Olupe wihina wone muselu dhilimo

Olupele muselu wogwaddela

OHUDHERA 22

JHIBO 127 Gikale munyamuthu baani?

Onande aavi okanna omwenddi onamuthithimiha Yehova?

Onande aavi okanna omwenddi onamuthithimiha Yehova?

“Muthu owikoya mmurimani . . . dathima.”1 PED. 3:4.

DHITHU NNAAHUDHERIHU

Nnere woona ethu baani ale enavevana enahoweliwa werana wihina yande werana yothoma yapama ni makalelo addibila ammulogoni enafuniwa wakavihera ale enavevana.

1-2. Dhithu baani athu amodha enawogiwa wodhela ovevana?

 OMWENDDI mudhidhi wohagalasa vanlubale wa ale enafuna otelana. Akala we ohukanna omwenddi ni muthu, onafuna wi dhaatedhene dheddege pama. Teto siyeyo enapadduwa ni anamatelana owinjhiva. Murogola dhaala anakala wEtiyopiya anithaniwa Teresa, a anawoga egi: “Mudhidhi wothabwa ohagalasa mwigumini mwaaga waali mudhidhi nivevanaga ni mamunaga. Iyo noothapanyedha muselu dhathima, teto noteyihana vanlubale. Miyo gahihagalala vanlubale mwaha onona wi gahinfwanya muthu gamudhivelimi ni agidhivela.”

2 Mbwenye, kasugwa ethu awogile ddibila dhaala anithaniwa Alessio anakala elabo yo Holanda. Oliye anowoga egi: “Yaali yapama vanlubale omunona pama mwadhaaga mudhidhi nivevanaga. Mbwenye ebaribariya sowihina mudhidhi mwavevanaga enokumelelavo makathamiho.” Ohudhera wula nnere woona makathamiho enakumelelavo mudhidhi athu yavevanaga ni malagano a mBibiliyani enafuna wakavihera ale enavevana wanda owanana makathamiho ni okanna omwenddi onamuthithimiha Yehova. Teto ni makalelo baani addibila ammulogoni enafuniwa wakavihera ale enavevana.

MWAHAYA BWADDI ATHU EGAVEVANA?

3. Mwahaya bwaddi athu egavevana? (Provérbios 20:25)

3 Ebaribari wi mudhidhi wovevana podi okala wohagalasa, mbwenye sathima ohudduwala wi omwenddi, thalo enlubale yamwigumini enaathukulela athu abiili otelana. Labo na matelo, mulobwana ni muhiyana enopaganya vamentoni va Yehova wi enerege odhivelana ni orihana mmodha ni mukwaye egumiwa yaatene. Ndala ninga nafunaga werana mpaganyo bu mpaganyo, iyo nnohowela wubuwela pamadhene. Nimakalelo mamodhave muthu ahinathi werana mpaganyo ola wotelana anohowela wubuwela pamadhene. (Omwileri Provérbios 20:25.) Ethu enaathukulela athu abiili ovevana, funonana pamadhene wi yerena yothoma yapama. Malabo mamodha, yothomaya podi okala otelana obe naari. Vano akala athuya enavevana enothoma omariha omwenddi wewa, eyo kinatapulela wi omwenddi wewa kaweddile pama. Mbwenye, eyo enatapulela wi omwenddi wewa ohakavihera werana yothoma yapama. Teto yothomaya podi okala otelana obe naari.

4. Mwahaya bwaddi iyo aatene nnohowela wonelamo ethu enatapulela omwenddi?

4 Mwahaya bwaddi sathima onona ethu enaathukulela athu abiili ovevana? Muthu ali muddiye anona pamadhene yotapulela ya omwenddi, kanaabajhe onveva muthu ahinna efunelo yootela. Mbwenye kahiyo addiyeve baahi enahowela onoona yotapulela ya omwenddi. Iyo aatene nnohowela onona pamadhene muselu ola. Motajhiha, amodha enubuwela wi athu abiili yabajha omwenddi enohowela otelana. Makalelo ala owubuwela, onaapatha aavi addibila ni arogola eli addiye? Murogola dhaala ali muddiye anithaniwa Melissa anakala wEstadu Unidu anowoga egi: “Ddibila ni murogola yambela omwenddi, addibila amodhaya enowambela wubuwela wihina aliwa enohowela otelana. Vano mwaha wa owaddihedhiwa wula, addibila amodha enavevana enotelana naarive omwenddiya waheddaga pama. Teto mwaha owaddihedhiwa wula, amodha eli addiye, kinafuna newene wambela omwenddi. Mwebaribarene owaddihedhiwa wula, onowathukulela addiye owinjhiva okala oothuwathuwene.”

