നയ്‌റോ​ബി—“കുളിർജ​ല​ത്തി​ന്റെ നാട്‌”

കെനിയയിലെ ഉണരുക! ലേഖകൻ

“നിറം​കെട്ട ഒരു ചതുപ്പു​ഭൂ​മി. സദാ കാറ്റു ചീറി​യ​ടി​ക്കുന്ന, എങ്ങും ഒരു മനുഷ്യ​ഗ​ന്ധം​പോ​ലു​മി​ല്ലാത്ത നനഞ്ഞു​കു​ഴഞ്ഞ പ്രദേശം. സകല ഇനങ്ങളി​ലും​പെട്ട ആയിര​ക്ക​ണ​ക്കി​നു വന്യജീ​വി​ക​ളു​ടെ വിഹാ​ര​രം​ഗം. വല്ലപ്പോ​ഴും ഒരു മനുഷ്യ​സാ​ന്നി​ധ്യം ഉണ്ടാകാ​റുണ്ട്‌ എന്നതിന്റെ ഏകമാത്ര തെളി​വാ​യി ചെളി​പു​തഞ്ഞ സമഭൂ​മി​യു​ടെ അരികു​പറ്റി നീളുന്ന പൗരാ​ണിക സഞ്ചാരി​സം​ഘ​ങ്ങ​ളു​ടെ പാത.”—കെനിയ കോള​നി​യു​ടെ ഉത്ഭവം (ഇംഗ്ലീഷ്‌).

ഒരു നൂറ്റാ​ണ്ടി​ന​പ്പു​റത്തെ നയ്‌റോ​ബി​യു​ടെ മുഖച്ഛായ ഈ വാക്കു​ക​ളിൽനി​ന്നും വരച്ചെ​ടു​ക്കാം. സിംഹങ്ങൾ, കാണ്ടാ​മൃ​ഗങ്ങൾ, പുള്ളി​പ്പു​ലി​കൾ, ജിറാ​ഫു​കൾ, വിഷസർപ്പങ്ങൾ തുടങ്ങി അനന്ത​വൈ​വി​ധ്യ​മാർന്ന വന്യജീ​വി​കൾ അന്ന്‌ ഇവിടെ യഥേഷ്ടം വിഹരി​ച്ചി​രു​ന്നു. ധീരരായ മസായി​കൾ തങ്ങളുടെ വിലപ്പെട്ട കാലി​ക്കൂ​ട്ട​ങ്ങളെ അവി​ടെ​യുള്ള സ്വച്ഛമായ ഒരു നീരു​റ​വ​യി​ലേക്കു കൊണ്ടു​വ​രു​മാ​യി​രു​ന്നു. അലഞ്ഞു​തി​രി​ഞ്ഞു നടക്കുന്ന ജനസമു​ദാ​യ​ങ്ങ​ളു​ടെ ഉള്ളം കുളിർക്കുന്ന കാഴ്‌ച​യാ​യി​രു​ന്നു ആ ജലസമൃ​ദ്ധി. മസായി​കൾ ആ നദിക്ക്‌ ഊവാ​സോ നയ്‌റോ​ബി എന്നു പേരിട്ടു. “കുളിർജലം” എന്നാണ്‌ അതിന്റെ അർഥം. ആ സ്ഥലത്തിന്‌ “കുളിർജ​ല​ത്തി​ന്റെ നാട്‌” എന്ന്‌ അർഥം​വ​രുന്ന എൻകാരി നയ്‌റോ​ബി എന്നും. അങ്ങനെ കെനി​യ​യു​ടെ ചരിത്രം അപ്പാടെ തിരു​ത്തി​ക്കു​റി​ക്കു​മാ​യി​രുന്ന ആ ഭൂവി​ഭാ​ഗ​ത്തിന്‌ ഒരു പേരു​കി​ട്ടി.

