1, 2. a) Yõk-m-mengã kaalem wata ne bõe? b) Bõe yĩng tɩ d sẽn na n gom yõk-m-mengã yellã zemse?

YÕK-M-MENG yaa zʋg-sõng Wẽnnaam sẽn tõe n sõng ned t’a bɩɩse. (Gal. 5:22, 23) A Zeova yõk-m-mengã ka to ye. La ninsaalbã sẽn yaa koangdbã, yaa tɩlɛ tɩ b mao sẽn na yɩl n bɩɩs yõk-m-menga. Yaa neb wʋsg sẽn pa tar yõk-m-mengã n kɩt tɩ zu-loeesã yaa ka tɛk rũndã-rũndã wã. Kẽer sẽn pa tõe n yõk b mengã, b tʋʋmã zĩisẽ wall b lekollẽ wã, b wae n basda tʋʋm kẽer tɩ nindaare, b pa tʋmd ne b sũur fãa me ye. Yõk-m-mengã kaalem tõe n kɩtame me tɩ ned gomd gom-põaasa, tɩ ned lebg rã-yũuda, nen-kɛglem soaba, wall kɩt tɩ ned kao a kãadem, tɩ ned kẽ sam-bɛda, bɩ a wa tar minim-wẽns tɩ yɩl n bas yaa toogo. Tõe n waa ne taoor bãas la pʋs rɩkre. Leb n tõe n kɩtame tɩ ned maan bũmb tɩ b yõk-a n kẽes roogo, wall kɩt tɩ ned yam pa le gãe bãan ye.—Yɩɩn. 34:12-15.

² Hakɩɩka, sẽn pa tar-b yõk-m-mengã maanda b menga, la b maand b taabã me wẽnga. Yõk-m-mengã kaalem yaool n yaa yell sẽn tar kengre. Yʋʋmd 1940 sẽnese, bãngdb n maan vaeesgo, n mik tɩ neb wʋsg pa tar yõk-m-meng ye. Sẽn nan pa kaoose, bãngdb n le maan vaeesgo, la b mikame tɩ rũndã-rũndã, yõk-m-mengã kaalem yɩɩda pĩndã, la tɩ yellã pãng tara paasgo. La rẽ pa lingd neb nins sẽn zãmsd Wẽnnaam Gomdã ye. Bala, Biiblã ra pĩnd n togsame tɩ tõnd wakatã sẽn yaa ‘yaoolem  wakatã,’ neb wʋsg na n yɩɩ neb “sẽn ka tar yõk-m-menga.”—2 Tɩm. 3:1-3.

3. Bõe yĩng tɩ d segd n bɩɩs yõk-m-menga?

³ Bõe yĩng tɩ d segd n bao n bɩɩs yõk-m-menga? Pipi, b gũus n mikame tɩ ned sã n tõogd n yõkd a menga, n pa maand bũmb ning fãa a sũurã sẽn tʋlle, a pa wae n tar zu-loees wʋsg ye. A tara sũur pʋgẽ bãane, a tõogd n yõgda zood sõma ne a taabã, a sũur pa yikd tao-tao, a pa maand yɩɩr wʋsgo, a yam me pa wae n ka a meng ye. Yiib-n-soaba, yɩl n kell n yɩ Wẽnnaam zo-rãmba, yaa tɩlɛ tɩ d mao n tõog tʋls-wẽnsã, tɩ makr wakat me, bɩ d yõk d menga, n da maan wẽng ye. Rẽ la a Ãdem ne a Awa sẽn pa tõog n maanã. (Sɩng. 3:6) Rũndã-rũndã me, neb wʋsg tara zu-loe-kɛgemse, b sẽn pa tõe n yõk b mensã yĩnga.

4. D sã n maood n na n bɩɩs yõk-m-meng tɩ pa nana, bõe n tõe n keng d pɛlga?

⁴ D sẽn yaa pãn-komsem dãmbã, yɩl n tõog n yõk d meng bũmb fãa pʋgẽ yaa toogo. A Zeova neeme tɩ sẽn tũud-b yẽ wã maooda wʋsg n na n tõog b tʋls-wẽnsã, t’a rat ne a sũur fãa n sõng-ba. (1 Rĩm. 8:46-50) Neb n be n dat ne b sũy fãa n tũ a Zeova, la yɩl n tõog n yõk b meng bũmb kẽer pʋgẽ yaa toogo. A Zeova sẽn yaa d zoa sẽn nong-dã, a sõngda nin-kãense, n kengd b pɛlga. Sõs-kãnga pʋgẽ, d na n goma a Zeova yõk-m-mengã sẽn ka to wã yelle, la Biiblã kibay a wãn me yelle. D na n yãame tɩ neb n kõ mak-sõngo, tɩ sãnda pa kõ mak-sõng ye. D na n gesa yam ning d sẽn tõe n dɩk kibar fãa pʋgẽ, la d paam sagls sẽn na n sõng-d tɩ d bɩɩs yõk-m-meng n paase.

