കരിമ​രു​ന്നു പ്രയോ​ഗ​ത്തോ​ടുള്ള ആകർഷണം

ഇന്ന്‌ കരിമ​രു​ന്നു പ്രയോ​ഗം ഏതൊരു ആഘോ​ഷ​ത്തി​ന്റെ​യും അവിഭാ​ജ്യ ഘടകമാ​യി​ത്തീർന്നി​രി​ക്കു​ന്നു. കാനഡ​യി​ലെ ഒരു കാർഷിക മേളയു​ടെ ഉദ്‌ഘാ​ട​ന​മാ​യാ​ലും ഒളിമ്പിക്‌ ഗെയിം​സി​ന്റെ ഉദ്‌ഘാ​ടന ചടങ്ങാ​യാ​ലും ശരി വെടി​ക്കെ​ട്ടി​ല്ലാത്ത പരിപാ​ടി​യില്ല. ഐക്യ​നാ​ടു​ക​ളി​ലെ സ്വാത​ന്ത്ര്യ ദിനത്തി​ലും ഫ്രാൻസി​ലെ ബാസ്റ്റിൽ ദിനാ​ഘോ​ഷ​ത്തി​നും കണ്ണഞ്ചി​ക്കുന്ന വർണ​വെ​ളിച്ച വിസ്‌ഫോ​ടനം അകമ്പടി സേവി​ക്കു​ന്നു. നവവത്സ​ര​ദി​ന​ത്തി​ന്റെ തലേ രാത്രി​യിൽ ലോക​ത്തി​ലെ പ്രധാ​ന​പ്പെട്ട നഗരങ്ങ​ളി​ലെ​ല്ലാം​തന്നെ ആകാശം കരിമ​രു​ന്നു പ്രയോ​ഗ​ത്തി​ന്റെ വർണപ്പ​കി​ട്ടിൽ ദീപ്‌ത​മാ​കു​ന്നു.

എന്നാൽ മനുഷ്യൻ കരിമ​രു​ന്നു പ്രയോ​ഗ​ത്തിൽ ആകൃഷ്ട​നാ​യത്‌ എന്നാണ്‌? വിസ്‌മ​യാ​വ​ഹ​മായ ഈ പ്രകട​ന​ത്തിൽ എന്തു ബുദ്ധി​വൈ​ഭ​വ​മാണ്‌ ഉൾപ്പെ​ട്ടി​രി​ക്കു​ന്നത്‌?

ഒരു പൗരസ്‌ത്യ പാരമ്പ​ര്യം

വെടി​യു​പ്പും (പൊട്ടാ​സ്യം നൈ​ട്രേറ്റ്‌) ഗന്ധകവും കരിയും ചേർന്ന മിശ്രി​തം സ്‌ഫോ​ടനം സൃഷ്ടി​ക്കു​മെന്ന്‌ പൗരസ്‌ത്യ രസത​ന്ത്രജ്ഞർ കണ്ടെത്തി​യ​തി​നോ​ട​ടുത്ത്‌ പൊ.യു. ഏതാണ്ട്‌ 10-ാം നൂറ്റാ​ണ്ടിൽ ചൈനാ​ക്കാ​രാണ്‌ കരിമ​രു​ന്നു കണ്ടുപി​ടി​ച്ചത്‌ എന്നതി​നോട്‌ മിക്ക ശാസ്‌ത്ര​ജ്ഞ​രും യോജി​ക്കു​ന്നു. മാർക്കോ പോ​ളോ​യെ​പ്പോ​ലുള്ള പാശ്ചാത്യ പര്യ​വേ​ക്ഷ​ക​രോ, അറബി വ്യാപാ​രി​ക​ളോ ആയിരി​ക്കണം എളുപ്പ​ത്തിൽ പൊട്ടി​ത്തെ​റി​ക്കുന്ന ഈ വസ്‌തു യൂറോ​പ്പി​ലേക്കു കൊണ്ടു​വ​ന്നത്‌. 14-ാം നൂറ്റാണ്ട്‌ ആയപ്പോ​ഴേ​ക്കും കണ്ണഞ്ചി​ക്കുന്ന കരിമ​രു​ന്നു കലാ​പ്ര​ക​ട​നങ്ങൾ യൂറോ​പ്യൻ സദസ്സു​കളെ ഹരംപി​ടി​പ്പി​ച്ചു തുടങ്ങി​യി​രു​ന്നു.

