Mam doga yʋʋmd 1935 wã, Darlastõn tẽngẽ wã. Bee Ãngeletɛɛr soolmã babg ning b sẽn boond tɩ Blak Kãntri, sẽn dat n yeel tɩ tẽn-sablga. B sẽn boond zĩ-kãng woto wã yaa luzĩn-dãmbã sẽn waoog be tɩ b bug-zõosã kɩt tɩ zĩigã lebg sablg diga wã yĩnga. M sẽn wa n zems yʋʋm a naas la m roagdbã sɩng Biiblã zãmsg ne a Zeova Kaset rãmbã. La m sẽn wa n kolg yʋʋm 15, mam sak n deegame tɩ b sẽn zãmsd nebã bũmb ninsã yaa sɩda. Mam deega lisg yʋʋmd 1952. Rẽ tɩ m tara yʋʋm 16.

Wakat kãnga, m sɩnga tʋʋmd zãmsg ãnterepiriiz a ye pʋgẽ b sẽn da maand teed toor-toor mobil-dãmbã yĩnga. M da zãmsda tʋʋmdã n na n wa naag tʋʋmdã taoor dãmb n tʋmdẽ. Tʋʋmdã ra nooma maam wʋsgo.

La daar a ye, tigims sull yel-gɛt n kos maam tɩ m lebg tigingã sebr zãmsg taoor lʋɩt tõnd tigingã pʋgẽ, Wilenholl tẽngẽ wã. Tʋʋmdã sakr pa yɩ nana ne-m ye. Bala wakat kãnga, m da naaga tigims a yiibu. Semennã pʋgẽ, m da kẽnda tigissã Brumsgrov tigingẽ wã sẽn da pẽ mam tʋʋmã zĩigã. Ra zemsa kilo 32 ne tõnd zakã. La wɩkɛn-dãmbã m sẽn da be ne m roagdbã, d ra kẽnda tigissã Wilenholl tigingã pʋgẽ.

M sẽn da rat n teel a Zeova siglgã tʋʋmã yĩnga, m saka tʋʋmd ning tigims sull yel-gɛtã sẽn kos maam tɩ m maanã. La yɩɩ tɩlɛ tɩ m bas ãnterepiriizã tʋʋmd m sẽn da nong wʋsgã. M sẽn sak t’a Zeova wilg-m sorã, sõng-m lame tɩ m wa paam tʋʋm a taab a Zeova siglgã pʋgẽ. La m pa maand m bãngẽ ye.

Mam sẽn wa n kẽnd tigissã Brumsgrov tigingã pʋgẽ wã, mam sega saam-bi-poak sẽn yaa neere, t’a yʋʋr boond t’a Ann. A ra tʋllame n tʋm a Zeova tʋʋmdã ne a sũur fãa. D kẽe kãadem yʋʋmd 1957 wã. D naaga taab n yɩ wakat fãa so-pakdb la zall so-pakdba. D gilgame n kaag tigimsã, la d tʋm Betɛllẽ wã me. M paama sũ-noog wʋsg m vɩɩmã pʋgẽ, a Ann yĩnga.

Yʋʋmd 1966, b bool-d lame tɩ d na n kẽng Galaad lekollã 42 soabã. D sũur yɩɩ noog  wʋsgo. Lekollã poore, b tʋm-d-la Malawi. Neb wʋsg ra yetame tɩ tẽn-kãng nebã mii sãamb reegre, la tɩ b nonga neba. La d ra pa mi tɩ Malawi tẽngã goosneema wã pa na n bas-d tɩ d zĩnd be n kaoos ye.

Yɩɩ yʋʋmd 1967 wao-fugdg kiuugã pipi daar la d kẽng Malawi. D sẽn ta wã bala, d modgame n sɩng tẽngã buud-gomd zãmsgo. Kaoosa kiuugu. Rẽ poore, b yãka maam tɩ m lebg distrik yel-gɛta. D ra tara mobill nebã sẽn da yet t’a tõe n kẽna zĩig fãa, baa koomẽ. La ra pa sɩd ye. Yaa koomã noor bal la d ra tõe n kẽne. Tõnd da bee sug-roog pʋgẽ. Saagã sã n da niida, koomã tosda wʋsgo, tɩ ra yaa tɩlɛ tɩ d paam sũud buud n kokd koomã, sẽn yɩɩd fãa sẽoogo. Sɩngrẽ wã, ra pa nana ne-d ye. La d misioneerã tʋʋmd ra noom-d lame.

