1-3. Bõe la no-rɛɛsã pa maane, la baasa wãna? (Ges-y fotã sẽn be yĩngrã.)

ISRAYƐLL rĩm a Zeroboaam naamã sasa, a Zeova tʋma no-rɛɛs daar a ye t’a yi Zida n kẽng Betɛll n na n tɩ taas-a a bʋ-kaoor koɛɛga. Rĩmã ra basa a Zeova tũub n me tẽn-kugri, bõn-naands yĩnga. No-rɛɛsã yɩɩ sik-m-meng soaba, n sak n tɩ taas koɛɛgã. Rĩmã sũur yika ne-a, la a Zeova kogl-a lame t’a pa maan-a bũmb ye.—1 Rĩm. 13:1-10.

² A Zeova ra yeela no-rɛɛsã t’a sã n wa be Israyɛll bɩ a ra rɩ be rɩɩbo, a ra yũ be koom, la a ra leb n tũ sor ning a sẽn tũ n kẽngã n kuil ye. No-rɛɛsã sẽn wa n lebg n kuisẽ wã, a sega nin-kẽem sẽn yeel tɩ yẽ tara a Zeova koɛɛg n dat n taas-a. Nin-kẽemã belg-a lame t’a kɩɩs a Zeova, n tũ-a n kẽng a zakẽ wã n tɩ rɩ la a yũ. A Zeova sũur pa yɩ noog ne a no-rɛɛsã sẽn maanã ye. A sẽn wa n lebg n kuisẽ wã, gɩgemd n tek n kʋ-a.—1 Rĩm. 13:11-24.

³ Bõe yĩng tɩ no-rɛɛsã sẽn da yaa sik-m-meng soabã bas a Zeova kelgre, n kelg nin-kẽemã n maan bũmb a sẽn da pa segd n maane? D pa mi ye. La tõe t’a ra yĩma fasɩ t’a segd n ‘kẽna ne a Wẽnnaamã ne sik-m-menga.’ (Karm-y Miise 6:8.) Biiblã pʋgẽ, b sã n yeel tɩ d ‘kẽn ne Wẽnnaam,’ rat n yeelame tɩ d kɩs-a  sɩda, tɩ d teel a naamã, la d sakd n tũud sor ning a sẽn wilgd tõndã. Sik-m-meng soab miime t’a segd n pʋʋsda Pãng-sẽn-ka-to soab a Zeova sẽn yaa d Ba sẽn nong-dã wakat fãa, la a kelgd-a. No-rɛɛsã sã n da sik a menga, a ra na n soka a Zeova n ges a sã n toeema a noorã. Tõnd me tõe n wa rat n yãka yam ninga, tɩ d sẽn segd n maanegã pa vẽeneg d yamẽ ye. Wakat kãnga, d sã n sik d meng n bao a Zeova sõngre, na n kɩtame tɩ d ra wa maan yel-wẽn-kãseng ye.

4. D na n goma bõe yell sõs-kãnga pʋgẽ?

⁴ Sõsg ning sẽn loogã pʋgẽ, d bãnga bũmb ning sẽn wilgd tɩ ned yaa sik-m-meng soaba, la kiris-ned sẽn segd n yɩ sik-m-meng soabã võore. La bõe n na n sõng-d tɩ d bɩɩs sik-m-meng n paase? Bõe n tõe n wa kɩt tɩ yɩ toog tɩ d kell n yɩ sik-m-mens rãmba? D na n goma bũmb a tãab yelle.—Yel. 11:2.

5, 6. Bõe la a Barzilayi maan tɩ wilgdẽ t’a yaa sik-m-meng soaba?

⁵ Ned yɛl sã n toeeme, tõe n yɩɩ toog t’a kell n yɩ sik-m-meng soaba. D tõe n dɩka yam rĩm a Davɩɩd zoa a Barzilayi kibarã pʋgẽ. A sẽn wa n tar yʋʋm 80, a Davɩɩd yeel-a lame t’a wa zĩnd na-yirã. Ra yaa zu-zẽkr menga. A sã n da sakẽ, a ra na n paam n bee ne a Davɩɩd. La a zãgsame. Bõe yĩnga? A yeela a Davɩɩd tɩ yẽ kʋʋla wʋsgo, la t’a pa rat n yɩ zɩɩb n kõ-a ye. A kosa a Davɩɩd t’a bas t’a Kimham reeg yẽ zĩiga. Tõe t’a Kimham ra yaa a biiga.—2 Sãm. 19:32-38.

