ഭൂകമ്പം—ഒരു അപഗ്ര​ഥ​നം

“ഉറപ്പുള്ള ഭൗമോ​പ​രി​ത​ല​ത്തിൽ ജീവിച്ചു ശീലി​ച്ചി​രി​ക്കുന്ന നാം അത്‌ ഇളകാൻ തുടങ്ങു​മ്പോൾ പരി​ഭ്രാ​ന്ത​രാ​കു​ന്നു.”—“രൗദ്ര ഭൂമി” (ഇംഗ്ലീഷ്‌).

“പ്രകൃ​തി​യി​ലെ ഏറ്റവും വിനാ​ശ​ക​വും ഉഗ്രവു​മായ ശക്തിക​ളിൽ ഒന്നാണ്‌ ഭൂകമ്പങ്ങൾ” എന്ന്‌ ദ വേൾഡ്‌ ബുക്ക്‌ എൻ​സൈ​ക്ലോ​പീ​ഡിയ പറയുന്നു. ആ പ്രസ്‌താ​വ​ന​യിൽ തെല്ലും അതിശ​യോ​ക്തി​യില്ല. കാരണം, വലിയ ഒരു ഭൂകമ്പ​ത്തിന്‌ ആദ്യത്തെ ആറ്റം​ബോംബ്‌ പുറത്തു വിട്ടതി​ന്റെ 10,000 മടങ്ങ്‌ ഊർജം പുറത്തു വിടാൻ കഴിയും! കൂടാതെ, ഋതുക്കൾ, കാലാവസ്ഥ, സമയം തുടങ്ങിയ വ്യത്യാ​സ​ങ്ങ​ളൊ​ന്നും ഇല്ലാതെ ഭൂകമ്പങ്ങൾ ഉണ്ടാ​യേ​ക്കാം എന്നതും അതിന്റെ ഭീകരത വർധി​പ്പി​ക്കു​ന്നു. ഇനിയും, ശക്തമായ ഭൂമി​കു​ലു​ക്കം അനുഭ​വ​പ്പെ​ടാൻ ഇടയു​ള്ളത്‌ എവിടെ ആണെന്ന​തി​നെ കുറിച്ചു ശാസ്‌ത്ര​ജ്ഞർക്ക്‌ ഒരു ഏകദേശ ധാരണ ഉണ്ടായി​രി​ക്കാ​മെ​ങ്കി​ലും അത്‌ എപ്പോൾ സംഭവി​ക്കു​മെന്നു കൃത്യ​മാ​യി മുൻകൂ​ട്ടി പറയാൻ അവർക്കാ​വില്ല.

ഭൂവൽക്ക​ത്തി​ലെ ശിലാ​പ​ട​ല​ങ്ങൾക്കു സ്ഥാന​ഭ്രം​ശം സംഭവി​ക്കു​മ്പോ​ഴാണ്‌ ഭൂകമ്പങ്ങൾ ഉണ്ടാകു​ന്നത്‌. ഇത്തരം പ്രവർത്തനം അവിരാ​മം നടന്നു​കൊ​ണ്ടി​രി​ക്കു​ന്നു. ഇതിന്റെ ഫലമായി ഉണ്ടാകുന്ന ഭൂകമ്പ തരംഗങ്ങൾ പലപ്പോ​ഴും ഭൂമി​യു​ടെ ഉപരി​ത​ല​ത്തിൽ അനുഭ​വ​പ്പെ​ട​ത്ത​ക്ക​വി​ധം ശക്തമല്ല. എന്നാൽ, സീസ്‌മോ​ഗ്രാഫ്‌ എന്ന ഉപകര​ണ​ത്തി​ന്റെ സഹായ​ത്തോ​ടെ അവ കണ്ടുപി​ടി​ച്ചു രേഖ​പ്പെ​ടു​ത്താൻ സാധി​ക്കും. പക്ഷേ മറ്റു ചില​പ്പോൾ വളരെ​യ​ധി​കം പാറകൾ പൊട്ടി​പ്പി​ള​രു​ക​യും കൂടുതൽ സ്ഥാന​ഭ്രം​ശം സംഭവി​ക്കു​ക​യും ചെയ്യു​ന്ന​തി​ന്റെ ഫലമായി ഭൗമോ​പ​രി​തലം അതിശ​ക്ത​മാ​യി കുലു​ങ്ങു​ന്നു.

