങും കത്തിപ്പ​ട​രുന്ന സമയം. “ഹെയ്‌ൽ ഹിറ്റ്‌ലർ” എന്ന്‌ ആർത്തു വിളി​ക്കു​ന്ന​തിൽ വിദ്യാർഥി​കൾ അഭിമാ​നം കൊണ്ടി​രു​ന്നു. എന്നാൽ, അമ്മയിൽനി​ന്നു ഞാൻ മനസ്സി​ലാ​ക്കി​യ​ത​നു​സ​രിച്ച്‌ എനിക്ക്‌ അങ്ങനെ ചെയ്യാ​നാ​കി​ല്ലാ​യി​രു​ന്നു. ഇക്കാര്യ​ത്തി​ലെ എന്റെ ഈ നിലപാ​ടി​നുള്ള കാരണം വ്യക്തമാ​ക്കാൻ എന്നെ വിളി​പ്പി​ച്ചെ​ങ്കി​ലും എന്റെ വിശദീ​ക​രണം അവർക്കു സ്വീകാ​ര്യ​മാ​യില്ല. എന്നെ സ്‌കൂ​ളിൽനി​ന്നു പുറത്താ​ക്കി. ഞങ്ങളുടെ പ്രിൻസി​പ്പൽ വളരെ ദയാലു​വാ​യി​രു​ന്നു. ഞാൻ ഒരു വർഷം അവിടെ പഠിച്ച​താ​ണെന്നു കാണി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടുള്ള ഒരു കത്ത്‌ എനിക്കു നൽകാൻ അദ്ദേഹം സന്മനസ്സ്‌ കാണിച്ചു. കോഴ്‌സ്‌ പൂർത്തി​യാ​ക്കാ​ത്ത​തു​കൊണ്ട്‌, യോഗ്യ​താ സർട്ടി​ഫി​ക്ക​റ്റു​കൾ ഒന്നുമി​ല്ലാ​തെ എനിക്ക്‌ അവി​ടെ​നി​ന്നു പോ​രേ​ണ്ടി​വന്നു. എന്റെ ലോകം എന്റെ കൺമു​ന്നിൽ തകർന്ന​ടി​യു​ക​യാ​ണെന്ന്‌ എനിക്കു തോന്നി.

സമ്മർദങ്ങൾ ഉരുണ്ടു​കൂ​ടു​ന്നു

എന്റെ നിഷ്‌പക്ഷ നിലപാട്‌ നിമിത്തം, എന്നെ കുറ്റവാ​ളി​ക​ളു​ടെ ലിസ്റ്റിൽ പെടുത്തി. കപ്പലിൽ എന്നല്ല ഒരിട​ത്തും എനി​ക്കൊ​രു ജോലി കിട്ടു​മാ​യി​രു​ന്നില്ല. അതു​കൊണ്ട്‌, ഞാൻ വീട്ടിൽ താമസിച്ച്‌ അമ്മയെ സഹായി​ച്ചു. മറ്റുള്ള​വർക്കു​വേണ്ടി പാചകം ചെയ്‌താണ്‌ അമ്മ കഷ്ടിച്ച്‌ അഹോ​വൃ​ത്തി​ക്കുള്ള വക കണ്ടെത്തി​യി​രു​ന്നത്‌. ഞാനാ​ണെ​ങ്കിൽ, പാത്രങ്ങൾ കഴുകി​യും പച്ചക്കറി​കൾ അരിഞ്ഞു​കൊ​ടു​ത്തു​മെ​ല്ലാം അമ്മയെ സഹായി​ച്ചു. രണ്ടാം ലോക​മ​ഹാ​യു​ദ്ധം ആരംഭി​ക്കു​ന്ന​തിന്‌ നാലു വർഷം മുമ്പ്‌, 1935-ൽ എന്റെ ജീവിതം മറ്റൊരു വഴിത്തി​രി​വി​ലെത്തി.

എന്റെ അമ്മാവൻ ഓസ്‌കാർ, ഡാൻസി​ഗിൽ (ഇപ്പോ​ഴത്തെ ഗ്‌ഡാൻറ്റ്‌സ്‌ക്‌) ആണ്‌ താമസി​ച്ചി​രു​ന്നത്‌. എന്റെ കഷ്ടപ്പാ​ടു​ക​ളെ​ക്കു​റി​ച്ചെ​ല്ലാം അറിഞ്ഞ​പ്പോൾ, അദ്ദേഹം എന്നെ തന്റെ റെസ്റ്ററ​ന്റിൽ ജോലി ചെയ്യാൻ വിളിച്ചു. അദ്ദേഹ​വും ഭാര്യ റോസ്‌ലും യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷികൾ ആയിരു​ന്നു. അവരുടെ ക്ഷണം ഞാൻ സന്തോ​ഷ​പൂർവം സ്വീക​രി​ച്ചു. ക്രമമായ അടിസ്ഥാ​ന​ത്തിൽ ശമ്പളം തരാൻ അവർക്കു സാധി​ച്ചി​രു​ന്നി​ല്ലെ​ങ്കി​ലും അവരോ​ടൊ​പ്പം ആയിരു​ന്ന​പ്പോൾ എനിക്കു കുറെ​ക്കൂ​ടെ സുരക്ഷി​ത​ത്വം തോന്നി​യി​രു​ന്നു.