എന്നാൽ നയനാ​ന​ന്ദ​ക​ര​മായ ദൃശ്യ​വി​നോ​ദം പ്രദാ​നം​ചെയ്‌ത ഈ മിശ്രി​തം യൂറോ​പ്പി​ന്റെ ചരി​ത്രത്തെ മാറ്റി​മ​റി​ക്കു​ക​കൂ​ടെ ചെയ്‌തു. പിന്നീട്‌ വെടി​മ​രുന്ന്‌ എന്ന്‌ അറിയ​പ്പെ​ടാ​നി​ട​യായ ഈ വസ്‌തു ഉപയോ​ഗിച്ച്‌ സൈനി​കർ വെടി​യു​ണ്ടകൾ പായി​ക്കു​ക​യും കോട്ട മതിലു​കൾ തകർക്കു​ക​യും രാഷ്‌ട്രീയ ശക്തികളെ തകർക്കു​ക​യും ചെയ്‌തു. എൻ​സൈ​ക്ലോ​പീ​ഡിയ ബ്രിട്ടാ​നിക്ക പറയുന്നു: “മധ്യയു​ഗ​ങ്ങ​ളിൽ സൈനിക വെടി​ക്കോ​പ്പു​ക​ളു​ടെ കാര്യ​ത്തി​ലെ​ന്ന​പോ​ലെ കരിമ​രു​ന്നും പൗരസ്‌ത്യ നാടു​ക​ളിൽനിന്ന്‌ പാശ്ചാ​ത്യ​നാ​ടു​ക​ളി​ലെത്തി. യൂറോ​പ്പിൽ വിജയ​വും സമാധാ​ന​വും ആഘോ​ഷി​ക്കു​ന്ന​തിന്‌ കരിമ​രു​ന്നു പ്രകടനം നടത്തുക എന്നത്‌ സൈനിക സ്‌ഫോ​ട​ക​വ​സ്‌തു വിദഗ്‌ധന്റെ ചുമതല ആയിത്തീർന്നു.”

എന്നാൽ ചൈനാ​ക്കാർ വെടി​മ​രു​ന്നി​ന്റെ സംഹാര ശക്തിക്ക്‌ വലിയ ശ്രദ്ധ കൊടു​ത്തി​രു​ന്നില്ല എന്നു തോന്നു​ന്നു. 16-ാം നൂറ്റാ​ണ്ടിൽ ചൈന​യി​ലു​ണ്ടാ​യി​രുന്ന ഇറ്റാലി​യൻ മിഷന​റി​യായ മാറ്റി​യോ റിറ്റ്‌ചി എഴുതു​ന്നു. “ചൈനാ​ക്കാർ തോക്കു​ക​ളു​ടെ​യും പീരങ്കി​ക​ളു​ടെ​യും ഉപയോ​ഗ​ത്തിൽ വിദഗ്‌ധരല്ല, യുദ്ധത്തിൽ അവ വളരെ കുറച്ചു മാത്രമേ ഉപയോ​ഗി​ക്കു​ന്നു​ള്ളു. എന്നാൽ വെടി​യുപ്പ്‌ ഉപയോ​ഗിച്ച്‌ പൊതു കായി​ക​വേ​ദി​ക​ളി​ലും ഉത്സവദി​ന​ങ്ങ​ളി​ലും വൻതോ​തിൽ കരിമ​രു​ന്നു പ്രകട​നങ്ങൾ നടത്തു​ന്നുണ്ട്‌. അത്തരം പ്രദർശ​ന​ങ്ങ​ളിൽ അവർക്ക്‌ വലിയ താത്‌പ​ര്യ​മാണ്‌ . . . കരിമ​രു​ന്നു​കൊണ്ട്‌ വിസ്‌മ​യങ്ങൾ ഒരുക്കു​ന്ന​തിൽ അവർ കാട്ടുന്ന പാടവം അസാധാ​ര​ണ​മാണ്‌.”