Tʋʋlg kiuugã pʋgẽ, m bãngame tɩ tõnd ne goosneema wã sʋka, pa na n dok bãan ye. Daar a ye, mam wʋma Malawi tẽngã taoor soab a Hastings Banda sẽn gomd radio wã pʋgẽ. A yeelame t’a Zeova Kaset rãmbã pa yaood lampo-rãmbã, la tɩ b kɩɩsda goosneema wã noy. Ra yaa ziri fasɩ. D fãa ra miime tɩ yaa d sẽn pa kẽesd d toog politikã yɛlẽ wã yĩnga, sẽn yɩɩd fãa d sẽn da zãgs tɩ d kõn da politikã nebã kart-rãmbã yĩnga.

Bõn-bɩʋʋng kiuugã, d karma zʋrnall pʋgẽ n bãng tɩ tẽngã taoor soab rõda tõnd tɩ d wata ne zũnd-zãnd tẽngã zĩig fãa. Goosneema wã neb tigisg a ye sasa, tẽngã taoor soab yeelame tɩ b na n yiisa noor ka la ka bal n gɩdg a Zeova Kaset rãmbã tũudmã. Yʋʋmd 1967 zĩ-likr kiuugã rasem 20 wã daare, b sɩd gɩdga d tũudmã. Pa yã n kaoos la polɩɩs-rãmbã wa pag Betɛllã, la b yeel tɩ misioneer-dãmbã yi tẽngã.

 D maana rasem a tãab bãens roogẽ. Rẽ poore, b kɩtame tɩ d kẽng Moriis tẽngã. Yaa Gãrãnd Bertayn n da so tẽn-kãnga. Moriis tẽngã taoor dãmb pa sak tɩ d na n zĩnd be n kell n yɩ misioneer-dãmb ye. Rẽ n so tɩ siglgã yeel tɩ d kẽng Rodesiya tẽngã (be la b sẽn boond rũndã-rũndã tɩ Zĩmbabwe wã). D sẽn ta be wã, d yãa polɩɩs-rãmbã taoor soab a ye sẽn da pa nana. A pa sak tɩ d na n zĩnd Zĩmbabwe ye. A yeela tõnd yaa: “Yet tɩ b riga yãmb Malawi. Tɩ yãmb kẽng Moriis tɩ b pa sak n deeg yãmb ye. Ka la yãmb wat masã?” Zĩig pʋgẽ a Ann sɩnga yãbre. Ra wõnda tẽng baa a ye pa rat n sak n deeg tõnd ye. D yam la d lebg n tɩ zĩnd Ãngeletɛɛre. Baasgo, Zĩmbabwe tẽngã taoor dãmb wa n sakame tɩ d na n tɩ gãand Betɛllẽ wã. La b yeelame tɩ d segd n lebg n wa yã-b-la vẽkembeoogã. D sũur da sãama wʋsgo, la d kell n basa yellã ne a Zeova. Vẽkembeoogã zaabre, b sakame tɩ d na n zĩnd Zĩmbabwe wa neb sẽn wa n na n gilg n ges tẽngã, la woto ling-d lame. M pa tol n tõe n yĩm m sũur sẽn yɩ noog to-to baraarã ye. Mam da kɩsa sɩd tɩ yaa a Zeova n wilgd tõnd sore.