ഒന്നാം ലോക​മ​ഹാ​യു​ദ്ധം കഴിഞ്ഞ​തോ​ടെ, ഡാൻസിഗ്‌ സർവരാ​ജ്യ​സ​ഖ്യ​ത്തി​ന്റെ നിയ​ന്ത്ര​ണ​ത്തി​ലുള്ള ഒരു സ്വതന്ത്ര നഗരം ആയി. കടൽമാർഗം വാണിജ്യ ഇടപാ​ടു​കൾ നടത്താൻ പോള​ണ്ടിന്‌ സൗകര്യം ഒരുക്കി​ക്കൊ​ടു​ക്കാ​നാ​യി​രു​ന്നു അത്തര​മൊ​രു നടപടി. പക്ഷേ, ഈസ്റ്റ്‌ പ്രഷ്യ, ജർമനി​യിൽനിന്ന്‌ വേർപെ​ട്ടു​പോ​കു​ക​യാണ്‌ ഫലത്തിൽ ഇതു​കൊ​ണ്ടു​ണ്ടാ​യത്‌. ഹിറ്റ്‌ലർക്കാ​ണെ​ങ്കിൽ, ഇതൊ​ട്ടും സ്വീകാ​ര്യ​മാ​യി​രു​ന്നില്ല. വാസ്‌ത​വ​ത്തിൽ, ഹിറ്റ്‌ലർ പോള​ണ്ടി​നെ ആക്രമി​ച്ചു കീഴട​ക്കി​യ​താണ്‌ രണ്ടാം ലോക​മ​ഹാ​യു​ദ്ധ​ത്തി​നു തിരി​കൊ​ളു​ത്തി​യ​തു​തന്നെ.

ഞാൻ അമ്മാവ​ന്റെ​യും അമ്മായി​യു​ടെ​യും അടു​ത്തെത്തി ഏറെ കഴിയു​ന്ന​തി​നു​മുമ്പ്‌, അവരി​രു​വ​രും ഒരു ചെറു​പ്പ​ക്കാ​രന്റെ സംരക്ഷ​ണ​ച്ചു​മതല ഏറ്റെടു​ത്തു. യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷി​ക​ളിൽ ഒരാളാ​യ​തി​ന്റെ പേരിൽ തടങ്കൽപ്പാ​ള​യ​ത്തിൽ കഴി​യേ​ണ്ടി​വന്ന ആളായി​രു​ന്നു അദ്ദേഹം. അവി​ടെ​വെച്ച്‌ നേരിട്ട കൊടിയ പീഡന​ങ്ങ​ളെ​ക്കു​റിച്ച്‌ അദ്ദേഹം എന്നോടു വിവരി​ച്ചു. കുറച്ചു​കാ​ലം കൂടെ കഴിഞ്ഞ​പ്പോൾ, ഹിറ്റ്‌ല​റിന്‌ ഹെയ്‌ൽ വിളി​ക്കാ​ത്ത​തിന്‌ അമ്മാവ​നെ​യും അമ്മായി​യെ​യും അറസ്റ്റു​ചെ​യ്‌തു. എന്നാൽ അവരെ വിട്ടയച്ചു. ഈ സമയത്ത്‌, ഗെസ്റ്റപ്പോ എന്നെയും ചോദ്യം ചെയ്‌തെ​ങ്കി​ലും തടവി​ലാ​ക്കി​യില്ല.

ഇതേസ​മ​യം ഷ്‌റ്റെ​റ്റി​നിൽ, ഞാൻ ജർമൻ സൈന്യ​ത്തിൽ ചേരണ​മെന്ന്‌ ആവശ്യ​പ്പെ​ട്ടു​കൊ​ണ്ടുള്ള പേപ്പറു​കൾ അമ്മയ്‌ക്കു കിട്ടി. ഉടനടി, അൽപ്പം തന്ത്രപ​ര​മായ രീതി​യിൽ അമ്മ എനിക്ക്‌ ഒരു കത്തെഴു​തി. വടക്കൻ സ്വീഡ​നിൽ താമസി​ക്കുന്ന നവോമി അമ്മായി​യെ സന്ദർശി​ക്ക​ണ​മെ​ന്നാ​യി​രു​ന്നു അതിന്റെ ഉള്ളടക്കം. അമ്മ എന്താണ്‌ പറയാൻ ഉദ്ദേശി​ച്ചത്‌ എന്നെനി​ക്കു മനസ്സി​ലാ​യി—ഉടൻ ജർമനി വിടുക!

