Ges-y sẽn be pʋgẽ wã

Ges-y sẽn be sebrã pʋgẽ

“Mam soolmã ka dũni ka rẽnd ye”

“Mam soolmã ka dũni ka rẽnd ye”

“Ad . . . bũmb ning yĩng mam sẽn wa dũni wã: Yaa tɩ kɩs sɩdã kaseto.”—ZÃ 18:37.

YƖƖLA: 15, 74

1, 2. a) Bõe n wilgd tɩ welsgã paamda pãnga? b) Sogs-bʋs la d na n leoke?

EROPDISIID saam-bi-poak yeelame: “Hal m yãadmẽ, yaa yel-kɛg woo yel-kɛg la m yãta. Kɩtame tɩ m da kis tõnd tẽngã nanambs sẽn da rɩt naamã to-to wã, la m teend neb wʋsg sẽn da get b rãmb wa naamã bɛɛb meng-mengã. Mam pʋd n yɩɩ terorist a ye pʋg-sad yʋʋm wʋsgo.” Afirik saam-biig a ye me wilga bũmb nins sẽn kɩt t’a ra nong nen-kɛglmã. A yeelame: “M da tẽedame tɩ tõnd buudã sãoo buud a taabã. M da tɩ naaga politik sull a ye me. B ra yeta tõnd tɩ d segd n kʋʋ d bɛɛbã ne sʋʋse, la d kʋ baa d buudã neb nins sẽn teend politikã sul a taabã.” Eropsãntrall saam-bi-poak me yeelame: “Mam da yaa bu-wɛlsa. M da kisa ned buud fãa sẽn pa mam tẽngã wall m tũudmã neda.”

2 Rũndã-rũndã, neb wʋsg tagsg la b manesem yaa wa d tẽed-n-taas a tãabã. Politikã sul wʋsg tũuda ne nen-kɛglmã sẽn na yɩl tɩ b tẽngã paam a soog-m-menga. Naamã poorẽ no-koɛɛmã la zabã tara paasg bala. Tẽns wʋsgo, nebã kisa sãambã. Wa Biiblã sẽn togsã, yaoolem wakatã, nebã yaa “sũ-to-neba,” tɩ wʋm-taabã yaa toogo. (2 Tɩm. 3:1, 3, Wẽnnaam Sebre, 1983) Welsgã sẽn paamd pãngã, bõe la kiris-nebã tõe n maan tɩ zems-n-taar kell n zĩnd b sʋka? D tõe n dɩka yam a Zeezi nengẽ. A wakatẽ wã tɩ politikã ra waa ne welsg wʋsgo. Bõe yĩng t’a pa sak n na n teel politik sull baa a ye? Bõe la a maan-yã, tɩ wilgd vẽeneg tɩ Wẽnnaam nin-buiidã pa segd n kẽes b toog politikã yɛlẽ? Bõe la a yeel-yã, tɩ wilgdẽ tɩ baa sẽn yaa a soaba, pa segd tɩ d tʋm nen-kɛglem? Sogsg a tãabã la d na n leoke.

A ZEEZI TEELA SẼN DA BAOOD-B SOOG-M-MENGÃ BƖ?

3, 4. a) A Zeezi wakatẽ wã tɩ bõe la zʋɩf-rãmb wʋsg ra gũuda? b) Woto kɩtame t’a Zeezi karen-biisã me ra tẽed bõe?

3 Zʋɩf-rãmb wʋsg a Zeezi sẽn taas koe-noogã ra rata ne b sũur fãa n paam b meng ne Rom soogrã. B sẽn da boond-b rãmb tɩ zelot-rãmbã ra nonga b tẽngã tɩ loog nugu, n da pirsd neb a taabã me tɩ b yɩ wa bãmba. B wʋsg ra yaa Galile rao a Zida sẽn zĩnd a Zeezi yãadmã wakatã poorẽ dãmba. A ra yik n yeelame tɩ yẽ yaa mesi, n sɩd belg neb wʋsgo. Zʋɩf-rãmbã kʋdem yel-mit a Zozɛf yeelame t’a “pirsa tẽngã neb tɩ b kɩɩs Rom naabã, n da yetẽ tɩ sẽn sakd-b n yaood lampo wã yaa rabɛɛmba.” Rom dãmbã wa n paama a Zida n kʋ. (Tʋʋ. 5:37) Zelot-rãmb kẽer wa n pʋd n tʋma nen-kɛglem sẽn na yɩl n pids b raabã.