ദൃശ്യ​വി​സ്‌മ​യ​ത്തി​നു പിന്നിലെ രഹസ്യം

ആദ്യകാ​ലത്ത്‌ കരിമ​രു​ന്നു പ്രയോ​ഗം നടത്തി​യി​രു​ന്ന​വർക്ക്‌ വ്യത്യ​സ്‌ത​മായ പ്രയോ​ഗങ്ങൾ വികസി​പ്പി​ച്ചെ​ടു​ക്കു​ന്ന​തിന്‌ നിസ്സം​ശ​യ​മാ​യും വൈദ​ഗ്‌ധ്യ​വും ധൈര്യ​വും ആവശ്യ​മാ​യി​രു​ന്നു. വെടി​മ​രു​ന്നി​ന്റെ വലിയ തരികളെ അപേക്ഷിച്ച്‌ ചെറിയ തരികൾ വേഗത്തി​ലും സ്‌ഫോ​ട​ന​ത്തോ​ടെ​യും കത്തുന്നു എന്ന്‌ അവർ കണ്ടെത്തി. മുളങ്കു​ഴ​ലി​ന്റെ​യോ പേപ്പർ കുഴലി​ന്റെ​യോ ഒരറ്റം അടച്ച്‌ ഉള്ളിൽ വെടി​മ​രു​ന്നി​ന്റെ വലിയ തരികൾ നിറച്ച്‌ വാണക്കു​റ്റി​കൾ ഉണ്ടാക്കി. വെടി​മ​രു​ന്നി​നു തീകൊ​ടു​ക്കു​മ്പോൾ ദ്രുത​ഗ​തി​യിൽ വികസി​ക്കുന്ന വാതകങ്ങൾ വാണക്കു​റ്റി​യു​ടെ തുറന്ന വശത്തു​കൂ​ടെ പുറത്തു​വന്ന്‌ അതിനെ വായു​വി​ലേക്ക്‌ എറിയു​ന്നു. (ബഹിരാ​കാശ യാത്ര​ക​ളിൽ ഇന്ന്‌ ഈ മൗലി​ക​ത​ത്ത്വം ഉപയോ​ഗി​ക്കു​ന്നു.) വാണക്കു​റ്റി പരമാ​വധി എത്തി​ച്ചേ​രാ​വുന്ന സ്ഥലത്ത്‌ എത്തു​മ്പോൾ സ്‌ഫോ​ടനം നടക്കു​ന്ന​തിന്‌ അതിന്റെ മുകൾ ഭാഗത്ത്‌ വെടി​മ​രു​ന്നി​ന്റെ ചെറിയ തരികൾ നിറച്ചി​രി​ക്കും.

നൂറ്റാണ്ടുകൾ കഴിഞ്ഞി​ട്ടും വെടി​മ​രു​ന്നി​ന്റെ സാങ്കേ​തി​ക​വി​ദ്യ​യിൽ വലിയ മാറ്റ​മൊ​ന്നു​മില്ല. എന്നാൽ ചില പുരോ​ഗ​തി​കൾ ഉണ്ടായി​ട്ടുണ്ട്‌. വെളു​ത്ത​തും സ്വർണ​നി​റ​ത്തി​ലു​ള്ള​തു​മായ കരിമ​രു​ന്നു പ്രയോ​ഗം മാത്രമേ പൗരസ്‌ത്യർക്ക്‌ ആദ്യം അറിയാ​മാ​യി​രു​ന്നു​ള്ളൂ. നിറം ചേർക്കുന്ന വിദ്യ ആവിഷ്‌ക​രി​ച്ചത്‌ ഇറ്റലി​ക്കാ​രാണ്‌. വെടി​മ​രു​ന്നി​നോ​ടു​കൂ​ടെ പൊട്ടാ​സി​യം ക്ലോ​റേറ്റ്‌ ചേർത്ത്‌ കത്തിക്കു​മ്പോൾ ലോഹ​ങ്ങളെ വാതക​ങ്ങ​ളാ​ക്കി മാറ്റാൻ  പര്യാ​പ്‌ത​മായ താപം ഉണ്ടാകു​ന്നു​വെ​ന്നും ജ്വാല​യ്‌ക്കു നിറം ലഭിക്കു​ന്നു​വെ​ന്നും 19-ാം നൂറ്റാ​ണ്ടി​ന്റെ ആരംഭ​ദ​ശ​യിൽ ഇറ്റലി​ക്കാർ കണ്ടെത്തി. ഇന്ന്‌ ജ്വാല​യ്‌ക്കു ചുവപ്പു നിറം ലഭിക്കാൻ സ്‌​ട്രോൺഷി​യം കാർബ​ണേറ്റ്‌ ചേർക്കു​ന്നു. ടൈറ്റാ​നി​യം, അലുമി​നി​യം, മഗ്നീഷ്യം എന്നിവ ചേർത്ത്‌ തൂവെള്ള ജ്വാല​യും ചെമ്പിന്റെ സംയു​ക്തങ്ങൾ ചേർത്ത്‌ നീലയും ബേരിയം നൈ​ട്രേ​റ്റു​കൾ ചേർത്ത്‌ പച്ചയും കൂടാതെ സോഡി​യം ഓക്‌സ​ലേറ്റ്‌ ചേർത്ത്‌ മഞ്ഞ ജ്വാല​യും ഉളവാ​ക്കു​ന്നു.