നാസി പീഡനം

കാര്യങ്ങൾ കൂടുതൽ കൂടുതൽ ബുദ്ധി​മു​ട്ടാ​യി​ത്തീ​രു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു. അമ്മാവ​നെ​യും അമ്മായി​യെ​യും വീണ്ടും അറസ്റ്റു ചെയ്‌തു. ഇപ്രാ​വ​ശ്യം അവരെ ഷ്‌റ്റു​റ്റ്‌ഹോ​ഫി​ലെ തടങ്കൽപ്പാ​ള​യ​ത്തി​ലേ​ക്കാണ്‌ കൊണ്ടു​പോ​യത്‌. ഡാൻസി​ഗിൽനിന്ന്‌ ബസിൽ രണ്ടു മണിക്കൂർ യാത്ര​യുണ്ട്‌ ഷ്‌റ്റു​റ്റ്‌ഹോ​ഫി​ലേക്ക്‌. 1945-ൽ രണ്ടാം ലോക​മ​ഹാ​യു​ദ്ധം തീരു​ന്ന​തു​വരെ അവർക്ക്‌ അവിടെ കഴി​യേ​ണ്ടി​വന്നു. ദുഃഖ​ക​ര​മെന്നു പറയട്ടെ, അമ്മാവൻ ഒരു കപ്പലിൽ വെച്ച്‌ മരണമ​ട​ഞ്ഞ​താ​യി പിന്നീടു ഞാൻ മനസ്സി​ലാ​ക്കി. മുന്നേ​റി​ക്കൊ​ണ്ടി​രുന്ന  റഷ്യൻ സൈന്യ​ത്തിൽനി​ന്നു രക്ഷപ്പെ​ടാൻ അമ്മാവ​നുൾപ്പെ​ടെ​യുള്ള തടങ്കൽപ്പാ​ള​യ​ത്തി​ലെ അന്തേവാ​സി​ക​ളെ​യും കൊണ്ടു പടിഞ്ഞാ​റേക്കു തിരി​ച്ച​താ​യി​രു​ന്നു ആ കപ്പൽ. അമ്മായിക്ക്‌ പക്ഷേ കുഴപ്പ​മൊ​ന്നും സംഭവി​ച്ചില്ല. പിന്നീട്‌ അവർ ഒരു മുഴു​സമയ സുവി​ശേഷക ആയിത്തീർന്നു.

അമ്മാവ​നെ​യും അമ്മായി​യെ​യും ഷ്‌റ്റു​റ്റ്‌ഹോ​ഫി​ലേക്കു പിടി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടു​പോയ സമയത്ത്‌ ഷ്‌റ്റെ​റ്റി​നിൽ, എന്റെ അമ്മയും അറസ്റ്റി​ലാ​യി. അമ്മയ്‌ക്ക്‌ ഏഴുമാ​സം തടവിൽ കഴി​യേ​ണ്ടി​വന്നു. അപ്പോ​ഴേ​ക്കും എന്റെ സഹോ​ദ​രി​യു​ടെ വിവാഹം കഴിഞ്ഞി​രു​ന്നു, യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷി​ക​ളായ ഒരു ദമ്പതി​ക​ളു​ടെ പുത്ര​നാണ്‌ അവളെ വിവാഹം ചെയ്‌തത്‌. അമ്മ തടവി​ലാ​യി​രുന്ന അതേ സമയത്തു​തന്നെ അവളും തടവി​ലാ​യി​രു​ന്നു. അവളുടെ ഭർത്താ​വി​നെ​യും മകളെ​യും തടങ്കൽപ്പാ​ള​യ​ത്തി​ലേക്ക്‌ അയച്ചു. അവിടെ വെച്ച്‌ ഭർത്താവു മരിച്ചു. മകൾക്കാ​ണെ​ങ്കിൽ ബെൽസൻ ഉൾപ്പെടെ, ക്രൂര​ത​യ്‌ക്ക്‌ കുപ്ര​സി​ദ്ധി​യാർജിച്ച ചില തടങ്കൽപ്പാ​ള​യ​ങ്ങ​ളിൽ എട്ടുവർഷം കഴി​യേ​ണ്ടി​വന്നു.

ഒരിക്കൽ, സൈനി​കർക്കു വെടി​യു​ണ്ടകൾ സൂക്ഷി​ക്കു​ന്ന​തി​നുള്ള കാർട്രിജ്‌ ബെൽറ്റു​കൾ തുന്നി​ക്കൊ​ടു​ക്കാൻ തയ്യാറാ​കാ​ഞ്ഞ​തു​കൊണ്ട്‌ എന്റെ അനന്തി​ര​വൾക്കും മറ്റു ചില സാക്ഷി​കൾക്കും നവംബർ മാസത്തി​ലെ കൊടും​ത​ണു​പ്പത്ത്‌ വെളി​യിൽ രാവിലെ ആറുമണി മുതൽ വൈകു​ന്നേരം ആറുമ​ണി​വരെ നിൽക്കേ​ണ്ടി​വന്നു, അതും തീരെ നേർത്ത വസ്‌ത്രങ്ങൾ ധരിച്ച്‌. അവരുടെ ആഹാരം ഒരു കഷണം റൊട്ടി​യും ഒരു ജഗ്ഗ്‌ വെള്ളവും മാത്ര​മാ​യി വെട്ടി​ക്കു​റച്ചു. മൂന്നു ദിവസം കൂടു​മ്പോൾ, എരിവുള്ള ഒരുതരം സൂപ്പും കൊടു​ക്കു​മാ​യി​രു​ന്നു. വിരിച്ചു കിടക്കാൻ മെത്തയോ എന്തിന്‌, വൈ​ക്കോൽ പോലു​മി​ല്ലാ​തെ വെറും കോൺക്രീറ്റ്‌ തറയിൽ ആണ്‌ അവർ കിടന്നു​റ​ങ്ങി​യി​രു​ന്നത്‌. ഇത്‌ ആറാഴ്‌ച തുടർന്നു. അവരെ​ല്ലാ​വ​രും പക്ഷേ ഇതിനെ അതിജീ​വി​ച്ചത്‌ ക്യാമ്പി​ന്റെ അധികൃ​തരെ അത്ഭുത​പ്പെ​ടു​ത്തി.