4 La zʋɩf-rãmb wʋsg yẽ ra gũuda Mesi sɩd-sɩdã. B ra tagsdame t’a na n wa fãag-b-la Rom nebã nugẽ, la a kɩt tɩ Israyɛll le yɩ tẽn-kãsenga. (Luk 2:38; 3:15) Wʋsg ra tẽedame tɩ Mesi wã na n lugla a naamã Israyɛll soolmẽ wã, tɩ zʋɩf-rãmb milyõ-rãmbã sẽn sãeeg n be tẽn-taasã lebg n wa b ba-yirẽ wã. A Zãmbatiis meng ra soka a Zeezi yaa: “Yãmb la sẽn tog n wa-a wã bɩ, bɩ d tog n gũ ned a to?” (Mat. 11:2, 3) Tõe t’a Zãmbatiis ra rat n bãnga sã n yaa a Zeezi bɩ yaa ned a to n na n wa pids bũmb nins fãa zʋɩf-rãmbã sẽn da saagdã. A Zeezi vʋʋgrã poore, karen-biis a yiibã sẽn yã-a Emayus sorã zugã me yeelame tɩ b ra saagdame tɩ Mesi wã n da na n fãag Israyɛll nebã. (Karm-y Luk 24:21.) Rasem a wãn poore, a Zeezi tʋm-tʋmdbã sok-a lame yaa: “Zu-soaba, yaa moasã la y na n deeg Israyɛll soolmã n lebs-ba?”—Tʋʋ. 1:6.

5. a) Tõe tɩ yaa bõe yĩng la Galile nebã sẽn da rat t’a Zeezi lebg b rĩmã? b) Bõe la a Zeezi maan n na n dems b tagsgã?

5 Tõe tɩ yaa zʋɩf-rãmbã sẽn da tagsd tɩ Mesi wã na n wa welga b zu-loeesã, la Galile nebã sẽn da rat t’a Zeezi lebg b rĩmã. B tog n da getame t’a na n yɩɩ rĩm-sõng tɛkẽ! A ra mii goama, a tõe n sãooga bãase, la a kɩt meng tɩ kom sẽn tar-b rãmbã paam rɩɩbo. Daar a ye, a rɩlga rap na maan bãmb tus a nu, hal tɩ nebã sũy yɩ noogo. A Zeezi bãnga sẽn da be b yamẽ wã. Ad Biiblã sẽn yete: “A Zeezi sẽn mi tɩ nebã na n waa n yõka bãmb n tɩ maan b rĩmã yĩnga, b yii be n leb n dʋ tãngã zug b yembre.” (Zã 6:10-15) Vẽkembeoogã, b yãa a Zeezi Galile mogrã rʋʋnd a to wã. Rẽ tɩ naamã yellã maagame. Wakat kãnga, a Zeezi wilg-b lame tɩ yẽ sẽn wa tẽngã zugã, pa sẽn na n sõng-b tɩ b paam rɩɩb la bũmb a taab ye. Yaa sẽn na n sõng-b tɩ b bãng Wẽnnaam Rĩungã. A yeel-b lame yaa: “Da tʋm-y rɩɩb sẽn sãamdã yĩng ye. Tʋm-y rɩɩb ning sẽn paad vɩɩm sẽn kõn sa wã yĩnga.”—Zã 6:25-27.