⁶ Rẽ yĩnga a Barzilayi sẽn zãgsã, yaa a sẽn da pa rat tɩ b kõ-a tʋʋma, wall a sẽn dat n pa a zĩigẽ n vʋʋsdẽ bɩ? Ayo. Yaa a sẽn yaa sik-m-meng soabã yĩnga. A sak n deegame t’a yɛlã toeemame, la tɩ bũmb kẽer la a pa le tõe n maane. A ra pa rat n sake, n wa maan bũmb sẽn yɩɩd a pãng ye. (Karm-y Galat-rãmb 6:4, 5.) Tõnd me segd n yɩɩ sik-m-mens rãmb wa a Barzilayi. D ra lʋɩɩsd d raabã taoore, wall d makd d sẽn maandã ne d taabã ye. Sẽn segd n pak tõnd yaa d maan a Zeova raabã ne d sũur fãa. Rẽ yõod yɩɩda d sẽn na n paam tɩ b kõ-d tʋʋmd tigingã pʋgẽ, wall d paam tɩ d yʋʋrã yi. (Gal. 5:26) Sik-m-mengã sõngdame tɩ yaa naag taab n tʋm a Zeova yʋʋrã waoogr yĩnga, la d taabã neer yĩngã n pak d fãa.—1 Kor. 10:31.

7, 8. Wãn to la sik-m-mengã tõe n sõng ned t’a ra teeg a menga?

⁷ B sã n yãk ned t’a segd n lʋɩ taoor n ges tʋʋmd ning yelle, tõe n yɩɩ toog t’a kell n yɩ sik-m-meng soaba. D tõe n dɩka yam a Neemi kibarã pʋgẽ. A sẽn wa n wʋm tɩ Zerizalɛm nebã namsda wʋsgã, a pʋʋsa a Zeova ne a sũur fãa, n kos t’a sõng-ba. (Nee. 1:4, 11) A Zeova reega a kosgã, n kɩt tɩ rĩm a Artagzɛrzɛɛs yãk-a t’a lebg Zida soolmã guvɛrneere. Baa a Neemi sẽn paam naam woto, la a ra tar arzɛkã, a pa tol n teeg a meng ye. A kell n kẽna ne a Wẽnnaamã. A ra karemda Gʋlsg sõamyã wakat fãa, n na n bãng a Zeova sẽn date. (Nee. 8:1, 8, 9) A pa tol n bao n na n wẽg nin-buiidã wall a maan-b pãng ye. A ra pʋd n yiisda a meng ligd n sõngd-ba.—Nee. 5:14-19.

⁸ B sã n wa kõ ned tʋʋm n paase, wall b sã n yãk-a t’a segd n lʋɩ taoor n ges tʋʋmd ning yelle, a Neemi mak-sõngã tõe n sõng-a lame t’a kell n yɩ sik-m-meng soaba. D pa rat n teeg d bãngr wall d minim ye. Bõe n wilgd tɩ ned sɩngame n teegd a menga? Wala makre, kãsem-soab tõe n wa rat n maana bũmb tigingã yĩnga, n pa reng n pʋʋs a Zeova n kos sõngr ye. Tigingã ned me tõe n deng n yãka a sẽn dat n maanega, n yaool n kos a Zeova t’a ning barka. La sẽn yaa bũmb  ning fãa la sik-m-meng soab rat n maane, baa a sã n zoe n maana a buud naoor wʋsgo, a pa teegd a meng ye. A tẽegda wakat fãa tɩ yẽ yamã la a bãngrã pa kolg a Zeova baa bilfu. (Karm-y Yel-bũn 3:5, 6.) Rũndã-rũndã, neb wʋsg yaa rat-m-ye rãmba, la b baood n yɩɩg b taabã bũmb fãa pʋgẽ. La sẽn tũud-b a Zeova wã pa woto ye. D pa tagsd tɩ d sã n tar tʋʋm tigingã pʋgẽ, d sãoo d zakã neb a taabã, wall d tẽed-n-taasã ye. Tõnd fãa yaa Wẽnnaam zakã neba, n naagd taab n tʋmdẽ.—1 Tɩm. 3:15.

9, 10. B sã n yeel bũmb sẽn pa sɩd tõnd zugu, wãn to la sik-m-mengã tõe n sõng-do?