 നയ്‌റോ​ബി​യു​ടെ വികസന ചരി​ത്ര​ത്തി​ലെ ഒരു നാഴി​ക​ക്ക​ല്ലാ​യി​രു​ന്നു കെനിയൻ റെയിൽപ്പാ​ത​യു​ടെ നിർമാ​ണം, ഇതിന്റെ മുമ്പത്തെ പേരാ​യി​രു​ന്നു ‘വിഡ്‌ഢി എക്‌സ്‌പ്രസ്‌.’ a 1899-ന്റെ മധ്യ​ത്തോ​ടെ തീരദേശ നഗരമായ മൊമ്പാ​സ​യിൽനിന്ന്‌ നയ്‌റോ​ബി​വരെ 530 കിലോ​മീ​റ്റർ നീളത്തിൽ പാളം ഉറപ്പി​ച്ചു​ക​ഴി​ഞ്ഞി​രു​ന്നു. പക്ഷേ ഈ കാലയ​ള​വിൽ നിർമാ​ണ​ത്തിൽ ഏർപ്പെ​ട്ടി​രുന്ന തൊഴി​ലാ​ളി​കളെ കിടി​ലം​കൊ​ള്ളി​ച്ചു​കൊണ്ട്‌ “ത്സാവോ​യി​ലെ നരഭോ​ജി​കൾ” എന്നറി​യ​പ്പെ​ട്ടി​രുന്ന രണ്ടു സിംഹങ്ങൾ അവിടെ വിഹരി​ച്ചി​രു​ന്നു. തൊഴി​ലാ​ളി​ക​ളിൽ നിരവ​ധി​പ്പേരെ ഇവറ്റകൾ വകവരു​ത്തി. കൂടാതെ മഹാ​ഭ്രംശ താഴ്‌വ​ര​യു​ടെ ദുർഗ​മ​മായ ഭൂപ്ര​കൃ​തി​യും തൊഴി​ലാ​ളി​കൾക്കൊ​രു പ്രതി​ബ​ന്ധ​മാ​യി​രു​ന്നു. റെയിൽപ്പാത പിന്നെ​യും ഉൾപ്ര​ദേ​ശ​ങ്ങ​ളി​ലേക്കു നീളേ​ണ്ട​തു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്ന​തി​നാൽ, മൊമ്പാ​സയെ ഒരു പ്രധാന ഡിപ്പോ​യാ​യി തുടർന്നും ഉപയോ​ഗി​ക്കാൻ പ്രാ​യോ​ഗിക ബുദ്ധി​മു​ട്ടു​കൾ ഉണ്ടായി​രു​ന്നു. അങ്ങനെ​യാണ്‌, ഒട്ടും വാസ​യോ​ഗ്യ​മ​ല്ലാ​തെ കിടന്ന നയ്‌റോ​ബി ആതി​ഥേ​യന്റെ കുപ്പാ​യ​മ​ണി​ഞ്ഞത്‌. തൊഴി​ലാ​ളി​കൾക്കു താമസി​ക്കാ​നും നിർമാണ സാമ​ഗ്രി​കൾ സൂക്ഷി​ക്കാൻ കരപ്ര​ദേ​ശ​ത്തുള്ള ഒരു ഡിപ്പോ ആക്കാനും പറ്റിയ സ്ഥലമായി നയ്‌റോ​ബി​ക്കു നറുക്കു​വീ​ണു. കെനി​യ​യു​ടെ തലസ്ഥാ​ന​ന​ഗ​രി​യാ​യി അവരോ​ധി​ക്ക​പ്പെ​ടു​ന്ന​തി​ലേ​ക്കുള്ള ഒരു കാൽവെ​പ്പാ​യി​രു​ന്നു ഇത്‌.

20-ാം നൂറ്റാ​ണ്ടി​ന്റെ പ്രാരം​ഭ​ത്തിൽ, പുതു​താ​യി രൂപം നൽകിയ ‘ഈസ്റ്റ്‌ ആഫ്രിക്ക പ്രൊ​ട്ടെ​ക്‌റ്റൊ​റേറ്റ്‌’ എന്നറി​യ​പ്പെട്ട അന്നത്തെ കെനി​യ​യു​ടെ ഭരണ​കേ​ന്ദ്ര​മാ​യി നയ്‌റോ​ബി തിര​ഞ്ഞെ​ടു​ക്ക​പ്പെട്ടു. എന്നാൽ വികസ​ന​ത്തി​ന്റെ പാതയിൽ പിച്ച​വെ​ച്ചു​തു​ട​ങ്ങിയ ഈ പ്രദേ​ശ​ത്തി​നു​വേണ്ടി മുൻകൂ​ട്ടി പദ്ധതികൾ ആസൂ​ത്രണം ചെയ്യേ​ണ്ട​താ​യി​രു​ന്നു. പക്ഷേ, റെയിൽവേ സ്റ്റേഷനു ചുറ്റു​മാ​യി യാതൊ​രു അടുക്കും ചിട്ടയു​മി​ല്ലാ​തെ കുറെ കെട്ടി​ട​ങ്ങ​ളും മറ്റും മുളച്ചു​പൊ​ങ്ങി. തടിയും ഇരുമ്പു​ത​കി​ടു​ക​ളും മറ്റു പ്രാ​ദേ​ശിക നിർമാണ സാമ​ഗ്രി​ക​ളും​കൊ​ണ്ടു തട്ടിക്കൂ​ട്ടിയ നിർമി​തി​കൾ നയ്‌റോ​ബി​യെ കാഴ്‌ച​യ്‌ക്ക്‌ ഒരു ചേരി​പ്ര​ദേശം പോ​ലെ​യാ​ക്കി​മാ​റ്റി, ഭാവി​യി​ലെ ഒരു അന്താരാ​ഷ്‌ട്ര കേന്ദ്ര​മെന്ന പദവി​യിൽനി​ന്നും എത്ര അകലെ! 20-ാം നൂറ്റാ​ണ്ടി​ന്റെ തുടക്ക​ത്തിൽ ഇവി​ടെ​യു​ണ്ടാ​യി​രുന്ന ഏതാനും കെട്ടി​ട​ങ്ങ​ളും അത്തര​മൊ​രു ഭാവി മുൻകൂ​ട്ടി​ക്കണ്ടു നിർമി​ച്ച​വ​യാ​യി​രു​ന്നില്ല. ഇതി​നെ​ല്ലാം പുറമേ, അവിട​ങ്ങ​ളിൽ അപ്പോ​ഴും സ്വൈ​ര​വി​ഹാ​രം നടത്തി​യി​രുന്ന ഘോര​മൃ​ഗങ്ങൾ ഒരു ഒടുങ്ങാത്ത ഭീഷണി​യാ​ണെ​ന്നും തോന്നി.