കരിമ​രു​ന്നൊ​രു​ക്കുന്ന വിസ്‌മയ കാഴ്‌ച​കൾക്കു കമ്പ്യൂ​ട്ട​റു​കൾ പുതി​യൊ​രു മാനം നൽകുന്നു. വെടി​മ​രു​ന്നി​നു കൈ​കൊ​ണ്ടു തീകൊ​ടു​ക്കു​ന്ന​തി​നു പകരം, കമ്പ്യൂട്ടർ സംവി​ധാ​നം ഉപയോ​ഗിച്ച്‌ സമയ കൃത്യ​ത​യോ​ടെ ഇലക്‌ട്രിക്‌ സംവി​ധാ​ന​ത്തി​ലൂ​ടെ ചെയ്യു​മ്പോൾ സംഗീ​ത​ത്തി​ന്റെ താളല​യ​ത്തി​നൊത്ത്‌ സ്‌ഫോ​ടന പരമ്പര ആവിഷ്‌ക​രി​ക്കാൻ സാങ്കേ​തിക വിദഗ്‌ധർക്കു സാധി​ക്കു​ന്നു.

മതപര​മായ ഒരു ബന്ധം

ജസ്യൂട്ട്‌ മിഷനറി റിറ്റ്‌ചി പരാമർശി​ച്ച​തു​പോ​ലെ കരിമ​രു​ന്നു പ്രയോ​ഗം ചൈന​യി​ലെ മതപര​മായ ആഘോ​ഷ​ങ്ങ​ളു​ടെ അവിഭാ​ജ്യ ഘടകമാ​യി​രു​ന്നു. “നവവത്സ​ര​ത്തി​ലും മറ്റ്‌ ആഘോഷ അവസര​ങ്ങ​ളി​ലും ഭൂതങ്ങളെ ഓടി​ക്കു​ന്ന​തി​നാണ്‌ ചൈന​ക്കാർ കരിമ​രു​ന്നു വിദ്യ കണ്ടുപി​ടി​ച്ചത്‌” എന്ന്‌ പോപ്പു​ലർ മെക്കാ​നി​ക്‌സ്‌ എന്ന മാസിക വിശദീ​ക​രി​ക്കു​ന്നു. എല്ലാ മതങ്ങളു​ടെ​യും വിശേ​ഷ​ദി​വ​സ​ങ്ങ​ളും ആചാര​ങ്ങ​ളും (ഇംഗ്ലീഷ്‌) എന്ന ഗ്രന്ഥത്തിൽ ഹൗവർഡ്‌ വി. ഹാർപ്പർ ഇങ്ങനെ പ്രസ്‌താ​വി​ക്കു​ന്നു: “പുരാതന പുറജാ​തീയ കാലം മുതൽ ആളുകൾ മതപര​മായ വിശേ​ഷാ​വ​സ​ര​ങ്ങ​ളിൽ പന്തങ്ങൾ പിടി​ക്കു​ക​യും പുറത്തു തീകൂ​ട്ടു​ക​യു​മൊ​ക്കെ ചെയ്‌തി​ട്ടുണ്ട്‌. കണ്ണഞ്ചി​ക്കും വിധം നിറപ്പ​കി​ട്ടാർന്ന, സ്വയം ചലിക്കുന്ന, പ്രഭാ​പൂ​രം പൊഴി​ക്കുന്ന കരിമ​രു​ന്നു പ്രയോ​ഗം ഈ അവസര​ങ്ങ​ളിൽ ഉൾപ്പെ​ടു​ത്തു​ന്നത്‌ തികച്ചും സ്വാഭാ​വി​കം മാത്ര​മാ​യി​രു​ന്നു.”

നാമധേയ ക്രിസ്‌ത്യാ​നി​കൾ കരിമ​രു​ന്നു പ്രകട​നങ്ങൾ നടത്തി​ത്തു​ട​ങ്ങി​യ​തോ​ടെ, കരിമ​രു​ന്നു നിർമാ​താ​ക്കൾക്കാ​യി ഒരു പാലക പുണ്യ​വ​തി​യെ തിര​ഞ്ഞെ​ടു​ത്തു. ദ കൊളം​ബിയ എൻ​സൈ​ക്ലോ​പീ​ഡിയ പ്രസ്‌താ​വി​ക്കു​ന്നു: “[ബാർബറ പുണ്യ​വ​തി​യു​ടെ] പിതാവ്‌ അവളെ ഒരു ഗോപു​ര​ത്തിൽ അടച്ചി​ടു​ക​യും പിന്നീട്‌, ക്രിസ്‌ത്യാ​നി ആയിത്തീർന്ന​തിന്‌ അവളെ കൊല്ലു​ക​യും ചെയ്‌ത​താ​യി പറയ​പ്പെ​ടു​ന്നു. അവളുടെ പിതാവ്‌ മിന്ന​ലേറ്റു മരിച്ചു. അയാൾ കൊല്ല​പ്പെട്ട രീതി നിമിത്തം ബാർബറ പുണ്യ​വതി വെടി​ക്കോ​പ്പു​ക​ളും കരിമ​രു​ന്നും ഉപയോ​ഗി​ക്കു​ന്ന​വ​രു​ടെ പാലക പുണ്യ​വതി ആയിത്തീർന്നു.”