6. Bõe la a Zeezi yeel-yã, tɩ wilg vẽeneg t’a pa rat tẽngã zug naam? (Ges-y sõsgã sɩngrẽ fotã.)

6 A Zeezi kũumã ket tɩ rasem a wãna, a sẽn da mi t’a karen-biis n tẽed t’a na n sɩnga naam rɩɩb Zerizalɛmmã, a wẽe min-dãmbã yel-bũndã n na n sõng-b tɩ b rems b tagsgã. A goma “na-biig a yembr” yelle. Na-biigã makda yẽ mengã. A wilgame tɩ na-biigã segd n toga sor n tɩ kaoose. (Luk 19:11-13, 15) Sẽn paase, a Zeezi wilga guvɛrneer a Pɩlat sẽn da yaa Rom nedã tɩ yẽ pa kẽesd a toog politikã yɛlẽ ye. Baraarã, a Pɩlat ra sok-a lame yaa: “Yaa yãmb la Zʋɩf-rãmbã dĩma?” (Zã 18:33) Tõe tɩ guvɛrneerã ra yɛɛsda a Zeezi na n wa pirs nebã tɩ b kɩɩs Rom naabã. Rẽ n da yaa a Pɩlat yel-pakr a naamã sasa. La a Zeezi leokame tɩ: “Mam soolmã ka dũni ka rẽnd ye.” (Zã 18:36) A pa sak n na n kẽes a toog politikã yɛlẽ, bala, yẽ Rĩungã na n zĩnda saasẽ. A yeela a Pɩlat t’a sẽn wa tẽngã zugã yaa sẽn na n “kɩs sɩdã kaseto.”—Karm-y Zã 18:37.

Dũniyã zu-loeesã na welgã n pak-y bɩ, bɩ yaa Wẽnnaam Rĩungã yelle? (Ges-y sull a 7)

7. Yɩl n da teel politik sull baa yaa d sũurẽ wã, pa nana ye. Bõe yĩnga?

7 A Zeezi ra mii a sẽn wa tẽngã zug n na n maanã. Tõnd me sã n mi d sẽn segd n maanã, na n sõngame tɩ d ra wa teel politik sulli, baa d sũurẽ wã ye. La wakat ninga, pa nana ye. Tigims sull yel-gɛt a ye yeelame tɩ bãmb babgẽ wã, sẽn yik n dat-b toeeng naamã wɛɛngẽ wã tara paasg bala. B nonga b tẽngã tɩ loog nugu, n kɩs sɩd tɩ sã n yaa tẽng-n-biis n deeg tẽngã n na n zã, nin-buiidã vɩɩm na n yɩɩ noog n yɩɩda. Yel-gɛtã paasame: “La saam-biisã yẽ wɩngda ne Wẽnnaam Rĩungã koe-noogã moonego, tɩ rẽ sõng tɩ zems-n-taar ket n be b sʋka. B gũuda Wẽnnaam, n miẽ tɩ yẽ n na n wa welg yel-kɛgã la zu-loees a taabã fãa.”

WÃN TO LA A ZEEZI WILG T’A PA KẼED NAAMÃ POORẼ NO-KOƐƐMÃ?

8. Yel-bʋg n da namsd zʋɩf-rãmb wʋsg pipi kiris-nebã wakatẽ?

8 Naoor wʋsgo, nebã sã n ne yel-kɛgã, kɩtdame tɩ b maneg n kẽed politikã. A Zeezi wakatẽ wã tɩ lampo wã poorẽ no-koɛɛmã yaa wʋsgo. Kɩtame tɩ neb wʋsg ra kẽed politikã rẽ yĩnga. Sɩd me, yaa Rom dãmbã sẽn wa n yik n sõt nin-buiidã sẽn na yɩl n paam tɩ nebã fãa yao lampo-rãmbã yĩng la Galile rao a Zida wã sẽn yik n lebg tõatã. Rom sẽn da so tẽns ninsã fãa neb ra segd n yaoo lampo-rãmb buk toor-toore. Zagsã yaoodo, zĩisã yaoodo, la lampo-rãmb a taaba. Yaood rɛɛgdbã me ra wẽgda nebã, tɩ maneg n zẽn yellã. Kẽer meng yaoo tẽngã taoor dãmb n paam tɩ b kõ-b tʋʋmdã, tɩ b wẽgd nebã n deegd ligd wʋsgo. A Zaase sẽn da yaa Zeriko yaood dɛɛgdbã naabã ra lebga rakãagre, a sẽn da zãmbd nebã yĩnga. (Luk 19:2, 8) Wõnda b wʋsg ra maanda wa yẽ.