വൈകാ​തെ​ത​ന്നെ പല മാരക​രോ​ഗ​ങ്ങ​ളും പുതിയ വാസ​കേ​ന്ദ്ര​ത്തി​ലെ സന്ദർശ​ക​രാ​യി. പ്ലേഗ്‌ ആയിരു​ന്നു പുതിയ ഭരണസാ​ര​ഥി​ക​ളു​ടെ ഉറക്കം കെടു​ത്തിയ ആദ്യത്തെ പ്രശ്‌നം. എന്തായി​രു​ന്നു രോഗ​നി​വാ​ര​ണ​ത്തി​നൊ​രു സത്വര പരിഹാ​രം? പ്ലേഗിനു കടിഞ്ഞാ​ണി​ടാൻ അവർ പട്ടണത്തി​ന്റെ രോഗ​ബാ​ധിത പ്രദേ​ശങ്ങൾ തീയിട്ടു! അടുത്ത അര നൂറ്റാ​ണ്ടി​നു​ള്ളിൽ നയ്‌റോ​ബി മെല്ലെ അതിന്റെ നിറം​കെട്ട ഭൂതകാ​ല​ത്തി​ന്റെ പടം​പൊ​ഴിച്ച്‌ പൂർവാ​ഫ്രി​ക്ക​യു​ടെ സാമൂ​ഹി​ക​വും വാണി​ജ്യ​പ​ര​വു​മായ സിരാ​കേ​ന്ദ്ര​മാ​യി തിളങ്ങാൻ പോകു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു.

ആധുനിക നഗരം പിറന്നത്‌ എങ്ങനെ?

ഏകദേശം 1,680 മീറ്റർ ഉയരത്തിൽ സ്ഥിതി​ചെ​യ്യുന്ന നയ്‌റോ​ബി​യിൽ നിന്നാൽ ചുറ്റു​മുള്ള പ്രദേ​ശ​ങ്ങ​ളു​ടെ മനോ​ഹാ​രിത നമുക്ക്‌ ഒപ്പി​യെ​ടു​ക്കാം. തെളി​വാർന്ന ഒരു പകലിൽ നയ്‌റോ​ബി​യിൽനിന്ന്‌ ഒരുവന്‌ ആഫ്രി​ക്ക​യു​ടെ രണ്ടു സവിശേഷ ഭൂവി​ലാ​സ​ങ്ങളെ വേർതി​രി​ച്ചു​കാ​ണാ​നാ​കും. ഒന്ന്‌, 5,119 മീറ്റർ ഉയരത്തിൽ വടക്കു സ്ഥിതി​ചെ​യ്യുന്ന കെനിയ പർവത​മാണ്‌. ഉയരം​കൊണ്ട്‌ കെനി​യ​യിൽ ഒന്നാം സ്ഥാനവും ആഫ്രി​ക്ക​യിൽ രണ്ടാം​സ്ഥാ​ന​വും ഇതിനാണ്‌. മറ്റൊന്ന്‌ തെക്കേ​യ​റ്റത്തെ കെനിയ-ടാൻസാ​നിയ അതിർത്തി​യിൽ സ്ഥിതി​ചെ​യ്യുന്ന, 5,895 മീറ്റർ ഉയരമുള്ള കിളി​മ​ഞ്ചാ​രോ പർവത​മാണ്‌. ആഫ്രി​ക്ക​യി​ലെ ഏറ്റവും ഉയരം കൂടിയ പർവത​മാണ്‌ ഇത്‌. ഭൂമധ്യ​രേ​ഖ​യ്‌ക്ക​ടു​ത്തുള്ള ഈ പർവത​രാ​ജന്റെ നെറു​ക​യി​ലെ മഞ്ഞി​ന്റെ​യും ഹിമത്തി​ന്റെ​യും നിത്യ​സാ​ന്നി​ധ്യം 150 വർഷങ്ങൾക്കു മുമ്പ്‌ യൂറോ​പ്പി​ലെ ഭൂമി​ശാ​സ്‌ത്ര​ജ്ഞ​രു​ടെ​യും പര്യ​വേ​ഷ​ക​രു​ടെ​യും ജിജ്ഞാ​സയെ തൊട്ടു​ണർത്തി​യി​രു​ന്നു.

