1. Bõe la kiris-nebã segd n maan n tõog n zoe zoeesã n baase?

KIRIS-NEBÃ sẽn modgd n na n wa paam vɩɩm sẽn kõn sa wã, d tõe n mak-b-la ne zoɛtb sẽn zoet n dat keoore. D sɩnga zoeesã sẽn kaoos tɩ nan pa kaoos me, yaa tɩlɛ tɩ d zoe n tãag a baasgo. Saglg ning tʋm-tʋmd a Poll sẽn kõ Filip kiris-nebã tõe n kenga d raoodo, tɩ d zoe zoeesã n baase. A sẽn gʋls-b lɛtrã, rẽ tɩ tigingã neb kẽer ra sɩng n tũuda a Zeova hal sẽn kaoose. B ra zoe n bee zoeesã zug hal n zoet sõma. La a Poll tẽeg-b lame tɩ yaa tɩlɛ tɩ b tõog toog n kell n wɩng ne zoeesã. Yẽ mengã ra “modgdame n dat n wa paam . . . keoorã,” n tʋll ne a sũur fãa tɩ bãmb me ket n modgd wa yẽ.—Fili. 3:14.

2. Bõe n wilgd tɩ saglgã a Poll sẽn kõ Filip rãmbã ra kell n zemsa a wakate?

² Saglgã a Poll sẽn kõ Filip kiris-nebã kell n zemsa a wakate. B tigingã luglg poor bala, tẽngã neb sɩnga b namsgo. Yɩɩ yʋʋmd 50 wã sẽnes la a Poll ne a Sɩlaas kẽng be, bala, Wẽnnaam kɩtame t’a Poll bãng t’a ratame tɩ b “wa Masedoan.” (Tʋʋ. 16:9) B sẽn ta wã, b sega pag yʋʋr sẽn boond t’a Lidi. A sak n kelg-b lame, t’a ‘Zeova pak a sũurã yaleng’ t’a kelg koe-noogã sõma. (Tʋʋ. 16:14) Tao-tao bal tɩ yẽ ne a zakã rãmb deega lisgu. La pa yã n kaoos la a Sʋɩtãan kɩt tɩ zu-loees sɩng ye. Tẽngã rap n tɛ a Poll ne a Sɩlaas n kẽng nanambsã nengẽ, n dõd-b tɩ b wata ne rãmbgo. Bʋ-kaoodbã kɩtame tɩ b pãb-b la b kẽes-b roogo. Vẽkembeoogã, b kos-b lame tɩ b yi tẽngã. (Tʋʋ. 16:16-40) B komsa raood n bas b tʋʋmdã bɩ? A bada! La tigin-paallã saam-biisã la saam-bi-pogsã yẽ? B kõo mak-sõngo, bala,  bãmb me kell n nanga pãnga, n tõog toog n pa bas ye. Yaa vẽeneg t’a Poll ne a Sɩlaas mak-sõngã kõ-b-la raood wʋsgo.

3. Bõe la a Poll ra mi? Sogs-bʋs la d na n leoke?

³ A Poll ra sara a sũur pʋgẽ t’a kõn tol n koms raood n bas ye. (2 Kor. 4:16) La a ra miime tɩ yɩl n kell n wɩng ne zoeesã n baase, yaa tɩlɛ t’a nong n tagsd keoorã yelle. Yam-bʋg la d tõe n dɩk rẽ pʋgẽ? Rũndã-rũndã, d tara d tẽed-n-taas kibay sẽn wilgd tɩ tõnd me tõe n tõoga toog baa sẽn wa n yaa zu-loɛɛg ning fãa bɩ? D sã n nong n tagsd bõn-sõma nins d sẽn gũudã yelle, wãn to la na n keng d pelse, tɩ d sɩd tõog n da koms raood n bas zoeesã?

4. Wãn to la a Poll tõog n kell n nang pãng ne Wẽnnaam tʋʋmdã, baa ne a yɛlã sẽn da pa nana wã?

⁴ D bao n bãng a Poll sẽn da maood ne yɛl ninsi, a sẽn wa n gʋlsd lɛtrã n na n tool Filip tigingã. A ra bee Rom tẽngã. La b ra kɩtame tɩ sodaas gũud-a a roogẽ wã. Dẽnd a ra pa tõe n yi n moon koɛɛgã ye. Ne rẽ fãa a ra ket n nangda pãnga, n taasd sẽn wat n get-b yẽ wã koe-noogã la a gʋlsd lɛta n toond tigimsã. Rũndã-rũndã me, d tẽed-n-taas nins sẽn be b rotẽ n pa tõe n yi wã modgdame, tɩ b sã n paam segb fãa bɩ b taasd neb nins sẽn wat b nengẽ wã koe-noogã. B gʋlsda lɛta me sẽn kengd raoodo, n toond neb nins koe-moondbã sẽn pa tõe n yã zakẽ wã.