⁹ B sã n yeel bũmb sẽn pa sɩd tõnd zugu, tõe n yɩɩ toog tɩ d tõog d sũuri. A buud paama a Ana. Baa a sɩdã sẽn da nong-a wʋsgã, a ra pa tar sũ-noog ye. Bala, a ra pa tar rogem ye. Sẽn paase, a ra tara pʋg-to sẽn yaand-a wakat fãa. A pʋg-to wã yʋʋr la a Penina. Daar a ye, a Ana sũurã sãama wʋsgo, t’a kẽng sɛk-roogẽ wã n na n tɩ pʋʋse. A ra pʋʋsdame la a yãbda, tɩ maan-kʋʋdb kãsem a Eli yã, n dõd-a t’a yũu rãam n su. Woto ra tõe n yika a Ana sũur wʋsgo. La a sika a menga, n tõog a sũur n leok a Eli ne waoogre. Yʋʋm a wãn poore, a Ana le tɩ pʋʋsa a Zeova sɛk-roogẽ wã, t’a Zeova kɩt tɩ b gʋls tɩ be Biiblã pʋgẽ. A sẽn yeel a pʋʋsgã pʋgẽ wã wilgdame t’a ra tẽeda a Zeova la a nong-a ne a sũur fãa.—1 Sãm. 1:5-7, 12-16; 2:1-10.

¹⁰ Sik-m-mengã leb n tõe n sõnga tõnd tɩ wakat fãa bɩ d “maan neer n tõog wẽnga.” (Rom. 12:21) A Sʋɩtãan dũniyã pida ne wẽnga. Rẽnd ned sã n maan tõnd sẽn pa segde, pa tog n ling-d ye. Baa rẽ sẽn tõe n yik d sũurã, d segd n maoome n tõog d menga. (Yɩɩn. 37:1) La sã n yaa ne d tẽed-n-taag la d tar yelle, tõe n nams-d-la wʋsg n yɩɩda. Sã n wa yaa woto, sik-m-meng soab maanda wa a Zeezi. Biiblã yeelame: “Neb tʋʋ bãmba, la b ka tʋʋs n lebs ye.” B paasame t’a basa a “yɛlã sẽn kaood-a bʋʋd tɩrgã nugẽ.” (1 Pɩy. 2:23) A Zeezi ra miime tɩ yaa a Zeova n na n wa  rems kɛgr buudã fãa. (Rom. 12:19) Rẽ n so tɩ Biiblã sagend kiris-nebã tɩ b yɩ sik-m-mens rãmba, n da ‘lebs ned wẽnga, a sẽn maan-b wẽng yĩng ye.’—1 Pɩy. 3:8, 9.

11, 12. a) B sã n wa pẽgd tõndo, bõe n na n sõng-d tɩ d kell n yɩ sik-m-meng soaba? b) Ned sã n yaa sik-m-meng soaba, wãn to la a futã ne a manesmã wilgd rẽ?

¹¹ Pẽgr sẽn loog nugu, la baa pẽgr sẽn zems meng tõe n kɩtame tɩ yɩ toog tɩ ned kell n yɩ sik-m-meng soaba. D gom a Ɛstɛɛr yelle. A ra yaa neer wʋsgo. A ra naaga Pɛrs soolmã pʋg-sadb nins sẽn yaa neeb n yɩɩdã, tɩ b tũus-b tɩ b na n wags taab tɩ rĩmã yãk a sẽn dat a soabã. B kõ-b-la ka-zɛɛdem buud toor-toore, la parfẽ-rãmb tɩ b maneg b mens yʋʋmd tõre, sẽn na n yɩl tɩ b neermã paase. A Ɛstɛɛr la rĩmã yãk-yã. La woto fãa pa kɩt t’a toeem ye. A pa lebg rat-m-ye soaba, tɩ yaa a mengã yell n pak-a ye. A kell n yɩɩ sik-m-meng soaba, n da maand a taabã neere, la a waoogd-ba.—Ɛst. 2:9, 12, 15, 17.

