1-2. a) Wãn to la a Sʋɩtãan tudgd nebã? b) Bõe yell la d na n gom sõs-kãnga pʋgẽ?

HAL ninsaal sẽn be dũniyã zugã tɛka, a Sʋɩtãan sẽn yaa “ziri wã ba” wã tudgda nebã. (Zã 8:44) Wala makre, kũumã wɛɛngẽ, a kɩtame tɩ nebã tẽed yɛl sẽn pa sɩda. Minimd la yel-maandɩ sẽn wae rũndã-rũndã tika ziri nins a Sʋɩtãan sẽn yelg kũumã wɛɛngẽ wã zugu. Rẽ kɩtame tɩ yaa tɩlɛ ne d tẽed-n-taas kẽer tɩ b “zab tẽebã yĩnga,” b zakã ned wall b sakã ned sã n wa maan kaalem.—Ziid 3.

² B sã n wa rat tɩ y naag n maan rog-n-mik wall yel-maandɩ sẽn pa tat Wẽnnaam yam, bõe n tõe n sõng-y tɩ y tõog n kell n tũ Biiblã sẽn yetã? (Efɛ. 6:11) B sã n wa pẽdgd y tẽed-n-taag n dat t’a naag n maan woto, wãn to la y tõe n keng a raood la y bels-a? Sõs-kãnga pʋgẽ, d na n yãa a Zeova sẽn sõngd tõnd to-to rẽ wɛɛngẽ. D reng n ges Biiblã sẽn yet bũmb ning kũumã wɛɛngẽ wã.

3. A Sʋɩtãan ziri wã waa ne bõe?

³ Wẽnnaam ra pa rat tɩ ninsaal ki ye. La sẽn na yɩl n vɩɩmd wakat sẽn kõn sa, a Ãdem ne a Awa ra segd n saka noor a Zeova sẽn kõ-ba. Noorã tũub pa toog ye. Ad a sẽn yeel-bã: “Yaa tɩɩg ning sẽn kɩtd tɩ ned bãng wẽnga, ne sõmb n bakã biis bal la fo ka tog n dɩ. Bala, daar ning fo sẽn na n dɩ tɩ-kãngã bilã, fo na n kiime.” (Sɩng. 2:16, 17) La a Sʋɩtãan wa n tũnuga ne waaf n gom ne a Awa, tɩ wa ne zu-loeese. A yeel-a lame yaa: “Yãmb ka na n tol n ki ye!” Bʋko, a Awa tẽe a Sʋɩtãan ziri wã, n dɩ tɩɩgã bilã. Rẽ poore, a kõo a sɩdã me  t’a rɩ. (Sɩng. 3:4, 6) Woto n kɩt tɩ ninsaalbã lebg yel-wẽn-maandb la kiidba.—Rom. 5:12.

4-5. Wãn to la a Sʋɩtãan kell n tudg nebã n tãag masã?

⁴ Wa a Zeova sẽn da yeelã, a Ãdem ne a Awa sɩd wa n kiime. La a Sʋɩtãan ra ket n yagda ziri kũumã wɛɛngẽ. A wa n waa ne ziri a taaba. Wala makre, a kɩtame tɩ nebã tẽed tɩ ninsaal tara sɩɩga, la tɩ ned kũum poore, a sɩɩgã ket n vɩɩme. Hal pĩnd wẽndẽ n tãag masã, a Sʋɩtãan tũnuga ne ziri woto buud toor-toor n tudg neb wʋsgo.—1 Tɩm. 4:1.

⁵ Bõe yĩng t’a Sʋɩtãan tõog n tudg neb wʋsg woto? A mii ninsaalbã tagsg sẽn yaa a soab ne kũumã, n tũnugd ne rẽ n paamd n belgd-ba. D pa rat n ki, bala Wẽnnaam n naan tõnd tɩ d tʋll n vɩɩmd wakat sẽn kõn sa. (Koɛ. 3:11) Kũumã yaa tõnd bɛ.—1 Kor. 15:26.

