Yaka yoharela, emudhi yoBeteli yahakela yovuwiha. Filiyale yoAfrika du Sul yowahowela abetelita wihina yalabegena makina maxa yaguliwe. Miyo wivelela ni gahihagalala vanlubale mwaha osakuliwa. Ohiya miyeneve, abetelita amodha ooKanada withaniwa — Dennis, Leech, Bill McLellan ni Ken Nordin. Aliwa wera nnapagareliwa odhowave baahi!

Miyo waligarela amama ni wera: “Mmani, gikanna muselu dhixa. Miyo ginadhowa wAfrika du Sul.” Amama yaali athu oomala, mbwenye yaali athu oliba omuzimuni ni yahikanna nroromelo nooliba ni Yehova. Nuwaligarela aliwa kiyawonge dhithu dhowinjhiva, mbwenye gahinona wihina yere ogikavihera. Amama ni apapa naarive egaali owukuwene mwaha miyo otamela wolapela, aliwa kiyagikadelihe.

Vobajha, miyo vamodha naakwaga ale araru iyo odhowa Beteli yo Brooklyn. Iyo okalawo mweri miraru nixagihiwaga makalelo olaba ni makina owapida malivuru. Nuumala, iyo omugwela baruku anaathukula merkadoriya iyo odhowa luwani yoKabo wAfrika du Sul. Mudhidhi yoyo miyo ganna yaka 20. Nuufiya luwani yoKabo, emahiyu yele iyo omugwela komboyu ofiya oJohanesburgu. Mambeseene, komboyu ole wimela dila yobajha luwani yoKaroo, elabo yaddamele mwiddeddereni. Yaali elabo yoviha ni yanthubi. Iyo annayene osugwa vajanelani vano wikohaga wunowa fuuvi. Nadhela ddi vale? Nuuvira yaka, nigadhowile waredhela murudda yole iyo woona wihina luwani ndhe dhaari dhoriya ni dhamurenddele.

Dhihivira yakadhene galabagana makina owapida malivuru. Makina ale yaari ootikiniha, mbwenye yorusa. Gohowela wawomihedha ni tinta ya xumbu wihina ginpide Namasugwera ni Despertai!. Filiyale yoAfrika du Sul yowapida marevista adhiwogelo dhohiyana-iyana dho wAfrika. Yaari yohagalasa vanlubale wawoona makina ale enthukulele iyo vano otama, elabihedhiwaga pamadhene!

Nuuvira mudhidhi, miyo otamela kambilinya emodha yaapida malivuru, yawimbalari ni yatapulela. Gahikanna mabasa owinjhiva mbwenye gohagalala vanlubale.

Yaka ya 1968, miyo otelana ni Laura Bowen, akala waddamela oBeteli. Ohiya okala piyonerave, oliye olaba oBeteli departamento yotapulela, mabasaye yaali oleba. Mudhidhi yole, betelita atela, ovenyihiwawo oBeteli, nuwindale iyo ovahiwa mabasa opiyonero avayekiwa. Miyo gahithuwathuwa vang’no. Mwaha dhahivira yaka kumi gikalaga oBeteli, kagathuwathuwela mburo woogonavo ni yoojha. Ki vano gere ddi? Nande addi wisapela ninga apiyonero avayekiwa? Kadda mweri, kadda muthu wa iyo amwakela 25 rand (mudhidhi yoyo akala 35 dolare) Naakela korowa eyo — nakwaniha thalo dhatedhene dha mawora, dha revisita ni waavaha marevista. Nikorowa yela, iyo noopagari nyumba nakalihu, yoojha, karo, nogulana kininu, ni ethu-sithu nahowelihu.

Iyo othomiwa wihina nikaviherege nikuru naaddamele luwani yoDurban, seresere yo oseyano Indiku. Elabo yele yahikalawo a Indiyano owinjhiva. A Indiyano owinjhiva makolo ewa yere okontaratariwa yaka ya 1800, wihina elabege fabirika yaasukari. Aliwa yahikanna mabasa maxa, naarive dhigarive ndo kiyahile mweddelo wewa ni mpiyelo wewa. Aliwa yopiya yoojha yoowaniwa ni yodhiva. Teto yowoga engeleji, eyo yahakweyiha mabasihu.

Mudhidhi yole, mapiyonero avayekiwa yavelela mawora 150 vamwerini. Vano nlabo nehu noobajha, miyo ni Laura opangana olaba mawora matanu nammodha. Mbwenye labo nne noothabwa oviha. Iyo kananna waredhela newene kananna namahudhera, obe nere — , mawora ala matanu nammodha nere walaba neddaga nyumba ni nyumba. Iyo obajha olaleya. Nuuvira mudhidhi, miyo osugwa relojiyu yaaga — miyo woona wi naalaleye mutala 40 baahi! Miyo wikoha: Nnere wanda?