രക്ഷപ്പെടൽ—പക്ഷേ എന്തി​ലേക്ക്‌?

അമ്മാവ​നെ​യും അമ്മായി​യെ​യും രണ്ടാം വട്ടവും അറസ്റ്റു​ചെ​യ്‌ത​തോ​ടെ, എത്രയും പെട്ടെന്ന്‌ ഡാൻസിഗ്‌ വിടു​ന്ന​താണ്‌ ബുദ്ധി എന്നെനി​ക്കു മനസ്സി​ലാ​യി. കാരണം ഗെസ്റ്റപ്പോ എന്നെയും തിരഞ്ഞ്‌ എത്തു​മെന്ന്‌ എനിക്ക​റി​യാ​മാ​യി​രു​ന്നു. അമ്മാവൻ എനിക്കു കുറച്ചു തുക കടം തന്നിട്ടു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. അതും​കൊണ്ട്‌, ഇംഗ്ലണ്ടി​ന്റെ കിഴക്കൻ തീരത്തുള്ള ഹൾ ലക്ഷ്യമാ​ക്കി പോകുന്ന ഒരു പോളീഷ്‌ കപ്പലിൽ ഞാൻ കയറി​പ്പറ്റി. കപ്പലി​റ​ങ്ങിയ എനിക്ക്‌ അവിടെ മൂന്നു മാസം താമസി​ക്കു​ന്ന​തി​നുള്ള അനുമതി കിട്ടി, സാധാ​ര​ണ​ഗ​തി​യിൽ ഒരു വിദേ​ശിക്ക്‌ അനുവ​ദി​ച്ചു​കൊ​ടു​ക്കുന്ന കാലയ​ളവ്‌.

ഉടനടി, ഞാൻ ലണ്ടനിലെ 34 ക്രാവെൻ ടെറെ​സി​ലേക്കു പോയി. വാച്ച്‌ ടവർ സൊ​സൈ​റ്റി​യു​ടെ ഇംഗ്ലണ്ടി​ലെ ബ്രാഞ്ച്‌ ഓഫീ​സി​ന്റെ മേൽവി​ലാ​സ​മാ​യി​രു​ന്നു അത്‌. അവി​ടെ​വെച്ച്‌, ഞാൻ അന്നത്തെ ബ്രാഞ്ച്‌ മേൽവി​ചാ​ര​ക​നാ​യി​രുന്ന പ്രൈസ്‌ ഹ്യൂസി​നെ കണ്ടുമു​ട്ടി. ഇംഗ്ലണ്ടി​ന്റെ കിഴക്കൻ തീരത്തുള്ള ലിവർപൂ​ളിൽ താമസി​ക്കുന്ന ഒരു ബന്ധുവായ സ്റ്റാൻലി റോ​ജേ​ഴ്‌സി​ന്റെ കൂടെ താമസി​ക്കാ​നുള്ള ക്രമീ​ക​ര​ണങ്ങൾ അദ്ദേഹം എനിക്ക്‌ ചെയ്‌തു​തന്നു. സ്റ്റാൻലി എന്നോടു വളരെ ദയയോ​ടെ​യാണ്‌ ഇടപെ​ട്ടത്‌.

1937-ലെ വസന്തകാ​ലത്ത്‌ യഹോ​വ​യോ​ടുള്ള സമർപ്പ​ണ​ത്തി​ന്റെ പ്രതീ​ക​മാ​യി ലിവർപൂ​ളിൽവെച്ച്‌ ഞാൻ സ്‌നാ​ന​പ​മേറ്റു. എന്നാലും, കടൽജീ​വി​ത​ത്തോ​ടള്ള എന്റെ അഭിനി​വേശം കെട്ടട​ങ്ങി​യി​രു​ന്നില്ല. അതു​കൊണ്ട്‌, ഞാൻ ലിവർപൂൾ നാവി​ഗേഷൻ കോ​ളെ​ജിൽ ചേർന്നു. രണ്ടുമാ​സ​ത്തി​നു​ശേഷം, ഡെക്ക്‌ ഓഫീസർ ആകുന്ന​തി​നുള്ള ലൈസൻസ്‌ എനിക്കു കിട്ടി. ഇതിനി​ടെ, ഇംഗ്ലണ്ടിൽ താമസി​ക്കു​ന്ന​തിന്‌ എനിക്ക്‌ അനുവ​ദി​ച്ചു​കി​ട്ടി​യി​രുന്ന സമയം തീർന്നു​കൊ​ണ്ടി​രി​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു. അതു​കൊണ്ട്‌, ലിവർപൂ​ളിൽ ഉള്ള എന്റെ സുഹൃ​ത്തു​ക്കൾ അവരുടെ പാർല​മെന്റ്‌ അംഗവു​മാ​യി ബന്ധപ്പെട്ടു. അങ്ങനെ, എനിക്കു മൂന്നു മാസം കൂടെ നീട്ടി​ക്കി​ട്ടി, കാര്യ​ങ്ങ​ളൊ​ക്കെ ഒന്നു ശരിയാ​ക്കു​ന്ന​തിന്‌ അത്യാ​വ​ശ്യം വേണ്ട സമയം.