9, 10. a) Wãn to la a Zeezi bɛɛbã baoo n na n kɩt t’a kẽ politikã no-koɛɛmã? b) A Zeezi sẽn leok-b to-to wã kõta tõnd yam-bʋgo? (Ges-y sõsgã sɩngrẽ fotã.)

9 A Zeezi bɛɛbã baoome n na n kɩt t’a kẽ lampo wã yaoob no-koɛɛmã. Daar a ye, b sok-a lame n ges sã n zemsame tɩ zʋɩf-rãmbã yao ‘yõor-yaoodã’ sẽn da yaa deniye a yembrã. (Karm-y Matye 22:16-18.) Zʋɩf-rãmbã ra tolg n kisa yõor-yaoodã, bala, ra tẽegd-b lame tɩ yaa Rom nebã n so bãmba. A Erood poorẽ dãmbã politik sullã ra saagdame t’a Zeezi na n yeelame tɩ pa segd tɩ b yao ye. Rẽ, b paamd n dõd-a lame t’a yaa Rom naamã bɛ. La a Zeezi sã n yeel me tɩ segdame tɩ b yao, nebã pa na n le tũ-a ye.

10 A Zeezi kell n pa kẽ lampo wã yaoob no-koɛɛmã ye. Ad a sẽn leok-b to-to: “Bɩ y lebs Sezaar bũmb ning sẽn yaa Sezaar dẽnda, la y lebs Wẽnnaam bũmb ning sẽn yaa Wẽnnaam dẽnda.” (Mat. 22:21) A ra miime tɩ yaood rɛɛgdb wʋsg zãmbda nebã, la pa rẽ n da pak-a ye. Sẽn da pak-a yaa Wẽnnaam Rĩungã yelle, bala, rẽ la ãdem-biisã zu-loeesã tɩɩm. Yaa mak-sõng d fãa sẽn segd n tũ. Tõnd me pa segd n kẽ politikã rãmb no-koɛɛmã, baa sã n wõnd sull a ye n tar bʋʋm. Yaa Wẽnnaam Rĩungã ne a tɩrlmã la kiris-nebã baooda. Rẽ n so tɩ d pa wɩt politikã rãmba, bɩ n baood n na n puk b yel-kɛgã ye.—Mat. 6:33.

11. Bõe la d tõe n maan tɩ wilg tɩ d ratame tɩ yel-kɛgã sa fasɩ?

11 Wʋsg ra kẽeda politikã no-koɛɛmã nand tɩ b bãng a Zeova, la b tõog n basame. Gãrãnd Bertayn saam-bi-poak yeelame: “Mam kẽnga inivɛrsite, n tɩ karem sosiyolozi. Kɩtame tɩ m da lebg ned sẽn dat tɩ b tolg n toeem yɛlã. M da zabda ne m sũur fãa nin-sablsã dʋrwa-rãmb yĩnga, bala b maana tõnd pãnga, n nams-d hal wʋsgo. M da tõee no-koɛɛm wẽebo, la baa ne rẽ, wat n baasa ne sũ-toogo. M da pa mi tɩ sẽn na yɩl tɩ yel-kɛg nins bu-welsgã sẽn wat ne wã sa, yaa tɩlɛ tɩ nebã yiis bu-welsgã meng b sũyẽ wã ye. La m sẽn wa n sɩng Biiblã zãmsgã, m bãngame tɩ mam mengã segd n deng n yiisa bu-welsgã m sũurẽ wã. Yɩɩ saam-bi-poak sẽn yaa nasaara n sõng-m bilf-bilf hal tɩ m wa tõoge. Masã, m yaa wakat fãa so-pakda, n be mugsã goam tiging pʋgẽ, la m zãmsd m sẽn na n maan to-to n taas ned buud fãa koɛɛgã.”

