വെനീസ്‌ “നീരാ​ഴി​യി​ലെ നഗരി”

ഇറ്റലിയിലെ ഉണരുക! ലേഖകൻ

“അവൾ, നീരാ​ഴി​യി​ലെ നഗരി, പ്രൗഢ​യായ സാഗര​പു​ത്രി. അവളുടെ വിശാല വീഥി​ക​ളെ​യും ഊടു​വ​ഴി​ക​ളെ​യും ആശ്ലേഷി​ക്കുന്ന അലകട​ലി​ന്റെ ഏറ്റിറ​ക്കങ്ങൾ. അവളുടെ കൊട്ടാ​ര​ക്കെ​ട്ടു​ക​ളി​ലെ വെൺശി​ല​കളെ ആലിം​ഗനം ചെയ്യുന്ന കടൽപ്പാ​യൽക്കൂ​ട്ടങ്ങൾ.”—ആംഗലേയ കവി സാമുവൽ റോ​ജേ​ഴ്‌സ്‌, 1822.

വെനീസ്‌ നഗരം. അവളാണ്‌ ‘പ്രൗഢ​യായ സാഗര​പു​ത്രി.’ മഹത്തായ ഒരു റിപ്പബ്ലി​ക്കി​ന്റെ തലസ്ഥാ​ന​ന​ഗ​രി​യാ​യി, നൂറ്റാ​ണ്ടു​ക​ളോ​ളം അവൾ ഒരു വിശാ​ല​ദേ​ശ​ത്തെ​യും സാഗര സാമ്രാ​ജ്യ​ത്തെ​യും അടക്കി​വാ​ണി​രു​ന്നു. ഈ നഗരം ‘നീരാ​ഴി​യിൽ’ പണിയ​പ്പെ​ട്ടത്‌ എങ്ങനെ​യാണ്‌? എന്തു​കൊണ്ട്‌? എന്തൊ​ക്കെ​യാ​യി​രു​ന്നു അതിന്റെ കീർത്തി​മു​ദ്രകൾ? അതിന്റെ സാമ്രാ​ജ്യം തകർന്ന​ടി​ഞ്ഞത്‌ എങ്ങനെ? വെനീ​സി​ന്റെ ഭൂതകാല പ്രൗഢി വിളി​ച്ചോ​തുന്ന എന്താണ്‌ ഇന്ന്‌ അവശേ​ഷി​ച്ചി​ട്ടു​ള്ളത്‌?

അനാകർഷ​ക​മായ ഒരു സ്ഥലം

അഡ്രി​യാ​റ്റിക്‌ കടലിന്റെ വടക്കു​പ​ടി​ഞ്ഞാ​റെ അറ്റത്തുള്ള ഒരു തടാക​മ​ധ്യ​ത്തി​ലാ​ണു വെനീസ്‌ സ്ഥിതി​ചെ​യ്യു​ന്നത്‌. 118 ദ്വീപു​കൾ ചേർന്ന​താ​ണിത്‌. സമീപ​ത്താ​യി കടലി​ലേക്ക്‌ ഒഴുകി​വീ​ഴുന്ന നദികൾ ഈ ആഴംകു​റഞ്ഞ തീരജ​ല​ത്തിൽ ഭീമമായ അളവിൽ എക്കൽമണ്ണ്‌ നിക്ഷേ​പി​ക്കു​ന്നു. വേലി​യേറ്റ വേലി​യി​റ​ക്ക​ങ്ങ​ളും സമു​ദ്ര​ജ​ല​പ്ര​വാ​ഹ​ങ്ങ​ളും കൂടി, ചുറ്റും മണൽത്തി​ട്ടകൾ അതിർ ചമയ്‌ക്കുന്ന ശാന്തമായ ഒരു ജലാശ​യ​ത്തി​നു രൂപം​കൊ​ടു​ത്തി​രി​ക്കു​ന്നു. ഏകദേശം 51 കിലോ​മീ​റ്റർ നീളവും 14 കിലോ​മീ​റ്റ​റോ​ളം വീതി​യു​മുള്ള ഈ തടാക​ത്തിന്‌ കടലി​ലേക്കു തുറക്കുന്ന മൂന്നു ചെറിയ വാതാ​യ​ന​ങ്ങ​ളുണ്ട്‌. അതിലൂ​ടെ, വേലി​യേറ്റ സമയത്ത്‌ ഒരു മീറ്റർ ഉയരത്തിൽ കടൽജലം പ്രവേ​ശി​ക്കു​ന്നു.  ബോട്ടു​കൾ അകത്തു കടക്കു​ന്ന​തും ഇതുവ​ഴി​യാണ്‌. “നൂറ്റാ​ണ്ടു​ക​ളോ​ളം ഈ തടാകം തിര​ക്കേ​റിയ വാണി​ജ്യ​ത്തി​ന്റെ സിരാ​കേ​ന്ദ്ര​മാ​യി​രു​ന്നു. അഡ്രി​യാ​റ്റിക്‌ കടലി​ലൂ​ടെ​യും ഉത്തര-മധ്യ യൂറോ​പ്പു​ക​ളിൽനിന്ന്‌ നദീമാർഗ​വും കരമാർഗ​വും വന്നെത്തുന്ന വ്യാപാ​രി​ക​ളു​ടെ ലക്ഷ്യസ്ഥാ​ന​മാ​യി​രു​ന്നു ഇവിടം” എന്ന്‌ ഒരു ഉറവിടം പറയുന്നു.

