1-2. Ddiniyani yapadduwe ni anamahara abiili a Yesu yakuma oJeruzale yadhowa luwani ya Emawu?

 NAALI labo na 16 a Nisa yaka ya 33 M.W. Anamahara a Yesu enna okubanya ni enna woova vanlubale. Anamahara abiili enna okuma oJeruzale edhowaga luwani ya Emawu walapenle makilometuru 11 ni oJeruzale, aliwa eli owukuwene mwaha wihina Yesu ohukwa. Anamahara ale yajheha wihina Mesiya awerele dhithu dhotikiniha maJudewu, mbwenye woona wihina Yesu ohukwa, ejhehedhelo yewa ehimala. Vano enopadduwa ethu yootikiniha.

² Mulobwana dhaala yahamunonniwa wawaddamela ni obajha weedda ni aliwa. Mwaha othabwa wukuuwa, aliwa omwaddela mulobwana ole dhithu dhampadduwele Yesu. Nuwindo mulobwana ole obajha wawaddela dhithu yahadhiwa edduwala. Oliye obajha watapulelamo “dholebela dha Moyizeji ni dhaanamavuhulela aatene.” Teto wawonelihamo wihina Mesiya ohowela wonihiwa goyi ofiyedha okwa. Vano alobwana ale nufiya luwani ya Emawu, aliwa wonelamo wihina mulobwana ole athapanya naaliwa, aali Yesu aavenyihiwe ni Mulugu muukwani! Onowanda wonelamo makalelo anamahara ale yaaliwa oohagalalene nunona wihina Mesiya ahivenyihiwa muukwani? — Luk. 24:13-35.

3-4. Muwari mwa malabo 40 Yesu agavenyihiwe muukwani, ddiniyani yapadduwile ni anamahara a Yesu, ki ohudhera wula nnone ddi? (Dhowera Dhaarumiwi 1:3)

³ Muwari mwa malabo 40, numala ovenyihiwa muukwani, Yesu ahatwanyuwela anamahara aye dila dhowinjhivadhene. (Omwileri Dhowera Dhaarumiwi 1:3.) Muwari mwa malabo yaale 40, Yesu  ahalibiha anamahara aye yoova ni yaali owukuwene wihina ehogolowele okala ohagalalene ni ahalibiha murima wihina yande olaleya muthenga dhapama Dhomwene. a

⁴ Ohudhera wodhela dhithu dhaapadduwe Yesu numala ovenyihiwa muukwani, winere onikavihera vanlubale. Ohudhera wula, nnere woona makalelo Yesu aalabihedhiye malabo ale 40 wihina (1) aalibihe anamahara aye, (2) aakavihere wonelamo pamadhene Dholebela ni (3) aaxagihe wihina yande wakwanihedha mutholo yafuniwa waakela osogolo. Teto nnere woona makalelo omutajhiha Yesu mwa dhipaddi ndha tharu.

WALIBIHEGE ATHU AMODHA

5. Mwaha bwaddi anamahara a Yesu yohowela vanlubale olibihiwa?

⁵ Anamahara a Yesu yohowela vanlubale olibihiwa. Mwaha waddi? Mwaha wihina amodha yahihiya nyumba dhewa, emudhiwa ni malondda ewa wihina emuhare Yesu. (Mat. 19:27) Amodha yoweddihiwa nuubure mwaha othoma okala anamahara a Yesu. (Juwa. 9:22) Anamahara ala, yaherana dhithu dhatedhene ndha mwaha wihina yorumedha wi Yesu aali Mesiya. (Mat. 16:16) Mbwenye Yesu nupiwa, aliwa oyelela ejhehedhelo yewa ni kiyanna yowera.