5. Wa Filip rãmb 3:12-14 sẽn wilgdã, bõe n sõng a Poll t’a ra ket n tagsd keoorã yelle?

⁵ A Poll pa bas tɩ bũmb nins a sẽn da tõog n maanã, wall a pĩnd kongr tiis-a ye. Sɩd me, a yeelame t’a “yĩmda bũmb nins sẽn be poorẽ wã,” la tɩ rẽ yaa tɩlɛ sẽn na yɩl n ket n “nangd pãng n dat n paam bũmb nins sẽn be taoorã,” rat n yeel tɩ n zoe zoeesã n baase. (Karm-y Filip rãmb 3:12-14.) Bõe n da tõe n tiis a Polle? Pipi, yaa bõn-kãsems nins a sẽn da tõog n maan zʋɩf-rãmbã tũudum pʋgẽ wã. La a ra geta bõn-kãens “wa sagdo.” (Fili. 3:3-8) Yiib-n-soaba, yaa a sẽn da nams kiris-nebã. A pa bas t’a sẽn da ningd a meng taal rẽ yĩngã koms a raood hal t’a bas a Zeova tũub ye. Tãab-n-soaba, yaa a sẽn da zoe n maan bũmb ka tɛk a Zeova tʋʋmdã pʋgẽ wã. La a pa tags tɩ sekame ye. B kẽesa a Poll bãens roogo, b pãb-a lame, b lob-a-la kuga, koom-kogend n sãam t’a ra be b pʋsẽ, rɩɩb la fut paoog-a lame, la ne rẽ fãa a tʋʋmdã woma biisi. (2 Kor. 11:23-27) Baa ne a sẽn da zoe n maanã fãa, la namsg ning fãa b sẽn nams-a wã, a ra miime t’a segd n ket n nangda pãnga. Tõnd me segd n maana woto.

6. “Bũmb nins sẽn be poorẽ” tɩ d segd n yĩmã tõe n yɩɩ bõe?

⁶ Wãn to la d tõe n dɩk a Poll togs-n-taare, n ‘yĩmd bũmb nins sẽn be poorẽ wã’? Neb kẽer maana yel-wẽn n ket n ningd b meng taale, tɩ namsd-b wʋsgo. Sã n yaa rẽ, Biiblã zãmsg y yembrã sasa, yɩta sõma tɩ y bao zĩis b sẽn gomd Kiristã maoongã sẽn dol d yel-wẽnã yellã, n zãms rẽ n zulg sõma. D sã n zãms rẽ neere, n bʋgs la d pʋʋse, tõe n sõng-d-la wʋsg tɩ d ra le ningd d meng taal zaalem ye. Tõe n kɩtame meng tɩ d ra le tar d mengã n namsd yel-wẽnd poorẽ, t’a Zeova yaool n zoe n kõ-d sugr ye. Ad yam a to d sẽn tõe n dɩke: Kẽer basa tʋʋmd sẽn da na n kẽes-b ligdi, n na n tʋm a Zeova tʋʋmdã wʋsgo. Y sã n maana woto, yɩta sõma tɩ y yĩm sẽn be poorẽ wã, n da le tagsd y sẽn da na n paamẽ laog ningã ye. (Sõd. 11:4-6; Koɛ. 7:10) La “bũmb nins sẽn be poorẽ wã”  tõe n yɩɩ bũmb kẽer me d sẽn tõog n maane, wall yɛl d sẽn mao ne. Yaa sɩd tɩ d sã n mi n lebg n tẽeg d Ba a Zeova sẽn ning-d bark to-to wã, la a sẽn teel-d to-to yʋʋm ka tɛkã, paasda d zoodã. La d pa rat n wa tagsdẽ tɩ d sẽn zoe n maan a Zeova tʋʋmdã pʋgẽ wã sekame ye.—1 Kor. 15:58.