Zĩmbabwe filiyallẽ wã, mam da tʋmda biru ning sẽn get koe-moonegã yell Malawi ne Mozãmbikã pʋgẽ. Wakat kãnga, b ra namsda Malawi saam-biisã wʋsgo. Malawi tigims sull yel-gɛtb ra mi n toonda lɛta, tɩ mam lebgd ne ãngilindi. Daar a ye yʋng m sẽn da lebgd lɛtr a ye, m yãame tɩ b ra namsda Malawi saam-biisã ne wẽnem wʋsgo, hal tɩ m daag nintãm. * La m sẽn bãng tɩ b kell n maanda sɩd ne a Zeova, n tõogd toog tɩ b tẽebã me ket n tar pãngã, kenga m raood wʋsgo.—2 Kor. 6:4, 5.

D maana d sẽn tõe fãa n na n sõng saam-biis nins sẽn da ket Malawi wã, la b rãmb nins sẽn da yik n tɩ zĩnd Mozãmbikã tɩ b paamd sɛb sẽn tik Biiblã zugu. Saam-biis n da lebgd sɛbã Sisewa buud-gomdã pʋgẽ, sẽn yaa buud-gomd ning neb wʋsg sẽn gomd Malawi wã. Saam-biig a ye n da tar zĩig sẽn yalem Zĩmbabwe, tɩ b yik n kẽng beenẽ. Saam-biigã mee biru la gãag zĩig n kõ-ba. B zĩnda be n kell n kẽng taoor ne sɛbã lebgre, sẽn yaa tʋʋmd sẽn tar yõod wʋsgã.

Yʋʋmd fãa, d ra sõngda Malawi tigims sull yel-gɛtbã tɩ b tõog n kẽng tigis-kãsengã b sẽn da maand Zĩmbabwe ne Sisewa buud-gomdã. B sã n da ta be, b kõt-b-la tigis-kãsengã sõssã palã-rãmba. B sã n da leb Malawi, b tikda palã-kãens n wɛgs sõss tigimsã b sẽn kaagdã pʋsẽ, n keng b tẽed-n-taasã raoodo. Yʋʋmd n zĩnd tɩ Malawi tigims sull yel-gɛtbã wa Zĩmbabwe. La d maana Rĩungã koe-moondb lekoll b yĩnga, sẽn na yɩl n keng b raoodo.

Yʋʋmd 1975 wao-fugdg kiuugã, mam tɩ kaaga Malawi saam-biis sẽn da yik n tɩ be Mozãmbik. B ra bee zĩig b sẽn deeg neb sẽn zoe n bas b tẽnga. Saam-bi-kãensã ra tũuda noy la sagls nins a Zeova siglgã sẽn kõtã. Wala makre, b ra gesame n lugl kãsem-dãmb sulli, wa b sẽn da kõ tigimsã noor tɩ b maanã. Kãsem-dãmbã ra sigla bũmb wʋsgo, wala makre, zãma taoor sõssã kũuni, daarã vɛrse wã wɛgsgo, Gũusg Gasgã zãmsgo, la b ra maand tigis-kãsems menga. Saam-biisã ra maaname tɩ zĩig ning b sẽn be wã wõnd tigis-kãseng zĩiga. B ra yãka neb sull tɩ b get zĩigã yɩlemd yelle, rɩɩbã pʋɩɩb yelle, la nebã yõ-koglg yelle, tɩ sull fãa ra tar a zĩiga. Mam yãame tɩ saam-biisã tõog n maana bũmb wʋsg ne a Zeova sõngre. La woto kenga m raood wʋsgo.

Yʋʋmd 1979 wã sasa, wa n lebga Zãmbi filiyallã n get koe-moonegã yell Malawi. Mam da ket n tagsda Malawi saam-biisã yelle, n pʋʋsd b yĩnga, wa neb wʋsg me sẽn da maandã. M sẽn da naag Zĩmbabwe filiyallã taoor lʋɩtb sullã yĩnga, m da mi n naaga Malawi, Afirikdisiid la Zãmbi saam-biis sẽn yaa taoor lʋɩtba, n sõs ne saam-biis sẽn yit d biru-kãsengẽ wã. Wakat fãa d da sokda d meng yaa: “Bõe yɛs la d tõe n maan n sõng Malawi saam-biisã?”

