വിവരങ്ങള്‍ കാണിക്കുക

ഉള്ളടക്കം കാണിക്കുക

ഈസ്‌റററോ സ്‌മാരകമോ—നിങ്ങൾ ഏത്‌ ആചരിക്കണം?

ഈസ്‌റററോ സ്‌മാരകമോ—നിങ്ങൾ ഏത്‌ ആചരിക്കണം?

ഈസ്‌റ​റ​റോ സ്‌മാ​ര​ക​മോ—നിങ്ങൾ ഏത്‌ ആചരി​ക്കണം?

ഏപ്രിൽ 7-ാം തീയതി പ്രഭാതം ചക്രവാ​ള​ത്തിൽ അതിന്റെ പ്രകാശം പരത്തവേ കോടി​ക്ക​ണ​ക്കി​നാ​ളു​കൾ വർഷത്തി​ലെ തങ്ങളുടെ അതിവി​ശുദ്ധ ദിനത്തെ—ഈസ്‌റ​റ​റി​നെ—സ്വാഗതം ചെയ്യും. ഒരു കാലത്ത്‌ ഈ പേർ സെപ്‌റ​റ്വ​ജ​സിമ എന്നു വിളി​ക്ക​പ്പെ​ട്ടി​രുന്ന ഒരു വിശേ​ഷ​ദി​വ​സ​ത്തിൽ തുടങ്ങി ത്രിത്വ​ദി​വസം എന്നു വിളി​ക്ക​പ്പെ​ടു​ന്ന​തു​വ​രെ​യുള്ള 120 ദിവസത്തെ ഉത്സവങ്ങ​ളു​ടെ​യും ഉപവാ​സ​ങ്ങ​ളു​ടെ​യും കാലഘ​ട്ട​ത്തി​നു ബാധക​മാ​യി​രു​ന്നു. ഇന്ന്‌ ഈ പേർ യേശു​വി​ന്റെ പുനരു​ത്ഥാ​ന​ത്തി​ന്റെ സ്‌മാ​ര​ക​മാ​യി ആഘോ​ഷി​ക്കുന്ന ഒരൊററ ദിവസ​ത്തിന്‌—ഈസ്‌ററർ ഞായറാ​ഴ്‌ചക്ക്‌—ബാധക​മാ​ക്ക​പ്പെ​ടു​ന്നു.

എന്നിരു​ന്നാ​ലും, ഇതേ വാരത്തി​ന്റെ തുടക്ക​ത്തി​ലെ ഒരു സന്ധ്യാ​സ​മ​യത്ത്‌ ദശലക്ഷ​ക്ക​ണ​ക്കി​നു മററാ​ളു​കൾ ക്രിസ്‌തു​വി​ന്റെ മരണത്തി​ന്റെ സ്‌മാ​ര​ക​മാ​ഘോ​ഷി​ക്കു​ന്ന​തി​നു കൂടി​വ​രും, അതു കർത്താ​വി​ന്റെ സന്ധ്യാ​ഭ​ക്ഷണം എന്നും അറിയ​പ്പെ​ടു​ന്നു. അതു യേശു​തന്നെ ഭൂമി​യി​ലെ തന്റെ അവസാ​നത്തെ രാത്രി​യിൽ ഏർപ്പെ​ടു​ത്തിയ ഒരു ആചരണ​മാണ്‌. അന്ന്‌ അവൻ തന്റെ ശിഷ്യൻമാ​രോട്‌: “എന്റെ ഓർമ്മെ​ക്കാ​യി ഇതു ചെയ്‌വിൻ” എന്നു പറഞ്ഞു.—ലൂക്കൊസ്‌ 22:19.

നിങ്ങൾ എത്‌ ആചരി​ക്കണം?

