NED VƖƖM KIBARE
Mam lʋɩɩsa a Zeova taoor m yam-yãkr fãa pʋgẽ
YƲƲMD 1984 daar a ye yibeoogo, mam da yiime n dabd tʋʋma. Tõnd da bee Karakas sẽn be Venezuela soolmẽ wã. Tõnd zakã ra yaa zag-neere, n be rakãag-rãmb sak pʋgẽ. M sẽn wa n digd tʋʋmã, m da tagsda Gũusg Gasgã sõsg a ye b sẽn yiis tɩ ra nan pa kaoos yelle. Sõsgã ra gomda d yagsã tagsg sẽn yaa a soab tõnd zugã yelle. Mam da geta zagsã, n sokd m meng yaa: ‘Mam yagsã geta maam wa ned sẽn tʋmd bãnkẽ t’a vɩɩmã yaa sõma bɩ, bɩ b geta maam wa Wẽnnaam koe-moond sẽn tʋmd bãnkẽ n na n ges a zak rãmb yelle?’ M bãngame tɩ b geta maam wa ned sẽn tʋmd bãnkẽ bala, la m sũur pa yɩ noog ne rẽ ye. Rẽ n so tɩ m yãk yam n na n maan bũmbu.
Mam doga yʋʋmd 1940 sig-noy kiuug rasem 19 wã daare, Amiyun sẽn yaa Libã tẽng a ye wã. Yʋʋm a wãn poore, tõnd zakã rãmb yikame n tɩ zĩnd Tripoli. Yaa be la b wub maam. Tõnd zakã rãmb ra nonga taab la b tar sũ-noogo. B ra mii Wẽnnaam a Zeova la b nong-a. Tõnd da yaa kamb a nu. Kom-pugli a tãabo, la kom-dibli a yiibu. Maam n da yaa yao-zʋʋga. Pa ligdã baoob n da pak m roagdbã n yɩɩd ye. B sẽn da lʋɩɩsd taoor yaa Biiblã zãmsgo, tigissã kẽnde, la sõng nebã tɩ b bãng Wẽnnaam.
Neb sẽn paam vʋʋsem sõngã zaeeb n da be tõnd tigingã pʋgẽ. A ye yʋʋr la a Michel Aboud. Tigingã pʋgẽ, sebrã zãmsg sasa yẽ n da lʋɩt taoore. Yẽ n yɩ pipi n sɩng koɛɛgã mooneg Libã, yʋʋmd 1921 wã. Yɩɩ Niuyork la a bãng a Zeova. Sẽn yɩɩd fãa, mam tẽra a manesem sẽn da yaa to-to ne a Anne Beavor la a Gwen Beavor sẽn yaa kom-pugli sẽn da paam n kẽng Galaad lekollã. A ra nand-b lame la a ra sõngd-b wʋsgo. B wa n lebga d zo-rãmb hakɩɩka. Yʋʋm wʋsg poore, m sega a Anne Etazĩni, hal tɩ m sũur yɩ noogo. Rẽ poor bilfu, m sega a Gwen. A ra kẽe kãadem ne a Wilfred Gooch tɩ b ra tʋmd Ãngeletɛɛr Betɛllẽ wã, Lõndre.
KOE-MOONEGÃ SẼN DA YAA TO-TO LIBÃ
Mam sẽn wa n yaa bilfã, koe-moondbã ra pa waoog Libã ye. La d ra moonda bũmb ning d sẽn bãng Biiblã pʋgẽ wã ne yẽesem. D ra maanda rẽ, baa ne tũudmã taoor dãmb kẽer sẽn da zabdã. Yɛl kẽer sẽn maan la m ket n tẽr sõma.
