കണ്ണുക​ളും ഹൃദയ​വും സമ്മാന​ത്തിൽ ഉറപ്പി​ച്ചു​നിർത്തൽ

എഡിത്ത്‌ മൈക്കിൾ പറഞ്ഞ​പ്ര​കാ​രം

ഞങ്ങൾ യു.എസ്‌.എ.-യിലെ മിസൗ​റി​യി​ലുള്ള സെൻറ്‌ ലൂയി​സിൽ താമസി​ക്കു​മ്പോ​ഴാ​യി​രു​ന്നു, 1930-കളുടെ തുടക്ക​ത്തിൽ യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷി​ക​ളി​ലൊ​രാൾ ഞങ്ങളെ സന്ദർശി​ച്ചത്‌. അപ്പോൾ വസ്‌ത്രങ്ങൾ തൂക്കി​യി​ട്ടി​രുന്ന അയ പൊട്ടി മമ്മിയു​ടെ തൂവെള്ള വസ്‌ത്രങ്ങൾ ചെളി​യിൽ വീണു. ആ സ്‌ത്രീ പോകു​വാൻനേരം നൽകിയ പുസ്‌ത​കങ്ങൾ വാങ്ങി മമ്മി ഷെൽഫിൽ വെച്ചു, അവയുടെ കാര്യം മറക്കു​ക​യും ചെയ്‌തു.

സാമ്പത്തിക മാന്ദ്യ​മുള്ള വർഷങ്ങ​ളാ​യി​രു​ന്നു അവ, ഡാഡിക്കു ജോലി നഷ്ടമായി. വായി​ക്കാ​നെ​ന്തെ​ങ്കി​ലു​മു​ണ്ടോ​യെന്ന്‌ ഒരു നാൾ അദ്ദേഹം തിരക്കി. ആ പുസ്‌ത​ക​ങ്ങ​ളെ​പ്പറ്റി മമ്മി അദ്ദേഹ​ത്തോ​ടു പറഞ്ഞു. അദ്ദേഹം അവ വായി​ക്കാൻ തുടങ്ങി, അൽപ്പം കഴിഞ്ഞ​പ്പോൾ അദ്ദേഹം ഇങ്ങനെ ഉദ്‌ഘോ​ഷി​ച്ചു: “അമ്മേ, ഇതാണു സത്യം!”

“എല്ലാ മതങ്ങ​ളെ​യും പോലെ പണം ആഗ്രഹി​ക്കുന്ന ഏതോ ഒരു മതമാ​ണത്‌,” അവർ പ്രതി​വ​ചി​ച്ചു. എന്നിരു​ന്നാ​ലും, ഇരുന്നു തന്നോ​ടൊ​പ്പം തിരു​വെ​ഴു​ത്തു​കൾ എടുത്തു​നോ​ക്കാൻ ഡാഡി അവരെ പ്രോ​ത്സാ​ഹി​പ്പി​ച്ചു. അവർ അങ്ങനെ ചെയ്‌ത​പ്പോൾ അവർക്കും ബോധ്യ​മാ​യി. പിന്നീട്‌ സാക്ഷി​കൾക്കു വേണ്ടി തിരച്ചി​ലാ​രം​ഭി​ച്ചു. സെൻറ്‌ ലൂയി​സി​ന്റെ ഏതാണ്ടു മധ്യഭാ​ഗ​ത്താ​യി വാടക​യ്‌ക്കെ​ടുത്ത ഒരു ഹാളിൽ സാക്ഷികൾ കൂടി​വ​രു​ന്ന​താ​യി അവർ കണ്ടെത്തി. ആ ഹാൾ നൃത്തങ്ങൾക്കും മറ്റു പരിപാ​ടി​കൾക്കും കൂടി ഉപയോ​ഗി​ച്ചി​രു​ന്നു.

ഏകദേശം മൂന്നു വയസ്സു​ണ്ടാ​യി​രുന്ന എന്നെക്കൂ​ടി മമ്മിയും ഡാഡി​യും കൊണ്ടു​പോ​യി. ഹാൾ കണ്ടെത്തി, പക്ഷേ അവിടെ അപ്പോൾ ഒരു നൃത്തപ​രി​പാ​ടി​യാണ്‌ നടന്നു​കൊ​ണ്ടി​രു​ന്നത്‌. യോഗ​ങ്ങ​ളു​ടെ സമയം ഡാഡി മനസ്സി​ലാ​ക്കി, ഞങ്ങൾ യോഗ​സ​മ​യത്തു തിരി​ച്ചു​ചെന്നു. ഞങ്ങൾ താമസിച്ച സ്ഥലത്തി​ന​ടു​ത്തു നടന്നി​രുന്ന ഒരു പ്രതി​വാര ബൈബിൾ അധ്യയ​ന​ത്തി​ലും സംബന്ധി​ക്കാൻ തുടങ്ങി. ഞങ്ങളെ ആദ്യം സന്ദർശിച്ച സ്‌ത്രീ​യു​ടെ ഭവനത്തി​ലാ​യി​രു​ന്നു അതു നടന്നി​രു​ന്നത്‌. “നിങ്ങളു​ടെ പുത്ര​ന്മാ​രെ കൊണ്ടു​വ​രാ​ത്തത്‌ എന്താണ്‌?” അവർ ചോദി​ച്ചു. അവർക്കു ഷൂസി​ല്ലെന്നു പറയാൻ മമ്മിക്കു ലജ്ജ തോന്നി. ഒടുവിൽ അതു പറഞ്ഞ​പ്പോൾ ഷൂസ്‌ നൽക​പ്പെട്ടു. എന്റെ ആങ്ങളമാ​രും ഞങ്ങളോ​ടൊ​പ്പം യോഗ​ങ്ങ​ളിൽ സംബന്ധി​ക്കാൻ തുടങ്ങി.

ഞങ്ങളുടെ ഭവനത്തി​ന​ടുത്ത്‌ ഒരു പ്രസം​ഗ​പ്ര​ദേശം മമ്മിക്കു ലഭിച്ചു, അങ്ങനെ അവർ വീടു​തോ​റു​മുള്ള ശുശ്രൂഷ തുടങ്ങി. ഞാനും കൂടെ പോ​യെ​ങ്കി​ലും, മമ്മിയു​ടെ പിന്നിൽ ഒളിച്ചു​നിൽക്കു​മാ​യി​രു​ന്നു. മമ്മി കാറോ​ടി​ക്കാൻ പഠിക്കു​ന്ന​തി​നു മുമ്പ്‌, സെൻറ്‌ ലൂയി​സി​ലെ യോഗ​ങ്ങൾക്കു പോകാ​നാ​യി ബസ്സ്‌ കിട്ടു​ന്ന​തിന്‌ ഒരു മൈ​ലോ​ളം ഞങ്ങൾ നടക്കു​മാ​യി​രു​ന്നു. ഹിമവും മഞ്ഞും ഉണ്ടായി​രു​ന്ന​പ്പോൾപോ​ലും ഞങ്ങൾ ഒരിക്ക​ലും യോഗ​ങ്ങ​ളൊ​ന്നും നഷ്ടപ്പെ​ടു​ത്തി​യി​രു​ന്നില്ല.