ഈസ്‌റ​റ​റി​ന്റെ ഉത്ഭവം

അനേകം രാജ്യ​ങ്ങ​ളിൽ ഉപയോ​ഗി​ക്ക​പ്പെ​ടുന്ന ഈസ്‌ററർ എന്ന പേര്‌ ബൈബി​ളിൽ കാണ​പ്പെ​ടു​ന്നില്ല. മധ്യകാല വിശേ​ഷ​ദി​വ​സ​ങ്ങ​ളും ഉത്സവങ്ങ​ളും (ഇംഗ്ലീഷ്‌) എന്ന പുസ്‌തകം “പ്രഭാ​ത​ത്തി​ന്റെ​യും വസന്തത്തി​ന്റെ​യും പുറജാ​തി​ദേ​വി​യായ ഈസ്‌ട്ര​യു​ടെ പേരാണ്‌ ഈ വിശേ​ഷ​ദി​വ​സ​ത്തിന്‌ ഇട്ടിരി​ക്കു​ന്നത്‌” എന്നു നമ്മോടു പറയുന്നു. ഈ ദേവി ആരായി​രു​ന്നു? “ഐതി​ഹ്യ​പ്ര​കാ​രം, തന്റെ നിർമലത നിമിത്തം ധവള​ദൈവം എന്നും തന്റെ നെററി മനുഷ്യ​വർഗ​ത്തി​നു വെളിച്ചം കൊടു​ത്ത​തു​കൊ​ണ്ടു സൂര്യ​ദൈവം എന്നും വിളി​ക്ക​പ്പെ​ടുന്ന ബാൾഡ​റി​നെ സ്വീക​രി​ക്കാൻ വീരസ്വർഗ​ത്തി​ന്റെ കവാടങ്ങൾ തുറന്നത്‌ ഈസ്‌ട്രാ ആയിരു​ന്നു,” ദിവസ​ങ്ങളെ സംബന്ധിച്ച അമേരി​ക്കൻ പുസ്‌തകം (ഇംഗ്ലീഷ്‌) ഉത്തരം നൽകുന്നു. അത്‌ ഇങ്ങനെ കൂട്ടി​ച്ചേർക്കു​ന്നു: “സഭ അതിന്റെ ആദിമ​നാ​ളു​ക​ളിൽ പുരാതന പുറജാ​തീ​യാ​ചാ​രങ്ങൾ സ്വീക​രി​ക്കു​ക​യും അവയ്‌ക്ക്‌ ഒരു ക്രിസ്‌തീയ അർഥം കൊടു​ക്കു​ക​യും ചെയ്‌തു​വെ​ന്ന​തി​നു സംശയ​മില്ല. ഈസ്‌ട്ര ഉത്സവം വസന്തത്തി​ലെ ജീവന്റെ പുതു​ക്ക​ലി​ന്റെ ആഘോ​ഷ​മാ​യി​രു​ന്ന​തി​നാൽ അതിനെ മരിച്ച​വ​രിൽനി​ന്നുള്ള യേശു​വി​ന്റെ പുനരു​ത്ഥാ​ന​ത്തി​ന്റെ ഒരു ആഘോ​ഷ​മാ​ക്കു​ന്നത്‌ എളുപ്പ​മാ​യി​രു​ന്നു, അവന്റെ സുവി​ശേ​ഷ​മാ​യി​രു​ന്ന​ല്ലോ അവർ പ്രസം​ഗി​ച്ചത്‌.”

പുറജാ​തീ​യാ​ചാ​ര​ങ്ങ​ളു​ടെ ഈ സ്വീക​രണം ചില ദേശങ്ങ​ളിൽ ഈസ്‌ററർ മുട്ടകൾ, ഈസ്‌ററർ മുയൽ, ചൂടു കുരി​ശു​ബ​ണ്ണു​കൾ എന്നിവ​യു​ടെ ആചാരങ്ങൾ എങ്ങനെ ഉത്ഭവി​ച്ചു​വെന്നു വിശദ​മാ​ക്കു​ന്നു. “ഒരു . . . കുരി​ശ​ട​യാ​ള​ത്തോ​ടെ തവിട്ടു​നി​റ​മുള്ള മേൽഭാ​ഗം സഹിതം ചൂടുള്ള കുരി​ശു​ബ​ണ്ണു​കൾ” ഉണ്ടാക്കുന്ന ആചാര​ത്തെ​ക്കു​റിച്ച്‌ ഈസ്‌റ​റ​റും അതിന്റെ ആചാര​ങ്ങ​ളും (ഇംഗ്ലീഷ്‌) എന്ന പുസ്‌തകം ഇങ്ങനെ പ്രസ്‌താ​വി​ക്കു​ന്നു: “കുരിശ്‌ ആദ്യ ദുഃഖ​വെ​ള്ളി​യാ​ഴ്‌ച​യി​ലെ സംഭവ​ങ്ങ​ളിൽനിന്ന്‌ നിത്യ പ്രാധാ​ന്യം ആർജി​ക്കു​ന്ന​തി​നു ദീർഘ​നാൾ മുമ്പു​തന്നെ ഒരു പുറജാ​തി പ്രതീ​ക​മാ​യി​രു​ന്നു, അപ്പത്തി​നും കേക്കു​കൾക്കും ക്രിസ്‌തീയ പൂർവ കാലങ്ങ​ളിൽ ചില​പ്പോൾ കുരി​ശ​ട​യാ​ളം കൊടു​ത്തി​രു​ന്നു.”