Tarẽ-n-tarẽ, saam-biisã namsgã wa n sɩnga  boogre. Saam-biis nins sẽn da zoe n yi Malawi wã ra lebgd n wata Malawi. B ra pa le namsd sẽn kell n pa-b beenẽ wã me wʋsg ye. Tẽn-yagsã ra sakdame masã t’a Zeova Kaset rãmbã tõe n moon koɛɛgã la b tigimd taab tɩ yell kae ye. Yʋʋmd 1991 wã, Mozãmbik me maana woto. La d da sokda d meng yaa: ‘Wakat bʋg la Malawi saam-biisã na n paam b mense?’

Politikã yɛl wa n toeema Malawi. La yʋʋmd 1993, b kõo a Zeova Kaset rãmbã sor tɩ b na n tʋmd b tũudmã tʋʋm tɩ gɩdgr kae ye. Daar a ye, m da sõsda ne misioneer a ye, t’a sok maam yaa: “Yãmb na n leba Malawi bɩ?” M leokame tɩ ayo, m yʋʋmã vẽsgame. Rẽ tɩ m da tara yʋʋm 59. La baraar bala, siglgã taoor lʋɩtb sullã toola tõnd lɛtre, n kos-d tɩ d leb Malawi.

Loogrã ra pa nana ne-d ye. Bala d ra nonga d tʋʋmdã Zĩmbabwe. D sũur da nooma ne tẽngã, d ra paama zo-rãmb hakɩɩk me beenẽ. Siglgã taoor lʋɩtb sullã yeelame tɩ d sã n data, d tõe n kell n zĩnda Zĩmbabwe. Dẽnd d ra tõe n yãka yam n kell n pa be. La d tẽega a Abrahaam ne a Saara yelle. B yʋʋmã ra vẽsgame, la b sak n basa b zag-neerã n yik n kẽng zĩig ning a Zeova sẽn tʋm-bã.—Sɩng. 12:1-5.

D yakã yam n sak siglgã taoor lʋɩtb sull sẽn da rat tɩ d maanã. Yʋʋmd 1995 wao-fugdg kiuugã pipi daarã, d leba Malawi. Yʋʋm 28 la woto d sẽn da kẽng be. B lugla filiyall taoor lʋɩtb sull beenẽ. Sullã neb ra yaa maam ne saam-biis a yiibu. Tao-tao bala, d sɩnga tʋʋma, n na n leb n sigl a Zeova Kaset rãmbã tʋʋmdã beenẽ.

A Zeova sẽn da kɩtd tɩ tʋʋmdã womd biis tʋʋl-tʋʋllã ra noom-d-la wʋsgo. Yʋʋmd 1993, Malawi koe-moondbã sõor da yaa tus pis-tã. La yʋʋmd 1998 wã tɩ b sõorã yɩɩda tus pis-naas la a yiibu. * Siglgã taoor lʋɩtb sullã kõo sor tɩ b na n me filiyalle, sẽn na yɩl n ges koɛɛgã mooneg yelle. D raa zĩig sẽn zems ɛgtaar 12 Lilongwe sẽn yaa Malawi na-tẽngẽ wã, meebã yĩnga. B yãka maam tɩ m naag sull ning sẽn get meebã yellã.

Yaa saam-biig a Guy Pierce sẽn da yaa siglgã taoor lʋɩtb sull nedã n wɛgs sõsgã  filiyall-paallã pakr daare. Yɩɩ yʋʋmd 2001, sig-noy kiuugã pʋgẽ. Malawi saam-biis tus a yiib la zak n wa n kelg sõsgã. B wʋsgã sẽn da reeg lisg yɩɩda yʋʋm 40. B sẽn wa n gɩdg d tũudmã, saam-bi-kãensã kell n yalsa kãn-kãe, baa ne b sẽn nams-b ne wẽnem yʋʋm wʋsgã. B ra yaa naong rãmba. La b ra tara zood sõma ne a Zeova. B sũur yɩɩ noog wʋsg b sẽn paam n gilg n ges Betɛll-paallã. B ra gilgdame la b yɩɩnd Rĩungã yɩɩlã ne b buud-gomdã, hal tɩ ra noom wʋsgo. M pa tol n tõe n yĩm rẽ ye. Ra yaa kaset t’a Zeova ningda sẽn tõogd-b toog namsg wakatã barka.