ഏകദേശം 50-ലേറെ വർഷത്തെ ചരി​ത്ര​മു​റ​ങ്ങുന്ന നയ്‌റോ​ബി നഗരം, ഒരു സമ്പൂർണ രൂപാ​ന്ത​ര​പ്ര​ക്രി​യ​യി​ലൂ​ടെ കടന്നു​പോ​യി​ട്ടുണ്ട്‌. ആകാശ​ത്തേക്ക്‌ ഉയർന്നു​നിൽക്കുന്ന കെട്ടി​ട​നി​ര​കൾതന്നെ നഗരത്തി​ന്റെ വളർച്ച​യു​ടെ സാക്ഷ്യ​പ​ത്ര​ങ്ങ​ളാണ്‌. ഇന്നത്തെ നയ്‌റോ​ബിക്ക്‌ ഗ്ലാസ്സും ഉരുക്കും കൊണ്ടുള്ള അംബര​ചും​ബി​ക​ളായ ഗംഭീര കെട്ടി​ട​സ​മു​ച്ച​യ​ങ്ങ​ളുണ്ട്‌. ഇവ ഉഷ്‌ണ​മേ​ഖലാ സൂര്യന്റെ അസ്‌തമയ കിരണ​ങ്ങ​ളേറ്റു വെട്ടി​ത്തി​ള​ങ്ങു​ന്നത്‌ ഒന്നു കാണേ​ണ്ട​തു​ത​ന്നെ​യാണ്‌. നയ്‌റോ​ബി​യി​ലെ മുഖ്യ വ്യാപാര മേഖല​യി​ലെ​ത്തുന്ന ഒരു സന്ദർശകൻ, താൻ നിൽക്കു​ന്നി​ടം വെറും നൂറു​വർഷ​ങ്ങൾക്കു മുമ്പ്‌ ഹിം​സ്ര​ജ​ന്തു​ക്കൾ പതിയി​രുന്ന, മനുഷ്യന്‌  അങ്ങേയറ്റം അപകട​ക​ര​മായ സ്ഥലമാ​യി​രു​ന്നെന്ന്‌ അറിയു​മ്പോൾ അമ്പരന്നു​പോ​യേ​ക്കാം.

കാലാ​ന്ത​ര​ത്തിൽ ആ പ്രദേ​ശ​ത്തി​ന്റെ രൂപഭാ​വ​ങ്ങൾക്കു മാറ്റം​വന്നു. മറ്റു​ദേ​ശ​ങ്ങ​ളിൽനി​ന്നു പൂച്ചെ​ടി​കൾ കൊണ്ടു​വന്നു വെച്ചു​പി​ടി​പ്പി​ച്ചു. അവയിൽ മനോ​ഹ​ര​മായ ബൊ​ഗേൻവി​ല്ല​ക​ളും പൂത്തു​ല​യുന്ന ജക്കാരന്താ മരങ്ങളും അതി​വേഗം വളരുന്ന യൂക്കാലി മരങ്ങളും അക്കേഷ്യ​യും ഉൾപ്പെ​ടു​ന്നു. അങ്ങനെ, മുമ്പത്തെ പൊടി​നി​റഞ്ഞ പാതകൾ മരങ്ങൾ അതിരു​തീർക്കുന്ന വിശാ​ല​വീ​ഥി​ക​ളാ​യി. വേനൽക്കാ​ല​ങ്ങ​ളിൽ ഈ മരങ്ങൾ കാൽന​ട​ക്കാർക്കു തണലും കുളിർമ​യു​മേ​കു​ന്നു. നഗരമ​ധ്യ​ത്തി​ന​ടു​ത്തുള്ള ഒരു ആർബോ​റ​റ്റ​ത്തിൽ (ശാസ്‌ത്രീയ-വിദ്യാ​ഭ്യാ​സ പരി​ശോ​ധ​ന​യ്‌ക്കു വേണ്ടി​യുള്ള മാതൃ​കാ​ത്തോ​ട്ടം) കുറഞ്ഞത്‌ 270 ഇനം മരങ്ങളുണ്ട്‌. “നയ്‌റോ​ബി​യെ കണ്ടാൽ അതു വനമധ്യ​ത്തിൽ പണിതു​യർത്തി​യ​തു​പോ​ലെ​യുണ്ട്‌” എന്ന്‌ ഒരു എഴുത്തു​കാ​രൻ പറഞ്ഞതിൽ അതിശ​യി​ക്കാ​നില്ല. ഇളംചൂ​ടുള്ള പകലു​ക​ളും കുളി​രുള്ള രാത്രി​ക​ളും​കൊണ്ട്‌ നയ്‌റോ​ബി​യിൽ ഒരു ഹൃദ്യ​മായ താപനി​ല​യ്‌ക്ക്‌ അരങ്ങൊ​രു​ക്കു​ന്ന​തിൽ ഈ ഹരിത​സ​മൃ​ദ്ധി​യു​ടെ പങ്കു ചെറുതല്ല.