Daar a ye, maam ne m tão a Sana kẽe etaaz pʋgẽ n moond koɛɛgã. La tũudum taoor soab n wa zĩig ning d sẽn da be wã. Tog n yaa ned n bool-a. A sɩnga mam tão wã tʋya. A sũurã yikame hal t’a tus a Sana t’a yi ɛskaliye-rãmbã zug n lʋɩ n pogle. Ned n bool polɩɩs-rãmbã tɩ b wa. B maana a Sana neere. Bala b gesame t’a paam tɩbsgo. B talla tũudmã taoor soab n kẽng polɩɩs-rãmbã zakẽ. B sẽn ta wã, b vaees-a lame n mik t’a suii bug-raoogo. Polɩɩs-rãmbã naab sok-a lame yaa: “Fo yaa nin-bʋg buudu? Tũudum taoor soab bɩ, bɩ bi-bees taoor soaba?”
M tẽrame me tɩ daar a ye, tõnd tigingã neb luwaasa biis, t’a na n tall-d tɩ d tɩ moon koe-noogã tẽn-bil sẽn zãr ne tõnd sẽn da beẽ wã. Tõnd taame n da moond koɛɛgã hal tɩ d sũy noomẽ. La tũudum taoor soab a ye sẽn bãng tõnd sẽn wa n na n maan bũmb ningã, a tigma neb kʋʋngo, tɩ b na n wa zab ne-do. B tʋʋ tõndo, la b lob tõnd kug menga. Kugr n yõk m baaba zugã t’a pogle. A nengã fãa ra sodgda zɩɩm. Yẽ ne m ma leba mobillẽ wã, la tõnd fãa sũy sãamame tɩ d bʋʋg-ba. M kõn tol n yĩm m ma sẽn da yẽesd m baaba nengã la a yet bũmb ningã ye. A ra yetame yaa: “Zeova, kõ-b sugri. B ka mi bũmb ning b sẽn maandã ye.”
Daar a ye me, d leba d ba-yirã n na n tɩ ges d roagdbã. D sẽn ta m yaab-raoog zakẽ wã, d mika tũudum taoor soab sẽn yaa nin-kãsenga. A ra miime tɩ m baaba ne m ma yaa a Zeova Kaset rãmba. A boola maam kɛɛnga, baa ne m sẽn da tar yʋʋm a yoobã. A soka maam yaa: “Bõe yĩng tɩ fo pa reeg lisgu?” M leok-a lame tɩ m nan yaa biiga, la tɩ yɩl n deeg lisgu, rẽnda m bao n bãng Biiblã sẽn yet bũmb ningã võor sõma, la m paam tẽeb sẽn tar pãnga. A sũur pa yɩ noog ne m sẽn leok-a to-to wã ye. A yeela m yaab-raoog tɩ m paoog-a lame.
La zu-loees a woto pa yɩ wʋsg ye. Bala Libã nebã nonga neba, la b nong n deegd neb sãando. Woto kɩtame tɩ d ra paamd n sõsd ne nebã sõma Biiblã zugu, la d paam n sɩng Biibl zãmsg ne neb wʋsgo.
D YÃKA YAM N NA N TOEEM TẼNGA
Mam sẽn wa n ket n karemdẽ wã, saam-biig sẽn yaa bi-bɩɩg n yi Venezuela n wa Libã. A ra bee tõnd tigingã pʋgẽ. A wa n baoo mam kẽem a Wafa n na n maan a paga. B wa n kẽe kãadem, n tũ taab n kẽng Venezuela. A Wafa ra gʋlsda m baaba lɛta, n pẽdgd-a n dat tɩ d fãa yik n wa zĩnd Venezuela. La yaa a sẽn da rat ne a sũur fãa n le paam n be ne-dã yĩnga. A wa n tõogame tɩ d yik n kẽng Venezuela.
D taa Venezuela yʋʋmd 1953, n tɩ zĩnd Karakas. Tõnd zakã ra pẽe tẽngã naab zaka.