തിരു​വെ​ഴു​ത്തു​ക​ളിൽ ഒരിട​ത്തും ഈ കാര്യ​ങ്ങ​ളെ​ക്കു​റി​ച്ചുള്ള പ്രസ്‌താ​വന നാം കാണു​ന്നില്ല, യേശു​വി​ന്റെ ആദിമ ശിഷ്യൻമാർ അവയിൽ വിശ്വ​സി​ച്ചി​രു​ന്ന​താ​യി യാതൊ​രു തെളി​വു​മില്ല. യഥാർഥ​ത്തിൽ, “രക്ഷെക്കാ​യി വളരു​വാൻ വചനം എന്ന മായമി​ല്ലാത്ത പാൽ കുടി​പ്പാൻ വാഞ്‌ഛി​പ്പിൻ” എന്നു അപ്പോ​സ്‌ത​ല​നായ പത്രോസ്‌ നമ്മോടു പറയുന്നു. (ചെരി​ച്ചെ​ഴു​ത്തു ഞങ്ങളു​ടേത്‌.) (1 പത്രൊസ്‌ 2:2) അതു​കൊണ്ട്‌, ക്രൈ​സ്‌ത​വ​ലോ​ക​ത്തി​ലെ സഭകൾ സ്‌പഷ്ട​മാ​യും പുറജാ​തീ​യ​മായ ഇത്തരം പ്രതീ​ക​ങ്ങളെ തങ്ങളുടെ വിശ്വാ​സ​ങ്ങ​ളി​ലേ​ക്കും ആചാര​ങ്ങ​ളി​ലേ​ക്കും സ്വീക​രി​ച്ചത്‌ എന്തു​കൊണ്ട്‌?

ജനസമ്മ​തി​യു​ള്ള ആചാര​ങ്ങ​ളി​ലെ ജിജ്ഞാ​സകൾ (ഇംഗ്ലീഷ്‌) എന്ന പുസ്‌തകം ഉത്തരം നൽകുന്നു: “പിഴു​തു​മാ​റ​റാൻ കഴിയാത്ത തരത്തിൽ നിലവി​ലുള്ള പുരാതന പുറജാ​തി​ച​ട​ങ്ങു​കൾക്ക്‌ ഒരു ക്രൈ​സ്‌തവ സാർഥകത കൊടു​ക്കു​ക​യെ​ന്നത്‌ ആദിമ​സ​ഭ​യു​ടെ മാററ​മി​ല്ലാത്ത നയമാ​യി​രു​ന്നു. ഈസ്‌റ​റ​റി​ന്റെ കാര്യ​ത്തിൽ പരിവർത്തനം വിശേ​ഷാൽ എളുപ്പ​മാ​യി​രു​ന്നു. പ്രകൃ​തി​യി​ലെ സൂര്യന്റെ ഉദയത്തി​ങ്ക​ലെ​യും ശൈത്യ​കാല മരണത്തിൽനി​ന്നുള്ള പ്രകൃ​തി​യു​ടെ ഉണർച്ച​യി​ങ്ക​ലെ​യും സന്തോഷം നീതി​സൂ​ര്യ​ന്റെ ഉദയത്തി​ങ്കലെ, ശവക്കു​ഴി​യിൽനി​ന്നുള്ള ക്രിസ്‌തു​വി​ന്റെ പുനരു​ത്ഥാ​ന​ത്തി​ങ്കലെ, സന്തോ​ഷ​മാ​യി​ത്തീർന്നു. മേയ്‌ 1-ാം തീയതി​യോ​ട​ടു​ത്തു നടന്ന പുറജാ​തി അനുഷ്‌ഠാ​ന​ങ്ങ​ളിൽ ചിലതി​നും ഈസ്‌റ​റ​റി​ന്റെ ആഘോ​ഷ​ത്തോട്‌ ഒത്തുവ​രാൻ മാററം വരുത്തി.” പ്രചാ​ര​ത്തി​ലി​രുന്ന പുറജാ​തീ​യാ​ചാ​ര​ങ്ങ​ളെ​യും മന്ത്രാ​നു​ഷ്‌ഠാ​ന​ങ്ങ​ളെ​യും ഒഴിവാ​ക്കു​ന്ന​തി​നു പകരം മതനേ​താ​ക്കൾ അവയെ വെച്ചു​പൊ​റു​പ്പി​ക്കു​ക​യും അവയ്‌ക്കു “ക്രിസ്‌തീയ സാർഥകത” കൊടു​ക്കു​ക​യും ചെയ്‌തു.