6. Ddiniyani Yesu eriliyena nuvenyihiwa muukwani?

⁶ Yesu ahinona pamadhene wihina wukuuwa wule, kiyatapulela wi aliwa kayali makiristawu owithwelavo epaddi yomuzimuni. Mbwenye oliye ahonelamo wihina aliwa yaali owukuwene mwaha omuyelela muthu yamudhiveliwa muukwani. Bumwahaya oliye abajhe walibiha anamahara aye, nlabo nenne avenyihiwiye muukwani. Motajhiha, Yesu ahimuthwanyuwela Mariya Madalena, mudhidhi agaali mahame akoyiwiye. (Juwa. 20:11, 16) Teto oliye ahathwanyuwela anamahara abiili esorihiwe omambelelo wa ohudhera wula ni ahimuthwanyuwela murumiwi Peduru. (Luk. 24:34) Nnahudhera ddi ni ethu Yesu eriliyena? Kabeni noone yapadduwe, Yesu nuumuthwanyuwela Mariya Madalena.

7. Mowiwanana ni Juwawu 20:11-16, Yesu amoonile Mariya eraga ddi? Ki ddiniyani Yesu aamwerenliye? (Osugwe fotu.)

⁷ Omwileri Juwawu 20:11-16. Emambesi ya labo na 16 a Nisa, ahiyana dhaala yahidhowa omahame waakoyiwe Yesu. (Luk. 24:1, 10) Muhiyana  mmodha adhowile omahame aali Mariya Madalena. Vano nufiya omahame, oliye wonelamo wihina muruthu wa Yesu kawali mmahame mune, nuwindo oliye othamaga wihina amwaddele Peduru ni Juwawu dhithu dhaapadduwe. Voharela oliye ohogolowela omahame vamodha ni aliwa. Vano aliwa numala woona wihina ele awogile Mariya yaali ebaribari, Peduru ni Juwawu ohogolowela vaade. Mbwenye Mariya ohala omahame wewule unlaga. Oliye konelamo wihina Yesu anna omusugwa. Yesu numoona muhiyana ole oororomeleya unlaga, oliye weddiwa thagaraga. Nuwindo Yesu omuthwanyuwela ni wawoga madhu ookweya, mbwenye yaali oolibiha vanlubale. Oliye onvaha Mariya mutholo munlubale, yaali wawaddela addibile aatene wihina Yesu ohuvenyihiwa muukwani. — Juwa. 20:17, 18.

8. Nnande aavi omutajhiha Yesu?

⁸ Nnande aavi omutajhiha Yesu? Ndala ninga Yesu, iyo podi walibiha addibilihu wihina edidele omulabela Yehova. Makalelo owalibiha addibilihu, fuudhela wawonelamo, wapwasedha wavuruwana yanaddelaga makathamiho enaafwanya ni wakavihera ni ethu-sithu enahoweliwa. Kasugwa yopadduwa ya murogola dhaala anithaniwa Joselini, ddibile omwera asidenti ni okwa. Oliye anowoga egi: “Muwari mwa mweeri dhowinjhiva miyo gakala owukuwene ni gokubanya vanlubale.” Mbwenye ddibila dhaala ni mwadhiye omwithanela vaade vewa. Nuwindo aliwa omukavihera ni dhithu dhatedhene ahoweliye. Anamatelana ale omweddiha mwamakalelo apama ni omwaddela wihina oliye ohukanna thima vamentoni va Yehova. Joselini anowogave egi: “Miyo gahiyelela ejhehedhelo. Gakala ninga muthu anaddadda muniya enatekuma ni mahiyu. Mbwenye Yehova ahalabihedha anamatelana ale wihina egivuluse. Mwaha wa nikavihero newa, ginowanda ohogolowela omulabela Yehova nuuhagalala.” Ni iyoya podi walibiha addibilihu naavuruwanaga nupwaseya yanaddelaga dhithu dhinaapadduwela. Efunelo yehu nalibihaga addibilihu, fuwakavihera aliwa ohuselela omulabela Yehova. — Rom. 12:15.