6-7. a) A Sʋɩtãan tõog n solga sɩdã sẽn ki-bã wɛɛngẽ wã bɩ? Wilg-y y leoorã võore. b) Wãn to la Biiblã sẽn yetã sõngd tõnd tɩ d pa maand rabeem zaalem?

⁶ Baa ne a Sʋɩtãan sẽn mao n na n solg sɩdã sẽn ki-bã wɛɛngẽ wã, a pa tõog zãng ye. Sɩd me, rũndã-rũndã, neb wʋsg mii Biiblã sẽn yet bũmb ning sẽn ki-bã wɛɛngẽ la kũum vʋʋgrã wɛɛngẽ wã sõma, la b taasd b taabã rẽ. (Koɛ. 9:5, 10; Tʋʋ. 24:15) D sẽn mi Biiblã sẽn yet sẽn ki-bã wɛɛngẽ wã, belsda tõndo, la sõngd tõnd tɩ d pa maand rabeem bɩ sãmbs ye. Wala makre, d pa yɛɛsd tɩ sẽn ki-bã na n wa maan-d-la yelle, wall d tagsdẽ tɩ bãmb mensã namsdame ye. D miime tɩ b pa le vɩ, la tɩ b pa tõe n maan ned bũmb ye. Yaa wa b sẽn gõe. (Zã 11:11-14) B pa mi me tɩ wakatã loogdame ye. Dẽnd kũum vʋʋgrã sasa, baa neb nins sẽn ki na maan yʋʋm kobsã sã n wa vʋʋge, b na n getame tɩ wakatã sẽn loogã yɩɩ wa nif kamsg pʋgẽ bala.

⁷ Y pa tagsd tɩ Biiblã sẽn yet bũmb ning sẽn ki-bã wɛɛngẽ wã yaa vẽenega, nana, la zems kɛpɩ sɩda? Yaa toor fasɩ ne a Sʋɩtãan ziri wã sẽn gaamd nebã! A Sʋɩtãan ziri wã pa tudgd nebã bal ye. Leb n sãamda d Naandã yʋʋre. Sẽn na yɩl n bãng a Sʋɩtãan ziri wã sẽn wa ne toog ningã sõma, d na n leoka sogs-kãensã: Wãn to la a Sʋɩtãan ziri wã sãamd a Zeova yʋʋre? Wãn to la kɩt tɩ nebã getẽ tɩ Kiristã maoongã pa maneg n tar yõod ne-ba? Wãn to la paas ãdem-biisã sũ-sãangã, la b namsgã?

8. Wa Zeremi 19:5 wã sẽn wilgdã, wãn to la ziri nins a Sʋɩtãan sẽn yelgd sẽn ki-bã wɛɛngẽ wã sãamd a Zeova yʋʋre?

⁸ Ziri nins a Sʋɩtãan sẽn yelgd sẽn ki-bã  wɛɛngẽ wã sãamda a Zeova yʋʋre. Wala makre, a kɩtame tɩ nebã tẽed tɩ Wẽnnaam sɩbgda sẽn ki-bã bugum pʋgẽ. Ziri a woto sɩd sãamda Wẽnnaam yʋʋre! Wãn to? Kɩtdame tɩ yaa wa Wẽnnaam sẽn yaa nonglmã yaa wẽnem soab wa a Sʋɩtãana. (1 Zã 4:8) Yãmb tagsg yaa wãn ne rẽ? La sẽn yɩɩda, a Zeova tagsg yaa wãn ne rẽ? Bala, d miime t’a kisa wẽnem buuda fãa.—Karm-y Zeremi 19:5.

9. Zã 3:16 la sak 15:13 wã bilgda Kiristã maoongã yõodo. La wãn to la a Sʋɩtãan ziri wã kɩtd tɩ nebã getẽ tɩ pa maneg n tar yõodo?