OMUNONE PAMADHENE MUTHUYA

5-6. Dhithu baani ale enavevana enahoweliwa othapanyedha mudhidhi yavevanaga? (1 Peduru 3:4)

5 Akala ohubajha omwenddi, ddiniyani enuukavihere onona akala onere otelana ni muthuya obe naari? Ethu enuukavihere fumunona pamadhene muthuya. Podi wera we ohunona dhithu dhimodha wodhela muthuya ohunathi obajha omwenddi. Mbwenye vano mwambelinyu omwenddi ohunona ‘emuthu yowikoya ya mmurimani’ mwaye. (Omwileri 1 Peduru 3:4.) Wambela omwenddi, we podi onona pamadhene makalelo oli wandana waye ni Yehova, ekalelo yaye ni makalelo aye owubuwela. Ni makalelo yala we onere wanda wawakula makoho ala: “Ddibila ola obe murogola ola, anere okala muhiyana oteliwa obe mulobwana otela apama?” (Pro. 31:26, 27, 30; Efe. 5:33; 1 Tim. 5:8) “Ginere wanda omudhivela muthuya ni ompwatha? Ki oliyeya anerege ogidhivela ni ogipwatha? Ginere wanda ovilelana dhoviriganiha dhaye?” b (Rom. 3:23) Mudhidhi mwanonanaga, kuddiwale wi yathimaya kahi wiwananave baahi, mbwenye akala munerege wanda werana efunelo ya mmodha ni mukwaye.

6 Dhithu dhimodha onahoweliwe opwasedha mudhidhi mwavevanaga siivi? Mwahinathi wandana vanlubale, podi wera onere ofuna othapanya ni mwenddawo wodhela dhithu dhathima. Motajhiha, onere ofuna onona wodhela egumi yaye, makalelo aneddihiye korowa obe akala mudhidhi wa kale yahimpadduwela ethu yabure enavolowela makalelo aye owerana dhithudha obe owubuwela. Kinahoweleya owoga dhithu dhaatedhene mwaabajhagawene omwenddi weenyu. (Omusugwe Juwawu 16:12.) Wonelamo wihina kunafiye mudhidhi wihina omwakule, omwaaddele muthuya mwamakalelo owoneleyamo. Mbwenye wavira mudhidhi muthuya anere ofuna onona ebaribari wihina ande werana yothoma yapama. Bumwahaya wafiya mudhidhi wofwanelela, omwaaddele muthuya ele anahoweliye onona.

7. Onande aavi onona pamadhene ekalelo ya muthu onniwena omwenddi? (Osugwe kwaduru enna musolo “ Onande aavi okanna omwenddi ni muthu anakala wolapela?”) (Osugwe fotu.)

7 Onande aavi onona pamadhene ekalelo ya mwenddawo? Makalelo apama fuwawerana makoho ni onvuruwana pamadhene awogaga. (Pro. 20:5; Tiya. 1:19) Wihina wande wawerana makoho ala, podi wera enere ohoweleya ojha mudhidhi wowinjhiva mugaali vamodha wihina mukanne ofuru wothapanya. Ninga motajhiha, ojha vamodha, weedda vamodha mburo winavira athu owinjhiva obe okuma vamodha mmalaleyelo. Teto nyu podi ononana pama mwajhaga mudhidhi ni akwinyu vamodha ni amudhinyu. Osayele werana dhithu dhohiyanahiyana wihina woone makalelo muthuya anafuniye werana dhithudha. Kasugwa ethu ddibila dhaala anithaniwa Aschwin, anakala woHolanda eriliyena mudhidhi evevanaga ni Alicia, oliye anawoga egi: “Iyo noosayela wapara mwana mabasa vamodha wihina nnonane pama. Malabo mamodha, nowerana dhithu dhookweya ninga opiya vamodha ni mabasa mamodha a vaade. Mwaha werana dhithu ndha, nowanda woona dhikalelo dhapama ni dhoviriganiha dha kadda muthu.”