പാഡൂവ എന്ന പായ്‌ക്ക​പ്പ​ലിൽ എനിക്കു​ണ്ടാ​യി​രുന്ന അനുഭ​വ​പ​രി​ച​യ​ത്തി​ന്റെ പേരിൽ, നാവി​ഗേഷൻ കോ​ളെ​ജി​ലെ നാവി​ക​വി​ദ്യ പരിശീ​ലകൻ എന്നിൽ പ്രത്യേക താത്‌പ​ര്യ​മെ​ടു​ത്തു. എന്റെ അവസ്ഥ മനസ്സി​ലാ​ക്കിയ അദ്ദേഹം ബ്ലൂ ഫണൽ കപ്പൽക്ക​മ്പ​നി​യെ സമീപി​ച്ചു​നോ​ക്കാൻ അഭി​പ്രാ​യ​പ്പെട്ടു. അവി​ടെ​വെച്ച്‌, ഞാൻ കമ്പനി​യു​ടെ ഡയറക്ടർമാ​രിൽ ഒരാളായ ലോറൻസ്‌ ഹോൾട്ടി​നെ പരിച​യ​പ്പെട്ടു. രണ്ടുവർഷ​ങ്ങൾക്കു ശേഷം, ലിവർപൂ​ളിൽ ആ കമ്പനി​യു​ടെ കപ്പലു​ക​ളൊ​ന്നിൽ ഞാൻ വീണ്ടും അദ്ദേഹത്തെ കണ്ടുമു​ട്ടി​യ​പ്പോൾ, എനിക്ക്‌ ചീഫ്‌ ഡെക്ക്‌ ഓഫീ​സ​റി​ന്റെ ലൈസൻസ്‌ കിട്ടി​യോ എന്നദ്ദേഹം ആരാഞ്ഞു. അതിന്‌ എനിക്ക്‌ കപ്പലിന്റെ ബ്രിഡ്‌ജിൽ (കപ്പിത്താൻ നിന്ന്‌ ഉത്തരവു​കൾ കൊടു​ക്കുന്ന ഇടുങ്ങിയ ‘പ്ലാറ്റ്‌ഫാ​റം’) രണ്ടാഴ്‌ചത്തെ പരിചയം കൂടി വേണം എന്നു ഞാൻ പറഞ്ഞു. അതു​കൊണ്ട്‌ അദ്ദേഹം എനിക്ക്‌ ഈജി​പ്‌റ്റി​ലെ സയിദ്‌ തുറമു​ഖ​ത്തേക്ക്‌ പോകാ​നുള്ള ക്രമീ​ക​ര​ണങ്ങൾ ചെയ്‌തു​തന്നു.

1939 ജൂലൈ 7-ാം തീയതി ലിവർപൂ​ളിൽ മടങ്ങി​യെ​ത്തു​മ്പോൾ ചീഫ്‌ ഡെക്ക്‌ ഓഫീ​സ​റു​ടെ പരീക്ഷ കൂടെ എഴുത​ണ​മെന്ന്‌ എനിക്കു പരിപാ​ടി​യു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. പക്ഷേ, അതു സാധി​ച്ചില്ല. കാരണം, അപ്പോ​ഴേ​ക്കും യുദ്ധം തുടങ്ങാ​റാ​യി​രു​ന്നു. എന്നെ ലണ്ടനിൽ ഉള്ള ഒരു കപ്പലി​ലേക്കു വിട്ടു. എന്നാൽ, ഗവൺമെന്റ്‌ അധികൃ​തർ എന്നെ കണ്ടുപി​ടി​ച്ച​പ്പോൾ, ഒരു കപ്പലി​ലും യാത്ര ചെയ്യാൻ പാടി​ല്ലെന്ന്‌ അവർ എനിക്ക്‌ ഉടനടി വില​ക്കേർപ്പെ​ടു​ത്തി. തന്നെയു​മല്ല ജർമൻകാ​ര​നാ​യ​തി​നാൽ, അവർക്കെന്നെ അപരി​ചി​ത​നായ ഒരു ശത്രു​വെന്ന നിലയിൽ ജയിലിൽ പിടി​ച്ചി​ടണം എന്നുമു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. എന്നാൽ, മി. ഹോൾട്ട്‌ ഇടപെ​ട്ട​തു​കൊണ്ട്‌ അവർ എന്നെ ലിവർപൂ​ളിൽ ഒരു തോട്ട​ക്കാ​ര​നാ​യി പണി​യെ​ടു​ക്കാൻ വിട്ടു. പക്ഷേ, 1940 മേയിൽ എന്നെ അറസ്റ്റു ചെയ്‌തു. ജൂണിൽ, എട്രിക്‌ എന്ന ആവിക്ക​പ്പ​ലിൽ എന്നെ കാനഡ​യി​ലേക്ക്‌ അയച്ചു.