നഗരത്തി​ന്റെ ഉത്ഭവം തേടി​പ്പോ​യാൽ പണ്ഡിത​ന്മാർ എത്തുന്നത്‌ ഏകദേശം പൊതു​യു​ഗം അഞ്ചും ഏഴും നൂറ്റാ​ണ്ടു​കൾക്ക്‌ ഇടയ്‌ക്കാണ്‌. കൊള്ള​യും കൊള്ളി​വെ​പ്പും നടത്തി വൻകര​യി​ലുള്ള ജനസമു​ദാ​യ​ങ്ങളെ വിറപ്പിച്ച്‌ വടക്കു​നിന്ന്‌ എത്തിയ കിരാ​ത​ന്മാ​രു​ടെ പടയോ​ട്ട​ക്കാ​ലത്ത്‌ ആയിരി​ക്കാം ഈ നഗരം ജന്മം​കൊ​ണ്ട​തെന്ന്‌ അവർ കണക്കാ​ക്കു​ന്നു. ഈ പ്രാകൃത അധിനി​വേ​ശ​ക​രു​ടെ ആക്രമ​ണ​ത്തിൽനിന്ന്‌ അനേക​രും പ്രാണ​ര​ക്ഷാർഥം ഓടി​യത്‌ ഈ തടാക ദ്വീപു​ക​ളി​ലേ​ക്കാണ്‌. അന്ന്‌ ഇവിടം അനാകർഷ​ക​വും എത്തി​പ്പെ​ടാൻ പ്രയാ​സ​മു​ള്ള​തും ആയിരു​ന്നെ​ങ്കി​ലും താരത​മ്യേന സുരക്ഷി​ത​മായ ഒരു സ്ഥലമാ​യി​രു​ന്നു.

ഇവിടത്തെ ആദ്യകാല നിർമി​തി​കൾ, നീണ്ട കഴകൾ ചെളി​യിൽ താഴ്‌ത്തി അതിന്മേൽ വണ്ണംകു​റഞ്ഞ മരക്കമ്പു​ക​ളോ ഈറ്റയോ പാകി അതിനു മുകളിൽ പണിതി​രു​ന്നവ ആയിരു​ന്നെന്ന്‌ പുരാതന രേഖകൾ സൂചി​പ്പി​ക്കു​ന്നു. പിന്നീട്‌, വെനീ​സു​കാർ ആയിര​ക്ക​ണ​ക്കിന്‌ തടിക്ക​ഷ​ണങ്ങൾ അട്ടിയ​ടു​ക്കി​യിട്ട്‌ അതിന്മേൽ കല്ലു​കൊണ്ട്‌ പാർപ്പി​ടങ്ങൾ നിർമി​ച്ചു. എന്നാൽ തടാക​ത്തി​ലെ റിയാൽട്ടോ ദ്വീപു​ക​ളിൽ—പിന്നീട്‌ ഇത്‌ നഗരത്തി​ന്റെ ഹൃദയ​ഭാ​ഗ​മാ​യി മാറി—പലപ്പോ​ഴും വെള്ളം കയറു​മാ​യി​രു​ന്നു. ഇടമു​റി​യാ​തുള്ള ജനപ്ര​വാ​ഹത്തെ ഉൾക്കൊ​ള്ളാ​നുള്ള വലുപ്പ​മോ ശേഷി​യോ ആ ദ്വീപു​കൾക്ക്‌ ഉണ്ടായി​രു​ന്നില്ല. അതു​കൊണ്ട്‌ കുടി​യേ​റ്റ​ക്കാർക്കു താമസി​ക്കാൻ അപരി​ഷ്‌കൃ​ത​മായ രീതി​യി​ലാ​ണെ​ങ്കി​ലും ദ്വീപു​ക​ളി​ലെ വെള്ളം വറ്റിച്ച്‌ അതിന്റെ കരപ്ര​ദേശം വാസ​യോ​ഗ്യ​മാ​ക്കി എടു​ക്കേ​ണ്ട​തു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. അങ്ങനെ, നിവാ​സി​കൾ തങ്ങളുടെ തോണി​കൾക്കു സഞ്ചരി​ക്കാ​നാ​യി കനാലു​കൾ കുഴിച്ചു, കെട്ടി​ടങ്ങൾ പണിയ​ത്ത​ക്ക​വി​ധം കരപ്ര​ദേ​ശത്തെ ഉറപ്പു​ള്ള​താ​ക്കി. കനാലു​കൾ അവരുടെ തെരു​വു​ക​ളാ​യി. കനാലു​കൾക്കു മീതെ പണിത പാലങ്ങൾ കാൽന​ട​ക്കാർക്ക്‌ ഒരു ദ്വീപിൽനി​ന്നു മറ്റൊ​ന്നി​ലേക്കു പോകു​ന്നത്‌ എളുപ്പ​മാ​ക്കി.