7. Wa 1 Korẽnt rãmb 9:24-27 sẽn yetã, yɩl n paam keoorã, bõe n yaa tɩlɛ? Rɩk-y makre.

⁷ A Zeezi yeelame yaa: “Modg-y ne y pãng fãa.” (Luk 13:23, 24) A Poll wʋma a Zeezi gomdã võor sõma. A ra miime tɩ wa Kiristã, yaa tɩlɛ tɩ yẽ me modg a pãng fãa a yõor tɛka. Rẽ n so t’a yeel tɩ kiris-nebã yaa wa zoɛtb sẽn zoet n na n deeg keoore. (Karm-y 1 Korẽnt rãmb 9:24-27.) Zoɛtb a woto sã n zoetẽ, b sẽn tagsd n yɩɩd yaa b we n baas zoeesã. B gũusdame me tɩ bũmb da tiis-b ye. Sã n mik tɩ zoeesã yaa tẽng pʋgẽ, tõe tɩ koosem la reem zĩis bee sorã kɩremse. La rẽ yĩnga, zoɛt na n tek n yalsame n na n ges teedã b sẽn koosdã bɩ? A sã n dat keoorã, a kõn maan a buudu! Tõnd me sẽn dat vɩɩm sẽn kõn sa wã, d segd n gũusa ne bũmb nins sẽn tõe n tiis-dã. D sã n tagsd d sẽn dat n zoe n baasã yell n yɩɩda, la d modgd d pãng fãa wa a Polle, d na n paama keoorã!

8. Bũmb a tãab yell la d na n gome. Yaa bõe ne bõe?

⁸ Bõe n tõe n kɩt tɩ ned koms raood n bas a Zeova tũubu? D na n goma bũmb a tãab yelle: F sẽn na n gũud bũmb tɩ pa watẽ, f sẽn na n neẽ tɩ f keelmã tara boogre, la f sẽn na n maood ne zu-loɛɛg tɩ pa satẽ. D sã n bãng neb a taab sẽn maan to-to n mao ne yɛl a woto, na n sõng-d-la wʋsgo.—Fili. 3:17.

9. F sã n gũud bũmb tɩ pa watẽ, maand-f-la bõe?

⁹ F sẽn na n gũud bũmb tɩ pa watẽ. Ned fãa yãgdame tɩ bõn-sõma nins a Zeova sẽn pʋlmã wa. Wẽnnaam no-rɛɛs a Habakuk sẽn wa n wilg t’a rata ne a sũur fãa, t’a Zeova kɩt tɩ tʋʋm-wẽnsã b sẽn da tʋmd Zida wã sa tao-tao wã, a Zeova yeel-a lame t’a ‘kell n gũ.’ (Hab. 2:3) La sɩd-sɩdã, d sã n gũud bũmb tɩ wõnd kaoosdame, tõe n kɩtame  tɩ d yẽesmã booge. Tõe n sãama d sũur wʋsg menga. (Yel. 13:12) A buud n zĩnd yʋʋmd 1900 wã sẽnese. Wakat-kãng tɩ kiris-neb wʋsg sẽn paam vʋʋsem sõngã zaeeb ra tẽedame tɩ yʋʋmd 1914, b na n looga saasẽ. B tẽebã sẽn pa pids wakat-kãngã, sẽn da maand-b sɩd ne a Zeova wã maana wãna?

10. Wilg-y rao a ye ne a pag sẽn maane, b sẽn wa n mik tɩ bũmb b sẽn da gũud pa pids wakat ning b sẽn da tẽedã.

¹⁰ D gom d tẽed-n-taas a yiib yelle. B kell n maana sɩd ne a Zeova yel-kãnga pʋgẽ. Yaa saam-biig a Royal Spatz ne a pag a Pearl. Saam-biigã reega lisg yʋʋmd 1908. Rẽ t’a tara yʋʋm 20. A ra kɩsa sɩd tɩ ka la bilfu, a na n kẽnga saasẽ. A sẽn wa n na n togs a Pearl t’a rat-a lame n kẽ kãadmã, a yeel-a lame: “Foo la sẽn mi bũmb ning sẽn na n maan yʋʋmd 1914. D sã n dat n kẽ kãadem, yɩta sõma tɩ d maan tao-tao!” B sẽn pa loog saasẽ yʋʋmd 1914, b komsa raood n bas a Zeova tũub bɩ? Ayo! Bala sẽn da pak-b n yɩɩdã yaa b maan a Zeova raabã ne b sũur fãa, pa keoorã ye. B ra sara b sũyẽ tɩ b na n tõoga toog n baas zoeesã. Sɩd me, a Royal ne a Pearl kell n maana sɩd ne a Zeova yʋʋm wʋsgo, n tũ-a n tãag b yõor tɛka. Sãmbg kae tɩ yãmb me yãgdame t’a Zeova wa kɩt t’a yʋʋrã paam waoogre, la a maan tɩ lebg vẽeneg tɩ yẽ bal n tog n yɩ yĩngr la tẽng Naaba, la a pids a pʋlemsã fãa. Bas-y y yam tɩ woto fãa na n pidsa wakat ning a Zeova sẽn yãkã. La nananda, d wɩng ne d Wẽnnaamã tũubu, n da bas tɩ d sẽn gũud bũmb kẽer tɩ nan pa wa wã koms d raood ye.