⁹ A Sʋɩtãan ziri wã kɩtdame tɩ nebã getẽ tɩ Kiristã maoongã pa maneg n tar yõod ne-b ye. (Mat. 20:28) A Sʋɩtãan belgda nebã tɩ b tẽed me tɩ ninsaal tara sɩɩg sẽn pa kiidi. Sã n da yaa woto, rat n yeelame tɩ ned buud fãa na n vɩɩmda wakat sẽn kõn sa. Dẽnd ra pa tɩlɛ tɩ Kirist ki tɩ yɩ maoong tõnd yĩnga, sẽn na yɩl tɩ d wa paam vɩɩm sẽn kõn sa ye. D tẽeg tɩ Kiristã maoongã n yaa bũmb ning sẽn wilgd n tɩ yɩɩd tɩ yẽ ne a Ba wã nonga ninsaalbã hal wʋsgã. (Karm-y Zã 3:16; 15:13.) Tags-y n ges-y a Zeova ne a Biigã sũur sẽn sãamd to-to, b sẽn ne t’a Sʋɩtãan ziri wã kɩtame tɩ wʋsg pa get tɩ Kiristã maoongã tara yõod wʋsgã.

10. Wãn to la a Sʋɩtãan ziri wã paasd ãdem-biisã sũ-sãangã, la b namsgã?

¹⁰ A Sʋɩtãan ziri wã paasda ãdem-biisã sũ-sãangã, la b namsgã. B mi n yeela roagdb sẽn yãbd b bi-pɛɛlg kaalem tɩ yaa Wẽnnaam n deeg b biigã, sẽn na yɩl t’a lebg malɛk saasẽ. Ziri a woto boogda b toogã bɩ, bɩ paasd-a lame? B sẽn zãmsd nebã tɩ Wẽnnaam sɩbgda nin-wẽnsã bug-tẽngã kɩtame tɩ tũudum kẽer taoor dãmb tik rẽ n nams neb nams-toaaga. Wala makre, ned sã n da kɩɩs bũmb katolik tũudmã sẽn yete, b yõkd-a lame n sẽb ra-luk zugu, n ning bugum. Sebr a ye goma b sẽn da maand woto Ɛspayn soolmẽ wã yelle, n yeel tɩ sẽn da sɩbgd-b nebã woto wã ra tagsdame tɩ yaa bug-tẽngã reng-n-lɛmbga, sẽn na yɩl n sõng kɩɩsdbã tɩ b tek yam nand tɩ b ki, n paam n põs bug-tẽngã. Tẽns kẽere, nebã waoogda b yaab-rãmbã sẽn maan kaalmã, wall b baood b sõngre. Sãnda baood n sigsa b yaab-rãmbã sũyã, sẽn na yɩl tɩ b ra wa maan-b yell ye. La ziri a woto buudã pa sõngd nebã tɩ b paam belsg hakɩɩk ye. Pʋd n tõe n waa ne yɩɩr zaalem, la rabeem menga.

11. Wãn to la d roagdb wall d zo-rãmb sẽn dat d neer tõe n wa pẽdgd tõnd n dat tɩ d kɩɩs Wẽnnaam Gomdã?

¹¹ Ned kaalem poore, d roagdb wall d zo-rãmb sẽn dat d neer tõe n pẽdgda tõnd n dat tɩ d naag n maan yel-maandɩ sẽn pa zems ne Biiblã sẽn yetã. La d sã n nong a Zeova la Biiblã sẽn yaa a Gomdã, d na n paama raood n kell n maan a raabã. Tõe meng tɩ b na n baoome n na n gom n ning-d yãnde. Wala makre, b tõe yeelame tɩ tõnd ra pa nong kiidã, wall tɩ d ra pa waoogd-a ye. Tõe me tɩ kẽer yeel tɩ tõnd manesmã na n kɩtame tɩ kiidã bao n maan nebã yelle. Sã n wa yaa woto, wãn to la d na n wilg tɩ d tũuda Biiblã sẽn yetã? Bɩ d ges d sẽn tõe n tũ Biiblã sagls nins sẽn pʋgdã to-to.