1934-ൽ മമ്മിയും ഡാഡി​യും സ്‌നാ​പ​ന​മേറ്റു. സ്‌നാ​പ​ന​മേൽക്കാൻ എനിക്കും ആഗ്രഹ​മു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. അതേക്കു​റിച്ച്‌ എന്നോടു സംസാ​രി​ക്കാൻ പ്രായ​മായ ഒരു സാക്ഷി​യോട്‌ മമ്മി അഭ്യർഥി​ക്കു​ന്ന​തു​വരെ ഞാൻ നിർബ​ന്ധി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടി​രു​ന്നു. എനിക്കു മനസ്സി​ലാ​കുന്ന വിധത്തിൽ അദ്ദേഹം പല ചോദ്യ​ങ്ങൾ ചോദി​ച്ചു. അതിനു​ശേഷം, സ്‌നാ​പ​ന​പ്പെ​ടു​ന്ന​തിൽനിന്ന്‌ എന്നെ തടയേ​ണ്ട​തി​ല്ലെ​ന്നും തടസ്സ​പ്പെ​ടു​ത്തി​യാൽ അത്‌ എന്റെ ആത്മീയ പുരോ​ഗ​തി​യെ ബാധി​ച്ചേ​ക്കാ​മെ​ന്നും അദ്ദേഹം എന്റെ മാതാ​പി​താ​ക്ക​ളോ​ടു പറഞ്ഞു. തുടർന്നു​വന്ന വേനൽക്കാ​ലത്തു ഞാൻ സ്‌നാ​പ​ന​മേറ്റു, അപ്പോൾ എനിക്ക്‌ ആറു വയസ്സാ​ണു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നത്‌.

ഭവനവും സന്തുഷ്ടി​യും (ഇംഗ്ലീഷ്‌) എന്ന ചെറു​പു​സ്‌തകം എനിക്കു വളരെ ഇഷ്ടമായി. ഞാനത്‌ എപ്പോ​ഴും എന്റെ കൂടെ കരുതി​യി​രു​ന്നു, ഉറങ്ങു​മ്പോൾ തലയി​ണ​യു​ടെ അടിയിൽപോ​ലും വെക്കു​മാ​യി​രു​ന്നു. ഞാൻ അതു മനപ്പാ​ഠ​മാ​ക്കു​ന്ന​തു​വരെ വീണ്ടും വീണ്ടും എന്നെ വായി​ച്ചു​കേൾപ്പി​ക്കാൻ ഞാൻ മമ്മി​യോ​ടു ശാഠ്യം പിടിച്ചു. പറുദീ​സ​യിൽ ഒരു സിംഹ​ത്തോ​ടു കൂടെ​യി​രി​ക്കുന്ന ഒരു കൊച്ചു പെൺകു​ട്ടി​യു​ടെ ചിത്രം അതിന്റെ പിൻതാ​ളി​ലു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. ആ കൊച്ചു പെൺകു​ട്ടി ഞാനാ​ണെന്നു ഞാൻ പറഞ്ഞു. ദൈവ​ത്തി​ന്റെ പുതിയ ലോക​ത്തി​ലെ ജീവനാ​കുന്ന സമ്മാന​ത്തി​ന്മേൽ എന്റെ ദൃഷ്ടികൾ പതിപ്പി​ക്കാൻ ആ ചിത്രം എന്നെ സഹായി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നു.

ഞാൻ വളരെ ലജ്ജാവ​തി​യാ​യി​രു​ന്നു, വിറച്ചു​കൊ​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നെ​ങ്കി​ലും, സഭാ വീക്ഷാ​ഗോ​പുര അധ്യയ​ന​ത്തിൽ ഞാൻ ചോദ്യ​ങ്ങൾക്ക്‌ എല്ലായ്‌പോ​ഴും ഉത്തരം പറയു​മാ​യി​രു​ന്നു.

ദുഃഖ​ക​ര​മെ​ന്നു പറയട്ടെ, തന്റെ ജോലി നഷ്ടപ്പെ​ടു​മോ​യെന്നു ഡാഡി ഭയപ്പെട്ടു. അതു​കൊണ്ട്‌  സാക്ഷി​ക​ളു​മാ​യുള്ള സഹവാസം അദ്ദേഹം നിർത്തി. എന്റെ ആങ്ങളമാ​രും അങ്ങനെ​തന്നെ ചെയ്‌തു.

മുഴു​സമയ ശുശ്രൂഷ

പയനി​യർമാർ അഥവാ മുഴു​സമയ ശുശ്രൂ​ഷകർ താമസ​ത്തി​നും യാത്ര​യ്‌ക്കും വേണ്ടി ഉപയോ​ഗി​ച്ചി​രുന്ന വണ്ടി ഞങ്ങളുടെ പിൻമു​റ്റത്ത്‌ ഇടാൻ മമ്മി അനുവ​ദി​ച്ചി​രു​ന്നു. സ്‌കൂൾ വിട്ടു​ക​ഴി​യു​മ്പോൾ ഞാൻ അവരോ​ടൊ​പ്പം ശുശ്രൂ​ഷ​യിൽ പങ്കെടു​ക്കു​മാ​യി​രു​ന്നു. പെട്ടെ​ന്നു​തന്നെ, പയനി​യ​റിങ്‌ ചെയ്യാൻ എനിക്ക്‌ ആഗ്രഹ​മാ​യി. എന്നാൽ ഡാഡിക്ക്‌ അതി​നോട്‌ എതിർപ്പാ​യി​രു​ന്നു. എനിക്കു കൂടുതൽ ലൗകിക വിദ്യാ​ഭ്യാ​സം വേണ​മെ​ന്നാ​യി​രു​ന്നു അദ്ദേഹം കരുതി​യി​രു​ന്നത്‌. പയനി​യ​റിങ്‌ ചെയ്യാൻ എന്നെ അനുവ​ദി​ക്ക​ത്ത​ക്ക​വണ്ണം മമ്മി ഒടുവിൽ അദ്ദേഹത്തെ പറഞ്ഞു ബോധ്യ​പ്പെ​ടു​ത്തി. അങ്ങനെ എനിക്ക്‌ 14 വയസ്സു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്ന​പ്പോൾ, അതായത്‌ 1943 ജൂണിൽ, ഞാൻ മുഴു​സമയ ശുശ്രൂഷ ആരംഭി​ച്ചു. വീട്ടു​ചെ​ല​വു​ക​ളിൽ സഹായി​ക്കു​ന്ന​തി​നു വേണ്ടി ഞാൻ അംശകാല ലൗകിക ജോലി​യും ചെയ്‌തു. ചിലയ​വ​സ​ര​ങ്ങ​ളിൽ, മുഴു​സ​മ​യ​വും ആ ജോലി​യിൽ ഏർപ്പെട്ടു. എങ്കിലും, പ്രസം​ഗ​പ്ര​വർത്ത​ന​ത്തിൽ ഓരോ മാസവും 150 മണിക്കൂർ എന്ന ലക്ഷ്യത്തിൽ ഞാൻ എത്തുക​യും ചെയ്‌തി​രു​ന്നു.

കാല​ക്ര​മേണ ഡോറത്തി ക്രേയ്‌ഡൻ എന്ന ഒരു പയനിയർ പങ്കാളി​യെ ഞാൻ കണ്ടെത്തി. അവൾ പയനി​യ​റിങ്‌ തുടങ്ങി​യത്‌ 1943 ജനുവ​രി​യി​ലാണ്‌. അന്നവൾക്ക്‌ 17 വയസ്സാ​ണു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നത്‌. അവൾ ഒരു കത്തോ​ലി​ക്കാ ഭക്തയാ​യി​രു​ന്നെ​ങ്കി​ലും, ആറു മാസത്തെ ബൈബി​ള​ധ്യ​യ​ന​ത്തി​നു​ശേഷം സ്‌നാ​പ​ന​മേറ്റു. അവൾ എനിക്ക്‌ അനേകം വർഷങ്ങ​ളോ​ളം പ്രോ​ത്സാ​ഹ​ന​ത്തി​ന്റെ​യും ശക്തിയു​ടെ​യും ഉറവാ​യി​രു​ന്നു, ഞാൻ അവൾക്കും. ഞങ്ങൾ ജഡിക സഹോ​ദ​രി​മാ​രെ​ക്കാൾ അടുത്തു.

