1. Wa 1 Tesalonik rãmb 5:11 sẽn wilgdã, bõe la d fãa naag n maandẽ?

 B ZOE n mee Rĩung ro-paall n kõ-y bɩ, bɩ b zoe n manega y Rĩungã roogo? Sã n yaa woto, yaa vẽeneg tɩ y pa tõe n yĩm pipi daarã y sẽn tigim taab Rĩung ro-paallã pʋgẽ wã ye. Y pʋʋsa a Zeova bark wʋsgo. Tõe tɩ y sũur yɩɩ noog wʋsg hal tɩ y nintãmã ra yɩlsdẽ, tɩ yɩl n naag n yɩɩl pipi yɩɩllã meng ra yaa toogo. D Rĩungã rotã d sẽn met tɩ b tar pãngã sõngdame t’a Zeova yʋʋrã paamd pẽgre. La bũmb me la d maand tɩ wõnd meeb tʋʋmde, tɩ sõngdẽ t’a Zeova yʋʋrã paamd pẽgr n tɩ yɩɩda. Bõn-kãng yõodã yɩɩda meeb sɩd-sɩdã. Yaa d sẽn sõngd d tẽed-n-taasã tɩ b tẽebã paamd pãngã. Yaa rẽ yell la tẽn-tʋmd a Poll ra gomda, a sẽn wa n gʋlsd goam nins sẽn be 1 Tesalonik rãmb 5:11 wã, sẽn yaa vɛrse ning zug d sõsgã sẽn tikã.—Karm-y.

2. Bõe la d na n yã sõs-kãngã pʋgẽ?

² Tẽn-tʋmd a Poll ra paasda a tẽed-n-taasã tẽeb pãnga, tɩ yaa mak-sõng n kõ-do. A ra kʋmda a tẽed-n-taasã. Sõs-kãngã pʋgẽ, d na n yãa a sẽn sõng a tẽed-n-taasã to-to 1) tɩ b tõog toog namsg sasa, 2) tɩ laafɩ kell n zĩnd b sʋka, la 3) tɩ b maneg n tẽ a Zeova. Bɩ d ges d sẽn tõe n dɩk a Poll togs-n-taar to-to rũndã-rũndã, n paasd d tẽed-n-taasã tẽeb pãnga.—1 Kor. 11:1.

3. Bõe la a Poll ra maand tɩ yaa mak-sõngo?

³ A Poll ra nonga a tẽed-n-taasã wʋsgo. Ra mi n pa nana ne-a ye. Dẽnd a ra tõe n bãng n kʋma a tẽed-n-taasã la a zoe b nimbãanega, sã n da wa pa nana ne-ba. Wakat n zĩnd t’a Poll ra pa le tar wakɩre, n da segd n bao tʋʋmd n tʋmd  n get a meng yelle, la a tũud-n-taasã me yelle. (Tʋʋ. 20:34) A Poll nug-tʋʋmd ra yaa fu-rot sẽebo. A sẽn wa n kẽng Korẽntã, a reng n naaga a Akila ne a Pirsill sẽn da sẽt fu-rotã n tʋme. La “vʋʋsg daar fãa,” a ra moonda Zʋɩf-rãmbã la Gɛrk-rãmbã koɛɛgã. Rẽ poore, a Sɩlaas ne a Tɩmote sẽn wa wã, “a Poll sɩngame n moond koɛɛgã wʋsgo.” (Tʋʋ. 18:2-5) La a pa yĩm bũmb ning sẽn da tar yõod ne-a wʋsg a vɩɩmã pʋgẽ wã ye. Ra yaa a Zeova tũubã. A Poll sẽn da tʋmd wʋsg la a moond koe-noogã me wʋsg tɩ yaa mak-sõngã yĩnga, ra yaa nana ne-a t’a tõog n keng a tẽed-n-taasã raoodo. A tẽeg-b lame tɩ b pa segd n bas tɩ vɩɩmã zu-loeesã, la b sẽn segd n ges b zakã rãmb yellã kɩt tɩ b bas “bũmb nins sẽn tar yõod n yɩɩdã” maanego, rat n yeel tɩ bũmb nins fãa b sẽn maand a Zeova tũudmã yĩngã.—Fili. 1:10.