12. Bõe la nebã tẽed sẽn ki-bã wɛɛngẽ, tɩ yaool n pa zems ne Biiblã sẽn yetã?

¹² Yãk-y yam n na n ‘lak y mens’ ne tẽeb la yel-maandɩ sẽn pa zems ne Biiblã sẽn yetã. (2 Kor. 6:17) Wala makre, Karayiib tẽng a ye pʋgẽ, neb wʋsg tẽedame tɩ ned kũum poore, a “kɩɩmã” tõe n ket n bee ne nebã, la t’a tõe n sɩbga neb nins sẽn da maan-a wẽngã. Sebr a yembr pʋd n yeelame tɩ “kɩɩmã” tõeeme meng n “nams sakã bɩ buudã tõr nebã.” Afirik tẽns kẽere, ned sã n maan kaalem, a zakã rãmb pinda mirwaar-dãmbã,  la b wẽnem roogã foto-rãmbã n fõgne. Bõe yĩnga? Bala neb kẽer yetame tɩ kiidã pa segd n yã a meng ye. Tõnd sẽn yaa a Zeova Kaset rãmbã, yaa vẽeneg tɩ d pa na n tẽ wall d naag n maan bõn-kãensã sẽn kõt a Sʋɩtãan ziri wã pãngã ye.—1 Kor. 10:21, 22.

13. Y yamã sã n yooda ne yel-maandɩ la minimd kẽer nebã sẽn tar sẽn ki-bã wɛɛngẽ, bõe la Zak 1:5 wã sagend-y tɩ y maane?

¹³ Y yamã sã n yooda ne yel-maandɩ la minimd kẽer nebã sẽn tar sẽn ki-bã wɛɛngẽ, bɩ y pʋʋs a Zeova ne tẽebo, n kos-a t’a kõ-y yam. (Karm-y Zak 1:5.) Rẽ poor bɩ y maan vaeesg siglgã sɛb pʋgẽ. Sã n ket n pa vẽeneg y yamẽ, bɩ y kos y tigingã kãsem-dãmbã sõngre. B pa na n togs-y y sẽn tog n maanegã takɩ ye. B na n sõng-y lame tɩ y tẽeg Biiblã noy la a sagls sẽn tõe n sõng-yã, wala makre, noy la sagls nins yell d sẽn gom sõs-kãngã pʋgẽ wã. Y sã n maand woto, na n kɩtame tɩ y “minim n tagsdẽ,” tɩ rẽ sõng-y tɩ y wa ‘mi sõma ne wẽng n bake.’—Ebre. 5:14.

14. Wãn to la d tõe n gũus n da maan tɩ ned lake?

¹⁴ ‘Bɩ y maan fãa Wẽnnaam waoogr yĩnga. Bɩ y kell n gũus n da wa maan bũmb sẽn tõe n kɩt tɩ . . . neb lak n lʋɩ’ ye. (1 Kor. 10:31, 32) D sã n wa rat n yãk d sã n na n naag n maana rog-n-mik bɩ yel-maandɩ ninga, yɩta sõma me tɩ d tags d yam-yãkrã sẽn tõe n maan d taabã bũmb ningã, sẽn yɩɩd fãa d tẽed-n-taasã. D pa rat n maan tɩ ned lak ye! (Mark 9:42) D na n gũusame me n da wa yik sẽn pa tũud-b a Zeova wã sũur zaalem ye. D sẽn nong nebã, d na n goma ne-b ne waoogre, tɩ rẽ waoogd a Zeova. D pa na n bao n na n wẽ no-koɛɛm ne-ba, bɩ n paoog-ba, b minimdã yĩng ye. D ra yĩm tɩ nonglmã tara pãng ye! D sã n tall bʋgsem la waoogr ne sẽn pa nong-b tõnd tũudmã, wilgdame tɩ d nong-b lame, la tõe n kɩtame meng tɩ b bʋk b mens ne-do.