5, 6. Bõe n wilgd t’a Zeova yõk-m-mengã ka to?

⁵ A Zeova yõk-m-mengã ka to ye. Bala, a sẽn maand fãa zemsa zãnga. (Tõo. 32:4) La tõnd yaa koangdba. Baa ne rẽ, d sã n bʋgs a Zeova yõk-m-mengã zugu, na n sõng-d lame tɩ d bãng n dɩk a togs-n-taare. Bɩ d tẽeg kibay a wãn sẽn wilgd t’a Zeova yõk-m-mengã ka to ye.

⁶ Tags-y-yã a Zeova manesem sẽn yɩ to-to, a Sʋɩtãan sẽn kɩɩs-a Edɛnnã. A yõka a menga, baa ne sẽn da yaa yell sẽn dat welgrã. Yaa vẽeneg tɩ yellã pa yɩ malɛgs a taabã sẽn da sakd a Zeova wã noogo, la tɩ pʋd n yika b sũy menga. Tõe tɩ yãmb me sã n tags a Sʋɩtãan kɩɩsgã sẽn wa ne zu-loees ninsã, y sũur yikdame. La a Zeova pa maan baa fʋɩ ne sũ-yikr ye. A sẽn maan bũmb ning n na n welg yellã zemsa kɛpɩ. Manesem ning me a sẽn tall ne a Sʋɩtãanã wilgame t’a sũur ka yikd tao-tao, la t’a tɩrlmã ka to ye. (Yik. 34:6; Zoob 2:2-6) A basame tɩ na n kaoos bilf t’a yaool n welg yellã. Bõe yĩnga? Yaa a sẽn pa rat tɩ ãdem-biig baa a ye sãamã yĩnga. A ratame tɩ b “fãa tek yam n kos sugri.”—2 Pɩy. 3:9.

7. A Zeova mak-sõngã wilgda tõnd bõe?

⁷ A Zeova mak-sõngã wilgdame tɩ yell fãa pʋgẽ, tõnd me segd n deng n tagsa neer n yaool n gom wall d maan bũmbu. Y sã n wa rat n welg yelle, yɩta sõma tɩ y maag y yĩng n tags tɩ bɩ. Pʋʋs-y-yã a Zeova n kos t’a kõ-y yam, tɩ y bãng y sẽn na n yɛɛlg bɩ n maanega. (Yɩɩn. 141:3) Bũmb sã n yik d sũuri, tõe n kɩtame tɩ d yɩ tao-tao n maan sẽn pa zemse. Yaa rẽ yĩng la neb kẽer sẽn mi n yeel bũmb wall b maan bũmbu, n wa maand b bãngẽ wã.—Yel. 14:29; 15:28; 19:2.

8. a) Yɛ la d tõe n paam kibay sẽn wilgd yõk-m-mengã yõodo? b) A Potifaar pagã sẽn da maand a sẽn tõe sẽn na yɩl t’a Zozɛf kẽ ne-a wã, bõe n sõng a Zozɛf t’a tõog a menga? (Ges-y sõsgã sɩngrẽ fotã.)

⁸ Biiblã kibay bʋs n wilgd yõk-m-mengã  yõodo? Tõe tɩ y na n tagsa a Zakoob biig a Zozɛf kibarã yelle. A sẽn wa n tʋmd a Farawõ gũudbã naab a Potifaar zakẽ wã, a yõka a menga, n pa sak n yo ye. A Zozɛf ra yaa “ra-sãn-beelle, n yaa neere,” t’a Potifaar pagã yam kẽ-a, t’a ra maand a sẽn tõe sẽn na yɩl t’a Zozɛf kẽ ne-a. Bõe n sõng-a t’a tõog a menga? Yaa vẽeneg t’a reng n tagsa neer n ges yellã sẽn na n baas to-to, a sã n sak pagã raabo. Kɩtame tɩ pagã sẽn wa n gãd a fuugã n dat n modg-a wã, a wudgame n loog n bas-a. Ad a Zozɛf sẽn yeele: “Mam na n yɩɩ a wãn n maan yel-be-kẽen-kãngã n beeg Wẽnnaam?”—Sɩng. 39:6, 9; karm-y Yel-bũn 1:10.