Meebã sẽn wa n sa wã, b ra nong n yãkda maam tɩ m wɛgsd sõss Rĩung roog pakr sasa. Siglgã taoor lʋɩtb sullã ra kõo noor tɩ b tõe n me Rĩung roog tʋʋl-tʋʋll n kõ tẽns nins saam-biisã sẽn yaa naong rãmba. Malawi saam-biisã me paama rẽ tɩ naf-b wʋsgo. Pĩndã, saam-biisã ra maanda zãnd ne ekaliptiis raado, n tigimd be n maand tigissã. B ra luta zãndã yĩngr ne zarga, la b tall tãnd n maan zaoosã, tɩ yaa wogd wa bã-rãmba. La masã saam-biisã wẽeda tãn-koɛɛm n kʋɩɩs-b ne bugum, n tar n met Rĩung rot sẽn yaa neeba. La b ket n nonga bã-rãmbã n yɩɩd sɛɛz-rãmbã, bala b yetame tɩ sã n yaa bã-rãmba, b tõe n yẽrsame tɩ neb a taab paam n zĩndi.

Mam yãa neb a Zeova sẽn sõnge, tɩ b lebg kiris-neb tẽeb sẽn tar pãnga. Sẽn yɩɩd fãa, Afirik saam-biis sẽn yaa kom-bɩɩs maana bũmb sẽn yɩ-m noog wʋsgo. B saka ne yamleoog n na n sõng ne siglgã tʋʋma. La siglgã zãms-b-la bũmb wʋsg tɩ b paam minim tao-tao n kẽes b mens tʋʋmdã pʋgẽ. B paamame tɩ b kõ-b tʋʋm a taab Betɛllẽ wã la b tigimsã pʋsẽ. Tẽngã saam-biis b sẽn da yãk paalem tɩ b yaa tigims sull yel-gɛtb kenga tigimsã neb raood wʋsgo. B wʋsg ra kẽe kãadem. B yãka yam n kẽes b mens zãng a Zeova tʋʋmdã pʋgẽ, la b sak n pa na n dog kamba, baa ne b buudã neb la neb a taab sẽn pẽdgd-b n dat tɩ b rog kambã.

D zĩnda Afirik n kaoos yʋʋm 52. Rẽ poore, mam wa n ka laafɩ ye. Filiyallã taoor lʋɩtbã kosa siglgã taoor lʋɩtb sullã sore, sẽn na yɩl tɩ d yik n tɩ zĩnd Gãrãnd Bertayn, la b sakame. D sũur sãama wʋsgo, d sẽn da na n loog n bas tʋʋmdã d sẽn nong wʋsg Malawi wã. D bee Gãrãnd Bertayn Betɛllẽ wã masã. Betɛllã neb geta tõnd yell sõma d kʋʋlmã wakate.

M kɩsa sɩd tɩ m sẽn yãk yam n bas t’a Zeova wilg-m sorã, yaa yam-yãkr sẽn yaa sõma wʋsgo. M sã n da teeg m meng bãngre, m vɩɩmã ra pa na n yɩẽ sõma woto rũndã-rũndã ye. A Zeova ra mii bũmb nins fãa m sẽn da rate, sẽn na yɩl n ‘maneg m soayã.’ (Yel. 3:5, 6) Mam sẽn wa n yaa bi-bɩɩgã, m sẽn da zãmsd tʋʋmd ãnterepiriiz-kẽeng pʋgẽ n na n wa tʋmd be wã ra noom-m lame. La m sẽn paam n tʋm a Zeova siglgã tʋʋmã sẽn be dũniyã gill zugã kõ-m-la sũ-noog n tɩ yɩɩda. Sã n yaa ne maam, m sẽn tũud a Zeova wã kɩtame tɩ m vɩɩmã kell n tall barka, baa masã menga!