Mamunaga, Harvey, ahibaleliwa ahima annayi. Emudhaye ehudhere ebaribari murudda wo Midland Junction, elabo yo estadu yo Awustraliya Osidental, mudhidhi wa dala yunlubale yaka ya 1930. Makalelo Harvey amudhiveliye Yehova othabwaga. Bumwahaya, aganna yaka 14 obaddiziwa. Oliye ohudhera wi sapama ohukoodda mutholo dha mmulogoni. Motajhiha, ddibila dhaala omuthoma Harvey wihina amwileri Namasugwera, mbwenye kaarumedhe, mwinya ubuwela wi kiwegerendhe. Ddibila ole onvaha yolaga Harvey egi: “Muthu a munikuruni mwa Yehova uloba werana ethu, enatapulela wi onere wanda.” —2 Cor. 3:5.

Miyo gihudhenre ebaribari elabo yo Inglatera, vamodha ni mama ni murogolaga munlubaleya. Apapa ehudhere ebaribari ogavinre mudhidhi wowinjhivene. Vobajha, kayafuna wi nihudhere ebaribari. Nari ehifunaga miyo obaddiziwa gahinakwanihe yaka kumi. Gafuna gikale piyonera gindo gikale misiyonariya. Mbwenye papaga kaafuna wi gikale piyonera gahinakwanihe yaka 21, mbwenye miyo kagafuna ojheha mudhidhi  wowinjhivene. Bumwahaya, nganna yaka 16 miyo omuloba papa wihina gakalege ni murogolaga, elabo yo Awustraliya. Vano, nganna yaka 18 miyo obajha mabasa amudhidhi wamutene.

Elabo yo Awustraliya, miyo omunona Harvey. Nuliyeya ahikanna efunelo yokala misiyonariyu. Yaka ya 1951 iyo otelana. Nuwakwaniha yaka bili nigaali mapiyonero iyo withaniwa wihina naakaviherege ninga anameeddela mulogo. Murudda nakaviherihu, elabo yo Awustraliya Osidental, yahithabwa wunnuwa. Nowedda ni karo mudhidhi wowinjhivene, murudda worameya manjhe ni wolapelana nyumba.

Yaka ya 1954, iyo withaniwa wihina nakursari turma 25 ya Jileyadi. Efunelo yehu yokala misiyonariyu wakwanela. Nufiya o Nova York ni baruku iyo obajha omuhudhera pamadhene Bibliya. Owoga ewogelo ya espanyol yokosa epaddi ya ohudhera wehu. Eyo kayali ethu yokweya wa Harvey. Yathabwa omurusa waali omuromola “r” ninga munaromoleliwiye.

Nihudheraga, anamahudhiha ehu owoga wi ole anafuna okavihera oJapawu alebeliwe wihina ahudherege ewogelo ya ejapones. Iyo osakula wihina nikuru na Yehova nnithomele murudda woyawo. Nuuvira mudhidhi vang’ono ddibila Albert Schroeder, namahudhiha a eskola yo Jileyadi, woona wi iyo kanalebeliwe. Vano wera: “Ginonamo wi yere okala yapama mwahalebeliwe.” Mbwenye iyo okoodda. Vano, ddibila Schroeder wera: “Miyo ni anamahudhiha amodha nihulebelani wihina muhudherege ejapones. Mwilibihere ohudhera ewogelo ela.” Harvey, yahimukweyela ohudhera.

O Japawu nafiyilewo yaka ya 1955. Elabo yele waali anamalaleya 500 baahi. Harvey anna yaka 26, miyo 24. Iyo othomeliwa luwani yo Kobe. Nahikaviherawo yaka nayi. Nuwindo, iyo othomiwa wihina nihogolowele mabasa oweeddela mulogo. Murudda neddelihu dhaali waddamela oNagoya. Wahithabwa owoma: addibila, dhoojha, vamodha ni mburoya. Nuuvira mudhidhi vang’ono iyo wakela mutholo mmodha. Mohulegela iyo weenya mutholo ole anivahile Yehova.

Nigakavihere mabasa oweeddela mulogo muwari mwa yaka tharu, Beteli yo Japawu onithoma  wihina naakaviherege anamurala a elabo yo Tayiwani ni ewogelo ya amis. Amodha yakala murudda yole yaali apostata, vano addibila oFiliyale yamuhowela muthu awoga pama ewogelo yo Japawu wihina egeredhe muladdu ole. * Nodhiveliwa vanlubale mutholo nannihuna oJapawu bumwahaya kiyaali yokweya orumedha mutholo mmodha. Mbwenye woona wi Harvey ahihudhera ohukoodda mutholo iyo orumedha.

