1. Ethu baani enoniha wihina Yesu ovaha thima dholebela?

 ONOWABIHAGA wubuwela gari enlubale naakannihuna omwiwa Yesu anihudhihaga? Oliye oosorihesa dholebela — ni keerana aganyedhaga. Teto, mudhidhi Yesu nuumala obaddiziwa ni ahalaga neena nuukwa, oliye ahisoriha dholebela. b (Deut. 8:3; Sal. 31:5; Luc. 4:4; 23:46) Teto, muwari mwa yaka tharu ni meya, Yesu aparaga mabasa aye olaleya, dila dhowinjhivadhene oliye owileresa dholebela vaari va athu. — Mat. 5:17, 18, 21, 22, 27, 28; Luc. 4:16-20.

2. Mudhidhi unnuwaga, yamukavihere ddi Yesu onona pamadhene dholebela? (Osugwe fotu ya vakapani.)

² Yesu ahinathi obajha wapara mabasaye olaleya velaboni ya vati, oliye owiwa ni owileri dholebela dila dhowinjhivadhene. Mwebaribarene, Yesu owawiwesa ababe ni amaye ethapanyedhaga dholebela yakala vade. c (Deut. 6:6, 7) Teto Yesu odhowesa oSinagoga maSabadu aatene ni amudhaaye. (Luc. 4:16) Osinagoga, mudhidhi yilerigi dholebela oliye opwasedha ovuruwana. Vasogolova oliye ahihudhera osayela dholebela mmalivuruni ahikaviheriwe. Ohiya ononave dholebela, Yesu odhiveliwa ofiyedha oparihedhaga mabasa mwigumini ndhe ahudheriye. Motajhiha, onowubuwela yapaddunwe ni Yesu aganna yaka 12, anamahudhiha a mutempulu yanonne pamadhene malamulo a Moyizeji, ‘yahitikina vanlubale mwaha  wa thotho anna [Yesu] ni dhowakula dhaye.’ — Luc. 2:46, 47, 52.

3. Ohudhera wula nnasunze ddi?

³ Nakanna elemelelo yomwileri Bibiliya Malabo amatene, nnere onona pamadhene dholebela ni nnerege ovaha thima. Kivano nnande addi opurelamo ndhe nnilerihu? Iyo podi ohudhera dhithu dhowinjhiva ni madhu aawonge Yesu, wodhela ale yanonne pamadhene malamulo, ninga maskiriba, Asadusewu ni Afarizewu. Anamasogolela gereja ala, yowileresa dholebela malabo amatene, mbwenye aliwa kiyapurelamo ndhe yiileriwa. Yesu ahiwoga dhithu tharu anamasogolela gereja ala yahoweliwa wera wihina epurelemo dholebela. Ethu Yesu awaddeliye podi onikavihera (1) wonelamo ndhe nnilerihu, (2) ofwanya dhoviteya dhomuzimuni, ni (3) weenya wihina madhu a Mulugu enisaddule wi nikale athu apama.

4. Lucas 10:25-29 Ananihudhiha ddi wodhela makalelo owawileri madhu a Mulugu?

⁴ Iyo nnafuna nonelemo ndhe dhilebiwe mBibiliyani, mwaha naahonelamo kannande opurelamo ndhe nnilerihu. Motajhiha, kasugwa othapanya anna Yesu ni ‘mulobwana dhaala aaxagenle malamulo.’ (Omwileri Lucas 10:25-29.) Mulobwana ola nuumukoha Yesu ethu baani ahoweliye wera wihina aakele egumi yohimala, Yesu omukoha egi: ‘Malamulo enawoga ddi? Nyu munawileri aavi?’ Mulobwana ole ahivaha yowakula yapama mwaha oromola dholebela dhawoga omudhivela Mulugu ni mwanddamanaawo. (Lev. 19:18; Deut. 6:5) Mbwenye, kasugwa asorihiliye voharela, oliye owoga egi: ‘Mwanddamanaga Baani?’ Mwebaribarene eyo enowoniha wihina oliye konelamo ndhe ileriye. Bumwahaya, oliye kanonne makalelo oparihedha mabasa dholebeladha.