എന്നാൽ ഭൂവൽക്ക​ത്തി​ലെ അനുസ്യൂ​ത ചലനങ്ങൾക്കു കാരണം എന്താണ്‌? “ഭൂശാ​സ്‌ത്ര രംഗത്തു വിപ്ലവം സൃഷ്ടിച്ച ഫലകവി​വർത്ത​നിക (plate tectonics) സിദ്ധാ​ന്ത​ത്തിൽ അതിനുള്ള വിശദീ​ക​രണം കണ്ടെത്താ​നാ​കും” എന്ന്‌ ‘ദേശീയ ഭൂകമ്പ​വി​വര കേന്ദ്രം’ (എൻഇ​ഐസി) പറയുന്നു. എൻഇ​ഐസി ഇങ്ങനെ കൂട്ടി​ച്ചേർക്കു​ന്നു: “ഭൗമോ​പ​രി​തലം ഏഴു പ്രധാന ഫലകങ്ങൾ ചേർന്ന​താ​ണെ​ന്നും അവ വീണ്ടും ചെറിയ ചെറിയ ഫലകങ്ങ​ളാ​യി തരംതി​രി​ക്ക​പ്പെ​ട്ടി​രി​ക്കു​ന്നു എന്നും നമുക്ക്‌ ഇപ്പോൾ അറിയാം. സദാ നീങ്ങി​ക്കൊ​ണ്ടി​രി​ക്കുന്ന ഈ ഫലകങ്ങൾ പരസ്‌പരം അകലു​ക​യോ അടുക്കു​ക​യോ ചെയ്‌തു​കൊ​ണ്ടി​രി​ക്കു​ക​യാണ്‌. ഓരോ വർഷവും ഇവയ്‌ക്ക്‌ 10 മില്ലി​മീ​റ്റർ മുതൽ 130 മില്ലി​മീ​റ്റർ വരെ [1 ഇഞ്ചിന്റെ 3/8 മുതൽ 5 ഇഞ്ച്‌ വരെ] സ്ഥാന​ഭ്രം​ശം സംഭവി​ക്കു​ന്നു.” ഫലകാ​തിർത്തി മേഖല​ക​ളി​ലാണ്‌ മിക്ക ഭൂകമ്പ​ങ്ങ​ളും ഉണ്ടാകു​ന്നത്‌ എന്ന്‌ എൻഇ​ഐസി പറയുന്നു. വലിയ ഭൂകമ്പ​ങ്ങ​ളിൽ 90 ശതമാ​ന​വും ഉണ്ടാകാൻ ഇടയു​ള്ളത്‌ ഇവി​ടെ​യാണ്‌.

പരിമാ​ണ​വും തീവ്ര​ത​യും

ഒരു ഭൂകമ്പ​ത്തി​ന്റെ പരിമാ​ണം (magnitude) അല്ലെങ്കിൽ തീവ്രത അളന്നു​കൊണ്ട്‌ അതിന്റെ ശക്തി കണക്കാ​ക്കാൻ കഴിയും. ഭൂകമ്പ​ങ്ങ​ളു​ടെ പരിമാ​ണം അളക്കു​ന്ന​തി​നുള്ള ഒരു ഉപകരണം 1930-കളിൽ ചാൾസ്‌ റിക്ടർ എന്ന വ്യക്തി വികസി​പ്പി​ച്ചെ​ടു​ത്തു. സീസ്‌മോ​ഗ്രാഫ്‌ സ്റ്റേഷനു​ക​ളു​ടെ എണ്ണം വർധി​ച്ച​തോ​ടെ റിക്ടറു​ടെ ആശയത്തെ അടിസ്ഥാ​ന​പ്പെ​ടു​ത്തി​യുള്ള മറ്റ്‌ തോതു​ക​ളും വികസി​പ്പി​ക്ക​പ്പെട്ടു. ഉദാഹ​ര​ണ​ത്തിന്‌,  ആഘൂർണ പരിമാണ തോത്‌ (moment magnitude scale) ഒരു ഭൂകമ്പ​ത്തി​ന്റെ ഉത്ഭവ കേന്ദ്ര​ത്തിൽനി​ന്നു പുറന്ത​ള്ള​പ്പെ​ടുന്ന ഊർജത്തെ അളക്കുന്നു.