11-12. Bõe n wilgd tɩ d tõe n ket n tũuda a Zeova ne d sũur fãa, baa d keelmã sã n boogdame? Togs-y kibare.

¹¹ F sẽn na n neẽ tɩ f keelmã tara boogre. Yaa tɩlɛ ne zoɛt t’a tall keelem sõma. La pa tɩlɛ tɩ y tar keelem sõma, n yaool n tõog n nangd pãng tɩ y tẽebã paasdẽ ye. Sɩd me, neb wʋsg sẽn pa le tar keelem woto ket n nangda pãng n tʋmd a Zeova tʋʋmã, n maand b sẽn tõe. (2 Kor. 4:16) Saam-biig a Arthur Secord * kibarã wilgda rẽ. A sẽn wa n tar yʋʋm 88 wã t’a tʋma Betɛllẽ wã yʋʋm 55. La rẽ t’a yĩngã komsa wʋsgo. Daar a ye, logto-poak sẽn get sẽn kʋʋl-bã yell n wa n na n ges-a. A kolga a gãagã, n sulg n ges-a, n yeel bũmb sẽn wilgd t’a sũur nooma ne-a. A yeelame: “Saam-biig a Secord, m nee vẽeneg tɩ yãmb kẽna kẽn-wogd naoor ka tɛk a Zeova raabã maaneg yĩnga.” La a Arthur ra pa tagsd tɩ yaa yẽ sẽn zoe n maanã n segd n pak-a ye. A zẽka a neng n ges pagã, n yõgemd a noor la a yeele: “Yaa sɩda, f bee bʋʋm. La pa d sẽn maan tɩ loogã la  sard ye. Sẽn tar yõod n yɩɩdã yaa d ket n wɩngd ne d sẽn maand masã wã.”

¹² Tõe tɩ y tũu a Zeova yʋʋm wʋsgo, n neẽ masã tɩ y keelmã boogdame tɩ y pa le tõe n maan wa pĩndã ye. Sã n yaa rẽ bɩ y ra koms raood ye. Bas-y y yam t’a Zeova tẽra y sẽn maanã fãa, t’a sũur noom ne rẽ. (Ebre. 6:10) Sẽn be masã yaa y tẽegdẽ me, tɩ pa d tʋʋmdã waooglmã n wilgd tɩ d nonga a Zeova ne d sũur fãa ye. Bũmb ning sẽn wilgd tɩ d tũuda a Zeova ne d sũur fãa, yaa d we n ket n tar sũ-noogo, n tẽed manegre, la d maand d sẽn tõe wã. (Kol. 3:23) A Zeova mii d sẽn tõe la d sẽn pa tõe. A pa kot tõnd tɩ d maan n yɩɩg d pãng ye.—Mark 12:43, 44.

13. Wãn to la a Anatoly ne a Lidiya kibarã kengd tõnd raoodo, tɩ d ket n wɩngd ne a Zeova tũub baa d sã n namsda wʋsgo?

¹³ F sẽn na n maood ne zu-loɛɛg tɩ pa satẽ. A Zeova Kaset rãmb n mao ne zu-loees yʋʋm ka tɛka, la b yã namsg wʋsg d tũudmã yĩnga, n kell n tõog toogo. Wala makre, a Anatoly Melnik. * A sẽn wa n tar yʋʋm 12, b yõka a ba wã n deng n kẽes bãens roog Moldavi, la b wa tall-a n kẽng Siberi sẽn be kilo 7000 zĩigẽ ne Moldavi wã, n bas a zakã rãmba. Yʋʋmd poore, b talla a Anatoly, a ma, la a ma wã roagdbã n kẽng Siberi me. Wakat n wa n zĩnd tɩ b ra paamd n kẽnd tigissã, la ra yaa tẽn-bil a to, tɩ b segd n kẽn nao galaasã pʋgẽ n maan kilo 30. B wa n yõka saam-biig a Melnik n kẽes bãens roog yʋʋm a tãabo, n bas a pag a Lidiya ne b bi-pugl sẽn nan tar yʋʋmde. Baa ne b sẽn yã namsg woto yʋʋm wʋsgã, a Anatoly ne a zakã rãmb kell n wɩnga ne a Zeova tũubu. A Anatoly tara yʋʋm 82 masã. A yaa Aazisãntrall filiyallã taoor lʋɩtb sullã neda. Wa a Anatoly ne a Lidiya, bɩ d fãa ket n tʋmd a Zeova tʋʋmã, n maand d sẽn tõe wã fãa, la d ket n tõogd toog wa d sẽn zoe n tõogã.—Gal. 6:9.