5. Olobela ni wileri nahaguvihaga winanikavihere aavi wonelamo nde nnilerihu?

⁵ Wihina nande wawonelamo pama madhu a Mulugu, enoofwanelela okanna elemelelo yapama yomwileri Bibiliya. Kasugwa dhoxagiha dhinukavihere. Olobelege wahinathi obajha omwileri Bibiliya. Nnohowela nikavihero na Yehova wihina nimonelemo Bibiliya, bumwahaya omulobe oliye nikavihero wihina wande opwasedha nde onilerigiwe. Voharela wilerigi ohaguvihaga, werana ndo onere wonelemo nde onileriwe. Vano we podi othoma wileri ni ndhu nootama obe omuthananiha awudiyu a Bibiliya. Nimakalelo yala, onerege wanda ohiya woonave nde onileriwe, mbwenye, opurelamo nde onahudheriwe. Werana eyo, enere wukavihera wonelamo nde onahudheriwe, ofiyedha odahinya murima wawo ni wadhiveliwaga madhu a Mulugu (Jos. 1:8) Wamala omwileri Bibiliya olobele wa Yehova otamaalelaga wodhela nvaho ola woweela ni omulobe wihina ukavihere wande oparihedha mabasa nde ohudheriwe.

6. Mwahaya bwaddi wawerana makoho ni oleba mowaguva thomodha podi wukavihera wamwilerigi Bibiliya? (Osugwe fotu.)

⁶ Kasugwa dhoxagiha biili dhimodha dhinuukavihere omoonelamo pamadhene Bibiliya. Wawerana makoho wodhela nde onahudheriwe. Wilerigi epaddi modha yamBibliyani waweregena makoho ala: Yolebela ela enawoga wodhela aani? Anawoga baani? Anawoga nnani? Ki mwahaya bwaddi? Dhinereya wuvi? Ki fihalini dhithudhanda  dhinapadduwiwa? Makoho ala enere wukavihera wubuwela nde onileriwe ni wonelamo thomodha. Mudhidhi wilerigi, olebege dhithu dhatimadha. Waalebaga enakala ninga onaleba mubuwelo wawo, teto, eyo enere wukavihera vanlubale wonelamo museluya, ohiya eyo oleba winokavira ohidduwala nde wileriwe. We podi waleba makoho, dhithu osayeliwe, thomodha makalelo oparihedha mabasa nde ohudheriwe, obe dhithu dhudhivele numala wileri yolebelaya. Werana eyo enere wukavihera wonelamo wihina Bibiliya muthenga wa Mulugu olebiwe wihina wukavihere.

7. Ekalelo baani nnahowelihu okanna namwilerigi Bibiliya, Ki mwahaya bwaddi? (Matewuji 24:15)

⁷ Yesu ohuwoga ekalelo yathima enahoweleya negi nimonelemo Bibiliya. (Omwileri Matewuji 24:15.) Mbwenye wonelamo enatapulela ddi? Enatapulela oliganiha ethu onubuweliwe nimakalelo eniwananiwa ni ethu emodha, ni ohiyaniha ethu emodha ni ekwaye. Ohiya eyo, wonelamo enovolowelavo wanda woona dhithu dhihinapadduwe. Teto, Yesu ohuwoga wi nnohowela olabihedha wonelamo wihina nande woona dhovuhulela dhinaakwanela. Wihina nande opurelamo wileri wehu wa Bibiliya, nnohowela okanna ekalelo yela.

8. Nnande addi wileri wihina nimonelemo Bibiliya?

⁸ Yehova onowawonelihamo adhaari aye. Bumwahaya omulobe oliye wihina ukavihere okanna ekalelo ela yowonelamo. (Pro. 2:6) Mbwenye iyo nnohowela werana epaddi yehu, nimakalelo baani? Opwasedhege wileri, waajaga makalelo owonelamo ni owiwananiha nde onileriwe ni nde onooniwe. Ethu enukavihere fusayela mmalivuruni mwehu. Motajhiha, we podi omulabihedha Guia de Pesquisa para Testemunhas de Jeová. Dhipano nda dhosayelana dhinere wukavihera wonelamo yotapulela ya yolebela onileriwe ni makalelo ooparihedha mabasa mwigumini mwawo. (Heb. 5:14) Wamwilerigi Bibiliya wihina  omonelemo, onere wanda ompurelamo vanlubale.