1945-ൽ തുടങ്ങി സഭകൾ ഇല്ലാതി​രുന്ന മിസൗ​റി​യി​ലെ കൊച്ചു​പ​ട്ട​ണ​ങ്ങ​ളിൽ ഞങ്ങൾ പയനി​യ​റിങ്‌ നടത്തി. ബൗളിങ്‌ ഗ്രീൻ എന്ന പട്ടണത്തിൽ യോഗം നടത്തു​ന്ന​തി​നുള്ള ഒരു ഹാൾ ഞങ്ങൾ തരപ്പെ​ടു​ത്തി; അമ്മ വന്നു ഞങ്ങളെ സഹായി​ച്ചു. ഞങ്ങൾ ആളുക​ളു​ടെ വീടുകൾ സന്ദർശിച്ച്‌ ഓരോ വാരത്തി​ലും ആളുകളെ ഒരു പരസ്യ​പ്ര​സം​ഗ​ത്തി​നു ക്ഷണിച്ചു. ഈ പ്രസം​ഗങ്ങൾ സെൻറ്‌ ലൂയി​സിൽനി​ന്നുള്ള സഹോ​ദ​ര​ന്മാർ വന്നു നടത്താൻ ഞങ്ങൾ ഏർപ്പാട്‌ ചെയ്‌തി​രു​ന്നു. ഓരോ ആഴ്‌ച​യി​ലും 40-നും 50-നും ഇടയ്‌ക്ക്‌ ആളുകൾ ഹാജരു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. പിന്നീട്‌ ലൂസി​യാ​ന​യി​ലും ഞങ്ങൾ അതുതന്നെ ചെയ്‌തു. അവിടെ ഒരു മേസോ​ണിക്‌ ആലയം ഞങ്ങൾ വാടക​യ്‌ക്കെ​ടു​ത്തു. ഹാളുകൾ വാടക​യ്‌ക്കെ​ടു​ക്കു​ന്ന​തി​ന്റെ ചെലവു​കൾക്കാ​യി ഞങ്ങൾ സംഭാ​വ​ന​പ്പെ​ട്ടി​കൾ വെച്ചു, ഓരോ വാരത്തി​ലെ​യും എല്ലാ ചെലവു​ക​ളും അങ്ങനെ നടന്നി​രു​ന്നു.

അടുത്ത​താ​യി ഞങ്ങൾ മാറി​യത്‌ മിസൗ​റി​യി​ലെ മെക്‌സി​ക്കോ എന്ന നഗരത്തി​ലേ​ക്കാണ്‌. അവിടെ ഒരു സ്റ്റോർ കെട്ടി​ട​ത്തി​ലെ ഒരു മുറി ഞങ്ങൾ വാടക​യ്‌ക്കെ​ടു​ത്തു. ചെറി​യൊ​രു സഭയ്‌ക്ക്‌ ഉപയോ​ഗി​ക്കു​ന്ന​തി​നു ഞങ്ങൾ അതു ശരിയാ​ക്കി​യെ​ടു​ത്തു. ആ കെട്ടി​ട​ത്തിൽ അതിന​ടു​ത്തു​ണ്ടാ​യി​രുന്ന മുറി​ക​ളി​ലാ​ണു ഞങ്ങൾ താമസി​ച്ചത്‌. മെക്‌സി​ക്കോ നഗരത്തിൽ പരസ്യ​പ്ര​സം​ഗ​ങ്ങൾക്കുള്ള ക്രമീ​ക​ര​ണ​ങ്ങ​ളും ഞങ്ങൾ ചെയ്‌തു. പിന്നീട്‌, ഞങ്ങൾ ആ സ്റ്റേറ്റിന്റെ തലസ്ഥാ​ന​മായ ജെഫേ​ഴ്‌സൺ നഗരത്തി​ലേ​ക്കാ​ണു പോയത്‌. അവിടെ എല്ലാ പ്രവൃ​ത്തി​ദി​വ​സ​ങ്ങ​ളി​ലും രാവിലെ ഉദ്യോ​ഗ​സ്ഥ​ന്മാ​രെ അവരുടെ ഓഫീ​സു​ക​ളിൽ ചെന്നു ഞങ്ങൾ കണ്ടു. സ്റ്റെല്ലാ വില്ലി​യോ​ടൊ​പ്പം രാജ്യ​ഹാ​ളി​നു മുകളി​ലു​ണ്ടാ​യി​രുന്ന ഒരു മുറി​യി​ലാ​യി​രു​ന്നു ഞങ്ങളുടെ താമസം. അവർ ഞങ്ങൾക്ക്‌ ഒരു അമ്മയെ​പ്പോ​ലെ​യാ​യി​രു​ന്നു.

അവി​ടെ​നി​ന്നു ഞങ്ങൾ മൂന്നു പേരും ഫെസ്റ്റസി​ലെ പട്ടണങ്ങ​ളി​ലേ​ക്കും ക്രിസ്റ്റൽ നഗരത്തി​ലേ​ക്കും പോയി, അവ അടുത്ത​ടു​ത്തു തന്നെയാ​യി​രു​ന്നു. ഞങ്ങൾ താമസി​ച്ചി​രു​ന്നത്‌ താത്‌പ​ര്യ​ക്കാ​രായ ഒരു കുടും​ബ​ത്തി​ന്റെ വീടിനു പുറകിൽ താമസി​ക്കാൻ പറ്റിയ വിധത്തിൽ മാറ്റി​യെ​ടുത്ത, കോഴി​കളെ വളർത്തി​യി​രുന്ന, ഒരു കെട്ടി​ട​ത്തി​ലാ​യി​രു​ന്നു. സ്‌നാ​പ​ന​മേറ്റ പുരു​ഷ​ന്മാ​രൊ​ന്നും ഇല്ലാതി​രു​ന്ന​തി​നാൽ, ഞങ്ങളാണ്‌ എല്ലാ യോഗ​ങ്ങ​ളും നടത്തി​യി​രു​ന്നത്‌. അംശകാല ജോലി എന്ന നിലയിൽ ഞങ്ങൾ സൗന്ദര്യ​വർധക വസ്‌തു​ക്കൾ വിറ്റു​പോ​ന്നു. ഭൗതി​ക​മാ​യി ഞങ്ങൾക്കു വളരെ കുറച്ചേ ഉണ്ടായി​രു​ന്നു​ള്ളൂ. വാസ്‌ത​വ​ത്തിൽ, ഷൂസിൽ വീണ തുള​പോ​ലും അടയ്‌ക്കാൻ ഞങ്ങൾക്കു നിവൃ​ത്തി​യു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നില്ല. അതു​കൊണ്ട്‌ ഓരോ ദിവസ​വും രാവിലെ ഞങ്ങൾ പുതിയ കാർഡ്‌ബോർഡ്‌ കഷണങ്ങൾ അവയ്‌ക്കു​ള്ളിൽ പിടി​പ്പി​ക്കു​മാ​യി​രു​ന്നു. ഞങ്ങൾ ഓരോ​രു​ത്ത​രും ഉടുത്തി​രുന്ന ഏക വസ്‌ത്രം രാത്രി​യിൽ കഴുകി​യി​ടും.

1948-ന്റെ ആരംഭ​ത്തിൽ, എനിക്ക്‌ 19 വയസ്സു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്ന​പ്പോൾ, മിഷന​റി​മാർക്കു വേണ്ടി​യുള്ള വാച്ച്‌ടവർ ഗിലെ​യാദ്‌ ബൈബിൾ സ്‌കൂ​ളി​ന്റെ 12-ാമത്തെ ക്ലാസ്സി​ലേ​ക്കുള്ള ക്ഷണം ഡോറ​ത്തി​ക്കും എനിക്കും ലഭിച്ചു. അഞ്ചു മാസത്തെ പഠനത്തി​നു​ശേഷം, ആകെയു​ണ്ടാ​യി​രുന്ന നൂറു വിദ്യാർഥി​കൾ 1949 ഫെബ്രു​വരി 6-ന്‌ ബിരുദം നേടി. അതു വളരെ സന്തോ​ഷ​ക​ര​മായ ഒരു സമയമാ​യി​രു​ന്നു. എന്റെ മാതാ​പി​താ​ക്കൾ കാലി​ഫോർണി​യ​യി​ലേക്കു താമസം മാറ്റി​യി​രു​ന്നു. ആ ചടങ്ങിൽ സംബന്ധി​ക്കാൻ അമ്മ ആ ദൂര​മെ​ല്ലാം യാത്ര ചെയ്‌ത്‌ എത്തി.