Nafiyilewo mweri wa Novembro a 1962. Mudhidhi yole o Tayiwani waali anamalaleya owakwana 2271. Owinjhiva yawoga ewogelo ya amis. Mbwenye voobajha nahudhenre exina. Wihina nihudhere nanna livuru nimodha nikaviheriwaga ni purusori ahanonne owoga engeleji. Naari dhigari ndo iyo ohudhera owoga.

Nufiya murudda wo Tayiwan, Harvey othomiwa wihina akaviherege mabasa a elabo yele. Woona wi filiyale yahiyeva, Harvey owakwanihedha mutholo athomeliwiye, ni owakavihera addibila enawoga ewogelo yo amis kadda mweri sumana tharu. Malabo mamodha, okavihera ninga nameeddela mulogo a elabo yele, teto owoga mwaha vamusonkanoni. Harvey ahawogege mwaha ndha ni ejapones addibila o amis yerege wiwa. Mbwenye anamathonga yarumedha baahi mmagerejani owogiwagamo exina. Naarive Harvey agahudhere ewogeloya, awoga mwahadha ni exina addibila etapulelaga ni ewogelo yo amis.

Mudhidhi yole, Tayiwan asugweriwa naatoropa. Bumwahaya wihina wikale musonkano yohoweleya orumedhiwa ni aliwa. Kayali ethu yokweya, malabo mamodha woovira mudhidhi wowinjhivene ehinakunle. Yahakula ofiyedha sumana ya musonkano, Harvey odhowa opulisiya wakiratela. Makalelo ala yokavihera vanlubale, mwaha mapulisiya yokanna manyazo emonaga muthu adhele elabo emodha agakirante opulisiya.

Sumana nakaviherihu addibila ewogelo yo amis, nowedda ora yantero obe okwaranya wihina nifiye murudda wayihu, niwelelaga mwang’o ni naabuwaga muhinjhe. Ginowubuwela labo noobajha gagwenlimi mwang’o. Labo nne mambesi najhile nthamagaga. Vano, iyo ogwela karo mudhidhi 5:30 nadhowaga murudda dhaala wolapela. Iyo wabuwa muhinjhe munlubale, nuumala iyo ogwelelaga mwang’o. Mwang’oyo wahithabwa otidimana, vano neddaga gowoona manyalo addibila gamuharimi gihiworomme.

Mambesi, Harvey wakaviheraga addibila amurudda yole, miyo olaleyaga meeka murudda waali athu yawoga ejapones. Mudhidhi wa mutana (mawora a 13), miyo ovoliwa mwaha yahivira mawora owinjhivene gihijhile ethu. Vano miyo onfwanya Harvey, agaalivo yeka. Harvey ahikanna mazayi mararu atorokariheye ni marevista. Oliye othukula nzayi nimodha ogihudhiha makalelo ong’wa. Otorola epaddi ya vadhulu ni ya vati obajha onuula. Gahowelimi kuwaali odhiva. Vano miyo onuula. Ki aanuule nzayi nanatharu  baani? Miyo, mwaha wi Harvey kaande ogithukula nakitelaga mwang’o.

Nadhowa omusonkanoni nofwanya dhithu dhoteyiha. Nahakeliwa vaade va ddibila waddamela onyumbani Yomwene. Addibila a wewule enothabwa ovaha thima ohaba. Vano, mwadha nameeddela mulogo warugwa manjhe wi nihabe. Harvey ahithabwa opinyaminyeya, bumwahaya ogiloba wi gikale obajha ohaba. Yahabaga yalabihedha mabasiya mararu: noobajha mwakala manjhe oridha, nimodha mwakala manjhe oviha, vano nimodhana kamwakala ethu. Gadhonwimi ohaba miyo otikina. Murogola ole manjheya ahiyile epaddi waali Nyumba Yomwene, wapara addibila mabasa. Vano miyo omukoha akala ahikanna guwo wihina gibarewo. Mbwenye adhilena muliyado wowonela. Miyo wubuwela wathukulela manjheya okodde, mbwenye wahikala matamgwe gahere jala yere ogiluma. Vano miyo wera: ‘Addibila ehithabwa opinyaminyeya ni mabasa, gahabaga kinagoone. Teto gahihaba anamurala enere othabwa otakaleliwa. Vano miyo ohabaga!’