ഒരു റിപ്പബ്ലി​ക്കി​ന്റെ പിറവി​യും വളർച്ച​യും

പടിഞ്ഞാ​റൻ റോമാ​സാ​മ്രാ​ജ്യ​ത്തി​ന്റെ പതന​ത്തോ​ടെ, തടാക​ത്തി​ലെ ദ്വീപു​കൾ ബൈസാ​ന്റി​യൻ സാമ്രാ​ജ്യ​ത്തി​ന്റെ അധീന​ത്തിൽവന്നു. ഇപ്പോ​ഴത്തെ ഈസ്റ്റാൻബുൾ ആയ കോൺസ്റ്റാ​ന്റി​നോ​പ്പിൾ ആയിരു​ന്നു ഈ സാമ്രാ​ജ്യ​ത്തി​ന്റെ തലസ്ഥാനം. ദ്വീപ​നി​വാ​സി​കൾ ബൈസാ​ന്റി​യത്തെ എതിർക്കു​ക​യും തങ്ങൾക്കു സ്വാത​ന്ത്ര്യം വേണ​മെന്നു ശഠിക്കു​ക​യും ചെയ്‌തു. തത്‌ഫ​ല​മാ​യി, വെനീ​സി​നെ സ്വത​ന്ത്ര​മാ​യി വിട്ടു. ബൈസാ​ന്റി​യം​കാ​രു​ടെ​യും ഫ്രാങ്കു​ക​ളു​ടെ​യും “രണ്ടു വൻ സാമ്രാ​ജ്യ​ങ്ങൾക്കി​ട​യിൽ ഒറ്റപ്പെ​ട്ടു​കി​ട​ക്കുന്ന, . . . ” അസാധാ​രണ “പദവി​യുള്ള [ഒരു] കൊച്ചു സ്വതന്ത്ര ഭൂമി” എന്ന്‌ അതു വർണി​ക്ക​പ്പെട്ടു. ഒരു വൻ “വാണിജ്യ ഇടത്താ​വ​ള​മാ​യി” വികസിച്ച്‌ സമ്പദ്‌സ​മൃ​ദ്ധ​മാ​കാൻ നഗരത്തി​ന്റെ ഈ അനുപമ സാഹച​ര്യം വഴി​യൊ​രു​ക്കി.

തുടർന്നു​വന്ന നൂറ്റാ​ണ്ടു​ക​ളിൽ വെനീസ്‌ മെഡി​റ്റ​റേ​നി​യൻ പ്രദേ​ശത്തെ നിരവധി രാഷ്‌ട്രീയ ശക്തിക​ളു​മാ​യി തന്റെ കരുത്തു പരീക്ഷി​ച്ചു. സറാസി​നു​കൾ, നോർമൻകാർ, ബൈസാ​ന്റി​യൻ ജനത എന്നിവർ യുദ്ധത്തി​നു വന്നപ്പോൾ വെനീസ്‌ തിരി​ച്ച​ടി​ച്ചു. ഒടുവിൽ അവൾ ഈ ദേശങ്ങ​ളെ​ക്കാ​ളെ​ല്ലാം ശക്തയാ​യി​ത്തീർന്നു. എന്നാൽ അവളുടെ ഈ പ്രൗഢി ഉജ്ജ്വല​മാ​യത്‌ 1204-ൽ നാലാം കുരി​ശു​യു​ദ്ധ​ക്കാർ അവളുടെ അപ്രതി​രോ​ധ്യ എതിരാ​ളി​യായ കോൺസ്റ്റാ​ന്റി​നോ​പ്പി​ളി​നെ കൊമ്പു​കു​ത്തി​ച്ച​തി​നു ശേഷമാ​യി​രു​ന്നു. ബൈസാ​ന്റി​യം സാമ്രാ​ജ്യ​ത്തി​ന്റെ പതനം വെനീസ്‌ മുത​ലെ​ടു​ത്തു. അപ്പോൾ കരിങ്കടൽ, ഈജിയൻ കടൽ എന്നിവ​യു​ടെ തീരത്തും ഗ്രീസ്‌, കോൺസ്റ്റാ​ന്റി​നോ​പ്പിൾ, സിറിയ, പാലസ്‌തീൻ, സൈ​പ്രസ്‌, ക്രീറ്റ്‌ എന്നിവി​ട​ങ്ങ​ളി​ലും തനിക്കു നേരത്തേ ഉണ്ടായി​രുന്ന വാണി​ജ്യ​കേ​ന്ദ്ര​ങ്ങ​ളിൽ പലതും സ്വന്തം അധീന​ത​യി​ലുള്ള അധിവാ​സ​കേ​ന്ദ്ര​ങ്ങ​ളാ​ക്കി അവൾ മാറ്റി.

“മെഡി​റ്റ​റേ​നി​യന്റെ റാണി”

12-ാം നൂറ്റാ​ണ്ടിൽത്തന്നെ വെനീ​സി​ന്റെ ബൃഹത്തായ കപ്പൽനിർമാണ കേന്ദ്ര​ങ്ങ​ളിൽ  ഏതാനും മണിക്കൂ​റു​കൾകൊണ്ട്‌ സർവസ​ന്നാ​ഹ​ങ്ങ​ളോ​ടും​കൂ​ടിയ ഒരു കപ്പൽ നിർമി​ച്ചു പുറത്തി​റ​ക്കു​മാ​യി​രു​ന്നു. ദ്വീപി​ലുള്ള വ്യവസായ ശാലകൾ സ്‌ഫടി​ക​ത്തി​നു പുറമേ ലേസ്‌, ബ്രൊ​ക്കേഡ്‌ (എഴുന്നു​നിൽക്കുന്ന ചിത്ര​പ്പ​ണി​ക​ളോ​ടു​കൂ​ടിയ തുണി​ത്ത​രങ്ങൾ), ഡമാസ്‌ക്‌ (ചിത്ര​പ്പ​ണി​കൾ തുന്നി​പ്പി​ടി​പ്പിച്ച പട്ടു​ചേ​ലകൾ), വെൽവെറ്റ്‌ എന്നിവ​യും ഉത്‌പാ​ദി​പ്പി​ച്ചി​രു​ന്നു. വെനീ​സി​ലെ​യും വിദേ​ശ​രാ​ജ്യ​ങ്ങ​ളി​ലെ​യും വ്യാപാ​രി​കൾ പാശ്ചാ​ത്യ​നാ​ടു​ക​ളിൽനിന്ന്‌ തോക്കു​കൾ, കുതി​രകൾ, ആംബർ, രോമ​ത്തോൽ, തടി, കമ്പിളി, തേൻ, മെഴുക്‌, അടിമകൾ എന്നിവ കൊണ്ടു​വ​ന്നി​രു​ന്നു. മെഡി​റ്റ​റേ​നി​യന്റെ കിഴക്കൻ തീര​പ്ര​ദേ​ശ​ങ്ങ​ളി​ലുള്ള മുസ്ലീം കച്ചവട​ക്കാ​രിൽനിന്ന്‌ സ്വർണം, വെള്ളി, പട്ട്‌, സുഗന്ധ​വ്യ​ഞ്‌ജ​നങ്ങൾ, പരുത്തി, ചായങ്ങൾ, ആനക്കൊമ്പ്‌, സുഗന്ധ​ദ്ര​വ്യ​ങ്ങൾ തുടങ്ങിയ വസ്‌തു​ക്ക​ളും ഇറക്കു​മതി ചെയ്‌തി​രു​ന്നു. വിപണി​യി​ലേക്കു വരുക​യും പോകു​ക​യും ചെയ്യുന്ന കച്ചവട​ച്ച​ര​ക്കു​കൾക്കെ​ല്ലാം നികുതി ഈടാ​ക്കി​യി​ട്ടു​ണ്ടെന്ന്‌ നഗര ഉദ്യോ​ഗ​സ്ഥ​ന്മാർ ഉറപ്പു​വ​രു​ത്തി​യി​രു​ന്നു.