‘എന്നാൽ അതിൽ എന്തെങ്കി​ലും കുഴപ്പം ഉണ്ടോ?’ നിങ്ങൾ സംശയി​ച്ചേ​ക്കാം. ഇല്ലെന്നു ചിലർ വിചാ​രി​ക്കു​ന്നു. “ക്രിസ്‌ത്യാ​നി​ത്വം പോ​ലെ​യുള്ള ഒരു മതം പുറ​മേ​നിന്ന്‌ ഒരു ജനത്തിന്‌ അവതരി​പ്പി​ക്ക​പ്പെ​ടു​മ്പോൾ അതു പഴക്ക​മേ​റിയ മതങ്ങളിൽനിന്ന്‌ ഉത്ഭവി​ക്കുന്ന ചില നാടോ​ടി​യാ​ചാ​ര​ങ്ങളെ സ്വീക​രി​ക്കു​ക​യും ‘ജ്ഞാനസ്‌നാ​ന​പ്പെ​ടു​ത്തു​ക​യും’ ചെയ്യുന്നു” എന്ന്‌ ഒരു എപ്പിസ്‌കോ​പ്പൽ പുരോ​ഹി​ത​നായ അലൻ ഡബ്ലിയൂ. വാട്ട്‌സ്‌ ഈസ്‌ററർ—അതിന്റെ ചരി​ത്ര​വും അർഥവും (ഇംഗ്ലീഷ്‌) എന്ന തന്റെ പുസ്‌ത​ക​ത്തിൽ പറയുന്നു. “അതു സഭ പഠിപ്പി​ക്കുന്ന അതേ നിത്യ തത്ത്വങ്ങളെ സൂചി​പ്പി​ക്കു​ന്ന​താ​യി തോന്നുന്ന നാടോ​ടി അനുഷ്‌ഠാ​ന​ങ്ങളെ തിര​ഞ്ഞെ​ടു​ക്കു​ക​യും ആരാധ​ന​ക്ര​മ​ത്തിൽ അവതരി​പ്പി​ക്കു​ക​യും ചെയ്യുന്നു.” തങ്ങളുടെ സഭ ഈ അനുഷ്‌ഠാ​ന​ങ്ങളെ അനുവ​ദി​ക്കു​ക​യും വിശു​ദ്ധ​മാ​യി കരുതു​ക​യും ചെയ്‌തു എന്ന വസ്‌തുത അനേകർക്ക്‌ അതു സ്വീക​രി​ക്കു​ന്ന​തി​നു മതിയായ കാരണ​മാണ്‌. എന്നാൽ പ്രധാ​ന​പ്പെട്ട ചോദ്യ​ങ്ങൾ അവഗണി​ക്ക​പ്പെ​ടു​ക​യാണ്‌. ഈ ആചാര​ങ്ങ​ളെ​ക്കു​റി​ച്ചു ദൈവം എങ്ങനെ വിചാ​രി​ക്കു​ന്നു? ഈ കാര്യ​ത്തിൽ അനുസ​രി​ക്കാ​നുള്ള എന്തെങ്കി​ലും മാർഗ​രേ​ഖകൾ അവൻ നമുക്കു നൽകി​യി​ട്ടു​ണ്ടോ?