WAKAVIHERE ATHU AMODHA OMONELAMO BIBILIYA

9. Makathamiho baani yaathukulela anamahara a Yesu okala owukuwene, ki oliye aakavihere aavi?

⁹ Anamahara a Yesu, yowavuruwana madhu a Mulugu ni yowilibihedha omwiwelela Yehova. (Juwa. 17:6) Naarive dhigaali ndo, aliwa yahithuwathuwa vanlubale mwaha Yesu opiwa mwamakalelo abure ni winkedhiwa ninga mpanga. Yesu ahinona wihina anamahara aye yahikanna nroromelo ni yomudhivela Yehova. Mbwenye oliye ahonelamo wihina aliwa yohowela wonelamo pamadhene Dholebela. (Luk. 9:44, 45; Juwa. 20:9) Vano oliye wakavihera aliwa wonelemo dhithu yiileriwa mBibiliyani. Kasugwa makalelo Yesu eriliyena eyo, mudhidhi anamahara ale abiili edhowaga luwani yoEmawu.

10. Yesu aakavihere aavi anamahara aye wonelamo wi oliye aali Mesiya? (Lukaji 24:18-27)

¹⁰ Omwileri Lukaji 24:18-27. Omambelelowene Yesu kawaddele wi oliye aali Yesu. Ohiya eyo, oliye ambele othapanya naaliwa wodhela wakoha. Mwahaya bwaddi Yesu adhe eregena ndo? Podi wera Yesu afuna anone dhithu yubuweliwa. Teto siyeyo aliwa yeriliwana. Aliwa omwaddela wihina yajheha wi Yesu akale mwene a nlogo naamwaana Izarayeli ni awobole maJudewu yaali adhaari oRoma. Yesu wahiya alobwana ale owoga dhithu dhatedhene dhapadduwele. Nuwindo, oliye olabihedha Dholebela wihina aakavihera alobwana ale wonelamo wihina dhovuhulela dhatedhene dhahimala wakwanela. b Vasogolova emahiyu yeele, Yesu wafwanya anamahara amodha ni wawonelihamo yovuhulela ele. (Luk. 24:33-48) Nnahudhera ddi ni ele erilena Yesu?

11-12. a) Nnahudhera ddi ni makalelo Yesu ahudhihiye athu Bibiliya? (Osugwe fotu.) b) Namahudhiha a ddibila Norteyi amukavihere aavi?

¹¹ Nnande aavi omutajhiha Yesu? Wamuhudhihaga muthu di muthu Bibiliya, waweregena  makoho wihina onone dhithu baani anubuweliye. (Pro. 20:5) Vano wonelamo dhithu anubuweliye, omoonihe makalelo ofwanya yolebela ya mBibiliyani enaamukavihere wawanana makathamiho enanfwanya. Ohiya omwaddela ethu anahoweliye werana, omonihe makalelo omulabihedha Bibiliya wihina amukavihere ahoowelaga ethu-sithu. Kasugwa yopadduwa ya ddibila dhaala anakala elabo yoGana anithaniwa Norteyi.

¹² Ddibila Norteyi aganna yaka 16, oliye obajha omuhudhera Bibiliya. Mbwenye emudhaye kiyadhiveliwe mwaha oliye werana yothoma ela. Ddiniyani oliye eriliyena wihina adidele omuhudhera Bibiliya? Namahudhiha aye, omwilerela yolebela ya Matewuji 10 ni omwaddela wihina makiristawu eebaribari enere oharahariwa. Ddibila Norteyi anowoga egi: “Nuwambela oharahariwa, miyo wonelamo wihina gihifwanya ebaribari.” Ddibila amuhudhiha Norteyi, opendda vamodha ni oliye yolebela ya Matewuji 10:16. Nuwindo omwaddela wihina ohowela waariha makolo aye ni okala pasope awogaga naaliwa wodhela muselu dha mBibiliyani. Numala obaddiziwa, ddibila Norteyi othoma okala piyonero, mbwenye ababe yafuna wihina oliye adhowe ofakuldadi. Ohiya namahudhiha aye omwaddela ethu ahoweliye werana, oliye werana nikoho wihina amukavihere ddibila Norteyi wubuwela yolebela yamukavihere werana yothoma yapama. Yokumelelavoya sowihina, ddibila Norteyi othoma wavolowela mabasa a mudhidhi waamutene. Vano woona wihina ababe kiyadhiveliwe mwaha wa yothoma yaye, aliwa omuthamagihavo vaade vewa. Naarive dhigampadduwele dhithu dhatedhene dhendha, ddibila Norteyi anihina: “Miyo kaginanganyedha wihina giherana yothoma yapama” Naakaviheraga amodha wubuwela ele Bibiliya anawogiye, nnowakavihera olibiha nroromelo neewa ni odidela omulabela Yehova. — Efe. 3:16-19.