Vang’no vang’no, iyo obajha olemela mabasihu. Kadda labo, nadhowaga nomuthukula pooso. Nafunaga withuwa vang’no nowimesa karo yehu vamuruntini — malabo mamodha noorijhiwa naahima a Indiyano oxaga yafuna enisuze! Malabo vang’no, iyo woona wihina yavira mawora menli obe mararu, nlabo nne navira nthamagaga.

Noohagalala vanlubale othukula ebaribari wafwanyana athu ale owoma murima! A Indiyano ihikanna nriho, bapama ni enomudhivela Mulugu. A Indiyano owinjhiva yahirumedha muthenga Womwene. Aliwa ehidhiveliwa omunona Yehova, Yesu, Bibliya, elabo exa yamurenddele ni ejhehero yovenyihiwa muukwani. Nuuvira yaka modha nahikanna anamahudhera owakwana 20. Kadda labo, namujhesa almoso ni emudhi yamuhudhera Bibliya ni iyo. Eyo yonihagalasa vanlubale.

Ehinavire malabo owinjhiva iyo otamihiwa — okala anameeddela mulogo. Murudda needdelesihu yaari seresere yo Oseyano Indiku. Kadda sumana, nowakeliwa vaade va emudhi modha; ni nowawaredhela addibila ammulogoni ni noolaba vamodha naaliwa wihina nalibihe. Aliwa yaneddiha ninga amudhiwa ni nohagalala vanlubale waredha naniwa ni anenyamiwa avaade. Yaka ndha bili dhoriya dhivinre mwawaguva, morurumusa Beteli oniligarela wera: “Nnafuna nuhogoloseleni oBeteli.” Miyo wakula: “Monona nri oohagalalene wuno.” Ebaribari wi iyo nahivelela olaba mburo bu mburo nathomeliwihu.

Nuufiya oBeteli galaba Departamento yamabasa. Gahikanna ofuru wolaba ni addibila owithwelavo omuzimuni ni athotho. Mudhidhi yole, nameeddela mulogo, nuumala waredhela mulogo owinviyarela oBeteli relatoriyu. Vano departamento yamabasa yomandarela mulogo ole karta nniwanana nindhe nameeddela mulogo awogiliye va relatoriyuni. Makarta ala mabasiwa yaali olibiha ni ovaha yoxagiha yahoweleya. Asekeretariyihu yokanna mabasa vanlubale, mwaha aliwa yowatapulela ni engeleji makarta anameeddela mulogo yalebiwa ni ewogelo yo xosa, zulu ni dhiwogelo dhimodha dho Afrika. Yamala, aliwa yowatapulela makarta oBeteli ni engeleji ni dhiwogelo dhohiyana iyana dho Afrika. Gihidhiveliwa vanlubale olaba ni anamatapulela ale yilibihera mutana ni mahiyu, aliwa ehigikavihera wonelamo  pama makathamiho addibila owAfrika yagumaniwana.

Mudhidhi yole, elabo yoAfrika du Sul yanna mweddelo wo apartheid. Mweddelo ola, akaafiri yakala akaafirive, azugu yakala azuguve. Addibilihu akaafiri yoothapanya, yolaleya ni yowoona mutugumano niwogelo yewa.

Ofiyera peeno kaganonilesese akaafiri owinjhivene. Mwaha miyo kagakavihera mulogo ni ewogelo yengeleji. Mbwenye mwaha olaba departamento yamabasa, gahikanna ofuru yowanona pamadhene akaafiri, mweeddelo wewa ni dhilemelelo dhewa. Gihoona ni mento aaga makathamiho yagumanana addibila mwaha dhilemelelo ni dhorumedha dhamugereja. Aliwa yaali oliba murima. Yosukuma mweddelo bu mweddelo wahiwananaga ni Bibliya ni yokodda waweddela masenga obe makanga. Naari eharahariwaga naamudhiwa obe namwanddamani ewa, aliwa yowilibihera osaddula egumi yewa! Ohiya eyo, othemba athuya yaali ohawa. Athu amodha newene kiyasuzile obe yasuzile vang’no, mbwenye yomuriha Bibliya.

Miyo gahikanna ofuru wolaba departamento yowoga muladdu woodhela ofuru wowebedha ni yohikala epaddi yelabo. Ahima Anamona a Yehova, yowigariwa oskola mwaha wohimwiba inu nasiyonale ni okoodda olobela oskola. Goonaga ororomeleya ni oliba murima wewa, ni miyoya nroromelo naaga nooliba.

Addibilihu yakala murudda woSuazilandia; Peeno enoniwe ni Essuatini. Aliwa yofwanyiwa makathamiho ohiyana-iyana. Mwene Sobhuza nuukwa, olobiwa athu atene amurudda yole wihina emunlele. Alobwana atene olobiwa wiiga muguru, vano naahiyanaya esathiwe. Ola waali mweddelo wamakolo ewa mbwenye addibilihu okoodda. Mwaha wa yeyo, aliwa obajha oharahariwa. Wawoona aliwa ekalaga oororomeleya vamento va Yehova ohudahinya murima dhehu! Iyo nowiiwa dhopadduwa dha addibilihu akaafiri, yahifiyedha okala oororomeleya ni oojheha. Eyo yahilibiha nroromelo nehu.