9. Bõe la d tõe n deng n maan tɩ sõng-d tɩ d ra wa kɩɩs Wẽnnaam?

⁹ Yam-bʋg la d tõe n dɩk a Zozɛf kibarã pʋgẽ? Bũmb sã n wa rat n kɩt tɩ d kɩɩs Wẽnnaam noore, d segd n tõoga d menga, tɩ sã n yaa tɩlɛ meng bɩ d zoe. Nand tɩ kẽer lebg a Zeova Kaset rãmba, b ra yaa yão-be-neba, rã-tɩgdba, sɩgaar la dorg yũudba, yoaadba, wall b maand yɛl a taab sẽn wõnd woto. La baa b lisgã poore, minim-kãens mi n ket n namsd-b lame. Sã n wa yaa woto bɩ y maag y yĩng n tags yãmb ne a Zeova zoodã sẽn na n sãame, y sã n sak y tʋls-wẽnsã. Yɩta sõma tɩ y bʋgs n ges yɛl nins sẽn tõe n wa kɩt tɩ yɩ toog tɩ y kell n sak Wẽnnaamã, la y sẽn tõe n maan to-to n gil yel-kãense. (Yɩɩn. 26:4, 5; Yel. 22:3) Sẽn wa n yaa bũmb ning fãa n dat n kɩt tɩ y kɩɩs a Zeova, bɩ y pʋʋs n kos t’a kõ-y yam, la a sõng-y tɩ y tõog n yõk y menga.

10, 11. a) Lekollẽ wã, bõe n namsd kom-bɩɩs wʋsg sẽn tũud a Zeova? b) Bõe n tõe n sõng-b tɩ b tõog b mens n da kɩɩs a Zeova?

¹⁰ Bũmb ning sẽn paam a Zozɛfã paamda kom-bɩɩs wʋsg sẽn tũud a Zeova. Bɩ d gom a Kim yelle. A karen-bi-taasã wʋsg ra yoodame. B ra wae n togsda bãmb ne b misɛɛmbã bɩ b pʋg-sadbã sẽn maan bũmb nins wɩkɛndã, n getẽ tɩ yaa b zu-zẽkre. A Kim yẽ zɩ n togs kibar a woto ye. A yeelame tɩ yẽ sẽn da pa maand wa a karen-bi-taasã kɩtame t’a ra mi n tags tɩ b pa nong yẽ zĩigẽ ye. A karen-bi-taasã me ra getame t’a sẽn pa tar mise wã yaa yalemdo. La pa yalemd ye. A Kim ra miime tɩ bi-bɩɩlmã wakate, pag ne rao tʋlsmã tara pãnga. (2 Tɩm. 2:22) Naoor wʋsgo, a karen-bi-taasã ra sokd-a-la a sã n ket n pa mi raoa. Kɩtame t’a ra wae n paamd segb n tõe n wilg a sẽn yãk yam n pa na n kẽ ne raoa võore. D sũur yaa noog wʋsg ne kom-biis nins sẽn tũud a Zeova wã sẽn maand b sẽn tõe fãa n yõkd b mens n pa yoodã. A Zeova me sũur nooma wʋsg ne-ba!

¹¹ Biiblã tara kibay sẽn gomd pĩnd wẽndẽ neb sẽn yo, b sẽn pa tõog n yõk b mens yĩnga. A leb n wilgda b sẽn pa tõog b mensã sẽn wa ne yɛl ninsã. Yãmb sã n be zĩig tɩ nebã manesem yaa wa a Kim karen-bi-taasã, bɩ y tags yel-bũn sebrã sak a 7 wã sẽn gomd bi-bɩɩg ning yelle, n yetẽ t’a pa tar yamã. Y tõe n tagsa a Amno sẽn maan bũmb ningã me yelle, la sẽn wa ne yɛl ninsã. (2 Sãm. 13:1, 2, 10-15, 28-32) Zak pʋgẽ Biibl zãmsgã sasa, roagdbã tõe n sõsa Biiblã kiba-kãensã zug ne b kambã, n sõng-b tɩ b tall yam la b bɩɩs yõk-m-menga.

12. a) Bõe me la a Zozɛf maan-yã, tɩ wilg t’a tõoga a menga? b) Togs-y yɛl kẽer sẽn tõe n maane, tɩ d segd n tõog d menga.