എന്നാൽ ഈ തോതു​കൾ എല്ലായ്‌പോ​ഴും ഒരു ഭൂകമ്പം വിതയ്‌ക്കുന്ന നാശത്തി​ന്റെ അളവ്‌ സൂചി​പ്പി​ക്കു​ന്നില്ല. 1994 ജൂണിൽ വടക്കൻ ബൊളീ​വി​യ​യിൽ ഉണ്ടായ ഒരു ഭൂകമ്പ​ത്തി​ന്റെ കാര്യ​മെ​ടു​ക്കുക. റിപ്പോർട്ട​നു​സ​രിച്ച്‌, 8.2 പരിമാണ തോത്‌ രേഖ​പ്പെ​ടു​ത്തിയ ആ ഭൂകമ്പ​ത്തിൽ അഞ്ചു പേർ മാത്ര​മാണ്‌ കൊല്ല​പ്പെ​ട്ടത്‌. എന്നാൽ അതി​നോ​ടുള്ള താരത​മ്യ​ത്തിൽ 1976-ൽ ചൈന​യി​ലെ ടാങ്‌ഷാ​നിൽ ഉണ്ടായ ഭൂകമ്പ​ത്തി​ന്റെ പരിമാണ തോത്‌ കുറവാ​യി​രു​ന്നെ​ങ്കി​ലും (8.0), അത്‌ ലക്ഷക്കണ​ക്കിന്‌ ആളുക​ളു​ടെ മരണത്തിന്‌ ഇടയാക്കി!

പരിമാണ തോതിൽനി​ന്നു വ്യത്യ​സ്‌ത​മാ​യി, തീവ്രതാ തോത്‌ മനുഷ്യ​രു​ടെ​യും കെട്ടി​ട​ങ്ങ​ളു​ടെ​യും പരിസ്ഥി​തി​യു​ടെ​യും മേലുള്ള ഭൂകമ്പ​ത്തി​ന്റെ ഫലത്തെ കാണി​ക്കു​ന്നു. മനുഷ്യന്‌ ഉണ്ടായ നാശന​ഷ്ട​ങ്ങ​ളു​ടെ അടിസ്ഥാ​ന​ത്തിൽ ഭൂകമ്പ​ത്തി​ന്റെ തീവ്രത അളക്കുന്ന ഒരു സമ്പ്രദാ​യം ആണിത്‌. വാസ്‌ത​വ​ത്തിൽ, കുലുക്കം അതിൽത്തന്നെ സാധാ​ര​ണ​ഗ​തി​യിൽ മനുഷ്യർക്ക്‌ ഉപദ്ര​വ​ക​രമല്ല. മറിച്ച്‌, ചുവരു​കൾ ഇടിഞ്ഞു വീഴു​ന്ന​തും പ്രകൃ​തി​വാ​തക, വൈദ്യു​ത ലൈനു​കൾ പൊട്ടു​ന്ന​തും വസ്‌തു​ക്കൾ താഴെ വീഴു​ന്ന​തു​മൊ​ക്കെ​യാണ്‌ ഏറ്റവും കൂടുതൽ പരിക്കു​കൾക്കും മരണങ്ങൾക്കും ഇടയാ​ക്കു​ന്നത്‌.

ഭൂകമ്പ​ങ്ങ​ളെ കുറിച്ചു നേര​ത്തേ​തന്നെ മുന്നറി​യി​പ്പു കൊടു​ക്കുക എന്നതാണ്‌ ഭൂകമ്പ ശാസ്‌ത്ര​ജ്ഞ​രു​ടെ ഒരു ലക്ഷ്യം. ശാസ്‌ത്രജ്ഞർ ഇപ്പോൾ ‘ആധുനിക ഭൂകമ്പ ഗവേഷണ, നിരീക്ഷണ സംവി​ധാ​നം’ എന്ന ഒരു ഡിജിറ്റൽ പ്രോ​ഗ്രാം വികസി​പ്പി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടി​രി​ക്കു​ക​യാണ്‌. ഒരു സിഎൻഎൻ റിപ്പോർട്ട്‌ അനുസ​രിച്ച്‌, ഈ സംവി​ധാ​ന​ത്തോ​ടൊ​പ്പം വിവരങ്ങൾ പെട്ടെന്നു ലഭ്യമാ​ക്കാ​നുള്ള വിദ്യ​ക​ളും വളരെ കാര്യ​ക്ഷ​മ​ത​യുള്ള സോഫ്‌റ്റ്‌വെയർ പ്രോ​ഗ്രാ​മു​ക​ളും കൂടെ ആകു​മ്പോൾ അധികൃ​തർക്ക്‌ “ഭൂമി​കു​ലു​ക്കം ഏറ്റവും ശക്തമായി അനുഭ​വ​പ്പെട്ട പ്രദേ​ശങ്ങൾ ഉടൻ മനസ്സി​ലാ​ക്കാൻ കഴിയും.” ഭൂകമ്പ​ബാ​ധിത പ്രദേ​ശ​ങ്ങ​ളിൽ എളുപ്പം സഹായം എത്തിക്കാൻ ഇത്‌ അവരെ പ്രാപ്‌ത​രാ​ക്കും.