എന്തു ചെലവും പ്രശ്‌ന​മല്ല

ആഘോഷം മതപര​മാ​യാ​ലും മതേത​ര​മാ​യാ​ലും കൂടുതൽ വിപു​ല​വും മെച്ച​പ്പെ​ട്ട​തു​മായ കരിമ​രു​ന്നു പ്രയോ​ഗം കാണാൻ ആളുകൾക്ക്‌ അടങ്ങാത്ത അഭിനി​വേ​ശ​മാണ്‌. 16-ാം നൂറ്റാ​ണ്ടി​ലെ ഒരു ചൈനീസ്‌ കരിമ​രു​ന്നു കലാ​പ്ര​ക​ടനം വർണി​ച്ചു​കൊണ്ട്‌ റിറ്റ്‌ചി എഴുതു​ന്നു. “ഞാൻ നാങ്കി​ങ്ങിൽ ആയിരു​ന്ന​പ്പോൾ, അവരുടെ ഏറ്റവും പ്രധാ​ന​പ്പെട്ട ഉത്സവമായ വർഷത്തി​ലെ ആദ്യമാ​സ​ത്തി​ന്റെ ആഘോ​ഷ​ത്തോ​ട​നു​ബ​ന്ധിച്ച്‌ നടത്തിയ കരിമ​രു​ന്നു പ്രകടനം കണ്ടു. എന്റെ കണക്കു​കൂ​ട്ട​ല​നു​സ​രിച്ച്‌ സാമാന്യ തോതി​ലുള്ള ഒരു യുദ്ധം പല വർഷം നടത്താൻ മതിയായ അളവി​ലുള്ള വെടി​മ​രു​ന്നാണ്‌ അവർ അവിടെ ഉപയോ​ഗി​ച്ചത്‌.” ആ പ്രകട​ന​ത്തി​ന്റെ ചെലവി​നെ കുറിച്ച്‌ അദ്ദേഹം പറയുന്നു: “കരിമ​രു​ന്നു നിർമാ​ണ​ത്തിന്‌ എത്ര പണം ചെലവ​ഴി​ക്കാ​നും അവർക്കു മടിയില്ല.”

തുടർന്നു​വന്ന നൂറ്റാ​ണ്ടു​കൾ വലിയ മാറ്റ​മൊ​ന്നും ഉണ്ടാക്കി​യി​ട്ടില്ല. 2000-ാമാണ്ടിൽ സിഡ്‌നി തുറമുഖ പാലത്തിൽവെച്ച്‌ നടത്തിയ ഒരു ആഘോ​ഷ​ത്തി​ന്റെ ഭാഗമാ​യി സിഡ്‌നി തുറമു​ഖ​ത്തി​നു സമീപം കടൽത്തീ​രത്തു തടിച്ചു കൂടിയ പത്തുല​ക്ഷ​ത്തി​ലേറെ വരുന്ന കാണി​കൾക്കു​വേണ്ടി ഒരുക്കിയ കരിമ​രു​ന്നു പ്രകട​ന​ത്തി​നു​മാ​ത്രം 20 ടൺ കരിമ​രു​ന്നാണ്‌ ഉപയോ​ഗി​ച്ചത്‌. അതേ വർഷം ഐക്യ​നാ​ടു​ക​ളിൽ 62.5 കോടി ഡോളർ വില വരുന്ന 7 കോടി കിലോ​ഗ്രാം കരിമ​രുന്ന്‌ ഉപയോ​ഗി​ക്കു​ക​യു​ണ്ടാ​യി. തീർച്ച​യാ​യും പല സാംസ്‌കാ​രിക കൂട്ടങ്ങൾക്കും കരിമ​രു​ന്നു പ്രയോ​ഗ​ത്തോ​ടുള്ള ആകർഷണം നിലനിൽക്കു​ക​യാണ്‌. “കരിമ​രു​ന്നു നിർമാ​ണ​ത്തിന്‌ എത്ര പണം ചെലവ​ഴി​ക്കാ​നും അവർക്കു മടിയില്ല” എന്നത്‌ ഇവരുടെ കാര്യ​ത്തി​ലും സത്യമാണ്‌. (g04 2/8)