പല്ലാഡി​യോ, റ്റിഷ്യാൻ, റ്റിൻറ്റൊ​റെ​റ്റോ തുടങ്ങിയ പുകൾപെറ്റ ശിൽപ്പി​ക​ളും ചിത്ര​കാ​ര​ന്മാ​രും വെനീ​സി​നെ അണിയി​ച്ചൊ​രു​ക്കി. ലാ സേറേ​നി​സ്സി​മാ എന്നാണ്‌ വെനീസ്‌ വർണി​ക്ക​പ്പെ​ട്ടത്‌. “ശാന്തത വഴി​ഞ്ഞൊ​ഴു​കുന്ന” അല്ലെങ്കിൽ “പ്രൗ​ഢോ​ജ്ജ്വ​ല​മായ” എന്നാണ്‌ അതിന്‌ അർഥം. അതു​കൊണ്ട്‌ ഈ നഗരിയെ “മെഡി​റ്റ​റേ​നി​യന്റെ റാണി, . . . പരിഷ്‌കൃത ലോക​ത്തി​ലെ ഏറ്റവും സമ്പന്നവും ഐശ്വ​ര്യ​സ​മൃ​ദ്ധ​വും ആയ വാണി​ജ്യ​കേ​ന്ദ്രം” എന്നൊക്കെ വിളി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നത്‌ സമുചി​ത​മാണ്‌. വെനീസ്‌ നൂറ്റാ​ണ്ടു​ക​ളോ​ളം ഈ മകുടം ചാർത്തി​നി​ന്നു. 16-ാം നൂറ്റാ​ണ്ടിൽ പ്രധാന വാണി​ജ്യ​പാത അറ്റ്‌ലാ​ന്റി​ക്കി​ലേ​ക്കും പശ്ചിമാർധ ഗോള​ത്തി​ലേ​ക്കും തിരി​ഞ്ഞ​പ്പോൾ മാത്ര​മാണ്‌ അവളുടെ പ്രൗഢി​ക്കു മങ്ങലേറ്റു തുടങ്ങി​യത്‌.

വെനീ​സി​ന്റെ കോള​നി​കൾ മെഡി​റ്റ​റേ​നി​യൻ പ്രദേ​ശ​ത്താ​ക​മാ​നം ചിതറി​ക്കി​ടന്നു. അവയ്‌ക്ക്‌ ഭൂമി​ശാ​സ്‌ത്ര​പ​ര​മാ​യും ഭരണപ​ര​മാ​യും ഐക്യ​മി​ല്ലാ​യി​രു​ന്നു. വെനീ​സിന്‌ കോള​നി​കൾ കൈവി​ടാ​തെ രക്ഷയി​ല്ലെ​ന്നാ​യി. അയൽരാ​ജ്യ​ങ്ങൾ അവളുടെ പ്രദേ​ശങ്ങൾ ഒന്നൊ​ന്നാ​യി പിടി​ച്ച​ട​ക്കാൻ തുടങ്ങി. ഒടുവിൽ 1797-ൽ നെപ്പോ​ളി​യൻ ഒന്നാമൻ ഈ നഗരിയെ കീഴടക്കി ഓസ്‌ട്രി​യ​യ്‌ക്കു കൈമാ​റി. 1866-ൽ വെനീസ്‌ ഇറ്റലി​യു​ടെ ഭാഗമാ​യി.

ഒരു സ്വപ്‌ന​ന​ഗ​രി

വെനീ​സിൽ കാലു​കു​ത്തു​മ്പോൾ മിക്ക സന്ദർശ​കർക്കും തങ്ങൾ രണ്ടോ മൂന്നോ നൂറ്റാണ്ട്‌ പിമ്പോ​ട്ടു പോയ​തു​പോ​ലെ തോന്നും. ഈ നഗരത്തിന്‌ അവൾക്കു​മാ​ത്രം സ്വന്തമായ ചാരു​ത​ക​ളുണ്ട്‌.