ഞങ്ങളുടെ നിയമ​ന​പ്ര​ദേ​ശ​ത്തേക്ക്‌

ഇരുപ​ത്തി​യെട്ട്‌ ബിരു​ദ​ധാ​രി​കളെ ഇറ്റലി​യി​ലേക്ക്‌ നിയമി​ച്ചു—ഡോറ​ത്തി​യും ഞാനും ഉൾപ്പെടെ ആറ്‌ പേരെ മിലാൻ എന്ന നഗരത്തി​ലേ​ക്കും. 1949 മാർച്ച്‌ 4-ന്‌ വൂൾക്കേ​നിയ എന്ന ഇറ്റാലി​യൻ കപ്പലിൽ ഞങ്ങൾ ന്യൂ​യോർക്കിൽനി​ന്നും യാത്ര തിരിച്ചു. ആ യാത്ര​യ്‌ക്ക്‌ 11 ദിവസ​മെ​ടു​ത്തു. പ്രക്ഷു​ബ്ധ​മായ കടൽനി​മി​ത്തം ഞങ്ങളിൽ മിക്കവർക്കും കടൽച്ചൊ​രു​ക്കു​ണ്ടാ​യി. ഞങ്ങളെ സ്വീക​രി​ച്ചു തീവണ്ടി​യിൽ മിലാ​നി​ലേക്കു കൊണ്ടു​പോ​കു​ന്ന​തി​നു ബേനാൻറ്റി സഹോ​ദരൻ ജെനവാ തുറമു​ഖത്ത്‌ എത്തിയി​രു​ന്നു.

ഞങ്ങൾ മിലാ​നി​ലെ മിഷനറി ഭവനത്തിൽ എത്തിയ​പ്പോൾ, ഞങ്ങളുടെ മുറി​ക​ളിൽ ഓരോ​ന്നി​ലും ഒരു കൊച്ച്‌ ഇറ്റാലി​യൻ പെൺകു​ട്ടി വെച്ചി​രുന്ന പൂക്കൾ ഞങ്ങൾ  കണ്ടു. വർഷങ്ങൾക്കു​ശേഷം, മാരിയാ മേരാ​ഫിന എന്ന ഈ പെൺകു​ട്ടി ഗിലെ​യാ​ദിൽ പോയി ഇറ്റലി​യി​ലേക്കു തിരി​ച്ചു​വന്നു. അവളും ഞാനും ഒരു മിഷനറി ഭവനത്തിൽ ഒന്നിച്ചു സേവിച്ചു!

മിലാ​നിൽ എത്തിയ​തി​ന്റെ പിറ്റേ ദിവസം രാവിലെ കുളി​മു​റി​യു​ടെ ജനാല​യിൽ കൂടി ഞങ്ങൾ വെളി​യി​ലേക്കു നോക്കി. പിൻവ​ശത്തെ തെരു​വിൽ, ബോം​ബി​ട്ടു തകർക്ക​പ്പെട്ട ഒരു വലിയ അപ്പാർട്ടു​മെൻറ്‌ കെട്ടിടം ഞങ്ങൾ കണ്ടു. ഒരു അമേരി​ക്കൻ ബോംബർ വിമാനം അബദ്ധവ​ശാൽ അവിടെ ബോം​ബി​ട്ട​താ​യി​രു​ന്നു. അതുമൂ​ലം അവിടെ താമസി​ച്ചി​രുന്ന 80 കുടും​ബ​ങ്ങ​ളും മൃത്യു​വി​നി​ര​യാ​യി. മറ്റൊരു സമയത്ത്‌, ഒരു ഫാക്ടറി​യു​ടെ​മേൽ ഇട്ട ബോംബ്‌ ലക്ഷ്യം തെറ്റി ഒരു സ്‌കൂ​ളി​ലാ​ണു വന്നുപ​തി​ച്ചത്‌, ആ സംഭവ​ത്തിൽ 500 കുട്ടി​ക​ളാ​ണു മരിച്ചത്‌. അതു​കൊണ്ട്‌ അമേരി​ക്ക​ക്കാ​രോട്‌ ആളുകൾക്ക്‌ അത്ര പ്രതി​പ​ത്തി​യൊ​ന്നു​മി​ല്ലാ​യി​രു​ന്നു.

ആളുകൾ യുദ്ധത്താൽ മടുത്തി​രു​ന്നു. ഇനി മറ്റൊരു യുദ്ധമു​ണ്ടാ​യാൽ, തങ്ങൾ ബോം​ബിൽനി​ന്നുള്ള സംരക്ഷ​ണ​ത്തി​നു സുരക്ഷാ​സ​ങ്കേ​ത​ങ്ങ​ളി​ലേക്കു പോകു​ക​യി​ല്ലെ​ന്നും വീട്ടിൽത്തന്നെ കഴിയു​മെ​ന്നും പെ​ട്രോ​ളൊ​ഴി​ച്ചു തീകൊ​ളു​ത്തി ആത്മഹത്യ ചെയ്യു​മെ​ന്നും പലരും പറഞ്ഞു. ഞങ്ങൾ പ്രതി​നി​ധീ​ക​രി​ക്കു​ന്നത്‌ ഐക്യ​നാ​ടു​ക​ളെ​യോ മറ്റേ​തെ​ങ്കി​ലും മനുഷ്യ​നിർമിത ഗവൺമെൻറി​നെ​യോ അല്ല, സകല യുദ്ധവും അവ കൈവ​രു​ത്തുന്ന ദുരി​ത​വും ഇല്ലായ്‌മ ചെയ്യുന്ന ദൈവ​രാ​ജ്യ​ത്തെ​യാ​ണെന്നു ഞങ്ങൾ അവർക്ക്‌ ഉറപ്പു കൊടു​ത്തു.

മിലാൻ എന്ന വൻ നഗരത്തിൽ, 20 പേരോ മറ്റോ ഉണ്ടായി​രുന്ന ഒരേ​യൊ​രു സഭ കൂടി​വ​ന്നി​രു​ന്നതു മിഷനറി ഭവനത്തി​ലാ​യി​രു​ന്നു. അപ്പോ​ഴൊ​ന്നും പ്രസം​ഗ​പ്ര​ദേ​ശ​ങ്ങ​ളൊ​ന്നും വേർതി​രി​ച്ചി​രു​ന്നില്ല, അതു​കൊണ്ട്‌ ഒരു വലിയ അപ്പാർട്ടു​മെൻറ്‌ കെട്ടി​ട​ത്തിൽ ഞങ്ങൾ സാക്ഷീ​ക​രണം തുടങ്ങി. ആദ്യത്തെ വീട്ടിൽ ഞങ്ങൾ മിസ്റ്റർ ജാൻഡി​നോ​റ്റി​യെ കണ്ടുമു​ട്ടി. തന്റെ ഭാര്യ സഭ വിട്ടു​പോ​രാൻ അദ്ദേഹം ആഗ്രഹി​ച്ചി​രു​ന്നു. അതു​കൊണ്ട്‌, അദ്ദേഹം ഞങ്ങളുടെ ഒരു പ്രസി​ദ്ധീ​ക​രണം സ്വീക​രി​ച്ചു. ശ്രീമതി ജാൻഡി​നോ​റ്റി ആത്മാർഥ​ത​യും ധാരാളം സംശയ​ങ്ങ​ളു​മുള്ള ഒരു സ്‌ത്രീ​യാ​യി​രു​ന്നു. “നിങ്ങൾ ഇറ്റാലി​യൻ ഭാഷ പഠിച്ചാൽ എനിക്കു സന്തോ​ഷ​മാ​യി​രി​ക്കും, അപ്പോൾ നിങ്ങൾക്കെന്നെ ബൈബിൾ പഠിപ്പി​ക്കാൻ പറ്റുമ​ല്ലോ,” അവർ പറഞ്ഞു.