Wihina munonane pama, mweregena dhithu dhinuthukulelani othapanya (Osugwe ddima 7-8)


8. Mwahaya bwaddi sapama ale enavevana omuhudhera Bibiliya vamodha?

8 Nyu podi ononana pama wodhela omuhudhera Bibiliya vamodha. Sapama werana eyo, mwaha wi akala munere otelana podi wera munere ohowela osakula labo wihina mweregena ohudhera weenyu weemudhi, eyo enere woniha wihina munompweha Yehova mburo wobajha vamateloni veenyu. (Ecl. 4:12) Bumwahaya yere okala yapama ohudheraga vamodha mudhidhi mwavevanaga. Ebaribari wi ale enavevana kinathi okala emudhi, newene ddibilaya kahiyo musolo a murogola ole. Naarive dhigaali ndo, mwahudheraga vamodha dila dhowinjhivadhene onere wanda onona makalelo wili wandana wa muthu mmodhaya ni Yehova. Max ni Laysa, anamatelana dhaala enakala wEstadu Unidu ehona mpurelo mmodhaya wohudhera vamodha. Max anawoga egi: “Nuwambelawene omwenddi wehu, nowahudhera malivuru enakumihiwa nnikuru nehu enawoga wodhela omwenddi, matelo ni egumi ya vamuralani. Wahudhera malivuru ala wahinikavihera wanda othapanyedha muselu dhathima dhaakale dhorusa othapanyedha.”

DHITHU DHIMODHA ONAHOWELIWE WERANA

9. Dhithu baani ale enavevana enahoweliwa wubuwela yafunaga omusakula muthu anahowela onona wodhela omwenddi wewa?

9 Baani anafwanelela onona wodhela omwenddi weenyu? Eyo yothoma munahowelinyu werana abiili. Akala munowambelawene omwenddi weenyu, podi wera munere othoma wawaddela athu vang’ono. (Pro. 17:27) Werana eyo podi wukaviherani ovugula owaddihedhiwa ni okohiwa bure-bure. Mbwenye wahawaddela athu amodha, nyu munerege osayela makalelo ookoya omwenddi weenyu, mwaha mwerege woova athu amodha onona. Teto eyo yere okala ethu yowopiha. Bumwahaya yere okala yapama wawaddela ale ononniwe wi yere wukavihera ni wuvaha dholaga dhapama. (Pro. 15:22) Motajhiha, we podi wawaddela amudhi awo, akwawo owithwelavo epaddi yomuzimuni obe anamaholela mulogo.

10. Ale enavevana enere ddi wihina omwenddi wewa omuhagalasege Yehova? (Provérbios 22:3)

10 Munere ddi wihina omwenddi weenyu omuhagalasege Yehova? Mudhidhi waviraga munerege othabwa odhivelana. Munere ddi wihina mwaherena dhithu dhinamuukule Yehova? (1 Kor. 6:18) Kamuthapanyedhege dhithu dhonyakavala, kamukalege abiili baahi, newene kamug’wege bure ofiyedha olezela. (Efe. 5:3) Mwaha mwerana dhithu ndha, munere okanna ethakwi-thakwi yowerana mararuwo, eli yothega vamentoni va Yehova. Ononamo aavi othapanyedha dila dhowinjhivadhene wodhela dhithu munahowelinyu werana wihina omwenddi weenyu omuhagalasege Yehova? (Omwileri Provérbios 22:3.) Kasugwa ethu emukavihenre Dawit ni Almaz enakala wEtiyopiya. Aliwa enowoga yegi: “Iyo nookala mudhidhi wowinjhivene vamodha mburo wakala athu owinjhiva obe vamodha naakwihu. Iyo kanakala yekihu mukaroni obe mba, eyo yonibarela wi naherena dhithu dhamuukule Yehova.”