“LEBS F SƲƲGÃ N SUI A WƲƲGẼ”

12. “Rã-bɩllã” a Zeezi sẽn yeel t’a karen-biisã gũus ne wã yaa bõe?

12 A Zeezi wakatẽ wã tɩ tũudmã rãmb ra kẽeda politikã yɛlẽ. Wala makre, b yeela sebr a ye pʋgẽ tɩ zʋɩf-rãmbã tũudmã sẽn da weel sul toor-toorã ra kell n yaa politik sula la bala. Rẽ n so t’a Zeezi keoog a karen-biisã yaa: “Gũus-y y mens neer ne Fariizẽ-dãmbã, la Erood rã-bɩlle.” (Mark 8:15) Tog n yaa a Erood poorẽ dãmbã politik sullã la a sẽn bool t’a Eroodã. Fariziẽ-rãmbã yẽ ra yaa sull sẽn dat tɩ zʋɩf-rãmbã paam b mens ne Rom soogrã. A Matiye evãnzillã pʋgẽ, a yeelame t’a Zeezi keooga a karen-biisã tɩ b gũus ne sadiseẽ-rãmbã me. Bãmb da ratame tɩ Rom dãmbã kell n soog zʋɩf-rãmbã, bala, kɩtame tɩ bãmb ra paamd naam. A Zeezi yeelame t’a karen-biisã gũus ne sul-kãensã a tãabã “rã-bɩllã,” rat n yeel tɩ bũmb nins b sẽn zãmsd nebã. (Mat. 16:6, 12) Yaa rasem a wãn poor bal nebã sẽn bao n na n yõk a Zeezi t’a yɩ b naabã la a sẽn keoog a karen-biisã woto wã.

13, 14. a) Bõe n wilgd tɩ tũudmã rãmb sã n kẽ politikã, wata ne nen-kɛglem la yel-kɛga? b) Bõe yĩng tɩ pa segd tɩ d tʋm nen-kɛglem, baa b sã n maan-d kɛgre? (Ges-y sõsgã sɩngrẽ fotã.)

13 Tũudmã rãmb sã n kẽ politikã, naoor wʋsgo, wata ne nen-kɛglem. A Zeezi yeela a karen-biisã tɩ b ra kẽes b toog politikã pʋgẽ baa bilf ye. Rẽ me ra yaa bʋʋm sẽn kɩt tɩ maan-kʋʋdbã kãsem-dãmbã ra baood n na n kʋ-a. B ra yɛɛsda nin-buiidã na n wa bas bãmb n tũ a Zeezi, tɩ b naamã la b ziirã booge. Ad b sẽn yeele: “Tõnd sã n bas-a t’a ket n maandẽ, nebã fãa na n tẽe-a lame, la Rom-dãmbã na n waa n sãama tõnd wẽnd doogã ne d soolmã.” (Zã 11:48) Rẽ n so tɩ maan-kʋʋdb kãsem a Kayif kɩt tɩ b yẽs ne taab n ges b sẽn na n maan to-to n paam n kʋ a Zeezi.—Zã 11:49-53; 18:14.

14 A Kayif basame tɩ zĩigã sobg t’a tʋm sodaas tɩ b na n tɩ yõk a Zeezi. La a Zeezi ra miime tɩ b baood n na n kʋ-a lame. Rẽ n so t’a sẽn wa n dɩt ne a tʋm-tʋmdbã nand tɩ b wa yõk-a wã, a yeel-b tɩ b bao sʋʋs a wãna. B ra tara sʋʋs a yiibu. Rẽ ra seka a na paam n sõng-b tɩ b bãng bũmb sẽn tar yõodo. (Luk 22:36-38) Kʋʋngã sẽn wa ne yʋngã n na n yõk a Zeezi wã, a Pɩyɛɛr sũurã yikame t’a kɛ nin-yend ne sʋʋga. Yaa vẽeneg tɩ yaa a sẽn da get tɩ b sẽn maandã yaa kɛgrã. (Zã 18:10) La a Zeezi yeela a Pɩyɛɛr yaa: “Lebs f sʋʋgã n sui a wʋʋgẽ. Bala, neb nins fãa sẽn na n zab ne zabr sʋʋga, zabr sʋʋg n na n kʋ-ba.” (Mat. 26:52, 53) Ad woto sõng-b lame tɩ b bãng tɩ b pa segd n yɩ dũniyã rẽnd ye. Kell n zemsa ne a Zeezi sẽn da reng n pʋʋs baraar yʋng n yeel bũmb ningã. (Karm-y Zã 17:16.) Yaa Wẽnnaam a ye tãa n tar sor n na n zab ne yel-kɛgã.