¹² Sik-m-mengã sõngda tõnd tɩ d modgdẽ tɩ d futã, d sẽn manegd d meng to-to wã, la baa d manesmã wilgdẽ tɩ d waoogda d mengã la d taabã. D miime tɩ pa d sẽn na n gomd n wukd d meng la nebã na n waoog-d ye. Yaa b sã n neẽ tɩ d yaa sũ-bʋgsem la sũ-maasem soaba. (Karm-y 1 Pɩyɛɛr 3:3, 4; Zer. 9:22, 23) Baa ned yaa wuk-m-meng soab a sũurẽ, na n wa puka a no-goamã la a tʋʋm-tʋmdɩ wã pʋgẽ. Wala makre, nina tõe n wa ratame t’a taabã bãng tɩ siglgã tʋʋmd ning la a tʋmda, tɩ bũmb kẽer la a mi, wall tɩ yẽ ne saam-biis sẽn lʋɩt taoor tigingã bɩ siglgã pʋgẽ n yaa rogem wall zoodo. Ned tõeeme me n naag a taab n maan bũmbu, n yaool n wa gomd tɩ yaa wa yaa yẽ minim wall a bãngr yĩng la sẽn yãk nengã. A Zeezi yẽ kõo mak-sõngo. A sẽn togs nebã bũmb ninsã fãa la bal ra yita Gʋlsg sõamyã pʋgẽ. A maana woto ne sik-m-menga, sẽn na yɩl tɩ nebã bãng tɩ pa yẽ mengã yam la a bãngr la a sẽn wilgd-bã, la t’a sẽn yetã yita a Zeova nengẽ.—Zã 8:28.

13, 14. Wãn to la sik-m-mengã tõe n sõng-d tɩ d bãng n yãk d sẽn na n maanega?

¹³ D sã n wa rat n yãk yam ninga, wall yaa neb n dat tɩ d maan bũmbu, tõe n yɩɩ toog tɩ d kell n yɩ sik-m-meng soaba. Tʋm-tʋmd a Poll sẽn wa n be Sezaare wã, a ra rat n sãaga Zerizalɛm n tɩ baas tʋʋmdã a Zeova sẽn kõ-a wã. La no-rɛɛs a Agabus yeel-a lame t’a sã n kẽnge, b na n yõk-a lame, la tɩ tõe tɩ b kʋ-a menga. Tigingã neb yɛɛsame, hal n pẽdg-a t’a ra kẽng ye. La b pa tõog t’a toeem yam ye. Yaa a sẽn da kɩs a meng sɩd yĩng bɩ? Ayo. A ra yaa sik-m-meng soaba, n da teeg a Zeova ne a sũur fãa, baa yellã sẽn na n baas to-to. Tigingã neb me sẽn da yaa sik-m-mens rãmbã, b pa le bao n na n gɩdg-a ye.—Tʋʋ. 21:10-14.

¹⁴ Sik-m-mengã tõe n sõng-d lame tɩ d bãng n yãk d sẽn na n maanega, baa d pa tõe n bãng sẽn na n baas to-to. Wala makre, d tõe n wa rat n kẽesa d meng zãng a Zeova tʋʋmdã pʋgẽ, la d yɛɛsdẽ. Tõe tɩ d sokda d meng yaa: ‘La m sã n wa lʋɩ bãaga, wall m doagdbã sã n wa kʋʋl tɩ yaa tɩlɛ tɩ m ges b yelle? Mam mengã sã n wa kʋʋle, m maanda wãna?’ Baa d sẽn pʋʋs to-to la d maan vaeesg to-to, d pa tõe n paam sogsg a woto buud leoor ye. (Koɛ. 8:16, 17) D sã n kɩs a Zeova sɩda, d na n sak n deegame tɩ d sẽn tõe n maanã tara koaka. D na n maana vaeesg la d maag d yĩng n bʋgse, n bao sagls neb a taab nengẽ, la d pʋʋs a Zeova n kos sõngre. Rẽ fãa poore, d na n tũu sor ning  a Zeova sẽn na n wilg-d ne a vʋʋsem sõngã maasmã. (Karm-y Koɛɛg soab 11:4-6.) Woto, a Zeova na n ninga d yam-yãkrã barka, wall a sõng-d tɩ d rems d magbã.—Yel. 16:3, 9.

15. D sã n bʋgsd a Zeova sẽn yaa Wẽnnaam ning buudã zugu, wãn to la na n sõng-d tɩ d kell n yɩ sik-m-mens rãmba?

¹⁵ Bõe n na n sõng-d tɩ d bɩɩs sik-m-meng n paase? D na n goma bũmb a naas yelle. Pipi, d segd n maagda d yĩng n bʋgsd a Zeova sẽn yaa Wẽnnaam ning buudã zugu. Woto, d na n neeme t’a yɩɩda tõnd hal wʋsgo, la t’a yamã ne a bãngrã yɩɩda tõnd hal zĩig sẽn zãre. (Eza. 8:13) D tẽegdẽ tɩ d kẽnda ne d Wẽnnaamã sẽn yaa Pãng-sẽn-ka-to soabã, pa ne ninsaal bɩ malɛk ye. Rẽ na n sõng-d lame tɩ d sik d mens “Wẽnnaam sẽn yaa pãng soabã taoore.”—1 Pɩy. 5:6.