11. Ddiniyani ale enavevana enahoweliha wubuwela wodhela wonihana odhivela?

11 Ki wodhela makalelo owoonihana odhivela? Mudhidhi odhivela weenyu onafuniwa wunnuwa, podi wera munere othoma wonihana odhivela mwamakalelo oofwanelela. Mbwenye mwathabwiha makaleloya owonihana odhivela, podi othabwaga okanna ethakwithakwi yowawerana mararuwo, mwaha wa yeyo, enere okala yorusa wubuwela mwamakalelo apama ni werana dhothoma dhapama. (Cân. 1:2; 2:6) Teto woonihana odhivela podi wuthukulelani ohanda wisugwera ni werana ethu yaamuukule Yehova. (Pro. 6:27) Bumwahaya mwambelagawene omwenddi weenyu, nyu podi othapanyedha wodhela manddile mwahinahowelinyu walupa eniwanana ni malagano a mBibiliyani. c (1 Tes. 4:3-7) Nyu podi wikoha: ‘Murudda nnakalihu, makalelo owoonihana odhivela baavi? Makalelo ehu owonihana odhivela, enere onthukulela okanna ethakwithakwi yowawerana mararuwo?’

12. Akala athu enavevana enokanna makathamiho, ethu baani yathima enahoweliha wubuwela?

12 Munande aavi owanana makathamiho ni ohiwanana? Ki akala malabo mamodha kamuniwananege? Nerege eyo enatapulela wi omwenddi weenyu kunadhowe osogolo? Naari kahi yeyo, athu aatene enavevana enofwanyiwa makathamiho. Teto matelo ooliba baathu abiili enarihana ni enapweha dhofuna dha muthu mmodha mburo wobajha. Bumwahaya makalelo munatxokotxelinyu muladdu dhenyu ovanene muhunatelane, enere woniha akala matelo enyu enere okala ooliba obe naari. Nyu podi wikoha: “Nerege nnowanda othapanyedha muselu bu muselu mwamakalelo oopwaseya ni anriho? Iyo nnorumedha dhoviriganiha dhehu ni nnowilibihedha wihina niiwomihedhe? Nnorumedha mubuwelo wa muthu mmodha, nnoloba nikurumuwelo ni nnolevelelana mowaguva?” (Efe. 4:31, 32) Mbwenye akala munothabwa okangana mudhidhi mwavevanaga, eyo enowooniha wi mwatelana kamuniwananege. Vano akala we obe mwenddawo muhonelamo wi kamunafwanelelana, yere okala yapama omariha omwenddi weenyu. d

13. Ddiniyani enakavihere ale enavevana onona mudhidhi mungasi enahoweliha omala evevanaga?

13 Mudhidhi mungasi munafuninyu omala nvevanaga? Neragana dhithudha ni marulu dhehu kadhinaneddela pama. (Pro. 21:5) Bumwahaya omwenddi weenyu onohowela olegela wihina munonane pama. Mbwenye kahi othabwa olegelawa, mwaha Bibiliya anihina: ‘Ethu nnajhehihu yahereya enopiha mbani.’ (Pro. 13:12) Ohiya eyo, mwathabwaga ojha mudhidhi vamodha nvevanaga, podi okala yorusa osugwera ethakwithakwi yowawerana mararuwo. (1 Kor. 7:9) Bumwahaya ohiya opwasedha osugwa mudhidhi munamalinyu nvevanaga, yere okala yapama wikoha: “Ethu emodha ginahowelimi ohudhera wodhela oliye, wihina gande werana yothoma yapama siivi?”

ADDIBILA AMMULOGONI ENAKAVIHERE AAVI ALE ENAVEVANA?

14. Nimakalelo baani addibila enafuniwa wakavihera ale enavevana? (Osugwe fotu.)

14 Akala ohaanona athu enavevana, onakavihere aavi? Makalelo apama owerana eyo, fuuwawithana wihina mwaajhe vamodha vaade vawo, okala vamodha labo na ohudhera weenyu weemudhi ni waredha vamodha. (Rom. 12:13) Werana eyo, aliwa enere okanna mudhidhi wononana pamadhene. Teto iyo, podi wakavihera wodhela wavelela wihina enaakale yekiwa, wavaha boleya obe waaboliha nyumba yehu wihina ethapanye, wula naasugweraga. (Gal. 6:10) Alicia asorihiwe mundduli, anowubuwela nikavihero oliye ni mamune Aschwin yakenliwa mudhidhi evevanaga. Oliye anowoga egi: “Iyo noohagalala vanlubale addibila amodha yivelelaga wihina enaakele mmwavade mwewa, nahowelaga mburo wihina nikalevo yekihu wihina nithapanye, mbwenye nahilapelanne ni athu.” Ale enavevana yuloba wihina wavelele, orumedhe, mwaha eyo enere wakavihera. Okale pasope wihina onahiye yekiwa, mbwenye wavahege mudhidhi wihina ethapanyedhege muselu dhewa dhathima. — Fil. 2:4.