Harvey wonelamo wihina addibila kiyunnuwelavo epaddi yomuzimuni mwaha kiyanonne wileri ni kuwaali malivuru a ewogelo yewa. Ewogelo yo amis yobajhawene olebiwa. Bumwahaya wakala ninga ethu yapama wahudhiha addibila wileri ni ewogelo yewa. Mbwenye kiyaali ethu yokweya, nuuvira mudhidhi, addibila ale ohudhera wodhela Yehova ni ewogelo yewa. Obajha yaka ya 1966, wahikala malivuru ni ewogelo yewa. Vano yaka ya 1968 obajha otapuleliwa Namasugwera. 

Anamathonga yafuna wi malivuru egawiwege baahi ni ewogelo yexina. Wihina nihitote muladdu Namasugwera atapuleliwa ni makalelo owinjhiva. Motajhiha, iyo namulabihedha Namasugwera anna dhohudhera dha ewogelo yo xina ni yo amis. Ndo, anamathonga yawona wakala ninga nnafuna nahudhihe athu exina. Vano nikuru na Yehova wadhana malivuru owinjhiva wihina ekaviheriwena addibila ala ohudhera ebaribari ya mBibliyani. — Atos 10:34, 35.

Vaari va yaka 1960 ni 1970, addibila owinjhiva  kiyahara malamulo a Yehova. Woona wi kiyonelamo pama malagano amBibliyani amodha yera oraruwa, olezela, omujha sola ni murombwe dhimodha. Harvey opaada mulogo ndha wihina akavihere addibila ala wodhela makalelo Yehova ononeliyemo dhothega ndhe. Ninga giwogilimi omabajho naali labo nenna nabuwilihu muhinjhe nuuvira tufawu.

Addibila owiyeviha yahisaddula mweddelo wewa, mbwenye owinjhiva kiyenyile osaddula. Bumwahaya muwari mwa yaka vinti anamalaleya oTayiwan yaali 2 450 ohalawo 900. Yaali yowuukuliha, mbwenye nahinona wi Yehova kareelihe nikuru nihili pama. (2 Cor. 7:1) Nuuvira mudhidhi, mulogo omulabelaga Yehova ni makalelo apama. Nimahala a Yehova, vano wili anamalaleya okwaranya 11 000.

Okuma yaka ya 1980 ndhowaga osogolo, nihoona wunnuwa wa mulogo dha amis. Harvey oojha mudhidhi akaviheraga athu yawoga exina. Oliye oohagalala akaviheraga alobwana yatenle arogola wi ekale Anamona a Yehova. Ginowubuwela wihina Harvey ahihagalala vanlubale labo noobajha namahudhera aye olobela. Ni miyowa gahihagalala vanlubale wakavihera athu wandana ni Yehova. Teto gahithabwa ohagalala olaba oBeteli yo Tayiwan vamodha ni ahima anamahudhera dhaala gamukavihenrimi ohudhera ebaribari.

Vano gihanle meeka. Matelo ehu emanle yaka 59, vano mukwaga Harvey okwa labo na 1 a Janeiro a 2010, akwile mwaha wa kanser. Ohukavihera mabasa a mudhidhi wamutene waddamela yaka 60. Oliye ohuthabwa oginukwela, mbwenye ginothabwa ohagala mwaha omukavihera mmabasani a Yehova muwari mwa dhilabo bili. Nihudhera owoga dhiwogelo bili — mbwenye Harvey, ohuhudhera nulebawa — dhiwogelo bili dhorusa dha kontinenti o Asiya.

Nuuvira yaka Harvey agakwile, Nikuru Nolamulela owoga wihina gihogolowele elabo yo Awustraliya. Moonelo waaga wobajha waali: ‘Kaginafuna ohiya elabo yo Tayiwan!’ Mbwenye Harvey ahigihudhiha orumedha dhithu dhatedhene dhinawoga nikuru na Yehova. Bumwahaya, kagabajhe okoodda mamunaga aakwiliye. Vano miyo woona wi yaali yothoma yapama, mwaha gihuluvala teto gere ohowela okaviheriwa.

Vano ginakavihera Beteli yo Awustraliya, omagomihero wa sumana ginodhowa mmalaleyelo vamodha ni mulogo. Wuno gikanna gari yowavelela addibila enawoga exina ni ejapones, enadha opaada oBeteli. Ginojheha nuuthaba mudhidhi Yehova anavenyihiye athu muukwani! Gikanna ebaribari wihina Yehova anere omubuwela mamunaga Harvey, ahinakoddege mutholo dha Yehova. — João 5:28, 29.