തികച്ചും സ്വച്ഛമായ അന്തരീ​ക്ഷ​മാ​ണി​വി​ടെ. കാൽന​ട​ക്കാർക്കുള്ള ഇടുങ്ങിയ പാതകൾ ജലഗതാ​ഗ​ത​പാ​ത​യിൽനി​ന്നും മിക്കവാ​റും അകന്നാണ്‌. നടപ്പാ​തകൾ കനാലു​ക​ളു​ടെ തീരത്തു​കൂ​ടെ പോകു​മ്പോ​ഴോ കനാലു​കൾക്കു കുറുകെ കമാനാ​കൃ​തി​യി​ലുള്ള കൽപ്പാ​ലങ്ങൾ വരു​മ്പോ​ഴോ മാത്രമേ ഈ രണ്ടുഗ​താ​ഗത മാർഗങ്ങൾ സംഗമി​ക്കാ​റു​ള്ളൂ. മോ​ട്ടോർ ഘടിപ്പിച്ച ഏക വാഹനം വെള്ളം “പാകിയ” തെരു​വു​ക​ളി​ലൂ​ടെ സഞ്ചരി​ക്കുന്ന ബോട്ടു​ക​ളാണ്‌. കൺമയ​ക്കുന്ന ദൃശ്യ​ങ്ങൾകൊണ്ട്‌ അനുഗൃ​ഹീ​ത​യാ​ണു വെനീസ്‌. സെന്റ്‌ മാർക്ക്‌സ്‌ ചത്വര​വും അതിന്റെ ബസിലി​ക്ക​യും മണി​ഗോ​പു​ര​വും മുഖം​നോ​ക്കുന്ന വശ്യമായ തടാക​ത്തി​ലെ പച്ചനി​റ​മുള്ള ജലവി​താ​ന​ത്തി​ലേക്കു സൂര്യൻ കിരണ​ങ്ങ​ളെ​റി​യുന്ന രംഗം കലാഹൃ​ദ​യ​ങ്ങളെ ത്രസി​പ്പി​ക്കുന്ന ഒരു ദൃശ്യ​വി​സ്‌മ​യ​മാണ്‌.

സെന്റ്‌ മാർക്ക്‌ ചത്വര​ത്തി​ലെ തുറസ്സായ കഫേകൾ സ്വദേ​ശി​ക​ളെ​യും വിദേ​ശി​ക​ളെ​യും ഒരു​പോ​ലെ ആകർഷി​ക്കു​ന്നു. ഇവി​ടെ​നി​ന്നു നിങ്ങൾക്ക്‌ ഒരു ചെറിയ വാദ്യ​വൃ​ന്ദ​ത്തി​ന്റെ പരമ്പരാ​ഗത സംഗീതം ആസ്വദി​ച്ചു​കൊണ്ട്‌ എന്തെങ്കി​ലും പാനീ​യ​മോ ഗലേ​റ്റൊ​യോ (ഒരുതരം ഐസ്‌ക്രീം) കഴിക്കാം. വാഹന​ങ്ങ​ളു​ടെ ശല്യമി​ല്ലാ​തെ വെറു​തെ​യി​രുന്ന്‌, അതുവഴി കടന്നു​പോ​കു​ന്ന​വ​രെ​യും ചുറ്റും നിറഞ്ഞു​നിൽക്കുന്ന വിസ്‌മ​യി​പ്പി​ക്കുന്ന ശിൽപ്പ​ക​ലാ​വൈ​ഭ​വ​ങ്ങ​ളെ​യും നിരീ​ക്ഷി​ക്കു​മ്പോൾ ശരിക്കും നിങ്ങൾക്ക്‌ ഭൂതകാ​ല​ത്തി​ലേക്കു സഞ്ചരിച്ച അനുഭൂ​തി തോന്നും.

അമൂല്യ​മാ​യ കലാവ​സ്‌തു​ക്കൾ കാണാൻ ആഗ്രഹി​ക്കു​ന്ന​വർക്ക്‌ ഈ നഗരം ഒരു വിരു​ന്നു​ശാ​ല​യാണ്‌. വെനീ​സി​ന്റെ എണ്ണമറ്റ കൊട്ടാ​ര​ങ്ങ​ളി​ലും മ്യൂസി​യ​ങ്ങ​ളി​ലും പള്ളിക​ളി​ലു​മൊ​ക്കെ വിഖ്യാ​ത​രായ നിരവധി കലാകാ​ര​ന്മാ​രു​ടെ സൃഷ്ടികൾ ഉറങ്ങി​ക്കി​ട​പ്പുണ്ട്‌. എന്നാൽ ചില സന്ദർശ​കർക്ക്‌ ഊടു​വ​ഴി​ക​ളി​ലൂ​ടെ ചുറ്റി​ന​ടന്ന്‌ മുമ്പെ​ങ്ങും കണ്ടിട്ടി​ല്ലാത്ത ദൃശ്യങ്ങൾ കണ്ണിമ​യ്‌ക്കാ​തെ നോക്കി​നിൽക്കാ​നാണ്‌ ഇഷ്ടം. വിനോ​ദ​സ​ഞ്ചാ​രി​കൾക്കു വേണ്ടി നഗരത്തി​ന്റെ പ്രിയ​ങ്ക​ര​മായ ഉത്‌പ​ന്നങ്ങൾ നിരത്തി​യി​രി​ക്കുന്ന ഒട്ടനവധി കടകൾ ഇവി​ടെ​യുണ്ട്‌. ലേസും ചിത്ര​ത്തു​ന്ന​ലു​ക​ളോ​ടു കൂടിയ വസ്‌ത്ര​ങ്ങ​ളും മറ്റും തടാക​ത്തി​ലെ  ബുരാ​നോ ദ്വീപിൽനി​ന്നു​ള്ള​വ​യാണ്‌. മേന്മ​യേ​റിയ സുന്ദര​മായ ക്രിസ്റ്റ​ലും ഗ്ലാസ്സും കൊണ്ടുള്ള ഉത്‌പ​ന്ന​ങ്ങ​ളാ​കട്ടെ മുരാ​നോ​യിൽനി​ന്നും. ഒരു കനാൽബ​സ്സി​ലോ മോ​ട്ടോർ ബോട്ടി​ലോ കയറി അൽപ്പം യാത്ര​ചെ​യ്‌താൽ മതി മേൽപ്പറഞ്ഞ ദ്വീപു​ക​ളി​ലേ​തി​ലെ​ങ്കി​ലും ചെന്നെ​ത്താം. കനാലി​ലൂ​ടെ​യുള്ള യാത്ര​തന്നെ നിങ്ങൾക്ക്‌ അവിസ്‌മ​ര​ണീ​യ​മായ ഒരു അനുഭ​വ​മാ​യി​രി​ക്കും. അവി​ടെ​നിന്ന്‌ ആ ഉത്‌പ​ന്ന​ങ്ങ​ളു​ടെ നിർമാ​ണ​വി​ധം നിങ്ങൾക്കു കണ്ടുമ​ന​സ്സി​ലാ​ക്കാ​നും കഴി​ഞ്ഞേ​ക്കും.