M sẽn da yaa biigã, m sã n da ne tẽngã naab sẽn be a mobill neerã pʋgẽ n loogdẽ, nooma maam wʋsgo. Tẽngã buud-gomdã, minimdã, rɩbdã la bũmb a taabã sẽn da yaa toor ne tõnd sẽn yiẽ wã yĩnga, ra pa nana ne m roagdbã ye. La b sẽn wa n sɩng n minimdẽ wã bal la yel-beed sẽn paam tõndo.YEL-BEED N PAAM TÕNDO
M baaba lʋɩɩ bãaga. Rẽ linga tõndo, bala a ra sɩng n yaa ned sẽn tar pãng la keelem. A sẽn da lʋɩ bãag raar kaoosa wʋsgo. Logtoɛɛmbã gesame n mik t’a bẽeda kãnsɛɛre, tɩ b maan-a wopeere. Zu-bʋko, semen a ye poore, a maana kaalem.
Rẽ sẽn sãam tõnd sũur to-to wã pa tõe n bãng n bilg ye. Rẽ tɩ m tara yʋʋm 13 bala. D ra zɩ n tags tɩ m baaba na n kiime ye. D tagsame tɩ d pa tol n tõe n le paam sũ-noog ye. Kaoosame tɩ m ma yaool n wa sak n deeg t’a sɩdã maana kaalem. D wa n yãame tɩ d segd n kell n maoome. La ne a Zeova sõngre d tõoga toogo. M karma kolɛɛsã Karakas n sa m sẽn wa n tar yʋʋm 16. M da rata ne m sũur fãa n sõng n ges d zakã rãmb yelle.
Wakat kãnga, mam tão a Sana kẽe kãadem ne a Rubɛn Araujo. Ra yaa saam-biig sẽn kẽng Galaad lekollã n lebg n wa Venezuela. B yãka yam n na n tɩ zĩnd Niuyorke. Tõnd zakã rãmb yãka yam tɩ m na n kẽng inivɛrsite n tɩ karme. Rẽ n so tɩ mam kẽng m tão wã ne a sɩdã nengẽ Niuyorke, n na n zĩnd ne-b n paam n karem inivɛrsiteẽ wã. Mam sẽn wa n be ne-bã, b sõnga maam wʋsg tɩ m tẽebã pãng paase. Sẽn paase, saam-biis wʋsg tẽeb sẽn bɩ n da be tõnd tigingẽ wã. Yaa Burkilin tiging a ye sẽn gomd ɛspayõlle. B sʋkã neb a yiib la m bãng sõma, hal tɩ m sũur da noom wʋsgo. Yaa a Milton Henschel la a Frederick Franz. B yiibã fãa ra tʋmda Burkilin Betɛllẽ wã.
Mam pipi yʋʋmd Niuyork inivɛrsiteẽ wã sẽn wa n dabd a saabo, m sɩngame n tagsd m sẽn na n tees m vɩɩmã neng ningã yelle. M da karma sõss wʋsg Gũusg Gasgã pʋgẽ la m tags b zugu. Yaa sõss sẽn gomd kiris-neb sẽn yãk yam n na n maan bũmb kẽer a Zeova tʋʋmdã pʋgẽ yelle. Mam da neeme tɩ so-pakdbã la Betɛllẽ tʋm-tʋmdbã sẽn da be tõnd tigingã pʋgẽ wã tara sũ-noog wʋsgo, tɩ m da rat n yɩ wa bãmba. La rẽ tɩ m da nan pa reeg lisg ye. Pa yã n kaoos la m bãng tɩ m segd n dɩka m meng n kõ a Zeova ye. M sɩd maana rẽ, la m deeg lisg yʋʋmd 1957 tʋʋlg kiuug rasem 30 wã daare.