തീർച്ച​യാ​യും, ഭൂകമ്പ സാധ്യത കണക്കി​ലെ​ടുത്ത്‌ അതിനാ​യി ഒരുങ്ങി​യി​രി​ക്കു​ന്നത്‌ പരിക്കു​ക​ളും വസ്‌തു​നാ​ശ​വും കുറയ്‌ക്കാ​നും ഏറ്റവും പ്രധാ​ന​മാ​യി ജീവൻ രക്ഷിക്കാ​നും സഹായി​ക്കും. എന്നാൽ, ഭൂകമ്പങ്ങൾ തുടർന്നും ഉണ്ടായി​ക്കൊ​ണ്ടി​രി​ക്കു​ന്നു. അതിനാൽ ഒരു ചോദ്യം ഉയർന്നു വരുന്നു: ഭൂകമ്പ​ത്തി​ന്റെ പ്രത്യാ​ഘാ​തങ്ങൾ തരണം ചെയ്യാൻ ആളുകളെ സഹായി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നത്‌ എന്താണ്‌? (g02 3/22)

[അടിക്കു​റിപ്പ്‌]

ഭൂകമ്പസമയത്തെ പ്രതല​ച​ലനം അളന്നു രേഖ​പ്പെ​ടു​ത്തുന്ന ഒരു ഉപകര​ണ​മാണ്‌ സീസ്‌മോ​ഗ്രാഫ്‌. ആദ്യമാ​യി ഈ ഉപകരണം വികസി​പ്പി​ച്ചെ​ടു​ത്തത്‌ 1890-ൽ ആയിരു​ന്നു. ഇന്ന്‌ ലോക​വ്യാ​പ​ക​മാ​യി 4,000-ത്തിലേറെ സീസ്‌മോ​ഗ്രാഫ്‌ സ്റ്റേഷനു​കൾ പ്രവർത്തി​ക്കു​ന്നുണ്ട്‌.

[5-ാം പേജിലെ ചാർട്ട്‌]

(പൂർണ​രൂ​പ​ത്തിൽ കാണു​ന്ന​തിന്‌ പ്രസി​ദ്ധീ​ക​രണം നോക്കുക)

ഭൂകമ്പങ്ങൾ എത്രതരം?

വിശേഷണം പരിമാ​ണം വാർഷിക ശരാശരി

അതികഠിനം 8-ഓ അതില​ധി​ക​മോ 1

കഠിനം 7-7.9 18

ശക്തം 6-6.9 120

മിതം 5-5.9 800

ലഘു 4-4.9 6,200

മൃദുലം 3-3.9 49,000

അതിമൃദുലം <3.0 പരിമാ​ണം 2-3:

ദിവസ​വും 1,000-ത്തോളം

പരിമാ​ണം 1-2:

ദിവസ​വും 8,000-ത്തോളം

ഏകദേശ കണക്ക്‌.

[കടപ്പാട്‌]

ഉറവിടം: ‘ദേശീയ ഭൂകമ്പ വിവര കേന്ദ്രം’ By permission of USGS/National Earthquake Information Center, USA

[5-ാം പേജിലെ ചിത്ര​ങ്ങൾക്ക്‌ കടപ്പാട്‌]

4, 5 പേജു​ക​ളി​ലെ സീസ്‌മോഗ്രാം: Figure courtesy of the Berkeley Seismological Laboratory