അവരുടെ അപ്പാർട്ടു​മെൻറി​ലെ മച്ച്‌ ഉയരത്തി​ലു​ള്ള​താ​യി​രു​ന്നു, പ്രകാശം മങ്ങിയ​തു​മാ​യി​രു​ന്നു. അതു​കൊണ്ട്‌ വെളി​ച്ച​ത്തി​ന​ടു​ത്തി​രു​ന്നു ബൈബിൾ വായി​ക്കാൻ തക്കവണ്ണം രാത്രി​യിൽ അവർ കസേര​യെ​ടു​ത്തു മേശയു​ടെ മുകളിൽ ഇട്ട്‌ ഇരിക്കു​മാ​യി​രു​ന്നു. “ഞാൻ നിങ്ങ​ളോ​ടൊ​പ്പം ബൈബിൾ പഠിക്കു​ക​യാ​ണെ​ങ്കിൽ, എനിക്ക്‌ അപ്പോ​ഴും പള്ളിയിൽ പോകാൻ പറ്റുമോ?” അവർ ചോദി​ച്ചു. അത്‌ അവരുടെ തീരു​മാ​ന​മാ​ണെന്നു ഞങ്ങൾ അവരോ​ടു പറഞ്ഞു. ഞായറാഴ്‌ച രാവിലെ അവർ പള്ളിയിൽ പോയി, ഉച്ചകഴിഞ്ഞ്‌ ഞങ്ങളുടെ യോഗ​ങ്ങൾക്കും വന്നു. ഒരു ദിവസം അവർ പറഞ്ഞു, “ഇനി ഞാൻ പള്ളിയിൽ പോകു​ന്നില്ല.”

“എന്തു​കൊണ്ട്‌?” ഞങ്ങൾ ചോദി​ച്ചു.

“കാരണം, അവർ ബൈബിൾ പഠിപ്പി​ക്കു​ന്നില്ല. നിങ്ങ​ളോ​ടൊ​പ്പം ബൈബിൾ പഠിക്കു​ന്ന​തി​നാൽ ഞാൻ സത്യം കണ്ടെത്തി​യി​രി​ക്കു​ന്നു.” സ്‌നാ​പ​ന​മേറ്റ അവർ, എല്ലാ ദിവസ​വും പള്ളിയിൽ പോയി​രുന്ന പല സ്‌ത്രീ​ക​ളു​മാ​യി ബൈബി​ള​ധ്യ​യനം നടത്തി. പള്ളിയിൽ പോക​രു​തെന്നു ഞങ്ങൾ പറഞ്ഞി​രു​ന്നെ​ങ്കിൽ, അവർ പഠനം നിറു​ത്തി​ക്ക​ള​യു​മാ​യി​രു​ന്നു​വെ​ന്നും ഒരുപക്ഷേ ഒരിക്ക​ലും സത്യം പഠിക്കാൻ സാധ്യത ഇല്ലായി​രു​ന്നു​വെ​ന്നും പിന്നീട്‌ അവർ ഞങ്ങളോ​ടു പറഞ്ഞു.

പുതിയ നിയമ​ന​ങ്ങൾ

ക്രമേണ ഡോറ​ത്തി​യെ​യും എന്നെയും മറ്റു നാലു മിഷന​റി​മാ​രോ​ടൊ​പ്പം ഇറ്റാലി​യൻ നഗരമായ ട്രി​യെ​സ്റ്റി​ലേക്കു നിയമി​ച്ചു. ബ്രിട്ടീഷ്‌, അമേരി​ക്കൻ സേനക​ളു​ടെ അധിനി​വേ​ശ​സ്ഥ​ല​മാ​യി​രു​ന്നു അവിടം. അവിടെ ഏകദേശം പത്തു സാക്ഷി​കളേ ഉണ്ടായി​രു​ന്നു​ള്ളൂ, എന്നാൽ ആ സംഖ്യ വർധിച്ചു. മൂന്നു വർഷ​ത്തോ​ളം ഞങ്ങൾ ട്രി​യെ​സ്റ്റിൽ പ്രസം​ഗി​ച്ചു, ഞങ്ങൾ അവി​ടെ​നി​ന്നു പോന്ന​പ്പോൾ 40 രാജ്യ​പ്ര​സാ​ധ​ക​രു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. അവരിൽ 10 പേർ പയനി​യർമാ​രാ​യി​രു​ന്നു.

ഞങ്ങളുടെ അടുത്ത നിയമ​ന​സ്ഥലം വെറോണ എന്ന നഗരമാ​യി​രു​ന്നു. അവിടെ സഭയൊ​ന്നു​മു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നില്ല. പള്ളിക്കാർ ലൗകിക അധികാ​രി​ക​ളു​ടെ​മേൽ സമ്മർദം ചെലു​ത്തി​യ​പ്പോൾ ഞങ്ങൾക്ക്‌ അവിടം വിട്ട്‌ പോ​രേ​ണ്ടി​വന്നു. ഡോറ​ത്തി​യെ​യും എന്നെയും റോമി​ലേക്കു നിയമി​ച്ചു. സജ്ജീകൃ​ത​മായ ഒരു മുറി ഞങ്ങൾ അവിടെ വാടക​യ്‌ക്കെ​ടു​ത്തു. വത്തിക്കാന്‌ അടുത്തു​ണ്ടാ​യി​രുന്ന പ്രദേ​ശ​ത്താ​ണു ഞങ്ങൾ പ്രവർത്തി​ച്ചത്‌. ഞങ്ങൾ അവിടെ ആയിരു​ന്ന​പ്പോ​ഴാ​ണു ജോൺ ചിമി​ക്ലി​സി​നെ വിവാഹം കഴിക്കാൻ ഡോറത്തി ലെബന​നി​ലേക്കു പോയത്‌. ഏതാണ്ട്‌ 12 വർഷ​ത്തോ​ളം ഞങ്ങൾ ഒരുമി​ച്ചാ​യി​രു​ന്നു. അവൾ പോയ​തിൽ എനിക്കു യഥാർഥ​ത്തിൽ വിഷമം തോന്നി.

1955-ൽ, റോമി​ന്റെ മറ്റൊരു ഭാഗത്ത്‌ ന്യൂ ആപ്പിയൻ വേ എന്നു വിളി​ക്ക​പ്പെ​ടുന്ന തെരു​വിൽ ഒരു പുതിയ മിഷനറി ഭവനം തുറന്നു. ആ ഭവനത്തി​ലു​ണ്ടാ​യി​രുന്ന നാലു പേരിൽ ഒരാൾ, ഞങ്ങൾ മിലാ​നി​ലെ​ത്തിയ രാത്രി​യിൽ ഞങ്ങളുടെ മുറി​യിൽ പൂക്കൾ വെച്ച പെൺകു​ട്ടി​യായ മാരിയാ മേരാ​ഫിന ആയിരു​ന്നു. നഗരത്തി​ന്റെ ഈ ഭാഗത്ത്‌ ഒരു പുതിയ സഭ രൂപീ​കൃ​ത​മാ​യി. ആ വേനൽക്കാ​ലത്ത്‌ റോമിൽവെച്ചു നടന്ന സാർവ​ദേ​ശീയ കൺ​വെൻ​ഷ​നു​ശേഷം, ജർമനി​യി​ലെ ന്യൂറം​ബർഗി​ലുള്ള കൺ​വെൻ​ഷ​നിൽ സംബന്ധി​ക്കാൻ എനിക്കു പദവി ലഭിച്ചു. ഹിറ്റ്‌ല​റു​ടെ ഭരണകാ​ലത്തു വളരെ​യ​ധി​കം സഹിച്ചു​നി​ന്ന​വരെ കണ്ടുമു​ട്ടു​ന്നത്‌ എത്ര ആഹ്ലാദ​ക​ര​മാ​യി​രു​ന്നു!