YAM-YÃKR TOOR-TOOR SẼN TAR YÕOD WƲSGO
Mam sẽn deeg lisgã poore, m sɩngame n tagsd m sẽn tõe n maan to-to n lebg so-pakda. Mam da rata ne m sũur fãa n lebg so-pakda, la m da neeme tɩ na n yɩɩ toogo. M da pa mi m sẽn na n maan to-to n moond koɛɛgã la m ket n kẽnd inivɛrsite ye. Mam sẽn togs m ma ne m ma-bi-taasã tɩ m dat n basa karengã, la m lebg n wa Venezuela n yɩ so-
pakdã, d gʋlsa taab lɛta-rãmb wʋsg n gom rẽ yelle.Yʋʋmd 1957 sigr kiuugã, mam leba Karakas. La m mikame tɩ tõnd zakã rãmb yɛlã pa ne ye. B ra rata ned sẽn tʋmd n dɩkd yaood n tõe n sõng zakã rãmba. Bõe la m da tõe n maan n sõng-ba? M paama tʋʋmd bãnk pʋgẽ. La ne rẽ fãa, m da rata ne m sũur fãa n lebg so-pakda. Pʋd n da yaa rẽ yĩng la m sẽn lebg n wa Karakasã. Mam yakã yam n na n tʋmdẽ, la m yaa so-pakda. Mam da tʋmda bãnkẽ wã la m yaa so-pakda, hal n kaoos yʋʋm wʋsgo. M da zɩ n tʋmd wʋsg woto, tɩ m sũ-noogã me yaa wʋsg ye.
Bũmb sẽn paas m sũ-noogã yaa m sẽn kẽ kãadem ne a Silvia sẽn yit Alemayn wã. Yaa saam-bi-poak sẽn yaa neere, la sẽn nong a Zeova ne a sũur fãa. Yẽ ne a roagdbã ra yikame n wa be Venezuela. D wa n paama kamb a yiibu. Yaa bi-ribl ne bi-pugla, a Misɛll ne a Samira. Sẽn paase, maam n da get m ma wã yell me. A wa n zĩnda ne tõndo. Baa ne sẽn da yaa tɩlɛ tɩ m bas so-pakrã n ges d zakã rãmb yellã, m da ket n tara so-pakrã yam. Sã n da tõe fãa, maam ne m pag a Silvia ra yɩta sõngr so-pakdba, m sã n da paam vʋʋsem tʋʋmã zĩigẽ.
YAM-YÃKR A TO SẼN PA YƖ NANA
Mam sẽn togs kibar ning sɩngrẽ wã, rẽ tɩ d kambã ra ket n kẽnda lekolle. Yaa vẽeneg tɩ m da vɩɩ naar pʋgẽ, tɩ bãnkã neb me ra waoogd maam. La m sẽn da rat n tɩ yɩɩd yaa nebã ges maam wa a Zeova Kaset soaba. M da ket n tagsda m sẽn na n maan to-to tɩ nebã get-m wa a Zeova Kaset soaba. Rẽ n so tɩ maam ne m pagã zĩnd n yẽs ne taaba, n na n gom d ligdã yelle. M sã n yãk yam n na n bas bãnkã tʋʋmde, bãnkã rãmb na n kõ-m-la ligd zembala. D sẽn da pa tar samã, d bãngame tɩ d sã n pa gĩd d vɩɩmã ne bũmb wʋsgo, ligdã d sẽn tarã na n sek-d lame n kaoose.
Yɩl n yãk yam-kãng pa yɩ nana ye. La m pagã ne m ma teel-m-la wʋsgo. Woto kɩtame tɩ m paam n na n le lebg so-pakd yɛsa. M sũ-noogã ra pa tõe n bãng n bilg ye. La m sẽn wa n dat n sɩng so-pakrã, bũmb n ling tõndo.