WAXAGIHE ADDIBILA “WIHINA EKALE NVAHO”

13. Muwari mwa yaka tharu ni meya Yesu agaali velaboni yavati, ddiniyani oliye eriliyena wihina mabasa oolaleya edhowegeve epariwaga? (Efeziyu 4:8)

¹³ Mudhidhi Yesu agaali velaboni yavati, owawiwelela Ababe. (Juwa. 17:4) Mbwenye, Yesu kuubuwela wihina oliye baahi dinonne werana efunelo ya Yehova. Mwaha muwari mwa yaka tharu ndhe ni meya, oliye ahaxagiha athu amodha werana efunelo ya Yehova. Oliye owaroromela anamahara aye ni ahavaha mutholo woolaleya muthenga dhapama, wahudhiha athu ni wowasamalela mambila a Yehova. Alobwana amodha yathomiwe wihina yasogolele mabasa ala, podi wera yaali yahinakwanihe  yaka 30. (Omwileri Efeziyu 4:8.) Alobwana ale yathomiwe wihina yasogolele mabasa Omwene, yaali vamodha ni Yesu, teto yaali oororomeleya. Mbwenye ahinathi odhowa odhulu Yesu waxagiha wihina “ekale nvaho.” Ki aaxagihile ni makalelo baani?

14. Dholaga baani Yesu aavahiliye anamahara aye muwari mwa malabo ale 40 nuvenyihiwa muukwani? (Osugwe ddima.)

¹⁴ Yesu ahavaha anamahara aye dholaga dhaakavihere, mbwenye erilena eyo mwamakalelo apama. Motajhiha, oliye ahonelamo wihina anamahara amodha yowanganyedha akala mwebaribarene Yesu ahivenyihiwa muukwani. Bumwahaya Yesu adhe aavahege yolaga wihina aakavihere wonelamo wi mwebaribarene oliye ahivenyihiwa muukwani. (Luk. 24:25-27; Juwa. 20:27) Teto Yesu ahakongomedha wihina epwasedhe wasamalela mambila a Yehova, ohiya othuwathuwela korowa. (Juwa. 21:15) Ohiya eyo, Yesu wawubusedha wihina kadda muthu ahaliganihege mabasa enaapariwa munikuruni mwa Yehova ni mabasa enaapara addibila amodha. (Juwa. 21:20-22) Teto Yesu ahakavihera osaddula mubuwelo wewa wodhela mudhidhi wafuna otikiteriwa Omwene wa Mulugu ni wakongomedha wapwasedha wapara mabasa oolaleya. (Dho. 1:6-8) Anamaholela mulogo enahudhera ddi ni makalelo Yesu aalagiye anamahara aye?

15-16. a) Anamaholela mulogo enamutajhihe aavi Yesu? Owogemo. b) Ddibila Patrick akaviheriwe aavi mwaha wakela yolaga?