15-16. a) Bõe yĩng tɩ d segd n wilg nebã d sẽn tẽed bũmb ning kũumã wɛɛngẽ wã? Togs-y kibare. b) A Poll sẽn yeel bũmb ning Rom dãmb 1:16 wilgda tõnd bõe?

¹⁵ Maan-y tɩ y sakã rãmb bãng tɩ y yaa a Zeova Kaset soaba. (Eza. 43:10) Y buudã wall y sakã neb sã n zoe n miẽ tɩ yãmb yaa a Zeova Kaset soaba, baa b kẽer sũy sã n wa yik ne yãmb y sẽn pa rat n kẽes y toog kʋyã yel-maandɩ pʋgẽ wã yĩnga, tõe n sõngame tɩ y welg yellã nana-nana n yɩɩda. A Fãrãnsisko yaa Mozãmbik soolmã neda. Ad a sẽn yeele: “Maam ne m pag a Karolina sẽn wa n zãms Biiblã n bãng sɩdã, tõnd yeela d buudã neb tɩ d pa na n le waoog sẽn ki-bã ye.  La a Karolina kẽem-bi-puglã sẽn wa n maan kaalmã, tõnd paama makre. Tẽngã rog-n-mikã pʋgẽ, ned sã n maan kaalem, b tara yel-maandɩ b sẽn maand kũumã soob sasa. Rẽ poore, neb kẽer sẽn kĩ ne kiidã segd n gãanda zĩig ning b sẽn lob kũumã ko-soodmã, yʋnd a tã. B tagsdame tɩ b sã n maan woto, sikda kiidã sũuri. A Karolina zakã rãmb ra ratame t’a tɩ gãand zĩig ning b sẽn lob kũumã ko-soodmã.”

¹⁶ A Fãrãnsisko ne a pagã manesem yɩɩ wãna? Ad a sẽn yeele: “Tõnd sẽn nong a Zeova, n dat n maand sẽn tat a yamã yĩnga, tõnd zãgsame tɩ d pa na n naag n maan rog-n-mik-kãngã ye. A Karolina zakã rãmb sũur yika wʋsgo. B yeelame tɩ tõnd pa nand kiidã, la tɩ b ka na n le wa tõnd zakẽ wã bɩ n sõng-d ye. D sẽn da zoe n bilg-b d sẽn tẽed bũmb ninsã, b sũyã sẽn wa n yikã, d pa le gom rẽ yell ne-b ye. La buudã neb kẽer gom n sõnga tõnd menga, n yeel tɩ tõnd ra zoe n wilga vẽeneg tɩ d pa maand yel-kãensã ye. Sɩd me, kẽer waa tõnd zakẽ wã meng n kos sɛb sẽn wɛgsd Biiblã goamã.” Bɩ d ra tol n zoe yãnde, n pa rat n wilg tɩ d tũuda Biiblã sẽn yet sẽn ki-bã wɛɛngẽ wã ye.—Karm-y Rom dãmb 1:16.

17. Bõe n tõe n sõng-d tɩ d wilg d tẽed-n-taag sẽn be sũ-sãang pʋgẽ tɩ d yaa a zoa hakɩɩka?

¹⁷ D tẽed-n-taag ned sã n maan kaalem, d segd n maana d sẽn tõe fãa n wilg tɩ d yaa a zoa hakɩɩka. (Yel. 18:24) Wãn to la d tõe n wilg d tẽed-n-taag tɩ d yaa a zoa hakɩɩka, sẽn tɩ yɩɩd fãa b sã n wa pẽdgd-a, n dat t’a naag n maan minimd bɩ yel-maandɩ sẽn pa zems ne Biiblã sẽn yetã? D ges Biiblã sagls a yiib sẽn tõe n sõng-d tɩ d bels sẽn be-b sũ-sãang pʋgẽ wã.