15, 16. a) Wãn to la Biiblã sõng kiris-neb tɩ b pa le kẽesd b toog zabẽ? b) A Zeova sã n get dũniyã la yẽ nin-buiidã, bõe la a ne vẽenega?

15 Eropdisiid saam-bi-poakã me wa n bãnga rẽ vẽenega. Ad a sẽn yeele: “M mikame tɩ nen-kɛglmã pa tõe n dems yel-kɛgã ye. M yãame tɩ ned sã n tʋmd nen-kɛglem, naoor wʋsgo, wat n baasa ne a kũum. Wʋsg me lebgda sũ-to-neba. M sũur yɩɩ noogo, m sẽn wa n zãms Biiblã n bãng tɩ yaa Wẽnnaam a ye tãa n tõe tɩ tɩrlem hakɩɩk zĩnd tẽngã zugã. Yʋʋm 25 masã la m sẽn moond n togsd nebã bõn-kãngã.” Afirik saam-biigã teka a zaabr sʋʋgã ne “sɩɩgã sʋʋg sẽn yaa Wẽnnaam goamã.” (Efɛ. 6:17) Masã, a taasda nebã fãa laafɩ koɛɛgã, baa b sẽn yaa buud ninga. Eropsãntrall saam-bi-poakã me wa n kẽe kãadem ne saam-biig sẽn yaa bu-zẽnga. Pĩndã, a ra kisa bu-kãng nebã. D tẽed-n-taas a tãabã fãa sẽn tõog n toeem woto wã, yaa b sẽn dat n dɩk Kiristã togs-n-taarã.

16 Toeeng a woto yaa tɩlɛ ne d fãa! Biiblã wilgame tɩ dũniyã nebã yaa wa ko-kãsengã sẽn dãmbd n ka tõe n yals sɩɩ wã. (Eza. 17:12; 57:20, 21; Vẽn. 12:18–13:1) Politikã no-koɛɛmã wata ne rãmbgo, welsg la nen-kɛglem. La a Zeova nin-buiidã yẽ zemsda taaba, tɩ laafɩ be b sʋka. A Zeova sã n get welsgã sẽn be dũniyã pʋgẽ to-to wã, tɩ yẽ nin-buiidã yaool n tũud-a ne yam a yembrã, noom-a-la hal wʋsgo.—Karm-y Sofoni 3:17.

17. a) Togs-y bũmb a tãab d sẽn tõe n maan tɩ sõng tɩ zems-n-taar kell n zĩnd d sʋka. b) Bõe yell la d na n gom sõsg ning sẽn pʋgdã pʋgẽ?

17 Sõs-kãnga pʋgẽ, d bãnga bũmb a tãab sẽn sõngd tɩ zems-n-taar ket n be d sʋka. 1) D kɩsa sɩd tɩ yaa Wẽnnaam Rĩungã n na n wa rems yel-kɛgã, 2) d pa kẽed politikã no-koɛɛmã, la 3) d zãagda d mens ne nen-kɛglmã. La kẽer sẽn mi n sãbsd b taabã me yaa yell sẽn tõe n wa ne welsg d sʋka. Pipi kiris-nebã me maoo ne yell a woto. Sõsg ning sẽn pʋgdã pʋgẽ, d na n yãa d sẽn tõe n dɩk b togs-n-taar to-to.