തിരികെ ഐക്യ​നാ​ടു​ക​ളി​ലേക്ക്‌

1956-ൽ ആരോഗ്യ പ്രശ്‌നങ്ങൾ നിമിത്തം, രോഗാ​വ​ധി​യെ​ടു​ത്തു ഞാൻ ഐക്യ​നാ​ടു​ക​ളി​ലേക്കു മടങ്ങി. എന്നാൽ യഹോ​വയെ ഇപ്പോ​ഴും അവന്റെ പുതിയ ലോക​ത്തിൽ അനന്തമാ​യും സേവി​ക്കു​ന്ന​തി​ന്റെ സമ്മാന​ത്തിൽനി​ന്നു ഞാൻ ഒരിക്ക​ലും ദൃഷ്ടികൾ പിൻവ​ലി​ച്ചില്ല. ഇറ്റലി​യി​ലേക്കു മടങ്ങു​ന്ന​തി​നു വേണ്ടി ഞാൻ ആസൂ​ത്ര​ണങ്ങൾ ചെയ്‌തു. എന്നാൽ, ന്യൂ​യോർക്കി​ലെ ബ്രുക്ലി​നി​ലുള്ള യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷി​ക​ളു​ടെ ലോകാ​സ്ഥാ​നത്തു സേവി​ച്ചി​രുന്ന ഓർവി​ല്ലെ മൈക്കി​ളി​നെ ഞാൻ കണ്ടുമു​ട്ടി. ന്യൂ​യോർക്ക്‌ നഗരത്തിൽ 1958-ലെ സാർവ​ദേ​ശീയ കൺ​വെൻ​ഷ​നു​ശേഷം ഞങ്ങൾ വിവാ​ഹി​ത​രാ​യി.

താമസി​യാ​തെ, ഞങ്ങൾ വെർജീ​നി​യ​യി​ലെ ഫ്രണ്ട്‌ റോയ​ലി​ലേക്കു താമസം മാറ്റി. അവിടെ ഒരു കൊച്ചു സഭയോ​ടൊ​ത്തുള്ള പ്രവർത്തനം ഞങ്ങൾ ആസ്വദി​ച്ചു. രാജ്യ​ഹാ​ളി​നു പിൻവ​ശ​ത്തുള്ള ഒരു ചെറിയ അപ്പാർട്ടു​മെൻറി​ലാ​ണു ഞങ്ങൾ താമസി​ച്ചി​രു​ന്നത്‌. ഒടുവിൽ, ഞങ്ങളുടെ കടങ്ങൾ വീട്ടു​ന്ന​തി​നു ലൗകിക ജോലി കണ്ടെത്താൻ 1960 മാർച്ചിൽ ബ്രുക്ലി​നി​ലേക്കു തിരികെ പോ​കേ​ണ്ടത്‌ ആവശ്യ​മാ​യി​ത്തീർന്നു. ഞങ്ങൾക്കു മുഴു​സമയ സേവന​ത്തിൽ നിൽക്കു​ന്ന​തി​നു വേണ്ടി രാത്രി​യിൽ ഞങ്ങൾ വ്യത്യസ്‌ത പണമി​ട​പാ​ടു സ്ഥാപന​ങ്ങ​ളിൽ ശുചീ​കരണ ജോലി ചെയ്‌തു.

ഞങ്ങൾ ബ്രുക്ലി​നി​ലാ​യി​രു​ന്ന​പ്പോൾ, എന്റെ ഡാഡി മരിച്ചു. എന്റെ ഭർത്താ​വി​ന്റെ മാതാ​വി​നു ചെറിയ തോതിൽ പക്ഷാഘാ​ത​മു​ണ്ടാ​യി. അതു​കൊണ്ട്‌ ഞങ്ങളുടെ അമ്മമാ​രു​ടെ അടുത്താ​യി​രി​ക്കാൻ വേണ്ടി ഓറി​ഗ​ണി​ലേക്കു മാറി​ത്താ​മ​സി​ക്കാൻ ഞങ്ങൾ തീരു​മാ​നി​ച്ചു. അംശകാല ലൗകിക ജോലി കണ്ടെത്തിയ ഞങ്ങൾ രണ്ടു പേരും അവിടെ പയനിയർ ശുശ്രൂ​ഷ​യിൽ തുടർന്നു. 1964-ലെ ശരത്‌കാ​ലത്ത്‌, പെൻസിൽവേ​നി​യ​യി​ലെ പിറ്റ്‌സ്‌ബർഗി​ലുള്ള വാച്ച്‌ ടവർ ബൈബിൾ ആൻഡ്‌ ട്രാക്‌റ്റ്‌ സൊ​സൈ​റ്റി​യു​ടെ വാർഷി​ക​യോ​ഗ​ത്തിൽ സംബന്ധി​ക്കാൻ ഞങ്ങളും ഞങ്ങളുടെ അമ്മമാ​രും രാജ്യ​ത്തി​നു കുറുകെ കാറോ​ടി​ച്ചു​പോ​യി.

റോഡ്‌ദ്വീ​പിൽ സന്ദർശനം നടത്തവേ, രാജ്യ പ്രസാ​ധ​ക​രു​ടെ ആവശ്യം കൂടു​ത​ലുള്ള ആ സ്റ്റേറ്റിന്റെ തലസ്ഥാ​ന​മായ പ്രൊ​വി​ഡൻസി​ലേക്കു മാറി​ത്താ​മ​സി​ക്കാൻ ആർലൻ മെയിർ എന്ന ഒരു സർക്കിട്ട്‌ മേൽവി​ചാ​ര​ക​നും അദ്ദേഹ​ത്തി​ന്റെ ഭാര്യ​യും ഞങ്ങളെ പ്രോ​ത്സാ​ഹി​പ്പി​ച്ചു. ഈ പുതിയ നിയമനം സ്വീക​രി​ക്കാൻ ഞങ്ങളുടെ അമ്മമാ​രും ഞങ്ങളെ പ്രോ​ത്സാ​ഹി​പ്പി​ച്ചു. അങ്ങനെ ഓറി​ഗ​ണിൽ മടങ്ങി​യെ​ത്തിയ ഞങ്ങൾ, ഞങ്ങളുടെ വീട്ടി​ലുള്ള മിക്ക സാധന​ങ്ങ​ളും വിറ്റു താമസം മാറ്റി.

