OHUDHERA 03
Sapama orumedhaga Bibliya anawogiye?
Bibliya anowoga dhithu dhowinjhiva dha osogolo ni anovaha dholaga dhapama. Podi wera ohukanna ethakwi-thakwi yonona ethu anahudhiha Bibliya. Mbwenye, podi wera onowanganyedha. Onofwanelela ororomela mpaganyo ni dholaga dhili livuru nakale? Sapama orumedhaga Bibliya anawogiye wodhela okanna egumi yohagalasa ni osogolo? Athu owinjhiva enoonamo wi hee. Mbwenye sapama omurumedha Bibliya?
1. Thalako dha mBibliyani dhihipadduwa?
Bibliya anowoga wihina athu emulembe Bibliya ‘ehiwoga ni ebaribari madhu ebaribari.’ (Eclesiastes 12:10) Bibliya anowoga wihina dhithu dhereye sebaribari ni athuya yahikalawo. (Omwileri Lucas 1:3; 3:1, 2.) Anamahudhera owinjhiva vamodha ni markeyologu enowoga wihina ndhe anawoga Bibliya wodhela data, athu, mburo ni dhithu dhipadduwe sebaribari.
2. Naarive Bibliya agaali akale mwahaya bwaddi sapama omuroromelaga?
Dhithu dhowinjhiva dhinowoniha wi Bibliya livuru nnawoga dhithu dhosogolo. Motajhiha, nnowoga muselu dha siyensiya. Mudhidhi alebiwe Bibliya, athu owinjhiva kiyarumedha dhithu awoga Bibliya wodhela muselu yoyo. Mbwenye peeno siyensiya anowoniha wihina Bibliya awoga ebaribari. Madhu aye ‘boororomeleya ni enerege ororomeleya ni mukalakala.’—Salmos 111:8.
3. Enanithukulela orumedha Bibliya anawogiye wodhela osogolo ddi?
MBibliyani muhukala dhovuhulela * dhinawoga ‘Dhithu dhihinereye.’ (Isaías 46:10) Motajhiha, dhithu dhowinjhiva dhinapadduwa dhahilebiwa mBibliyani wihina dherege wereya. Bibliya oowoga pamadhene makalelo dhithu dhakaliwa mudhidhi ola. Yohudhera ela, nnere woona dhovuhulela dha mBibliyani. Woona makalelo dhithu dha mBibliyani dhipaddunwiwa ninga mwawogeliye dhinotikiniha vamlubale!
OHUDHERE DHITHU DHIMODHA
Woone makalelo siyensiya aniwananiye ni Bibliya ni osayele dhovuhulela dhili mBibliyani dhotikiniha.
4. Bibliya onowiwanana ni siyensiya
Kale athu owinjhiva yarumedha wihina elabo eseyihiwe ni ethu. Osugwe VIDIYU.
Woone dhithu nawoga livuru na Jo yaka 3500 mundduli. Omwileri Jó 26:7, mwamala muthapanyedhe nikoho nnaharela:
-
Mwahaya bwaddi ekala yootikiniha Bibliya owoga wihina elabo ‘kiseyihiwe ni ethu’?
Athu ebanjhe wonelamo pama sikulu ya manjhe yaka 1800 mundduli. Mbwenye woone ethu awoga Bibliya muwari mwa yaka matxikwi ni matxikwi mundduli. Omwileri Jó 36:27, 28, mwamala muthapanyedhe makoho enaharela.
-
Mwahaya bwaddi makalelo ala anawoga Bibliya wodhela sikulu ya manjhe ekala yootikiniha?
-
Epaddi ela ya Bibliya wileriliwe ehenjhedhedha nroromelo nawo?
5. Bibliya anowoga dhithu dhofuneya dhaapadduwe osogolo
Omwileri Isaías 44:27–45:2, mwamala muthapanyedhe nikoho nnaharela:
-
Dhithu baani Bibliya awogiye wi dhere opadduwela luwani yoBabiloniya yaka 200 mundduli ehinagujhuliwe?
Thalako enotonyihedha wi Siru mwene oopersiya naanyakoddo aye yahimugonjhiha Babiloniya, yaka 539 Yesu ahinadhe. Voharela nuumala wahabusa manjhe yabarela luwani ele ovolowa mu luwani, musiwodha dhaali dhofuguwadhene. Aliwa omugonjhiha Babiloniya ehonile goyi. Ofiyedha peeno dhihivira yaka 2500 mburo yalivo luwani yoBabiloniya nddebe. Kasugwa Bibliya apaganyiye.
Omwileri Isaías 13:19, 20, mwamala muthapanyedhe nikoho nnaharela:
-
Yovuhulela ela yakwanele aavi?
Nddebe na Babiloniya akale peeno nli elabo yo Iraki
6. Bibliya ohuwoga dhithu dhinakwanela peeno
Bibliya onihina nnakala ‘malabo ookuthula.’ (2 Timóteo 3:1) Kasugwa Bibliya awogiliye wodhela malabo yala.
Omwileri Mateus 24:6, 7, mwamala muthapanyedhe nikoho nnaharela:
-
Dhithu baani awogile Bibliya wihina dherege opadduwa malabo okuthula?
Omwileri 2 Timóteo 3:1-5, mwamala muthapanyedhe makoho enaharela:
-
Bibliya awogile wi athu a malabo okuthula yakale avi?
-
Dhithu baani awonge Bibliya ononiwe dhipadduwaga?
ATHU AMODHA ENAWOGA YEGI: “mBibliyani mudhanle thalako ni dhithu dhihereye.”
-
Monelo wawo, ethu enanroromeliha wihina podi omuroromela Bibliya ddi?
OVIRISEDHA
Dhopadduwa, siyensiya ni dhovuhulela dhinowoniha wi podi omuroromelaga Bibliya.
Ogwaddela
-
Thalako dhili mBibliyani dhihipadduwa?
-
Dhopadduwa baani dhinoniha wi siyensiya anorumedha ele Bibliya anawogiye?
-
Onorumedha wi Bibliya podi owoga dhithu dhinapadduwe osogolo? Mwaha wa ddi?
WEGI ONONE DHITHU DHIMODHA
Bibliya ohuwoga muselu wa siyensiya ohupadduwe?
Enoniha wi nli ‘malabo okuthula’ ddi?
“Dhovuhulela 6 dhinakwanela malabo yaala” (A Sentinela, 1.º a Maio a 2011)
Kasugwa makalelo dhovuhulela dha mBibliyani wodhela Imperiyu Gregu dhipadduwiliwa.
Onone thalako ya Andreya. Oliye karumedha wi Mulugu ohukalawo. Kasugwa makalelo dhovuhulela dha mBibliyani dhisaddunliwa mubuwelo waye.
“Miyo kagarumedha wi Mulugu ohukalawo” (A Sentinela, N.º 5 a 2017)
^ paragarafu 9 Dhovuhulela, muthenga wa Mulugu wa dhithu dhinapadduwe osogolo.