കാനഡ​യി​ലേക്ക്‌

എട്രി​ക്കിൽ ഏതാണ്ട്‌ 5,000 ജർമൻകാ​രു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. അതിൽ പകുതി​പ്പേർ അഭയാർഥി​ക​ളും ബാക്കി​യു​ള്ളവർ യുദ്ധത്ത​ട​വു​കാ​രു​മാ​യി​രു​ന്നു. അഭയാർഥി​ക​ളു​ടെ കൂട്ടത്തിൽ മുൻ ജർമൻ കൈസ​റു​ടെ (കൈസർ വില്യം) പൗത്ര​നാ​യി​രുന്ന കൗണ്ട്‌ ഫൊൺ ലിങ്കെ​നും ഉണ്ടായി​രു​ന്നു. ഞങ്ങളുടെ തപാൽ ഉരുപ്പ​ടി​ക​ളെ​ല്ലാം പരി​ശോ​ധ​ന​യ്‌ക്കു വിധേ​യ​മാ​ക്കി​യി​രു​ന്നു. അതു​കൊണ്ട്‌, ഇംഗ്ലണ്ടി​ലെ രാജമാ​താ​വായ മേരി രാജ്ഞിക്ക്‌, “പ്രിയ​പ്പെട്ട മേരി അമ്മായിക്ക്‌” എന്ന സംബോ​ധ​ന​യോ​ടു കൂടിയ കത്ത്‌ ഫൊൺ ലിങ്കെൻ എഴുതി​യ​തു​ക​ണ്ട​പ്പോൾ, രഹസ്യ​പ്പോ​ലീസ്‌ ഉദ്യോ​ഗസ്ഥൻ അതിനെ ചോദ്യം ചെയ്‌തു. പക്ഷേ, ഫൊൺ ലിങ്കെൻ അങ്ങനെ സംബോ​ധന ചെയ്‌ത​തിൽ യാതൊ​രു തെറ്റു​മി​ല്ലാ​യി​രു​ന്നു—ഇംഗ്ലണ്ടി​ലെ​യും ജർമനി​യി​ലെ​യും രാജകു​ടും​ബങ്ങൾ തമ്മിൽ അടുത്ത  ബന്ധമു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. യുദ്ധം എത്ര മൗഢ്യ​വും നിരർഥ​ക​വും ആണെന്ന്‌ ഈ സംഭവം എന്നെ ഒന്നുകൂ​ടി ബോധ്യ​പ്പെ​ടു​ത്തി.

നേരത്തെ പരാമർശിച്ച സ്റ്റാൻലി റോ​ജേ​ഴ്‌സ്‌, രണ്ടാം ലോക​മ​ഹാ​യു​ദ്ധ​ത്തി​നു മുമ്പുള്ള കാലത്ത്‌ കാനഡ​യിൽ ഒരു പിൽഗ്രം (യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷി​ക​ളു​ടെ ഇടയിലെ സഞ്ചാര​മേൽവി​ചാ​രകർ അന്ന്‌ അറിയ​പ്പെ​ട്ടി​രു​ന്നത്‌ ഈ പേരി​ലാണ്‌) ആയി സേവി​ച്ചി​രു​ന്നു. അദ്ദേഹം കാനഡ​യി​ലെ സാക്ഷി​ക​ളു​മാ​യി ബന്ധപ്പെട്ടു. തുടർന്ന്‌ അവർ കത്തിലൂ​ടെ​യും മറ്റും ഞങ്ങളു​മാ​യി ബന്ധം പുലർത്തി. അവരിൽനി​ന്നു ലഭിച്ച ആ കത്തുക​ളും പാഴ്‌സ​ലു​ക​ളും ഞങ്ങളെ എന്തുമാ​ത്ര​മാണ്‌ സാന്ത്വ​ന​പ്പെ​ടു​ത്തി​യ​തെ​ന്നോ! ഏതാണ്ട്‌ രണ്ടരവർഷം എട്ടു തടങ്കൽപ്പാ​ള​യ​ങ്ങ​ളി​ലാ​യി എനിക്കു കഴി​യേ​ണ്ടി​വന്നു. മരം കൊണ്ടുള്ള മേശക​ളും ബെഞ്ചു​ക​ളും ഉണ്ടാക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു അവിടത്തെ എന്റെ പ്രധാന പണി.

ഇംഗ്ലണ്ടി​ലേ​ക്കുള്ള മടക്കയാ​ത്ര​യും സ്വാത​ന്ത്ര്യ​വും!