വീണ്ടും ഗിലെ​യാദ്‌ സ്‌കൂ​ളി​ലേക്ക്‌

1965-ലെ വേനൽക്കാ​ലത്ത്‌, യാങ്കീ സ്റ്റേഡി​യ​ത്തി​ലെ ഒരു കൺ​വെൻ​ഷ​നിൽ ഞങ്ങൾ സംബന്ധി​ച്ചു. വിവാ​ഹിത ദമ്പതി​ക​ളെന്ന നിലയിൽ അവി​ടെ​വെച്ചു ഞങ്ങൾ ഗിലെ​യാദ്‌ സ്‌കൂ​ളി​ലേക്ക്‌ അപേക്ഷി​ച്ചു. ഏതാണ്ട്‌ ഒരു മാസം കഴിഞ്ഞ​പ്പോൾ, ഞങ്ങൾക്ക്‌ അപേക്ഷാ ഫാറങ്ങൾ ലഭിച്ചു, അതിൽ ഞങ്ങൾ അമ്പരന്നു​പോ​യി. 30 ദിവസ​ത്തി​നു​ള്ളിൽ അവ തിരി​ച്ച​യ​യ്‌ക്കേ​ണ്ടി​യി​രു​ന്നു. അമ്മ നല്ല ആരോ​ഗ്യാ​വ​സ്ഥ​യിൽ അല്ലാതി​രു​ന്ന​തി​നാൽ, ഒരു വിദൂര രാജ്യ​ത്തേക്കു പോ​കേ​ണ്ടി​വ​രു​ന്നതു സംബന്ധിച്ച്‌ എനിക്ക്‌ ഉത്‌ക​ണ്‌ഠ​യു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. എന്നാൽ അവർ എന്നെ ഇങ്ങനെ പ്രോ​ത്സാ​ഹി​പ്പി​ച്ചു: “ആ അപേക്ഷകൾ പൂരി​പ്പി​ക്കൂ. നിനക്ക​റി​യാ​മോ, യഹോവ തരുന്ന ഏതു സേവന പദവി​യും എപ്പോ​ഴും സ്വീക​രി​ക്കണം!”

അങ്ങനെ ആ പ്രശ്‌നം പരിഹ​രി​ക്ക​പ്പെട്ടു. ഞങ്ങൾ അപേക്ഷകൾ പൂരി​പ്പിച്ച്‌ അയച്ചു. 24-ാമത്തെ ക്ലാസ്സി​ലേക്കു ക്ഷണം ലഭിച്ചത്‌ എന്തൊരു അതിശ​യ​മാ​യി​രു​ന്നു! ആ ക്ലാസ്സ്‌ 1966 ഏപ്രിൽ 25-ന്‌ ആരംഭി​ച്ചു. അപ്പോൾ ഗിലെ​യാദ്‌ സ്‌കൂൾ സ്ഥിതി ചെയ്‌തി​രു​ന്നതു ന്യൂ​യോർക്കി​ലെ ബ്രുക്ലി​നി​ലാ​യി​രു​ന്നു. അഞ്ചു മാസത്തിൽ കുറഞ്ഞ സമയം​കൊ​ണ്ടു ഞങ്ങൾ 106 പേർ 1966 സെപ്‌റ്റം​ബർ 11-ന്‌ ബിരുദം നേടി.

അർജൻറീ​ന​യി​ലേക്കു നിയമി​ക്ക​പ്പെ​ടു​ന്നു

ബിരു​ദ​സ​മ്പാ​ദനം കഴിഞ്ഞ്‌ രണ്ടാം ദിവസം പെറൂ​വി​യൻ എയർ​ലൈൻസിൽ ഞങ്ങൾ അർജൻറീ​ന​യി​ലേക്കു പുറ​പ്പെട്ടു. ബ്യൂണസ്‌ അയേഴ്‌സിൽ ഞങ്ങൾ എത്തി​ച്ചേർന്ന​പ്പോൾ, ബ്രാഞ്ച്‌ മേൽവി​ചാ​ര​ക​നായ ചാൾസ്‌ എയ്‌സെൻഹൗ​വർ എയർപോർട്ടിൽ വന്നു ഞങ്ങളെ സ്വീക​രി​ച്ചു. കസ്‌റ്റംസ്‌ പരി​ശോ​ധ​ന​യിൽ അദ്ദേഹം ഞങ്ങളെ സഹായി​ക്കു​ക​യും ബ്രാഞ്ചി​ലേക്കു ഞങ്ങളെ കൊണ്ടു​പോ​വു​ക​യും ചെയ്‌തു. സാധന​ങ്ങ​ളെ​ല്ലാം അഴിച്ചു​വെച്ചു താമസ​മു​റ​പ്പി​ക്കു​ന്ന​തി​നു ഞങ്ങൾക്ക്‌ ഒരു ദിവസമേ ലഭിച്ചു​ള്ളൂ; അപ്പോൾ ഞങ്ങളുടെ സ്‌പാ​നിഷ്‌ ക്ലാസ്സുകൾ ആരംഭി​ച്ചു. ആദ്യത്തെ മാസം ദിവസം 11 മണിക്കൂർ വീതം ഞങ്ങൾ സ്‌പാ​നിഷ്‌ പഠിച്ചു. രണ്ടാമത്തെ മാസം ദിവസ​വും നാലു മണിക്കൂർ മാത്രമേ ഞങ്ങൾ ഭാഷ പഠിച്ചു​ള്ളൂ, കൂടാതെ വയൽ ശുശ്രൂ​ഷ​യി​ലും പങ്കെടു​ത്തു​തു​ടങ്ങി.

ഞങ്ങൾ ബ്യൂണസ്‌ അയേഴ്‌സിൽ അഞ്ചു മാസമേ ഉണ്ടായി​രു​ന്നു​ള്ളൂ. അതിനു​ശേഷം, വടക്കോട്ട്‌ തീവണ്ടി​യിൽ നാലു മണിക്കൂർ യാത്ര ചെയ്യേ​ണ്ടി​യി​രുന്ന ഒരു വൻ നഗരമായ റോസ്സാ​റി​യോ​യി​ലേക്കു ഞങ്ങളെ നിയമി​ച്ചു. 15 മാസം അവിടെ പ്രവർത്തി​ച്ച​ശേഷം, പിന്നെ​യും വടക്കോ​ട്ടു മാറി സാൻറി​യാ​ഗോ ഡെൽ എസ്റ്റെ​റോ​യി​ലേക്കു ഞങ്ങളെ അയച്ചു. ചുട്ടു​പ​ഴുത്ത മരു​പ്ര​വി​ശ്യ​യി​ലെ ഒരു നഗരമാ​യി​രു​ന്നു അത്‌. ഞങ്ങൾ അവിടെ ആയിരു​ന്ന​പ്പോൾ, 1973 ജനുവ​രി​യിൽ എന്റെ അമ്മ മരിച്ചു. നാലു വർഷമാ​യി ഞാൻ അവരെ കണ്ടിരു​ന്നില്ല. ദുഃഖ​ത്തി​ലും എന്നെ തളരാതെ പിടി​ച്ചു​നിർത്തി​യത്‌ ഉറപ്പുള്ള പുനരു​ത്ഥാന പ്രത്യാ​ശ​യാ​യി​രു​ന്നു, അതു​പോ​ലെ​തന്നെ ഞാൻ ആയിരി​ക്കാൻ അമ്മ ആഗ്രഹി​ച്ചി​ട​ത്താ​ണു ഞാൻ സേവി​ക്കു​ന്നത്‌ എന്ന അറിവും.—യോഹ​ന്നാൻ 5:28, 29; പ്രവൃ​ത്തി​കൾ 24:15.

സാൻറി​യാ​ഗോ ഡെൽ എസ്റ്ററോ​യി​ലെ ആളുകൾ സൗഹൃ​ദ​മ​ന​സ്‌ക​രാ​യി​രു​ന്നു, ബൈബി​ള​ധ്യ​യ​നങ്ങൾ ആരംഭി​ക്കാൻ എളുപ്പ​മാ​യി​രു​ന്നു. 1968-ൽ ഞങ്ങൾ അവിടെ എത്തിയ​പ്പോൾ ഏതാണ്ട്‌ 20-ഓ 30-ഓ പേരാണു യോഗ​ങ്ങ​ളിൽ സംബന്ധി​ച്ചി​രു​ന്നത്‌, എന്നാൽ എട്ടു വർഷം കഴിഞ്ഞ​പ്പോൾ ഞങ്ങളുടെ സഭയിൽ നൂറി​ല​ധി​കം പേരു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. മാത്രമല്ല, അടുത്ത രണ്ടു പട്ടണങ്ങ​ളിൽ 25-നും 50-നും ഇടയിൽ പ്രസാ​ധ​ക​രുള്ള രണ്ടു പുതിയ സഭകളു​മു​ണ്ടാ​യി.