¹² Bũmb a to wɛɛngẽ me la a Zozɛf yõk a menga. A ba-biisã sẽn wa n wa Ezɩpt n na n da koodã, sẽn na yɩl n bãng sẽn da be b sũurẽ wã, a pa maan tɩ b bãng tɩ yaa yẽ la a Zozɛf ye. A sẽn wa n mik t’a rat n yãbame wã, a kẽe roogẽ, n solg n yãbe. (Sɩng. 43:30, 31; 45:1) Y zakã ned wall y  tẽed-n-taag sã n maan bũmb tɩ zabd-y-yã, yɩta sõma tɩ y rɩk a Zozɛf togs-n-taare, n yõk y menga, n da wa maan bũmb bɩ n yeel bũmb n wa maand y bãngẽ ye. (Yel. 16:32; 17:27) B sã n yiisa yãmb ned tigingã pʋgẽ, y segd n tõoga y menga, n da baood a soab zĩigẽ, sã n pa wa n yaa tɩlɛ ye. Yɛl a woto buud pʋgẽ, yɩl n yõk d meng yaa toogo. La d sã n tẽeg tɩ yaa a Zeova togs-n-taar la d rɩkda, la tɩ yaa a noyã la d tũuda, d tõogdame.

13. Yam-bʋg la d tõe n dɩk a Davɩɩd kibarã pʋgẽ?

¹³ Rĩm a Davɩɩd me kibarã tõe n sõng-d lame. A Sayull sẽn wa n baood-a n na n kʋ wã, a paama segb n da tõe n maan a Sayull yelle, la a tõoga a menga. A Simeyi me sẽn bao a noorã, a pa yik a sũur ye. (1 Sãm. 26:9-11; 2 Sãm. 16:5-10) La pa wakat fãa la a tõog n yõk a meng ye. D tẽeg t’a yoo ne a Batseba, la t’a sũur yika ne a Naball t’a ra rat n kʋ-a. (1 Sãm. 25:10-13; 2 Sãm. 11:2-4) Baasgo, d tõe n dɩka yam a Davɩɩd kibarã pʋgẽ. A kibarã sõngda Wẽnnaam nin-buiidã yel-gɛtbã tɩ b bãng tɩ b segd n yõkda b mense, n da wa maan b tẽed-n-taasã pãng ye. Wilgdame me tɩ ned baa a ye pa segd n wa tagsdẽ tɩ yẽ pa tol n tõe n kɩɩs a Zeova ye.—1 Kor. 10:12.

14. Yel-bʋg la saam-biig a ye paam-yã? Bõe yĩng tɩ d segd n tall manesem-sõng yell a woto buud pʋgẽ?

¹⁴ Bõe la d tõe n maan tɩ sõng-d tɩ d bɩɩs yõk-m-menga? Daar a ye, saam-biig yʋʋr sẽn boond t’a Luizi n da be a mobill pʋgẽ, tɩ mobill a to wa fão-a poorẽ. Baa a soabã sẽn da pa tar bʋʋmã, a sɩnga a Luizi tʋʋbo, hal n dat n wẽ-a. A Luizi pʋʋsa a Zeova t’a sõng-a t’a tõog a sũurã. A makame me n na n sigs raoã sũuri, la pa yãk neng ye. A gʋlsa raoã mobill palak nimero la a looge, tɩ raoã ket n tar tʋya. Semen poore, a Luizi kẽng n na n tɩ kaaga pag sẽn da kelg Rĩungã koɛɛgã, n mik tɩ yaa mobillã soab paga. Yãndã yõka raoã t’a kos sugri, a sẽn da tall manesem ningã yĩnga. A yeelame t’a na n boola asirãnsã-rãmb tɩ b yao a Luizi tao-tao t’a maneg a mobillã. A Luizi sẽn wa n sõsd ne raoã pagã Biiblã zugã, raoã me kẽe sõsgã, hal tɩ yɩ-a noogo. Woto kɩtame t’a Luizi bãng t’a sẽn tõog a sũurã n são a sẽn da na n yik a sũurã.—Karm-y 2 Korẽnt-rãmb 6:3, 4.

15, 16. Bõe yĩng tɩ Biiblã zãmsg tõe n sõng yãmb ne y zakã rãmb tɩ y bɩɩs yõk-m-menga?

¹⁵ D sã n zãmsd Biiblã n pa vaandẽ, la d modgdẽ tɩ zãmsgã pa zugẽ-zugẽ, na n sõng-d lame tɩ d bɩɩs yõk-m-menga. D tẽeg tɩ Wẽnnaam ra yeela a Zozue yaa: “Karem tõogã koees daar fãa, n tags a yell wĩndg la yʋngo, n sak n maan wa bũmb nins sẽn gʋls a pʋgẽ wã. Yaa woto la f na n tõog n maan f tʋʋmã tɩ yɩ sõama, la yaa woto la f na n tõog ne f tʋʋmdã.” (Zoz. 1:8) La bõe yĩng tɩ d yetẽ tɩ Biiblã zãmsg tõe n sõng-d lame tɩ d bɩɩs yõk-m-menga?