സംസ്‌കാ​ര​ങ്ങ​ളു​ടെ ഒരു സംഗമ​സ്ഥാ​നം

നയ്‌റോ​ബി ഒരു കൂറ്റൻ കാന്തം പോ​ലെ​യാണ്‌. മനുഷ്യ​വർഗ​ത്തി​ന്റെ വിഭിന്ന വർഗങ്ങൾ ഇവി​ടേക്ക്‌ ആകർഷി​ക്ക​പ്പെ​ട്ടി​ട്ടുണ്ട്‌. നഗരത്തി​ലെ ജനസംഖ്യ ഇപ്പോൾ 20 ലക്ഷം കവിഞ്ഞി​രി​ക്കു​ന്നു. റെയിൽപ്പാ​ത​യു​ടെ നിർമാ​ണം പൂർത്തീ​ക​രി​ച്ചത്‌ ഈ പ്രദേ​ശ​ത്തേക്കു കുടി​യേ​റാൻ ആളുകൾക്കൊ​രു പ്രചോ​ദ​ന​മാ​യി. പാളം​പ​ണി​യിൽ പങ്കെടുത്ത ഇന്ത്യക്കാർ ഇവി​ടെ​ത്തന്നെ തങ്ങി രാജ്യ​മെ​ങ്ങും പടർന്നു പന്തലിച്ച വലിയ വ്യാപാ​ര​സം​രം​ഭ​ങ്ങൾക്ക്‌ അടിത്ത​റ​പാ​കി. ഇന്ത്യക്കാ​രു​ടെ കാലടി​കൾ പിന്തു​ടർന്ന്‌ ഓസ്‌​ട്രേ​ലിയ, കാനഡ, മറ്റുനി​ര​വധി ആഫ്രിക്കൻ രാജ്യങ്ങൾ എന്നിവി​ട​ങ്ങ​ളിൽനി​ന്നുള്ള വ്യവസായ സംരം​ഭ​ക​രും ഇവി​ടേക്കു ചേക്കേറി.

നയ്‌റോ​ബി വിഭിന്ന സംസ്‌കാ​ര​ങ്ങ​ളു​ടെ ഒരു സംഗമ​സ്ഥാ​ന​മാണ്‌. സാരി ധരിച്ച ഒരു ഇന്ത്യൻ വനിത ഷോപ്പി​ങ്ങി​നു പോകു​ന്ന​തും പാകി​സ്ഥാൻകാ​ര​നായ ഒരു എഞ്ചിനീ​യർ പണിസ്ഥ​ല​ത്തേക്കു തിരക്കി​ട്ടോ​ടു​ന്ന​തും കുറ്റമ​റ്റ​രീ​തി​യിൽ വസ്‌ത്ര​ധാ​രണം ചെയ്‌ത, നെതർലൻഡ്‌സിൽനി​ന്നുള്ള ഒരു ഫ്‌​ളൈറ്റ്‌ അറ്റൻഡന്റ്‌ നഗരത്തി​ലെ ഒരു ഹോട്ട​ലി​ലേക്കു കയറി​പ്പോ​കു​ന്ന​തും ജപ്പാൻകാ​ര​നായ ഒരു ബിസി​ന​സ്സു​കാ​രൻ ഒരു പ്രധാ​ന​പ്പെട്ട മീറ്റിം​ഗി​നാ​യി, ഒരുപക്ഷേ നയ്‌റോ​ബി​യി​ലെ കുതി​ച്ചു​യ​രുന്ന സ്റ്റോക്ക്‌ മാർക്ക​റ്റി​ലേക്ക്‌, പാഞ്ഞു​പോ​കു​ന്ന​തു​മൊ​ക്കെ ഇവിടത്തെ തെരു​വി​ലെ സാധാരണ ദൃശ്യ​ങ്ങ​ളാണ്‌. കൂടാതെ, നാട്ടു​കാ​രെ​യും കാണാം, അവർ ബസ്‌സ്റ്റോ​പ്പിൽ കാത്തി​രി​ക്കു​ന്ന​തും, പന്തൽ കെട്ടി​യും വഴിവ​ക്കി​ലെ ചന്തകളി​ലും കടകളി​ലും മറ്റും കച്ചവടം നടത്തു​ന്ന​തും നയ്‌റോ​ബി​യി​ലെ നിരവധി വ്യവസാ​യ​ശാ​ല​ക​ളി​ലും ഓഫീ​സു​ക​ളി​ലും ജോലി​ചെ​യ്യു​ന്ന​തും ഒക്കെ.