18. Bõe yĩng t’a Zeezi yãbe, la yam-bʋg la rẽ kõt tõndo?

¹⁸ “Yãb-y ne neb nins sẽn yãbdã.” (Rom. 12:15) Tõe tɩ d getame tɩ pa nana tɩ d bãng n gom n bels ned sẽn be toog pʋgẽ ye. Baa d sã n pa mi d sẽn na n yeele, b sã n ne d sẽn yãbda, b bãngdame tɩ b yellã pak-d lame. A Zeezi zoa a Lazaar sẽn wa n maan kaalmã, a Maari ne a Mart la neb a taab yãbame, a sẽn da yaa b ma-biig la b zoa wã  yĩnga. Rasem a naas poore, a Zeezi kẽnga be. Baa ne a sẽn da mi t’a na n vʋʋga a Lazaarã, a “raaga nintãm.” (Zã 11:17, 33-35) A Zeezi sẽn yãbã, wilgdame t’a Zeova me sũur sãama ne a Lazaar kũumã. Ra wilgdame me t’a Zeezi sɩd nonga a Lazaar zakã rãmba. Sãmbg kae tɩ rẽ belsa a Maari ne a Mart ye. Woto me, d tẽed-n-taasã sã n neẽ tɩ d nong-b lame la tɩ b yell pak-d lame, b bãngdame tɩ b pa b yembre, la tɩ b tara zo-rãmb wʋsg sẽn tagsd b yell la sẽn sõngd-ba.

19. D sã n wa rat n bels d tẽed-n-taag sẽn yãbd a ned kaalem, wãn to la d tõe n tũ Koɛɛg soab 3:7 wã saglgã?

¹⁹ “Sĩndim wakat beeme, la goam wakat me beeme.” (Koɛ. 3:7) Bũmb a to me d sẽn tõe n maan n bels d tẽed-n-taag sẽn yãbd a ned kaalem, yaa d sẽn na n maag d yĩng bal n kelg-a neere. D bas t’a togs sẽn be a sũurẽ wã fãa. Baa a sã n “ka gom ne gũusg” bɩ d ra yik d sũur ye. (Zoob 6:2, 3, Wẽnnaam Sebre, 1983) Tõe t’a neb nins sẽn pa tũud a Zeova wã manesmã wall b no-goamã n namsd-a, tɩ paasd a sũ-sãangã la a yɩɩrã. Rẽ wã, naag-y-yã-a tɩ y pʋʋse. Kos-y-yã a Zeova sẽn yaa Wẽnnaam sẽn “kelgd pʋʋsgã” t’a kõ-a raood la yam-vẽenem. (Yɩɩn. 65:3) Sã n tõe bɩ y naag taab n karem Biiblã. Y tõeeme me n karem bũmb y sẽn yã siglgã sebr pʋgẽ, tɩ tõe n sõng-a. Wala makre, ned vɩɩm kibare.

20. Bõe yell la d na n gom sõsg ning sẽn pʋgdã pʋgẽ?

²⁰ D sũur yaa noog wʋsgo, d sẽn paam n mi Biiblã sẽn yet sẽn ki-bã wɛɛngẽ wã, n miẽ tɩ wakat n wat tɩ b na n vʋʋgã! (Zã 5:28, 29) Bɩ d fãa kell n mao, tɩ d no-goamã la d tʋʋm-tʋmdɩ wã wilgdẽ tɩ yaa Biiblã sẽn yetã la d tũuda, la d modg me tɩ d sã n paam segb fãa, bɩ d taas d taabã bũmb ning sẽn be Biiblã pʋgẽ wã. Sõsg ning sẽn pʋgdã pʋgẽ, d na n goma a Sʋɩtãan sɩlem a to yelle. Yaa zĩn-dãmbã yɛlã. A tũnugda ne rẽ me n belgd nebã, tɩ b pa tõe n bãng sẽn yaa sɩdã ye. D na n yãa bũmb ning sẽn kɩt tɩ d segd n zãag d meng ne yel-maandɩ, la bũmb kẽer d sẽn maand n na n kok pemsem, tɩ yaool n naag ne zĩn-dãmb yɛlã.