BŨMB SẼN LING TÕNDO
Daar a ye, d logtorã wilgame t’a Silvia tara pʋga. Linga tõnd d yiibã fãa. Ra yaa sũ-noog tɛkẽ, la m tagsa m sẽn yãk yam n na n lebg so-pakdã yelle. Rẽ yĩnga, m na n tõog n kell n yɩɩ so-pakda? Pa yã n kaoos la d bas d yam, n tagsd biig ning d sẽn na n dogã yell ye. La
m da ket n sokda m meng m sã n na n tõog n kell n yɩɩ so-pakda.D sõsa d sẽn dat n maan bũmb ninsã yelle. Rẽ poore, d yãka yam tɩ m na n kell n yɩ so-pakda. D bi-ribl a Gabriyɛll roga yʋʋmd 1985 tʋʋl-nif kiuugã. Yʋʋm-kãng sigr kiuugã, mam basa bãnkã tʋʋmd la m sɩng so-pakrã. Kaoosg zugẽ, mam paamame n lebg filiyallã taoor lʋɩtb sull neda. La Betɛllã ra pa be Karakas ye. Rẽ kɩtame tɩ semen fãa, m da kẽnd n tʋmd rasem a yiib bɩ a tãab Betɛllẽ wã. Zĩigã zãrem ra zemsa kilo 80.
D LE YIKAME N TƖ ZĨND TẼNG A TO
Betɛllã ra bee tẽng sẽn boond tɩ Laviktoria. Rẽ wã, tõnd zakã rãmb yãka yam n na n yik n tɩ zĩnd be n pẽneg Betɛllã. Woto sɩd da yaa toeeng meng-menga. Mam nonga m zakã rãmb wʋsgo, hal tɩ m sũur noom ne-ba. B sẽn tall yel-manesem ningã sõnga maam wʋsgo. A Baha sẽn yaa mam tão wã yãka yam n na n ges m ma wã yelle. A Misɛll ra kẽe kãadem, la a Samira ne a Gabriel ra ket n bee ne tõndo. Dẽnd d sẽn yãk yam n na n tɩ zĩnd Laviktoria wã, ra yaa tɩlɛ tɩ b bas b zo-rãmbã. Sẽn paase, mam pag a Silvia ra segdame masã n minim tẽn-bilẽ vɩɩm, baa ne d sẽn da be galʋ-tẽng sẽn pid ne neb la bʋʋrã. D fãa ra segdame masã n minim zag-bil pʋgẽ vɩɩm. Sɩda, d sẽn yik Karakas n tɩ zĩnd Laviktoria wã waa ne toeeng wʋsgo.
La yɛlã le wa n toeemame. A Gabriyɛll wa n kẽe kãadem, t’a Samira me ra yi n tɩ be zĩig a to. Yʋʋmd 2007 wã, maam ne a Silvia paamame tɩ b bool-d Betɛllẽ wã. La hal ne rũndã, d ket n tʋmda Betɛllẽ wã. A Misɛll sẽn yaa d bi-kãsengã yaa kãsem-soaba, tɩ yẽ ne a pag a Monik yaa so-pakdba. A Gabriyɛll me yaa kãsem-soaba, tɩ yẽ ne a pag a Ambra be Itali. A Samira me yaa so-pakda, n leb n be yɩɩg n sõngd ne Betɛllã tʋʋma.
M SŨUR NOOMA NE M SẼN YÃK YAM N MAAN BŨMB NINSÃ
Hakɩɩka, m yãka yam n maan bũmb wʋsg m vɩɩmã pʋgẽ. La m pa tol n maand m bãngẽ ye. M sũur nooma ne m sẽn yãk yam n maan bũmb ninsã, la ne bũmb nins fãa m sẽn tõog n maan a Zeova tũubã pʋgẽ wã. Mam bãngame tɩ tara yõod wʋsg tɩ d kell n tall zood sõma ne a Zeova. D sẽn yãk yam n na n maan bũmb ningã yaa bilf tɩ yaa kãseng me, a Zeova tõe n kõo tõnd a laafɩ wã “sẽn yɩɩd bũmb nins fãa ninsaalbã sẽn tõe n wʋm a võorã.” (Fili. 4:6, 7) Maam ne a Silvia sũur nooma wʋsg d sẽn paam n tʋmd Betɛllẽ wã, la d getẽ t’a Zeova ninga d yam-yãkrã barka, d sẽn lʋɩɩs a raabã taoor d yam-yãkr fãa pʋgẽ wã yĩnga.