വൈരു​ദ്ധ്യ​മെ​ന്നു പറയട്ടെ, നഗരത്തിൽ ജീവി​ക്കുന്ന കെനി​യ​ക്കാ​രിൽ യഥാർഥ “നയ്‌റോ​ബി​ക്കാർ” എന്നു പറയാ​വു​ന്നവർ നന്നേ ചുരു​ക്ക​മാണ്‌. മിക്കവ​രും​തന്നെ രാജ്യ​ത്തി​ന്റെ മറ്റുഭാ​ഗ​ങ്ങ​ളിൽനിന്ന്‌ ഇവി​ടേക്കു പച്ചപ്പ്‌ തേടി​യി​റ​ങ്ങി​യ​വ​രാണ്‌. മൊത്ത​ത്തിൽ പറഞ്ഞാൽ നയ്‌റോ​ബി​യി​ലെ ജനങ്ങൾ സൗഹൃ​ദ​മ​ന​സ്‌ക​രും അതിഥി​പ്രി​യ​രു​മാണ്‌. ഒരുപക്ഷേ ലോക​സം​ഘ​ട​ന​കൾക്കും പ്രാ​ദേ​ശിക സംഘട​ന​കൾക്കും സഖ്യങ്ങൾക്കും മറ്റും ആതിഥ്യ​മ​രു​ളാൻ ഈ നഗരത്തി​നു  കഴിഞ്ഞത്‌ ഈ ഉപചാ​ര​പ്രി​യം​കൊ​ണ്ടാ​യി​രി​ക്കാം. ‘ഐക്യ​രാ​ഷ്‌ട്ര​ങ്ങ​ളു​ടെ പരിസ്ഥി​തി പരിപാ​ടി’യുടെ ലോകാ​സ്ഥാ​നം നയ്‌റോ​ബി​യി​ലാണ്‌.

എന്താണ്‌ സന്ദർശ​കരെ ആകർഷി​ക്കു​ന്നത്‌?

വന്യജീ​വി​ക​ളു​ടെ അനന്ത​വൈ​വി​ധ്യ​ങ്ങ​ളാൽ അനുഗൃ​ഹീ​ത​മാണ്‌ കെനിയ. അതിന്റെ നിരവധി ദേശീ​യ​പാർക്കു​ക​ളും വന്യജീ​വി​സ​ങ്കേ​ത​ങ്ങ​ളും വർഷം​തോ​റും ആയിര​ക്ക​ണ​ക്കി​നു സന്ദർശ​കരെ ആകർഷി​ക്കു​ന്നു. പല ഉല്ലാസ​യാ​ത്ര​ക​ളും സംഘടി​പ്പി​ക്കു​ന്നത്‌ നയ്‌റോ​ബി​യിൽനി​ന്നാണ്‌. ഇനി, നയ്‌റോ​ബി​തന്നെ ഒരു വിനോ​ദ​സ​ഞ്ചാ​ര​കേ​ന്ദ്ര​മാണ്‌. നയ്‌റോ​ബി​പോ​ലെ പടിവാ​തിൽക്കൽ വന്യമൃ​ഗങ്ങൾ സ്വൈ​ര​വി​ഹാ​രം നടത്തുന്ന നഗരങ്ങൾ ലോകത്തു വിരലി​ലെ​ണ്ണാ​വു​ന്ന​വയേ ഉള്ളൂ. നഗരമ​ധ്യ​ത്തിൽനി​ന്നു പത്തുകി​ലോ​മീ​റ്റോ​ളം പോയാൽ മതി നയ്‌റോ​ബി നാഷണൽ പാർക്കി​ലെ​ത്താം. സഞ്ചാരി​ക​ളു​ടെ സങ്കേത​മാ​ണി​വി​ടം. b ഇവിടെ നിങ്ങൾക്ക്‌ നയ്‌റോ​ബി​യി​ലെ ആദ്യതാ​മ​സ​ക്കാ​രെ നേരി​ട്ടു​കാ​ണാം. ഏതാനും കമ്പിയ​ഴി​കൾ മാത്ര​മാ​ണു മൃഗ​ലോ​കത്തെ മനുഷ്യ​സ​മ്പർക്ക​ത്തിൽനി​ന്നു വേർതി​രി​ക്കു​ന്നത്‌. അടുത്ത​യി​ടെ 2002 സെപ്‌റ്റം​ബ​റിൽ, പൂർണ വളർച്ച​യെ​ത്തിയ ഒരു പുള്ളി​പ്പു​ലി​യെ നയ്‌റോ​ബി​യി​ലെ ഒരു വീട്ടിലെ സ്വീക​ര​ണ​മു​റി​യിൽനി​ന്നു പിടി​കൂ​ടു​ക​യു​ണ്ടാ​യി. അടുത്തുള്ള വനത്തിൽനി​ന്നു വഴി​തെ​റ്റി​വ​ന്ന​താ​യി​രു​ന്നു കക്ഷി!