കമനീ​യ​മാ​യ കൊട്ടാ​ര​ക്കെ​ട്ടു​ക​ളു​ടെ അഗ്രം​കൂർത്ത കമാനാ​കൃ​തി​യുള്ള ജനലുകൾ പോയ​കാ​ല​ങ്ങ​ളി​ലെ പൗരസ്‌ത്യ സ്വാധീ​നം വിളി​ച്ചോ​തു​ന്നു. നഗരത്തി​ലെ പ്രധാന ഗതാഗ​ത​മാർഗ​മായ ഗ്രാൻഡ്‌ കനാലി​നു കുറുകെ പണിതി​രി​ക്കുന്ന പ്രശസ്‌ത​മായ റിയൾട്ടോ പാലവും അതിന​ടി​യി​ലെ ജലവീ​ഥി​യി​ലൂ​ടെ നിശ്ശബ്ദ​മാ​യി തെന്നി​നീ​ങ്ങുന്ന കറുത്തു​തി​ള​ങ്ങുന്ന വള്ളങ്ങളും സന്ദർശ​ക​രിൽ കൗതു​ക​മു​ണർത്തും.

നിലനിൽപ്പി​നാ​യുള്ള പോരാ​ട്ടം തുടരു​ന്നു

വെനീസ്‌ എന്ന “പ്രൗ​ഢോ​ജ്വ​ല​മായ റിപ്പബ്ലി​ക്കി​ന്റെ” പതനത്തിന്‌ രണ്ടു നൂറ്റാ​ണ്ടു​കൾക്കു​ശേഷം ഇന്ന്‌ അതു നിലനിൽപ്പി​നാ​യി പൊരു​തു​ക​യാണ്‌. എന്നാൽ വ്യത്യ​സ്‌ത​മായ ഒരു തരത്തി​ലാ​ണെ​ന്നു​മാ​ത്രം. ഈ ചരി​ത്ര​പ്ര​ധാന നഗരി​യി​ലെ നിവാ​സി​ക​ളു​ടെ സംഖ്യ 1951-ൽ 1,75,000 ആയിരു​ന്നത്‌ 2003-ൽ 64,000 ആയി ചുരുങ്ങി. കുതി​ച്ചു​യ​രുന്ന വസ്‌തു​വില, തൊഴി​ലി​ല്ലായ്‌മ, ആധുനിക സൗകര്യ​ങ്ങ​ളു​ടെ കുറവ്‌ എന്നിവ​യാ​ണു കാരണം. ജീർണി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടി​രി​ക്കുന്ന നഗരം പുതു​ക്കി​പ്പ​ണി​യേ​ണ്ട​തു​ണ്ടോ, ഉണ്ടെങ്കിൽ അത്‌ എങ്ങനെ ചെയ്യും എന്നതു​പോ​ലെ​യുള്ള സങ്കീർണ​മായ സാമൂ​ഹിക-സാമ്പത്തിക പ്രശ്‌ന​ങ്ങ​ളും പരിഹ​രി​ക്കേ​ണ്ട​തുണ്ട്‌.

1920-ൽ, പ്രാ​ദേ​ശിക സമ്പദ്‌വ്യ​വ​സ്ഥയെ കരുപ്പി​ടി​പ്പി​ക്കാ​മെന്ന പ്രതീ​ക്ഷ​യിൽ കരപ്ര​ദേ​ശത്ത്‌ ഒരു പുതിയ വ്യവസായ മേഖല തുറന്നു. എണ്ണടാ​ങ്ക​റു​കൾക്ക്‌ ശുദ്ധീ​ക​ര​ണ​ശാ​ല​ക​ളിൽ എത്തി​ച്ചേ​രു​ന്ന​തി​നാ​യി തടാക​ത്തി​നു കുറുകെ ആഴത്തിൽ ഒരു കനാലും വെട്ടി. വ്യവസാ​യ​ശാല തൊഴിൽ സാധ്യ​തകൾ വാഗ്‌ദാ​നം ചെയ്‌തെ​ങ്കി​ലും മലിനീ​ക​ര​ണ​ത്തി​ന്റെ പേരിൽ അവ വിമർശ​ന​വി​ധേ​യ​മാ​യി. അതു​പോ​ലെ അക്വാ ആൾട്ടാ എന്നു വിളി​ക്കുന്ന നാശക​ര​മായ വേലി​യേ​റ്റങ്ങൾ നഗരത്തി​ന്റെ ചരി​ത്ര​പ്രാ​ധാ​ന്യ​മുള്ള മിക്ക ഭാഗങ്ങ​ളെ​യും കൂടെ​ക്കൂ​ടെ ആഴ്‌ത്തി​ക്ക​ള​യു​ക​യും ചെയ്യുന്നു.