9. Ebaribari baani yathima enafwanyeya mmadhuni amulugu Asadusewu yahiyiwa ohara?

⁹ Asadusewu yahanona pamadhene malivuru matanu a dholebela dha Ebarayiko, mbwenye aliwa kiyarumedha dhibaribari dhathima dhaali mmalivuruni mune. Motajhiha, kasugwa awogile Yesu, aSadusewu nuuxixa omweha emukohaga wodhela ovenyihiwa wanookwa. Yesu awoga naaliwa egi: ‘Wodhela anookwa enaavenyihiwe, nyu kamwilerile mulivuruni na Moyizeji, epaddi enawoga wodhela nikupu, Mulugu awogiliye egi: ‘Miyo gili Mulugu Abarawu, Mulugu a Izaki ni Mulugu a Jako’?’ (Mar. 12:18, 26) Mwebaribarene Asadusewu yahileri yopadduwa ela dila dhowinjhivadhene. Mbwenye, madhu awogile Yesu yahoniha wihina Asadusewu yahihiya ohara ebaribari ela yawoga wodhela ovenyihiwa wanookwa. — Mar. 12:27; Luc. 20:38. d

10. Namwilerigi Bibiliya ethu baani nnahowelihu opwasedha?

¹⁰ Nnahudhera ddi? Namwilerigi Bibiliya nnohowela opwasedha pamadhene wihina noone makalelo yopadduwa ela enanihudhihiwa. Teto, namwilerigi Bibiliya kahiwihina nnafuna nonelemo nde dhili dhokweya, mbwenye, nnohowela wonelamo dhibaribari dhoviteya ni malagano. Dhibaribari nda dhili ninga dhoviteya dhomuzimuni, mwaha dhinorusa ofwanya.

11. Mowiwanana ni 2 Timóteo 3:16, 17, onande aavi ofwanya dhoviteya dhomuzimuni?

¹¹ Onande addi ofwanya dhoviteya dhomuzimuni wamwilerigi Bibiliya? Kasugwa anawoga 2 Timóteo 3:16, 17. (Omwileri.) Yolebela ela enihina: ‘Dholebela dhatedhene . . . Dhihikanna mpurelo’ (1) Wohudhiha, (2) Wosumulula, (3) Wowogola dhego, ni (4) Wolaga mowogowa. We podi opurelamo dhikalelo nda nayi, mudholebela wahinileresiwe malabwene. Wilerigi yopadduwa, opwasedhege pamadhene ni woone makalelo yolebelaya enohudhihiwa wodhela Yehova ni efunelo yaye. Ovede woona makalelo yolebelaya enuusumululiwa. Ni makalelo baani? Dholebela podi onikavihera wonelamo dhikalelo ni dhilemelelo dhabure ninnihuna ni onikavihera osukuma wihina nidhowegeve nikalagave ororomeleya wa Yehova. Teto, ovede wonelamo makalelo yopadduwaya, enanikaviheriwa osumulula ni wogolela ekalelo yabure ya muthu onfwanyiliwe mmalaleyelo. Wamwilerigi Bibiliya osayele dhithu dhinukavihere wusumulula wihina woonege dhithudha ninga Yehova anoneliye. Walabihedha dhikalelo nda nayi, onere ofwanya dhoviteya dhomuzimuni dhinaarelihe wileri wawo wa Bibiliya.

12. Mwahaya bwaddi Yesu adhe akohege mafarizewu egi ‘nyu kamunilerigi?’

¹² Nlabo dhaala Afarizewu wawinkedha anamahara a Yesu wihina yeere omulupa Sabadu. Awakulaga Yesu wakoha egi: ‘Nyu kamunilerige?’ Yesu erilena nikoho nna onihaga wi Afarizewu yanna monelo wa bure wodhela dholebela. (Mat. 12:1-7) e Yesu owoga kapitulu biili ni versu modha ya namavuhulela Ozeyiya, wihina onihe wi Afarizewu kiyonelamo yatapulela nlamulo na Sabadu ni kiyanna thagaraga. Alobwana ala yowawileri madhu a Mulugu, mbwenye, kiyahiya madhu a Mulugu wuuba mubuwelo wewa. Mwahaya bwaddi? Mwaha aliwa yawileri mwamakalelo owatoriha akwiwa ni mowithukula. Makalelo ala yowathukulela aliwa ohonelamo nde yeleriwa. — Mat. 23:23; João 5:39, 40.