നഗരത്തി​ന്റെ ഹൃദയ​ഭാ​ഗ​ത്തു​നിന്ന്‌ ഏതാനും മിനിട്ടു നടന്നാൽ നയ്‌റോ​ബി മ്യൂസി​യ​ത്തി​ലെ​ത്താം. കെനി​യ​യു​ടെ സമ്പന്നമായ ഗതകാ​ല​ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ചു മനസ്സി​ലാ​ക്കാൻ നൂറു​ക​ണ​ക്കി​നു സന്ദർശകർ ദിവസ​വും ഇവിടെ വന്നു​പോ​കു​ന്നു. മ്യൂസി​യ​ത്തി​ന​കത്ത്‌ ഒരു സ്‌നേക്ക്‌ പാർക്ക്‌ ഉണ്ട്‌, വിവി​ധ​യി​നം ഇഴജന്തു​ക്കൾ ഇവിടെ പരിപാ​ലി​ക്ക​പ്പെ​ടു​ന്നു. സന്ദർശ​ക​രു​ടെ തുറി​ച്ചു​നോ​ട്ടം ഗൗനി​ക്കാ​തെ ഗമയിൽ കിടക്കുന്ന മുതല​യും ചുറ്റു​മുള്ള ലോക​ത്തി​ന്റെ തിര​ക്കൊ​ന്നും തന്നെ ബാധി​ക്കു​ന്നേ​യി​ല്ലെന്ന മട്ടിൽ പതി​യെ​പ്പ​തി​യെ നീങ്ങുന്ന ആമയും ഒക്കെ ഇവിടത്തെ അന്തേവാ​സി​ക​ളാണ്‌. എങ്കിലും പ്രധാന താമസ​ക്കാർ ഇഴഞ്ഞു​നീ​ങ്ങുന്ന കൂട്ടരാണ്‌—മൂർഖൻ, പെരു​മ്പാ​മ്പു​കൾ, അണലികൾ മുതലാ​യവ. ഇത്തരം അപകട​കാ​രി​ക​ളുള്ള സ്ഥിതിക്ക്‌ പിൻവ​രുന്ന മുന്നറി​യിപ്പ്‌ ശ്രദ്ധി​ക്കാ​തി​രി​ക്ക​രുത്‌: “അതി​ക്ര​മി​ച്ചു കടക്കു​ന്ന​വരെ വിഷം​തീ​ണ്ടും”!

വ്യത്യ​സ്‌ത​മായ വെള്ളം

നയ്‌റോ​ബിക്ക്‌ സ്വന്തം പേരു ലഭിക്കാൻ കാരണ​മായ ആ നദി ഇന്നും പ്രവഹി​ക്കു​ന്നു. പക്ഷേ ഇന്ന്‌ അതിലെ ജലം വ്യവസായ ശാലക​ളി​ലെ​യും ജനവാ​സ​കേ​ന്ദ്ര​ങ്ങ​ളി​ലെ​യും മാലി​ന്യ​ങ്ങ​ളാൽ മലീമ​സ​മാ​യി​രി​ക്കു​ക​യാണ്‌, വികസന പാതയി​ലേ​ക്കുള്ള മിക്ക നഗരങ്ങ​ളി​ലെ​യും പോ​ലെ​തന്നെ. എന്നിരു​ന്നാ​ലും, നയ്‌റോ​ബി നിവാ​സി​കൾക്കു നിരവധി വർഷങ്ങ​ളാ​യി ഒരു ഉയർന്ന ഉറവിൽനിന്ന്‌ ഒഴുകി​യെ​ത്തുന്ന “വെള്ളം” ലഭിച്ചു​കൊ​ണ്ടാ​ണി​രി​ക്കു​ന്നത്‌. ഇത്‌ ബൈബി​ളിൽനിന്ന്‌ യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷികൾ അവരെ പഠിപ്പി​ക്കുന്ന നിത്യ​ജീ​വന്റെ സന്ദേശ​മാണ്‌.—യോഹ​ന്നാൻ 4:14.

നയ്‌റോ​ബി അതിന്റെ ഇന്നത്തെ പ്രതാ​പ​ത്തി​ലെ​ത്തു​ന്ന​തി​നു​മുമ്പ്‌ 1931-ൽ, ദക്ഷിണാ​ഫ്രി​ക്ക​യിൽനിന്ന്‌ രണ്ടു സഹോ​ദ​ര​ന്മാർ—ഗ്രേ സ്‌മി​ത്തും ഫ്രാങ്ക്‌ സ്‌മി​ത്തും—ബൈബിൾ സത്യം വ്യാപി​പ്പി​ക്കു​ക​യെന്ന ലക്ഷ്യത്തിൽ കെനി​യ​യി​ലെത്തി. മൊമ്പാ​സ​യിൽനിന്ന്‌ അവർ അതേ റെയിൽപ്പാ​ത​യി​ലൂ​ടെ യാത്ര​ചെ​യ്‌തു, നിരവധി അപകടങ്ങൾ അവർ സധൈ​ര്യം നേരിട്ടു, ചില​പ്പോൾ അവർക്കു വന്യമൃ​ഗ​ങ്ങ​ളു​ടെ മൂക്കി​നു​താ​ഴെ കിടന്നു​റ​ങ്ങേ​ണ്ടി​വ​ന്നി​ട്ടു​പോ​ലു​മുണ്ട്‌. നയ്‌റോ​ബി​യിൽ അവർ 600 ചെറു​പു​സ്‌ത​കങ്ങൾ വിതരണം ചെയ്‌തു, മറ്റു ബൈബിൾ പ്രസി​ദ്ധീ​ക​ര​ണങ്ങൾ വേറെ​യും. വൻ നഗരമായ നയ്‌റോ​ബി​യിൽ ഇന്ന്‌ 61 സഭകളി​ലാ​യി 5,000-ത്തിലധി​കം സാക്ഷി​ക​ളുണ്ട്‌. യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷി​ക​ളു​ടെ സഭാ​യോ​ഗങ്ങൾ, സമ്മേള​നങ്ങൾ, ഡിസ്‌ട്രി​ക്‌റ്റ്‌ കൺ​വെൻ​ഷ​നു​കൾ, അന്താരാ​ഷ്‌ട്ര കൺ​വെൻ​ഷ​നു​കൾ എന്നിവ​യാൽ നയ്‌റോ​ബി നിവാ​സി​കൾ ഇപ്പോൾ സാക്ഷി​ക​ളു​ടെ പ്രവർത്ത​ന​ങ്ങ​ളു​മാ​യി പരിചി​ത​രാണ്‌. സാക്ഷികൾ പങ്കു​വെ​ക്കുന്ന പ്രത്യാ​ശ​യു​ടെ സന്ദേശം അവരിൽ അനേകർ സസന്തോ​ഷം സ്വീക​രി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നു.

