Yãmb ra miime bɩ?
Gʋlsem sẽn be pĩnd wẽndẽ kugr zugu, sẽn wilgd tɩ Biiblã sẽn yetã yaa sɩda
KUGR n be Biiblã te-kʋdã bĩngr zĩigẽ Zerizalɛmme, tɩ gʋlsem be a zugu. Yaa yʋʋmd 700-600 sẽn deng a Zeezi rogmã sẽnes la b gʋls gʋlsem-kãng kugrã zugu. B yãa kugrã tãng bokẽ, zĩig sẽn pa zãr ne Ebrõ sẽn be Israyɛllã. B gʋlsa kugrã zug yaa: “Bɩ kãab-wẽng zĩnd a Hagav bi-ribl a Hagaf zugu, a Yahweh Sabaot yʋʋr yĩnga.” Wãn to la gʋlsem-kãng teend Biiblã sẽn yetã? Wilgdame tɩ b ra mii Wẽnnaam yʋʋrã sẽn yaa Zeova wã b sẽn da gʋlsd ne pĩnd wẽndẽ Ebre gom-biis tɩ YHWH wã sõma, la b ra pʋt-a wakat fãa. Sẽn paase, gʋlsem a taab b sẽn yã tãms bogdẽ wilgdame tɩ neb nins sẽn da rɩk zĩ-kãens tɩ yaa b soondg zĩigã ra nong n kẽeda be n gʋlsd Wẽnnaam yʋʋrã, la neb a taab yʋy sẽn naag ne Wẽnnaam yʋ-peellã, bokã kɩremsẽ.
Bãngd a Rachel Nabulsi sẽn be Zorzi inivɛrsite wã goma gʋlsem-kãensã yelle, n yeel yaa: “B sẽn da pʋt YHWH wã n yɩlemdẽ wã wilgda tõnd bũmb wʋsgo. . . . Wilgdame tɩ gom-biis nins sẽn yaa YHWH wã ra tara yõod wʋsg ne Israyɛll la Zida nebã.” Woto teendã Biiblã sẽn yetã. Wẽnnaam yʋʋrã b sẽn gʋls ne Ebre tɩ YHWH wã bee Biiblã pʋgẽ naoor tusa. Naoor wʋsgo, neb kẽer yʋy naaga Wẽnnaam yʋ-peellã.
B sẽn gʋls “Yahweh Sabaot” kugrã zugã võor yaa: “A Zeova sẽn yaa tãb-biis naabã.” Wõnda woto wilgdame tɩ wakat kãnga, ra pa Wẽnnaam yʋʋrã bal la b ra mi ye. B ra mii gomd ning sẽn yaa “Zeova sẽn yaa tãb-biis naabã” me sõma. Woto wilgdame me tɩ gomd ning sẽn yaa “Zeova sẽn yaa tãb-biis naabã” sẽn be Biiblã pʋgẽ wã zemsame. Gom-kãng bee Biiblã babg ning b sẽn da gʋls ne Ebre wã pʋgẽ sẽn ta naoor 283, sẽn yɩɩd fãa, a Ezayi ne a Zeremi la a Zakari sɛbã pʋsẽ.