ദൈവ​ത്തി​ന്റെ വീക്ഷണ​ഗതി സ്വീക​രി​ക്കൽ

“നമ്മുടെ കർത്താ​വി​ന്റെ പുനരു​ത്ഥാ​നോ​ത്സ​വ​മായ ഈസ്‌ററർ ദിനം ക്രിസ്‌തീയ സഭയുടെ എല്ലാ ഉത്സവങ്ങ​ളി​ലും വച്ച്‌ ഏററവും മഹത്താണ്‌” എന്നു ക്രിസ്‌റ​റീ​നാ ഹോൾ ഈസ്‌റ​റ​റും അതിന്റെ ആചാര​ങ്ങ​ളും (ഇംഗ്ലീഷ്‌) എന്ന തന്റെ പുസ്‌ത​ക​ത്തിൽ പറയു​ക​യു​ണ്ടാ​യി. മററ്‌ എഴുത്തു​കാർ ഇതി​നോ​ടു യോജി​ക്കു​ന്നു. “ക്രിസ്‌തീയ സംവത്സ​ര​ത്തി​ലെ യാതൊ​രു വിശേ​ഷ​ദി​വ​സ​വും അഥവാ ഉത്സവവും പ്രാധാ​ന്യ​ത്തിൽ ഈസ്‌ററർ ഞായറാ​ഴ്‌ച​യോട്‌ ഒത്തുവ​രു​ന്നില്ല” എന്ന്‌ റോബർട്ട്‌ ജെ. മയേഴ്‌സ്‌ ആഘോ​ഷങ്ങൾ (ഇംഗ്ലീഷ്‌) എന്ന പുസ്‌ത​ക​ത്തിൽ എഴുതു​ന്നു. ഏതായാ​ലും അതു ചില ചോദ്യ​ങ്ങൾ ഉദിക്കാ​നി​ട​യാ​ക്കു​ന്നു. ഈസ്‌ററർ ആഘോ​ഷി​ക്കു​ന്നതു വളരെ പ്രധാ​ന​മാ​ണെ​ങ്കിൽ അങ്ങനെ ചെയ്യാൻ ബൈബി​ളിൽ പ്രത്യേക കൽപ്പന ഇല്ലാത്തത്‌ എന്തു​കൊണ്ട്‌? യേശു​വി​ന്റെ ആദിമ​ശി​ഷ്യൻമാർ ഈസ്‌ററർ ഞായറാഴ്‌ച ആഘോ​ഷി​ച്ച​താ​യി എന്തെങ്കി​ലും രേഖയു​ണ്ടോ?

എന്ത്‌ ആചരി​ക്കണം, അല്ലെങ്കിൽ എന്ത്‌ ആചരി​ക്ക​രുത്‌ എന്നതു സംബന്ധി​ച്ചു ബൈബിൾ മാർഗ​രേ​ഖകൾ നൽകാ​തി​രി​ക്കു​ന്നില്ല. പുരാതന ഇസ്രാ​യേൽജ​ന​ത​യോട്‌ ഇതു പ്രസ്‌താ​വി​ക്കു​ന്ന​തിൽ ദൈവം വളരെ നിഷ്‌കർഷ പാലി​ച്ചി​രു​ന്നു. മുന്നമേ കണ്ടുക​ഴി​ഞ്ഞ​തു​പോ​ലെ, ക്രിസ്‌തു​വി​ന്റെ മരണത്തി​ന്റെ സ്‌മാ​രകം തുടർന്ന്‌ ആഘോ​ഷി​ക്കാൻ ക്രിസ്‌ത്യാ​നി​കൾക്കു വ്യക്തമായ നിർദേ​ശങ്ങൾ കൊടു​ക്ക​പ്പെട്ടു. (1 കൊരി​ന്ത്യർ 11:23-26; കൊ​ലൊ​സ്സ്യർ 2:16, 17) എൻ​സൈ​ക്ലോ​പീ​ഡിയ ബ്രിട്ടാ​നി​ക്കാ​യു​ടെ ഒരു ആദിമ പതിപ്പ്‌ നമ്മോട്‌ ഇങ്ങനെ പറയുന്നു: “പുതിയ നിയമ​ത്തി​ലോ അപ്പോ​സ്‌ത​ലിക പിതാ​ക്കൻമാ​രു​ടെ എഴുത്തു​ക​ളി​ലോ ഈസ്‌ററർ ഉത്സവാ​ച​ര​ണ​ത്തി​ന്റെ സൂചന​യില്ല. പ്രത്യേക സമയങ്ങ​ളു​ടെ പവിത്രത ആദ്യ​ക്രി​സ്‌ത്യാ​നി​ക​ളു​ടെ മനസ്സു​ക​ളിൽ ഇല്ലാഞ്ഞ ഒരു ആശയമാ​യി​രു​ന്നു. . . . കർത്താ​വോ അവന്റെ അപ്പോ​സ്‌ത​ലൻമാ​രോ ഈ ഉത്സവത്തി​ന്റെ​യോ മറേറ​തി​ന്റെ​യെ​ങ്കി​ലു​മോ ആചരണം ഏർപ്പെ​ടു​ത്തി​യില്ല.”