രണ്ടാം ലോക​മ​ഹാ​യു​ദ്ധം അവസാ​നി​ക്കാ​റാ​യ​പ്പോൾ, എന്നെ ഇംഗ്ലണ്ടി​ലേക്ക്‌ മടക്കി അയച്ചു, ഐൽ ഓഫ്‌ മാനിലെ ഒരു തടങ്കൽപ്പാ​ള​യ​ത്തി​ലേക്ക്‌. അവിടെ, വാച്ച്‌ ടവർ സൊ​സൈ​റ്റി​യു​ടെ ലണ്ടൻ ബ്രാഞ്ച്‌ ഓഫീ​സിൽനി​ന്നുള്ള ജോൺ ബാർ—ഇപ്പോൾ അദ്ദേഹം യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷി​ക​ളു​ടെ ഭരണസം​ഘ​ത്തി​ലെ അംഗമാണ്‌—എന്നെ സന്ദർശി​ച്ചു. ഏതാനും പ്രാ​ദേ​ശിക സാക്ഷി​ക​ളും കൂടെ​യു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. 1944-ൽ എന്നെ വിട്ടയച്ചു. ഞാൻ സ്റ്റാൻലി​യു​ടെ അടു​ത്തേക്ക്‌ മടങ്ങി​പ്പോ​യി. ഇതേസ​മയം, സ്റ്റാൻലി നിറ്റാ തോമ​സി​നെ വിവാഹം ചെയ്‌ത്‌ ബിർക്കിൻഹെ​ഡിൽ (ലിവർപൂ​ളിന്‌ എതിരാ​യി മെർസി നദീതീ​രത്ത്‌ സ്ഥിതി​ചെ​യ്യുന്ന ഒരു തുറമു​ഖ​പ​ട്ട​ണ​മാ​ണിത്‌

) താമസ​മാ​ക്കി​യി​രു​ന്നു. അവി​ടെ​വെ​ച്ചാണ്‌ ഞാൻ നിറ്റാ​യു​ടെ അനുജത്തി ഒലീവി​നെ കണ്ടുമു​ട്ടു​ന്നത്‌. പിറ്റേ​വർഷം ഞങ്ങൾ വിവാ​ഹി​ത​രാ​യി.

അനുമതി കിട്ടി​യ​പ്പോൾ, ഞാനും ഒലീവും കൂടെ എന്റെ അമ്മയെ കാണാൻ ജർമനി​യി​ലേക്ക്‌ തിരിച്ചു. ഒരിക്കൽ എനിക്കു സുപരി​ചി​ത​മാ​യി​രുന്ന നഗരങ്ങൾ തകർന്നു​ത​രി​പ്പ​ണ​മാ​യി​ക്കി​ട​ക്കുന്ന കാഴ്‌ച എനിക്കു സഹിക്കാ​വു​ന്ന​തി​ന​പ്പു​റ​മാ​യി​രു​ന്നു. ലൈസി​ന്റെ ഹാംബർഗി​ലെ ഓഫീ​സി​ലേക്കു ഞങ്ങൾ പോയി. പാഡൂ​വ​യിൽ 1928-ലെയും 29-ലെയും എന്റെ അവസാ​നത്തെ രണ്ടു കപ്പൽയാ​ത്ര​ക​ളി​ലെ കപ്പിത്താ​നാ​യി​രുന്ന ക്യാപ്‌റ്റൻ പെനി​ങ്ങി​നെ ഞാൻ അവി​ടെ​വെച്ച്‌ കണ്ടുമു​ട്ടി. യുദ്ധ സമയത്ത്‌ അദ്ദേഹം സജീവ​മാ​യി സൈനി​ക​സേ​വ​ന​ത്തിൽ ഏർപ്പെ​ട്ടി​രു​ന്നു. യുദ്ധത്തിൽ, തന്റെ രണ്ട്‌ ആൺമക്ക​ളെ​യും നഷ്ടപ്പെട്ട അദ്ദേഹം ആകെ തകർന്ന അവസ്ഥയി​ലാ​യി​രു​ന്നു. ഞാൻ കണ്ടതും കേട്ടതു​മായ കാര്യങ്ങൾ എന്നെ വളരെ​യ​ധി​കം ദുഃഖി​പ്പി​ച്ചു.

ഞാൻ കാനഡ​യിൽ ആയിരു​ന്ന​പ്പോ​ഴും ബ്ലൂ ഫണൽ കപ്പൽക്ക​മ്പനി എന്നിൽ താത്‌പ​ര്യം എടുത്തി​രു​ന്നു. ഞാൻ മടങ്ങി​യെ​ത്തി​യ​പ്പോൾ അവർ സന്തോ​ഷ​പൂർവം എന്നെ വീണ്ടും ജോലിക്ക്‌ എടുത്തു. ഒടുവിൽ, 1947-ൽ എനിക്ക്‌ ചീഫ്‌ ഡെക്ക്‌ ഓഫീസർ ആകാനാ​യി. അതിന്റെ പിറ്റേ വർഷം, ഒലീവ്‌ ഒരു മുഴു​സമയ സുവി​ശേഷക ആയിത്തീർന്നു.