Yaka ya 1981, miyo osakula wihina gaakavihere mabasa opida nimulabihedhaga komputadori.  Nuwindale miyo ohogolowela wapida malivuru. Waali mudhidhi wohagalasa! Makalelo owapida malivuru yanna osadduwa. Muliba loja naddamelihu oniboliha makina owakompoorina malivuru wihina nrajhihe oxixa nihilivaga ethu. Mwaha wa yeyo, Beteli wawakakaniha makina matanu nennayi akale ni makina matanu maxa okompoorina malivuru. Ohiya eyo, wistalariwa makina maxa owapida malivuru. Dhithudha dhanna osadduwa mowaguva.

Mwaha omulabana komputadori osasanyiwa makalelo maxa omukompori MEPS, obe nere Sistema enalabihedhiwa ni dhiwogelo dhohiyana-iyana. Mwebaribarene masadduwo ala bootikiniha, ehiyana ni makina ale akale alogotipu yathukulele abetelita annayi ooKanada otamela Afrika du Sul! (Isa. 60:17) Mudhidhi yole iyo annayene nahaatela apiyonera owithwelavo omuzimuni. Miyo ni mukwaga Bill nalabave oBeteli. Ken ni Dennis yahikanna ahima ni yakala murudda yole.

Mabasa oBeteli yera odhowa yunnuwagave. Nanna otapulela ni opida malivuru ni dhiwogelo dhohiyana iyana, malivuru ala yohowela winviyareliwa filiyale dhimodha. Mwaha wa yeyo, nohowela Beteli exa. Filiyale ele exa emagiwe murudda woriya oJohanesburgu ni epelekiwe yaka ya 1987. Mwebaribarene gahihagalala vanlubale mwaha wawoona mabasa ale yunnuwaga ni olaba ninga memburu akomisawu yoAfrika du Sul yaka dhowinjhivadhene.

Yaka ya 2001. Miyo othomiwa wihina gikale memburu akomisayu yoFiliyale yo Estadu Unidu yaali nuumala-nuumala oformariwa. Ohiya eyo, nahukuuwa vang’no mwaha wahiya mabasihu naakwihu wAfrika du Sul, teto nahihagalala vanlubale wawakela mabasa maxa ninga memburu emudhi yoBeteli yo Estadu Unidu.

Ethu yagithuwathuwihe yaari wahiya amaye Laura. Amaye Laura yahuuluvala, vano mwaha iyo otamela elabo yoNova York, kanawedhe wakavihera mwamakalelo nafunihu. Mbwenye addibile Laura wivelela wihina yakaviherege amamiwa mwadhatedhene yahoweligiwa. Aliwa wera: “Iyo kanandile okavihera mabasa amudhidhi wamutene. Mbwenye iyo nakabelela amama, nyu munerege odhowave mwaparaga mabasinyu.” Iyo nnowatamalela vanlubale.

Ddibilaga ni mwariye yanna murima mmodhave. Aliwa okalaga na amama oToronto elabo yoKanada ni wakabelelaga mwaha yaali amamukwele. Dhahivira yaka 20 amama ekalaga naaliwa. Yowukulaya iyo nuutamela oNova York, ehinavire malabo owinjhivene amama okwa. Ginomutamalela vanlubale ddibilaga ni mwariye mwaha wakabelela amama nuudhivela watewene. Wakabelela ababi owuluvala kahiyo ethu yokweya, mbwenye amudhihu yowilibihedha osaddula egumiwa wihina yakavihere makolo ehu. Mareeliho manlubale okanna amudhi ninga yala!

Nuuvira yakadhene, mabasa gannimina oBeteli yoEstadu Unidu yaali wasasanya malivuru, mabasa ala vano enoojajalihiwa. Nuuvira mudhidhi, miyo olabaga departamento yoogula. Ela gari yinlubale mwigumini mwaaga olaba filiyale ela yaka 20. Peeno, Beteli yoEstadu Unidu enna abetelita 5 mil ni akomiyuta 2 mil!

Gubuwela yaka 60 mundduli, kaginonne egumaaga yagomele vaavi. Yaka ndha dhatedhene, Laura anna ogikavihera ni murima waye watene. Mohanganyedha, egumihu yaali yohagalasa vanlubale! Iyo nihawakela mabasa ohiyana-iyana, noolaba ni addibila ootikiniha ni niharedhela Beteli dhimodha ninga anamasogolela asede yinlubale. Peeno gihikanna yaka okwaranya 80 teto mabasaaga ehivuguliwa, mbwenye peeno ehikalawo azombwe owinjhivene enna owedha owasogolela mabasa amatene.

Namaleba Salmo ohuwoga: ‘ Nohagalala thi nlogo Mulugu ewa ali Yehova.’ (Sal. 33:12) Eyo ebaribari! Ginohagalala vanlubale omulabela Yehova ni nlogo naaye nohagalala.