അത്തരം ഉത്സവങ്ങ​ളി​ലെ സന്തോ​ഷ​വും അവ കൈവ​രു​ത്തുന്ന സന്തുഷ്ടി​യും അവയുടെ ആചരണ​ത്തി​നു മതിയായ ന്യായീ​ക​ര​ണ​മാ​ണെന്നു ചിലർ വിചാ​രി​ക്കു​ന്നു. എന്നിരു​ന്നാ​ലും, ഇസ്രാ​യേ​ല്യർ ഒരു ഈജി​പ്‌ഷ്യൻ മതാചാ​രം സ്വീക​രി​ക്ക​യും “യഹോ​വെക്കു ഒരു ഉത്സവം” എന്ന്‌ അതിനെ പുനർനാ​മ​ക​രണം ചെയ്യു​ക​യും ചെയ്‌ത സന്ദർഭ​ത്തിൽനി​ന്നു നമുക്കു പഠിക്കാൻ കഴിയും. അവരും “ഭക്ഷിപ്പാ​നും കുടി​പ്പാ​നും ഇരുന്നു കളിപ്പാൻ എഴു​ന്നേ​ററു.” എന്നാൽ അവരുടെ പ്രവർത്ത​നങ്ങൾ യഹോ​വ​യാം ദൈവത്തെ അതിയാ​യി കോപി​പ്പി​ച്ചു, അവൻ അവരെ കഠിന​മാ​യി ശിക്ഷിച്ചു.—പുറപ്പാ​ടു 32:1-10, 25-28, 35.

ദൈവ​ത്തി​ന്റെ വചനം സുവ്യ​ക്ത​മാണ്‌. സത്യവി​ശ്വാ​സ​ങ്ങ​ളു​ടെ “വെളിച്ച”വും സാത്താന്റെ ലോക​ത്തി​ലെ ‘ഇരുട്ടും’ തമ്മിൽ പങ്കാളി​ത്വം ഉണ്ടായി​രി​ക്കാ​വു​ന്നതല്ല; ക്രിസ്‌തു​വും പുറജാ​തി​യാ​രാ​ധ​ന​യും തമ്മിൽ “യോജി​പ്പു” ഉണ്ടായി​രി​ക്കാ​വു​ന്നതല്ല. നമ്മോട്‌ ഇങ്ങനെ പറയ​പ്പെ​ടു​ന്നു: ‘അതു​കൊ​ണ്ടു “അവരുടെ നടുവിൽനി​ന്നു പുറ​പ്പെട്ടു വേർപെ​ട്ടി​രി​പ്പിൻ എന്നു കർത്താവു അരുളി​ച്ചെ​യ്യു​ന്നു; അശുദ്ധ​മാ​യതു ഒന്നും തൊട​രു​തു; എന്നാൽ ഞാൻ നിങ്ങളെ കൈ​ക്കൊ​ള്ളും.”’—2 കൊരി​ന്ത്യർ 6:14-18.

ക്രിസ്‌ത്യാ​നി​കൾക്കു​വേണ്ടി ബൈബി​ളിൽ ഈസ്റ്ററല്ല, സ്‌മാ​ര​കാ​ഘോ​ഷം മാത്രമേ കൽപ്പി​ച്ചി​ട്ടു​ള്ളു എന്നതു​കൊണ്ട്‌ അത്‌ ആചരി​ക്കണം. തന്നിമി​ത്തം നമുക്ക്‌ അത്‌ എങ്ങനെ യോഗ്യ​മാ​യി ആഘോ​ഷി​ക്കാൻ കഴിയും?

[5-ാം പേജിലെ ചിത്രം]

ഇസ്രായേല്യരുടെ “യഹോ​വെക്കു ഉത്സവം” ദൈവത്തെ അതിയാ​യി പ്രകോ​പി​പ്പി​ച്ചു

[2-ാം പേജിലെ ചിത്ര​ത്തിന്‌ (ങ്ങൾക്ക്‌) കടപ്പാട]

Cover: M. Thonig/H. Armstrong Roberts