13. Ekalelo baani nnahowelihu okanna namwilerigi Bibiliya, ki mwahaya bwaddi?

¹³ Madhu a Yesu enonikavihera wonelamo wihina nnohowela omwileri Bibiliya ni monelo wapama, kannafuna okala ninga Afarizewu. Mohiyana ni aliwa nnafuna nikale owiyeviha, nifunagave ohudhera. Ninga anawogela Bibiliya nnafuna ‘nirumedha wawonelamo madhu nuupama.’ (Tia. 1:21) Nerana ndo, nnere weenya wihina madhu a Mulugu ekanne musisi mmurimani mwehu. Dhithu nahudherihu mBibiliyani wodhela thagaraga ni odhivela, dhinere wuuba mubuwelo wehu, nahikala athu owithukula.

14. Enaanikavihere ddi onona akala ninna weenya wihina madhu a Mulugu yube mubuwelo wehu? (Osugwe fotu.)

¹⁴ Makalelo nnaweddihihu athu amodha,  podi woniha akala ninna ohiya madhu a Mulugu wuuba mubuwelo wehu. Afarizewu kiyahiya wihina madhu a Mulugu edahinye murima wewa, mwaha wa yeyo aliwa ‘yowatoriha athu yahanna muladdu.’ (Mat. 12:7) Bumwahaya, makalelo nnawonihu athu amodha ni makalelo nnaweddihihu, podi woniha akala ninna ohiya madhu a Mulugu wuuba mubuwelo wehu. Motajhiha, nakala vaari vaathu, nnodhiveliwa owoga dhikalelo dha bure dhaakwihu ohiya owoga dhikalelo dhapama? Nili athu athagaraga ni nnolevelela, obe nili orusa ni nnowakoyela ntxiga athu amodha? Dhowakula dha makoho ala podi onikavihera wonelamo akala nde nnilerihu dhinowuba mubuwelo wehu wodhela dhithu nnerihu ni nnubuwelihu. — 1 Tim. 4:12, 15; Heb. 4:12.

15. Yesu akala aavi awilerigi madhu a Mulugu?

¹⁵ Yesu owadhivela madhu a Mulugu, va Salmo 40:8 nnofwanyavo yovuhulela enawoga wodhela ekalelo ya Yesu. Vala vinihina: ‘Nabwiya Mulugu, efunelo yaaga fuwapara mabasa eenyu, nlamulo nenyu nili mmurimani mwaaga.’ Fuudhela odhivela wula wamuthukulele Yesu omulabela Yehova nuuhagalala. Ni makalelo mamodhave, nawilerigi madhu a Mulugu ni nahudhera wadhivela, ni iyoya nnerege ohagalala. — Sal. 1:1-3.

16. Onere ddi wihina wande opurelamo wileri wawo wa Bibiliya? (Osugwe kwaduru “ madhu a Yesu podi wukavihera we wonelamo nde onileriwe.”)

¹⁶ Kabeni nihare yotajhiha ni madhu a Yesu, nerena ndo, nnere wanda wilibihera wihina nipurelemo wileri wehu wa Bibiliya. Teto, nnere wanda wonelamo pama nde anahudhiha Bibiliya. Nalobelaga, nilerigi nahaguvihaga, naweragana makoho, ni nalebaga thomodha, iyo podi omwileri Bibiliya wihina nimonelemo nalabihedhaga malivuru ehu wihina nisayelemo dhithu dhimodha nahinonelihumo. Teto, podi owomihedha makalelo ehu omulabihedha Bibiliya ni wenjhedhedha enonelo yehu, nisayelaga dhopadduwa dhahithabwile ononiwa ni dhoviteya dhomuzimuni. Iyo podi ohiya wihina madhu a Mulugu yube mubuwelo wehu, wodhela okanna monelo wapama namwilerigi Bibiliya. Nilibihera wihina niparihedhe mabasa dholaga ndha, nnere opurelamo wileri wehu wa Bibiliya ni nnere okanna wandana woliba ni Yehova. — Sal. 119:17, 18; Tia. 4:8.