16. D sã n bʋgsd a Zeova sẽn nong tõnd to-to wã, wãn to la na n sõng-d tɩ d kell n yɩ sik-m-mens rãmba?

¹⁶ Bũmb a yiib-n-soab sẽn na n sõng-d yaa d sẽn na n bʋgsd a Zeova sẽn nong tõnd to-to wã. Tʋm-tʋmd a Poll yeelame t’a Zeova sẽn ning ninsaal yĩngã wilã to-to wã kɩtame tɩ “wil nins sẽn ka tar waoogrã na paam waoogre.” (1 Kor. 12:23, 24) Woto me, baa d sẽn tõe n maanã sẽn tar koakã, a Zeova getame tɩ d fãa tara yõodo. A pa makd tõnd sẽn maandã ne d taabã sẽn maandã ye. D sã n kong me, a pa na n bas tõnd n pa le nong-d ye. Sẽn yaa bũmb ning fãa la d maand a tũudmã pʋgẽ, d tõe n basa d yam t’a nong-d lame.

17. D sã n get d taabã zʋg-sõma, wãn to la nafd tõndo?

¹⁷ Bũmb a tãab-n-soab sẽn na n sõng-d yaa d sẽn na n dɩk Wẽnnaam togs-n-taare, n get d taabã zʋg-sõma wã. D pa na n dat n wilg d meng bɩ n lʋɩ taoor bũmba fãa pʋgẽ, wall d rat n wilg d taabã b sẽn segd n maan ye. D na n sikda d meng n kot saglse, la d kelgd d taabã tagsgo. (Yel. 13:10) B sã n kõ d tẽed-n-taag tʋʋmd tigingã pʋgẽ, d na n maana sũ-noog ne-a. Sẽn paase, d na n pẽgda a Zeova, d sẽn ne t’a ningda d “ba-biisã sẽn be dũniyã pʋgã” barkã.—1 Pɩy. 5:9.

18. D sã n kibind d sũur-kasetã, wãn to la na n sõng-d tɩ d kell n yɩ sik-m-mens rãmba?

¹⁸ Bũmb a naas-n-soab sẽn na n sõng-d yaa d sẽn na n kibind d sũur-kasetã, tɩ zemsd ne Biiblã sẽn yetã. Biiblã sõngda tõnd tɩ d bãng a Zeova sẽn dat bũmb fãa pʋgẽ. D sã n sik d meng wakat fãa, n bao n bãng a Zeova raabã, na n sõng-d lame tɩ d tall tagsg sẽn zemse. D sã n wɩng ne Biiblã zãmsgo, la d tũud a sẽn yetã, la d wɩng ne pʋʋsgo, d sũur-kasetã na n lebgda sõma n paasdẽ. (1 Tɩm. 1:5) D na n lʋɩɩsda d taabã raab taoore. D sã n maand woto fãa, a Zeova ‘mengã na n zãmsa tõndo,’ tɩ sõng-d tɩ d bɩɩs sik-m-meng n paase, la d bɩɩs zʋg-sõma a taaba.—1 Pɩy. 5:10.

19. Bõe n na n sõng-d tɩ d kell n yɩ sik-m-mens rãmb wakat sẽn kõn sa?

¹⁹ Yãmb tẽra no-rɛɛs ning yell d sẽn gom sɩngrẽ wã bɩ? Bũmb a ye bal a sẽn soog a meng n maane, n sãam yẽ ne a Zeova zoodã, tɩ tũ ne a yõor me. La tõnd tõe n kell n yɩɩ sik-m-mens rãmba, baa sã n wa yaa toogo. Neb sẽn tũ a Zeova pĩnd wẽndẽ, la neb sẽn tũud-a rũndã-rũndã kibay n wilgd rẽ. D sã n tũ a Zeova n kaoose, d sik-m-mengã me tog n paasdame. (Yel. 8:13) D sẽn paam n tũud a Zeova wã meng yaa zu-zẽkre, baa sẽn yaa bũmb ning la d maand a tũudmã pʋgẽ. Bɩ d wilg tɩ d sũur nooma ne rẽ, la d maan d sẽn tõe fãa n kell n kẽn ne a Zeova ne sik-m-meng wakat sẽn kõn sa.