ഒരു ശോഭ​ന​ഭാ​വി

“പാർപ്പിട ദാരി​ദ്ര്യം പലപ്പോ​ഴും വ്യവസാ​യ​വ​ത്‌കൃത നഗരങ്ങൾക്ക്‌ തലവേ​ദ​ന​യാ​യി​ത്തീ​രാ​റുണ്ട്‌ . . . വ്യവസാ​യ​ശാ​ലകൾ വായു​വി​നെ​യും വെള്ള​ത്തെ​യും മലീമ​സ​മാ​ക്കു​ന്നു,” എൻ​സൈ​ക്ലോ​പീ​ഡിയ ബ്രിട്ടാ​നിക്ക പറയുന്നു. നയ്‌റോ​ബി​യു​ടെ സ്ഥിതി​യും ഇതൊ​ക്കെ​ത്തന്നെ. ഗ്രാമ​പ്ര​ദേ​ശ​ങ്ങ​ളിൽനിന്ന്‌ ദിനം​പ്ര​തി​യെ​ന്ന​വണ്ണം ഇവി​ടേക്കു പ്രവഹി​ക്കുന്ന ജനസഞ്ചയം ഈ പ്രശ്‌നങ്ങൾ പിന്നെ​യും വഷളാ​ക്കി​യേ​ക്കാം. ഇടതട​വി​ല്ലാ​തെ പൊന്തി​വ​രുന്ന ഇത്തരം പ്രശ്‌ന​ച്ചു​ഴി​ക​ളിൽപ്പെട്ടു നട്ടംതി​രി​യു​മ്പോൾ നയ്‌റോ​ബി​യു​ടെ ചാരു​ത​കൾക്ക്‌ എളുപ്പം മങ്ങലേ​റ്റേ​ക്കാം.

എന്നിരു​ന്നാ​ലും ദൈവ​രാ​ജ്യ​ത്തിൻ കീഴിൽ, സകലരും ജീവിതം പൂർണ​മാ​യി ആസ്വദി​ക്കുന്ന ഒരു കാലം വരാൻ പോകു​ന്നു എന്നതു സന്തോ​ഷ​വാർത്ത​യാണ്‌. ഇന്നു നഗരജീ​വി​തം ദുഷ്‌ക​ര​മാ​ക്കുന്ന ദുരവ​സ്ഥ​ക​ളിൽനി​ന്നെ​ല്ലാം വിമു​ക്ത​മായ ഒരു ലോക​മാ​യി​രി​ക്കും അത്‌.—2 പത്രൊസ്‌ 3:13. (g04 11/8)

[അടിക്കു​റി​പ്പു​കൾ]

[16-ാം പേജിലെ മാപ്പ്‌]

(പൂർണ​രൂ​പ​ത്തിൽ കാണു​ന്ന​തിന്‌ പ്രസി​ദ്ധീ​ക​രണം നോക്കുക)

നയ്‌റോബി

[18-ാം പേജിലെ ചിത്രം]

കിളിമഞ്ചാരോ പർവതം

[18-ാം പേജിലെ ചിത്രം]

കെനിയ പർവതം

[കടപ്പാട്‌]

Duncan Willetts, Camerapix

[18-ാം പേജിലെ ചിത്രം]

ചന്ത

[19-ാം പേജിലെ ചിത്രം]

സ്‌മിത്ത്‌ സഹോ​ദ​ര​ന്മാ​രായ ഫ്രാങ്കും ഗ്രേയും, 1931-ൽ

[17-ാം പേജിലെ ചിത്ര​ങ്ങൾക്ക്‌ കടപ്പാട്‌]

© Crispin Hughes/Panos Pictures