¹⁵ Anamaholela mulogo, enamutajhihe aavi Yesu? Anamaholela mulogo enohowela waxagiha addibila wihina yandege osamalela mutholo enaakeliwa mmulogoni, naarive addibila enaxagihiwa egaali azombwe. c Anamaholela mulogo kijhehege wihina addibila enaaxagihiwa yeregena pamadhene dhithudha omambelelowene, ohiya eyo aliwa enohowela waxagiha azombwe nuudhivela. Anamaholela mulogo yaaxagiha addibila ni makalelo yaala, aaddibila enere ohudhera okala athu owiyeviha, oororomeleya ni enerege ofuna wakavihera athu amodha. — 1 Tim. 3:1; 2 Tim. 2:2; 1 Ped. 5:5.

¹⁶ Kasugwa makalelo ddibila dhaala anithaniwa Patrick akaviheriwiye vanlubale mwaha wakela yolaga. Mudhidhi agaali muzombwe, ahikanna  emanya yowoga nuuwali naaddibila vamodha ni arogolaya. Vano namaholela mulogo dhaala wonelamo wihina Patrick ohoowela osaddula ekalelo yaye. Bumwahaya omulaga amwaddelaga ekokonko, mbwenye anvahile yolagaya nuudhivela. Ddibila Patrick anowoga egi: “Ginotamalela vanlubale mwaha namaholela mulogo ole ogivaha yolaga ele! Muwari mwa mudhidhi wowinjhivene miyo goowukuwa gawoonaga addibila amodha yakelaga mutholo gafunesimi. Mbwenye yolaga ele yahigikavihera wonelamo wihina miyo gohowela okala muthu owiyeviha wodhela wakavihera addibila ni arogola, ohiya othuwathuwela okanna mutholo wathima obe orihiwa mmulogoni.” Yokumelelavoya sowihina, Patrick athomiwe ninga namaholela mulogo aganna yaka 23. — Pro. 27:9.

17. Mutholo baani Yesu aavahiliye anamahara aye yooniha wihina owaroromela?

¹⁷ Yesu ahavaha anamahara aye mutholo woolaleya ni ohudhiha. Podi wera anamahara ale yubuwela wihina kayande wakwanihedha mutholo ole, mbwenye Yesu ahinona wihina aliwa yere wanda wakwanihedha. Bumwahaya oliye adhe awogege egi: “Mowindala ninga Ababa egirumiliwa ni miyoya ginowurumani.” — Juwa. 20:21.

18. Anamaholela mulogo enamutajhihe aavi Yesu?

¹⁸ Anamaholela mulogo enamutajhihe aavi Yesu? Anamaholela mulogo athotho ehinona wi sathima waxagiha addibila amodha wihina yandege wakwanihedha mutholo dhimodha. (Fil. 2:19-22) Motajhiha, anamaholela mulogo podi waloba azombwe wihina yakavihere ni mabasa ooxela ni oowomihedha Nyumba Yomwene. Teto aliwa podi omuthomela ddibila wihina aapare mwana mabasa, mbwenye ahinathi waapara, aliwa enohowela omuxagiha, nuwindo osogolo emuhiye wihina ddibilaya aapare mabasaya yeka. Ddibila dhaala anithaniwa Matewuji, athomiwe ovaneneve ninga namaholela mulogo. Oliye anowoga wihina ethu emukavihere vanlubale, yaali mwaha anamaholela mulogo omuxagiha ni wooniha wihina yomuroromela wi eere wakwanihedha mutholo bu mutholo yeka. Oliye anihina: “Malabo mamodha miyo gaviriganiha ethu-sithu, aliwa yogikavihera ohudhera makalelo owerana pama ethuya osogolo.” d

19. Yothoma yehu ekale werana ddi?

¹⁹ Yesu ahaalabihedha pama malabo ale 40 wihina aalibihe, aahudhihe ni aaxagihe athu amodha. Kabeni aatene nilibihedhe ohara yotajhiha yaye. (1 Ped. 2:21) Teto Yesu ohunipaganya onikavihera nuwoga egi: “Miyo gili ni nyu malabo aamateene, ofiyedha omakuthulo wa elabo.”— Mat. 28:20.