വീണ്ടും ഐക്യ​നാ​ടു​ക​ളി​ലേക്കു മടങ്ങുന്നു

ആരോഗ്യ പ്രശ്‌നങ്ങൾ നിമിത്തം, 1976-ൽ പ്രത്യേക പയനി​യർമാ​രാ​യി തിരികെ ഐക്യ​നാ​ടു​ക​ളിൽ ഞങ്ങളെ നിയമി​ക്കു​ക​യു​ണ്ടാ​യി—നോർത്ത്‌ കരോ​ളി​ന​യി​ലെ ഫായറ്റ്‌വി​ല്ലി​ലേക്ക്‌. മധ്യ-ദക്ഷിണ അമേരിക്ക, ഡൊമി​നി​ക്കൻ റിപ്പബ്ലിക്ക്‌, പോർട്ട​റി​ക്കോ എന്നിവി​ട​ങ്ങ​ളിൽനി​ന്നും സ്‌പെ​യി​നിൽനി​ന്നു​പോ​ലും വന്നു താമസി​ക്കുന്ന സ്‌പാ​നിഷ്‌ സംസാ​രി​ക്കുന്ന അനേകർ അവി​ടെ​യു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. ഞങ്ങൾക്കു ധാരാളം ബൈബി​ള​ധ്യ​യ​നങ്ങൾ ലഭിച്ചു. കാല​ക്ര​മേണ, ഒരു സ്‌പാ​നിഷ്‌ സഭ തുടങ്ങി. ഞങ്ങൾ ആ നിയമ​ന​പ്ര​ദേ​ശത്ത്‌ ഏതാണ്ട്‌ എട്ടു വർഷ​ത്തോ​ളം ചെലവ​ഴി​ച്ചു.

എന്നിരു​ന്നാ​ലും, വൃദ്ധയും ശാരീ​രി​ക​മാ​യി അപ്രാ​പ്‌ത​യു​മായ എന്റെ അമ്മായി​യ​മ്മ​യോ​ടു കൂറെ​ക്കൂ​ടെ അടുത്ത്‌ ഞങ്ങൾ ആയിരി​ക്കേ​ണ്ടത്‌ ആവശ്യ​മാ​യി​ത്തീർന്നു. അവർ താമസി​ച്ചി​രു​ന്നത്‌ ഓറി​ഗ​ണി​ലെ പോർട്ട്‌ലാൻഡി​ലാണ്‌. അതു​കൊണ്ട്‌ വാഷി​ങ്‌ട​ണി​ലെ വാൻകൂ​വ​റി​ലുള്ള സ്‌പാ​നിഷ്‌ സഭയിൽ ഞങ്ങൾക്കു പുതി​യൊ​രു നിയമനം ലഭിച്ചു. അതു പോർട്ട്‌ലാൻഡിൽനി​ന്നും വളരെ അകലെ​യൊ​ന്നു​മല്ല. 1983 ഡിസം​ബ​റിൽ ഞങ്ങൾ അവിടെ എത്തിയ​പ്പോൾ സഭ വളരെ ചെറു​താ​യി​രു​ന്നു, എന്നാൽ പുതിയ പലരും വന്നു​കൊ​ണ്ടി​രി​ക്കു​ന്നത്‌ ഞങ്ങൾ കാണുന്നു.

1996 ജൂണിൽ ഞാൻ 53 വർഷത്തെ മുഴു​സമയ സേവനം പൂർത്തി​യാ​ക്കി, എന്റെ ഭർത്താവ്‌ 1996 ജനുവരി 1-ന്‌ 55 വർഷത്തെ മുഴു​സമയ സേവന​വും. ഈ വർഷങ്ങ​ളി​ലെ​ല്ലാം, ദൈവ​വ​ച​ന​ത്തി​ലെ സത്യത്തി​ന്റെ പരിജ്ഞാ​ന​ത്തി​ലേക്കു വരാനും യഹോ​വ​യ്‌ക്കു തങ്ങളുടെ ജീവിതം സമർപ്പി​ക്കാ​നും നൂറു​ക​ണ​ക്കി​നാ​ളു​കളെ സഹായി​ക്കാ​നുള്ള പദവി എനിക്കു ലഭിച്ചി​രി​ക്കു​ന്നു. അവരിൽ പലരും ഇപ്പോൾ മൂപ്പന്മാ​രും മുഴു​സമയ ശുശ്രൂ​ഷ​ക​രു​മാ​യി സേവി​ക്കു​ന്നു.

കുട്ടി​ക​ളി​ല്ലാ​ത്ത​തിൽ എനിക്കു ദുഃഖ​മി​ല്ലേ എന്നു ചില​പ്പോൾ എന്നോടു ചോദി​ക്കാ​റുണ്ട്‌. എന്നാൽ വാസ്‌തവം ഇതാണ്‌, അനേകം ആത്മീയ മക്കളെ​യും മക്കളുടെ മക്കളെ​യും തന്നു​കൊണ്ട്‌ യഹോവ എന്നെ അനു​ഗ്ര​ഹി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നു. അതേ, എന്റെ ജീവിതം യഹോ​വ​യു​ടെ സേവന​ത്തിൽ സമ്പന്നവും അർഥവ​ത്തു​മാ​യി​ത്തീർന്നി​രി​ക്കു​ന്നു. യിഫ്‌താ​ഹി​ന്റെ മകളോട്‌ എന്നെ ഉപമി​ക്കാൻ സാധി​ക്കും. അവൾ ആലയ​സേ​വ​ന​ത്തിൽ തന്റെ ആയുഷ്‌കാ​ലം ചെലവ​ഴി​ച്ചു, ആ വലിയ പദവി നിമിത്തം ഒരിക്ക​ലും കുട്ടി​ക​ളു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു​മില്ല.—ന്യായാ​ധി​പ​ന്മാർ 11:38-40.

ഞാൻ ഒരു കൊച്ചു കുട്ടി​യാ​യി​രു​ന്ന​പ്പോൾ, യഹോ​വ​യ്‌ക്കു സമർപ്പണം നടത്തു​ന്നത്‌ ഇപ്പോ​ഴും ഓർമി​ക്കു​ന്നുണ്ട്‌. പറുദീ​സ​യു​ടെ ചിത്രം അന്നത്തെ​പ്പോ​ലെ ഇന്നും എന്റെ മനസ്സിൽ തെളി​ഞ്ഞു​നിൽക്കു​ന്നു. ദൈവ​ത്തി​ന്റെ പുതിയ ലോക​ത്തി​ലെ അനന്ത ജീവനാ​കുന്ന സമ്മാന​ത്തിൽ എന്റെ ദൃഷ്ടി​ക​ളും ഹൃദയ​വും ഇപ്പോ​ഴും ഉറച്ചു​നിൽക്കു​ന്നു. അതേ, എന്റെ ആഗ്രഹം യഹോ​വയെ സേവി​ക്കു​ക​യെ​ന്ന​താണ്‌, വെറും 50 വർഷ​ത്തേക്കല്ല, പിന്നെ​യോ അവന്റെ രാജ്യ​ഭ​ര​ണ​ത്തിൻ കീഴിൽ എന്നേക്കും.

[23-ാം പേജിലെ ചിത്രം]

സഹ പയനി​യർമാ​രോ​ടൊ​പ്പം, എന്റെ തോളിൽ കൈകൾ വെച്ചു​കൊണ്ട്‌ ഡോറത്തി ക്രേയ്‌ഡൻ 1943-ൽ

[23-ാം പേജിലെ ചിത്രം]

സഹ മിഷന​റി​മാ​രു​മൊത്ത്‌ ഇറ്റലി​യി​ലെ റോമിൽ 1953-ൽ

 [25-ാം പേജിലെ ചിത്രം]

ഭർത്താവുമൊത്ത്‌