തടാക​ത്തി​ന്റെ പരിസ്ഥി​തി​യും വെള്ളത്തി​ന്റെ ചലനങ്ങ​ളും മൂലം നഗരം ഭീഷണി​യി​ലാ​കു​ന്നത്‌ ആദ്യമാ​യി​ട്ടൊ​ന്നു​മല്ല. 1324-ൽത്തന്നെ വെനീ​സു​കാർ ഒരു ബൃഹത്തായ എൻജി​നീ​യ​റിങ്‌ പരിപാ​ടി നടപ്പാ​ക്കി​യി​രു​ന്നു. തടാക​ത്തിൽ എക്കൽനി​റ​യ്‌ക്കുന്ന നദിക​ളു​ടെ ഗതി തിരി​ച്ചു​വി​ട്ടു​കൊ​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു അത്‌. 18-ാം നൂറ്റാ​ണ്ടിൽ അവർ കടൽഭി​ത്തി​കൾ കെട്ടി, അഡ്രി​യാ​റ്റിക്‌ കടലിലെ ജലം തടാക​ത്തി​ലേക്ക്‌ ഇരച്ചു​ക​യറി നാശം വരുത്താ​തി​രി​ക്കാ​നാ​യി​രു​ന്നു ഇത്‌.

ഇന്നത്തെ സാഹച​ര്യം മുമ്പെ​ന്ന​ത്തേ​തി​ലും ഗുരു​ത​ര​മാ​ണെന്നു തോന്നു​ന്നു. ഭൂമി​ക്ക​ടി​യി​ലെ ജലഭര​ങ്ങ​ളിൽനി​ന്നുള്ള വെള്ളം വ്യാവ​സാ​യി​കാ​വ​ശ്യ​ത്തിന്‌ ഊറ്റി​യെ​ടു​ക്കു​ന്നതു മൂലം കരഭാഗം താഴുന്ന പ്രക്രി​യ​യ്‌ക്ക്‌ തടയി​ട​പ്പെ​ട്ട​താ​യി പ്രത്യാ​ശി​ക്കു​ന്നു​ണ്ടെ​ങ്കി​ലും, സമു​ദ്ര​നി​രപ്പ്‌ ലോക​വ്യാ​പ​ക​മാ​യി ഉയർന്നു​കൊ​ണ്ടി​രി​ക്കു​ക​യാണ്‌. കൂടാതെ, തടാകം നികത്തി കരഭാ​ഗങ്ങൾ ഉണ്ടാക്കി​യെ​ടു​ക്കു​ന്ന​തി​നാൽ കരഭാ​ഗ​വും ജലാശ​യ​വും തമ്മിലുള്ള സന്തുലി​താ​വസ്ഥ താറു​മാ​റാ​യി​രി​ക്കു​ന്നു. ജലനി​രപ്പ്‌ ഉയരു​ന്നത്‌ പണ്ടുമു​തൽക്കേ ഒരു ഭീഷണി​യാ​യി​രു​ന്നു, പക്ഷേ അത്‌ ഇന്നത്തെ അത്രയും ഗുരു​ത​ര​മാ​യി​രു​ന്നില്ല. 20-ാം നൂറ്റാ​ണ്ടി​ന്റെ തുടക്ക​ത്തിൽ സെന്റ്‌ മാർക്കി​ന്റെ ചത്വരം വർഷത്തിൽ ഏതാണ്ട്‌ അഞ്ചുമു​തൽ ഏഴുവരെ തവണ വെള്ളത്തിൽ മൂടി​പ്പോ​യി​രു​ന്നു. എന്നാൽ അടുത്ത നൂറ്റാ​ണ്ടിൽ, 2000-ത്തിൽത്തന്നെ അവിടെ 80 തവണ വെള്ളം​ക​യറി.

വെനീ​സി​ന്റെ ചരി​ത്ര​പ​ര​വും കലാപ​ര​വു​മായ അസാധാ​രണ പൈതൃ​ക​വും ആ നഗരിക്കു മുമ്പിൽ ഭീഷണി ഉയർത്തുന്ന പ്രശ്‌ന​ങ്ങ​ളും അന്താരാ​ഷ്‌ട്ര ശ്രദ്ധ പിടി​ച്ചു​പ​റ്റി​യി​ട്ടുണ്ട്‌. നഗരത്തിൽ വെള്ളം കയറു​ന്നതു തടയു​ക​യും തുറമു​ഖ​ങ്ങ​ളു​ടെ പ്രവർത്ത​ന​ത്തി​നോ നിവാ​സി​ക​ളു​ടെ അനുദിന ജീവി​ത​ത്തി​നോ ഭംഗം​വ​രു​ത്താ​തെ പരിസ്ഥി​തി​യെ സംരക്ഷി​ക്കു​ക​യും ചെയ്യു​ക​യെന്ന ലക്ഷ്യത്തിൽ പ്രത്യേക നിയമങ്ങൾ പ്രാബ​ല്യ​ത്തിൽ കൊണ്ടു​വ​ന്നി​ട്ടുണ്ട്‌. എന്നാൽ ഇത്‌ ഏറ്റവും മെച്ചമാ​യി എങ്ങനെ ചെയ്യാ​മെ​ന്നത്‌ ഒരു ചോദ്യ​മാ​യി അവശേ​ഷി​ക്കു​ന്നു.