14. A Poll ra miime tɩ sẽn na yɩl n wa paam keoorã, yaa tɩlɛ t’a maan bõe?

¹⁴ A Poll ra kɩsa sɩd t’a na n baasa zoeesã la a reeg a keoorã. A sẽn paam vʋʋsem sõngã zaeebã, keoor ning a sẽn da gũudã yaa “Wẽnnaam saasẽ boollã.” La a ra miime tɩ sẽn na yɩl n wa paam a keoorã, yaa tɩlɛ t’a ‘modgdẽ.’ (Fili. 3:14) A sẽn dɩk makr ne zoɛtbã, yaa sẽn na n sõng Filip tigingã neb tɩ b mao tɩ keoorã b sẽn datã be b yamẽ wakat fãa.

15. Bõe yĩng la a Poll sẽn gom tẽng-n-biilem yelle, n na n sõng Filip kiris-nebã tɩ b kell n ‘modgã’?

 ¹⁵ A Poll tẽega Filip tigingã neb tɩ b ba-yirã yaa saasẽ. (Fili. 3:20) Bõe yĩng tɩ b ra segd n tẽeg rẽ? Bãmb wakatẽ wã, ned sã n da paam n yaa Rom neda, yaa zu-zẽkr tɛkẽ. * La kiris-neb nins sẽn paam vʋʋsem sõng zaeebã ba-yirã sẽn yaa saasẽ wã, rẽ bark yɩɩda ned sẽn paam n yaa Rom tẽng-n-biigã hal zĩig sẽn zãre. Pʋd n pa tõe n mak taab meng ye! Rẽ n so t’a Poll sagl Filip kiris-nebã tɩ b ‘zã b mens wa tẽng-n-biisi, wa sẽn zems Kiristã koe-noogã.’ (Fili. 1:27, notã.) Rũndã-rũndã, sẽn paam-b vʋʋsem sõng zaeebã modgdame n dat n wa paam b keoorã. Woto yaa mak-sõngo.

16. D na n wa tɩ vɩɩmda saasẽ tɩ yaa tẽngã zug ka me, Filip rãmb 4:6, 7 wilgdame tɩ bõe la d segd n ket n maandẽ?

¹⁶ D saagdame tɩ d na n vɩɩmda wakat sẽn kõn sa, arzãnã pʋgẽ tẽngã zug ka, wall yaa saasẽ, d segd n ket nangda pãng n dat n wa paam d keoorã. Baa d yɛlã sẽn yaa to-to fãa, d pa segd n get sẽn be poorẽ wã ye. D pa segd n bas me tɩ bũmb kɩt tɩ d pa kell n wɩng ne a Zeova tũub ye. (Fili. 3:16) Tõe n wõnda bũmb nins d sẽn gũudã pa wat tao-tao, wall yaa d keelmã n tar boogre. Tõe me tɩ d maoo ne zu-loees yʋʋm ka tɛka, la d yã namsg wʋsg d tũudmã yĩnga. Sẽn yaa a soab fãa, “da maan-y yɩɩr baa fʋɩ poorẽ ye.” Pʋd-y n yõk-y Wẽnnaam sɛɛga, n wilg-a bũmb nins y sẽn kotã, t’a na n kõo yãmb a laafɩ wã sẽn yaa sõma n yɩɩd bũmb nins fãa y sẽn tõe n tagsã.—Karm-y Filip rãmb 4:6, 7.

17. Bõe yell la d na n gom sõsg ning sẽn pʋgdã pʋgẽ?

¹⁷ Wa zoɛtbã sẽn mi n kolg zoeesã baasgẽ n modgd b mens to-to wã, tõnd me kell n tagsd keoorã d sẽn na n paamã yelle, n nangd pãng n na n baas zoeesã. Baa d yĩnsã keelem la d yɛlã sẽn yaa to-to fãa bɩ d nangd pãng wa d sẽn tõe, n dat n paam bõn-sõma nins sẽn be taoorã. La bõe la d tog n maane, tɩ d zoeesã tʋʋlem zems d sẽn tõe, la d tõog me n tees d sẽn segd n teesẽ wã? Sõsg ning sẽn pʋgdã na n sõng-d lame tɩ d bãng “bũmb nins sẽn tar yõod n yɩɩdã n bake,” n tõog n yãk d sẽn segd n lʋɩɩs taoorã.—Fili. 1:9, 10.