ജീവി​ത​ത്തി​ന്റെ ഉദ്ദേശ്യം കണ്ടെത്തു​ന്നു

ഞാൻ വീണ്ടും കടലി​ലേക്കു മടങ്ങി. കപ്പൽയാ​ത്ര​കൾക്കി​ട​യിൽ, വിദൂര പൗരസ്‌ത്യ ദേശങ്ങ​ളിൽ മിഷന​റി​മാ​രാ​യി സേവി​ക്കുന്ന അനേകം സാക്ഷി​കളെ ഞാൻ കണ്ടുമു​ട്ടു​ക​യു​ണ്ടാ​യി. എന്നാൽ, 1947-ൽ ലണ്ടനിൽ വെച്ചു​നടന്ന ഒരു കൺ​വെൻ​ഷൻ എന്റെ മനസ്സിൽ ഒരു മായാത്ത മുദ്ര പതിപ്പി​ച്ചു. യഹോ​വയെ മുഴു​സ​മയം സേവി​ക്കാ​നുള്ള തീരു​മാ​നം എടുക്കാൻ ആ കൺ​വെൻ​ഷൻ എന്നെ സഹായി​ച്ചു. ഈ തീരു​മാ​നം എന്റെ തൊഴി​ലു​ട​മ​കളെ വല്ലാതെ നിരാ​ശ​പ്പെ​ടു​ത്തി. എന്നാലും, 1952-ൽ അവർ എനിക്ക്‌ അംശകാ​ലാ​ടി​സ്ഥാ​ന​ത്തിൽ ഓഫീസ്‌ ജോലി നൽകി. അങ്ങനെ ഒലീവി​നോ​ടൊ​പ്പം മുഴു​സമയ സുവി​ശേഷ ഘോഷ​ണ​ത്തിൽ ഏർപ്പെ​ടാൻ എനിക്കു സാധിച്ചു. കടൽജീ​വി​തം എന്നും എനി​ക്കൊ​രാ​വേ​ശ​മാ​യി​രു​ന്നു. എന്നാൽ ഇപ്പോൾ ആ അഭിവാ​ഞ്‌ഛ​യു​ടെ സ്ഥാനം അതി​നെ​ക്കാൾ തീവ്ര​മായ മറ്റൊന്നു കൈയ​ട​ക്കി​യി​രി​ക്കു​ന്നു.

ഒന്നിച്ചുള്ള സുവി​ശേഷ ഘോഷണം ഞാനും ഒലീവും ഏറെ ആസ്വദി​ച്ചി​രു​ന്നു. ധാരാളം ആളുകളെ ബൈബിൾ സത്യത്തി​ന്റെ സൂക്ഷ്‌മ പരിജ്ഞാ​ന​ത്തി​ലേക്കു നയിക്കു​ന്ന​തി​നുള്ള പദവി ഞങ്ങൾക്കു ലഭിച്ചി​ട്ടുണ്ട്‌. (2 കൊരി​ന്ത്യർ 3:2, 3) പിന്നിട്ട വർഷങ്ങ​ളിൽ, ഡിസ്‌ട്രി​ക്‌റ്റ്‌ കൺ​വെൻ​ഷ​നു​ക​ളി​ലും സർക്കിട്ട്‌ സമ്മേള​ന​ങ്ങ​ളി​ലും കൂടു​ത​ലായ പദവികൾ ആസ്വദി​ക്കു​ന്ന​തി​നും എനിക്കു കഴിഞ്ഞി​രി​ക്കു​ന്നു. ബിർക്കിൻഹെ​ഡിന്‌ അടുത്തുള്ള വിരാൽ ഉപദ്വീ​പി​ലെ സഭയിൽ ഒരു മൂപ്പനാ​യി സേവി​ക്കു​ക​യാണ്‌ ഞാനി​പ്പോൾ.

എന്റെ പ്രിയ​പ്പെട്ട ഒലീവ്‌ 1997-ൽ മരണമ​ടഞ്ഞു. പിന്തി​രി​ഞ്ഞു​നോ​ക്കു​മ്പോൾ, ജീവി​ത​ത്തി​ന്റെ ആദ്യ വർഷങ്ങ​ളിൽ ആർത്തി​ര​മ്പുന്ന കടലുകൾ എനിക്കു താണ്ടേണ്ടി വന്നിട്ടുണ്ട്‌ എന്നു ഞാൻ തിരി​ച്ച​റി​യു​ന്നു. എന്നാൽ, കാല​ക്ര​മ​ത്തിൽ യഹോ​വ​യു​ടെ മാർഗ​നിർദേ​ശ​ത്തിൻ കീഴിൽ, സ്‌നേ​ഹ​മ​യി​യായ എന്റെ ഭാര്യ​യോ​ടൊ​പ്പം പ്രശാ​ന്ത​മായ കടലി​ലൂ​ടെ 50-ലധികം വർഷം യാത്ര ചെയ്യാൻ എനിക്കു സാധി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നു. അതായത്‌, ഏറ്റവും മഹത്തായ സേവന​ത്തിൽ, യഹോ​വ​യു​ടെ സേവന​ത്തിൽ ഏർപ്പെ​ടാ​നുള്ള പദവി എനിക്കു ലഭിച്ചി​രി​ക്കു​ന്നു.

[അടിക്കു​റിപ്പ്‌]

[18-ാം പേജിലെ ചിത്രം]]

മാതാപിതാക്കളോടൊപ്പം, 1914-ൽ

[18, 19 പേജു​ക​ളി​ലെ ചിത്രങ്ങൾ]

എന്റെ ജർമൻ ഡിസ്‌ചാർജ്‌ ബുക്ക്‌. നാലു പായ്‌മ​രങ്ങൾ ഉള്ള “പാഡൂവ” എന്ന കപ്പലിൽ ഞാൻ നടത്തിയ യാത്ര​ക​ളു​ടെ വിവര​ണ​വും ഇതിലുണ്ട്‌

[21-ാം പേജിലെ ചിത്രം]

ഭാര്യ ഒലീവി​നോ​ടൊ​പ്പം, 1974-ൽ ലണ്ടൻ കൺ​വെൻ​ഷ​നിൽവെച്ച്‌