കനാലി​ന്റെ വരമ്പുകൾ ഉയർത്തി​ക്കെ​ട്ടാ​നും മണ്ണിൽനി​ന്നു നടപ്പാ​ത​ക​ളി​ലേക്കു വെള്ളം അരിച്ച്‌ മുകളി​ലേക്ക്‌ എത്താത്ത​വണ്ണം തറപാ​കാ​നും അക്വാ ആൾട്ടാ​യു​ടെ സമയത്ത്‌ മലിന​ജ​ല​വാ​ഹി​നി​ക​ളി​ലെ വെള്ളം വീടു​ക​ളി​ലേക്കു തിരി​ച്ചൊ​ഴു​കാ​തി​രി​ക്കാ​നു​മുള്ള ക്രമീ​ക​രണം ചെയ്യു​ന്നുണ്ട്‌. ഇതിൽ ഏറ്റവും വിവാദം ഉയർത്തി​യി​രി​ക്കുന്ന ഒരു പദ്ധതി​യാണ്‌ തടാക​ത്തി​ലേ​ക്കുള്ള പ്രവേ​ശ​ന​ദ്വാ​ര​ങ്ങൾക്കു കുറുകെ, വേലി​യേറ്റ സമയത്തു മാത്രം ഉയർത്തി​വെ​ക്കാ​വുന്ന തരത്തി​ലുള്ള പ്രതി​രോ​ധങ്ങൾ നിർമി​ക്കു​ന്നത്‌.

എന്തായി​രു​ന്നാ​ലും ലക്ഷ്യം പൂവണി​യി​ക്കു​ക​യെ​ന്നതു ചില്ലറ​ക്കാ​ര്യ​മല്ല. ‘നീരാ​ഴി​യി​ലെ ഈ പ്രൗഢ​ന​ഗ​രിക്ക്‌’ വർണാ​ഭ​മായ ഒരു ഗതകാ​ല​മു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. എന്നാൽ “സന്ദർശകർ നാട്ടു​കാ​രു​ടെ ആവശ്യ​ങ്ങളെ തൃണവ​ത്‌ഗ​ണി​ച്ചു​കൊണ്ട്‌, അവരെ സ്ഥലംവി​ടാൻപോ​ലും നിർബ​ന്ധി​ത​രാ​ക്കി​ക്കൊണ്ട്‌ ഈ നഗരിയെ ഒരു മ്യൂസി​യ​മാ​ക്കി മാറ്റി​യേ​ക്കും” എന്ന്‌ വിവിധ എഴുത്തു​കാർ ആശങ്ക പ്രകടി​പ്പി​ക്കു​ന്നു. മുഖം കറുപ്പി​ക്കുന്ന പരിസ്ഥി​തി​യോട്‌ വെനീ​സിന്‌ എന്നും പോരാ​ടേണ്ടി വന്നിട്ടുണ്ട്‌. എന്നാൽ ഇപ്പോൾ “അതിനെ വെള്ളത്തി​ന്റെ ഭീഷണി​യിൽനി​ന്നും സംരക്ഷി​ച്ചാൽമാ​ത്രം പോരാ. സാമൂ​ഹി​ക​മാ​യും സാമ്പത്തി​ക​മാ​യും അതിനെ കരുത്തു​റ്റ​താ​ക്കണം. ജനവാ​സ​മു​ള്ള​തും പ്രവർത്ത​ന​ക്ഷ​മ​വും സജീവ​വു​മായ ഒരു നഗരമാ​യി​ത്തീ​രാൻ ആവശ്യ​മാ​യ​തെ​ല്ലാം അതിനു ചെയ്‌തു​കൊ​ടു​ക്കു​ക​യും വേണം.”

[16-ാം പേജിലെ മാപ്പ്‌]

(പൂർണ​രൂ​പ​ത്തിൽ കാണു​ന്ന​തിന്‌ പ്രസി​ദ്ധീ​ക​രണം നോക്കുക)

വെനീസ്‌

[16-ാം പേജിലെ ചിത്രം]

ഗ്രാൻഡ്‌ കനാലി​നു മുകളി​ലുള്ള റിയൾട്ടോ പാലം

[16, 17 പേജു​ക​ളി​ലെ ചിത്രം]

സാൻ ജോർജോ മാജോ​റെ

[17-ാം പേജിലെ ചിത്രം]

സാന്റാ മാരിയ ഡെല്ലാ സാലൂറ്റെ

[18-ാം പേജിലെ ചിത്രം]

ഗ്രാൻഡ്‌ കനാലി​ലെ റസ്റ്ററന്റു​കൾ

[19-ാം പേജിലെ ചിത്രം]

സെന്റ്‌ മാർക്ക്‌ ചത്വര​ത്തി​ലെ വെള്ള​പ്പൊ​ക്കം

[കടപ്പാട്‌]

Lepetit Christophe/ GAMMA

[16-ാം പേജിലെ ചിത്ര​ങ്ങൾക്ക്‌ കടപ്പാട്‌]

ഭൂപടം: Mountain High Maps® Copyright © 1997 Digital Wisdom, Inc.; പശ്ചാത്തല ചിത്രം: © Medioimages