¹⁶ Wa d sẽn da zoe n yeelã, kibay n be Biiblã pʋgẽ n wilgdẽ tɩ d sã n tõogd n yõkd d menga, naf-d lame, la tɩ d sã n pa tõe d menga, na n wã-d lame. A Zeova sẽn kɩt tɩ b gʋls kiba-kãensã pa zaalem ye. (Rom. 15:4) Yɩta sõma tɩ d karem kiba-kãense, n bao n wʋm kibar fãa võor sõma, la d maag d yĩng n bʋgs n dɩk yam. Tags-y n ges-y yãmb ne y zakã rãmb sẽn tõe n maan to-to n tũ y sẽn bãng bũmb ning kibar fãa pʋgẽ wã. Kos-y-yã a Zeova t’a sõng-y tɩ y tõog n tũ saglsã sẽn be a Gomdã pʋgẽ wã. Y sã n wa mik tɩ bũmb kẽer pʋgẽ la y pa tõe y menga,  bɩ y ra maan wa pa yell ye. Pʋʋs-y-yã a Zeova n togse, la y bʋgs neer n ges y sẽn tõe n maanega, n tõog n toeeme. (Zak 1:5) Y sã n maan vaeesg siglgã sɛb pʋgẽ, y na n yãa sõss sẽn gomd y zu-loɛɛgã yelle, n paam sagls tɩ sõng-yã.

17. Bõe la roagdbã tõe n maan n sõng b kambã tɩ b bɩɩs yõk-m-menga?

¹⁷ Bõe la y tõe n maan n sõng y kambã tɩ b bɩɩs yõk-m-menga? D miime tɩ ned baa a ye pa rogd n zoe n tar yõk-m-meng ye. Sẽn yaa zʋg-sõng ning fãa la roagdbã rat n sõng b kambã tɩ b bɩɩse, yaa tɩlɛ tɩ bãmb mensã kõt mak-sõngo. (Efɛ. 6:4) Y sã n wa mik tɩ bũmb ning pʋgẽ, y kambã pa tõe b mense, sok-y y meng n ges yãmb mengã sã n kõta mak-sõng zĩ-kãng wɛɛngẽ. Y sã n modgd n yit koe-moonegã wakat fãa, n kẽnd tigissã la y maand y zak pʋgẽ Biibl zãmsgã n pa vaandẽ, y kõta y kambã mak-sõngo. Y biig sã n kos bũmb tɩ y getẽ tɩ pa zems tɩ y kõ-a, bɩ y yeel-a vẽeneg t’a pa na n paam ye. Pa bũmb fãa la a Zeova ra kõ a Ãdem ne a Awa sor tɩ b tõe n maan ye. Yaa sẽn na yɩl tɩ b bãng tɩ yaa a Zeova zu-sobendã la b segd n sake. Roagdbã me sã n wilgd b kambã b sẽn pa tar sor n tõe n maane, la b kõt-b mak-sõngo, na n sõnga kambã tɩ b bɩɩs yõk-m-menga. Y sã n tõog n sõng y kambã tɩ b nong Wẽnnaam sẽn dɩt a naamã to-to wã, la b sakd a noyã, yaa bõn-sõng tɛkẽ!—Karm-y Yel-bũn 1:5, 7, 8.

18. Bõe yĩng tɩ d fãa segd n bãng n yãk d zo-rãmbã?

¹⁸ Segdame me tɩ d fãa gũus zo-rãmbã yãkr wɛɛngẽ. D sã n bao zo-rãmb sẽn nong a Zeova, b na n sõng-d lame tɩ d bãng n yãk d sẽn na n maaneg d vɩɩmã pʋgẽ. Woto, d tõogd n gila zu-loees kẽere. (Yel. 13:20) D na n nee mak-sõng ning b sẽn kõt yõk-m-mengã wɛɛngẽ wã, n dat ne d sũur fãa n dɩk b togs-n-taare. Sãmbg kae tɩ tõnd me mak-sõngã na n kenga b raoodo. Woto, d fãa tõogd n bɩɩsa yõk-m-menga. Rẽ na n sõng-d lame tɩ d ta Wẽnnaam yam, tɩ d vɩɩmã tar barka, tɩ tõnd ne d taabã zĩid-n-taar me noome.