Akala uhanona athu enavevana, werena ele onandiwe wihina wakavihere (Osugwe ddima 14-15)


15. Makalelo mamodha owakavihera ale enavevana baavi? (Provérbios 12:18)

15 Teto iyo podi wakavihera ale enavevana wodhela osugwera makalelo ehu oowoga. Malabo mamodha podi okala yorusa omaalana muselu. (Omwileri Provérbios 12:18.) Iyo podi ofunaga wawaddela athu amodha wi ddibila ni murogola ali muddiye ehambela ovevana. Kayakale yapama eyo, mwaha wihina aliwa podi ofunaga wawaddela athu amodha yekiwa wi enna ovevana. Teto kannahowela wawaba ni wawoga obure, mwaha wa dhothoma dhewa. (Pro. 20:19; Rom. 14:10; 1 Tes. 4:11) Ohiya eyo, kayakale yapama wawerana makoho obe owoga dhithu dhinaathukulele aliwa otelena mowaguva mwaha wowaddihedhiwa. Murogola dhaala anithaniwa Elise vamodha ni mamune, enowoga yegi: “Iyo kanadhiveliwa athu amodha yanikohaga wodhela makalelo yafuna weedda matelo ehu, wula iyo nahinabajhe othapanyedha muselu ola.”

16. Akala athu abiili enavevana enothoma omariha omwenddi wewa nnere ddi?

16 Mbwenye ki akala athu abiili enothoma omariha omwenddi wewa, nnere ddi? Kayakale yapama wawerana makoho yahinanipatha obe osayela omunona anna nibili baani wihina omwenddi wewa omale. (1 Ped. 4:15) Murogola dhaala anithaniwa Lea, anowoga egi: “Miyo gahitakaleliwa nunona wi addibila amodha yosayela onona mwahaya bwaddi miyo ni ddibila dhaala, ndhe nimarihege omwenddi wehu.” Ninga noonilihu muwari mwa ohudhera wula, ale enavevana yathoma omariha omwenddi wewa kinatapulela wihina omwenddi wewa kaweddile pama, mbwenye enatapulela wi omwenddi wewa ohakavihera werana yothoma yapama. Yothomaya podi okala otelana obe naari. Naarive dhigaali ndo, nnohowela wonelamo wi omariha omwenddi kahi ethu yokweya, podi wera aabiline yahukuwa ni yiwoona okala yekiwa. Bumwahaya sathima wakavihera ale emarihile omwenddi wewa. — Pro. 17:17.

17. Ddiniyani ale enavevana enahoweliwa odhowagave yeragana?

17 Ninga noonilihu athu yavevanaga enofwanyiwa makathamiho, mbwenye mudhidhi womwenddi podi okala wohagalasa vanlubale mwigumini mwawo. Jessica anawoga egi: “Wi giwoge ebaribari, omwenddi onovaha mabasa. Mbwenye ginohagalala mwaha osayela mudhidhi wowinjhiva wihina nnonane pama.” Akala we onna oveva obe onna oveviwa, odhowegeve wilibihedhaga wihina omunone pamadhene mwenddawo. Werana eyo, onere okanna omwenddi onukavihere werana yothoma yapama, enamuthithimihe Yehova.

JHIBO 49 Ginere omuhagalasa Yehova

a Mandina mamodha ehisadduliwa.

b Wihina wawoone makoho mamodha onahoweliwe wawerana, osugwe livuru Os Jovens Perguntam — Respostas Práticas, Volume 2 epaddi 39-40

c Omwababela muthu mmodha dhipaddi dhohifwanelela dha mwiili, makalelo owawerana mararuwo. Muthu anerana eyo, anohowela owogiwa muladdu ni anamaholela mulogo. Teto waddabwinya mabele a muthu mmodha obe othapanyedha muselu dhonyakavala wodhela telefoni obe mwinternetini vamodha ni sexting [eli winviyarelana mensaje dhonyakavala, fotu obe vidiyu yamuthu agaali madave], podi okala muladdu onahowela owogiwa ni anamaholela mulogo.

d Wihina onone muselu dhimodha, omusugwe Perguntas dos Leitores, mu A Sentinela a 15 a Agosto a 1999.