4. Bõe la a Poll ne a Tɩmote maan n sõng b tẽed-n-taasã tɩ b tõog toog namsg sasa?

⁴ Tesalonik tigingã luglg poor bilf bala, sẽn da lebg-b kiris-neb paalmã paama nams-toaag b tẽebã yĩnga. Bɛɛb n da sũ taab n wa n na n yõk a Poll ne a Sɩlaas n pa paam-b ye. La b tɛɛ “saam-biis kẽer n kẽng tẽn-soaadbã nengẽ,” n tɩ zẽk b koees n yeel yaa: “Nin-kãensã fãa kɩɩsda a Sezaar noyã.” (Tʋʋ. 17:6, 7) D tõe n yeelame tɩ sẽn da lebg-b kiris-neb paalmã yɛɛsa wʋsgo, b sẽn bãng tɩ tẽngã neb wẽneg n zabda ne-bã. B sẽn da tũud a Zeova ne yẽesem ningã ra tõe n boogame. La a Poll ra pa rat tɩ yɩ woto ye. Baa ne yẽ ne a Sɩlaas sẽn da segd n loogã, b gesame tɩ tigin-paallã paam sõngre. A Poll wa n tẽega Tesalonik kiris-nebã rẽ, n yeel-b yaa: ‘D tʋma a Tɩmote sẽn yaa d saam-biiga, . . . t’a wa sõng yãmb tɩ y yals kãn-kãe la a bels yãmb y tẽebã wɛɛngẽ, sẽn na yɩl tɩ to-kãensã ra miim yãmb ned baa a yembr ye.’ (1 Tes. 3:2, 3) A Tɩmote ra yãa b sẽn nams kiris-nebã Listr sẽn yaa a ba-yirã, la a Poll sẽn da keng saam-biisã raood to-to beenẽ. A Tɩmote sẽn yã a Zeova sẽn sõng saam-biisã to-to wã kɩtame t’a tõog n sõng a tẽed-n-taasã tɩ b bas b yam t’a Zeova na n sõnga bãmb me.—Tʋʋ. 14:8, 19-22; Ebre. 12:2.

5. Bõe sõngr la saam-biig a ye yʋʋr sẽn boond t’a Brayãnt paam kãsem-soab a ye nengẽ tɩ naf-a?

⁵ Bõe me la a Poll maan n paas a tẽed-n-taasã tẽeb pãnga? Yẽ ne a Barnabaas sẽn wa n le kẽng n na n tɩ kaag b tẽed-n-taas nins sẽn da be Listri, Ikoniyom la Ãntiyoosã, b “yãka neb tɩ b lebg kãsem-dãmb tiging fãa pʋgẽ.” (Tʋʋ. 14:21-23) Yaa vẽeneg tɩ rap nins b sẽn yãkã sõnga tigimsã neb tɩ b paam belsgo, wa kãsem-dãmbã me sẽn maand to-to rũndã-rũndã wã. D ges saam-biig a ye yʋʋr sẽn boond t’a Brayãnt sẽn yeele. A yeelame: “Mam sẽn wa n tar yʋʋm 15, m baaba raaga tõnd n base, tɩ b yiis m ma me tigingã pʋgẽ. M da getame tɩ m lebga m yembre. M sũur da sãama wʋsg me.” Bõe n sõng a Brayãnt t’a tõog toog sasa kãnga? Ad a sẽn yeele: “Kãsem-soab a ye yʋʋr sẽn boond t’a Toni ra nong n sõsda ne maam tigissã sasa, la sasa a taaba. A goma ne maam neb sẽn da maood ne zu-loees yelle, tɩ baa ne rẽ bɩ b ra ket n tar sũ-noogo. A wilga maam Yɩɩn-sõamyã 27:10 sẽn yet bũmb ningã. A ra nong n gomda a Ezekɩyaas yell ne maam. A wilgame t’a Ezekɩyaas kell n maana sɩd ne a Zeova, baa ne a ba wã sẽn da pa kõt mak-sõngã.” Wãn to la rẽ sõng a Brayãnt? A yeelame: “A Toni sẽn keng m raood woto wã kɩtame tɩ m wa tõog n lebg so-pakda, hal tɩ kõ-m sũ-noog wʋsgo.” Kãsem-dãmba, gũusd-y n get neb nins sẽn  yaa wa a Brayãnt n dat raood kengrã, n togs-b “gom-noog” n keng-b raoodo.—Yel. 12:25.

6. Wãn to la a Poll tũnug ne neb kibay n keng a tẽed-n-taasã raoodo?

⁶ A Poll tẽega a tẽed-n-taasã tɩ ne a Zeova sõngre, “kaset rãmb ka tɛk” tõog n maoo ne zu-loeese. (Ebre. 12:1) A ra miime tɩ neb nins sẽn tõog n mao ne zu-loees buud toor-toorã kibay tõe n sõnga a tẽed-n-taasã tɩ b paam raoodo, la sõng-b me tɩ b ket n gũud “Wẽnnaam ning sẽn vɩ wã galʋ-tẽngã.” (Ebre. 12:22) Yaa woto me rũndã-rũndã. Yãmb sã n wa karemd kibar sẽn gomd a Zeova sẽn sõng a Zedeyõ, a Barak, a Davɩɩd, a Sãmwɛll la neb a taab yelle, pa kengd-y raood sɩda? (Ebre. 11:32-35) La d sã n wa karemd d tẽed-n-taas kibay rũndã-rũndã yẽ? Neb wʋsg n nong n gʋlsd lɛta n toond d biru-kãsengẽ wã, n wilgdẽ tɩ b sã n karemd b tẽed-n-taas kibay, paasda b tẽebã pãnga.

7. A Poll sẽn togs bũmb ning Rom dãmb 14:19-21 pʋgẽ wã sõnga yãmb tɩ y bãng bõe?

⁷ D no-goamã la d tʋʋmã sã n sõngdẽ tɩ laafɩ be tigingã pʋgẽ, paasda d tẽed-n-taasã tẽeb pãnga. D pa basdẽ tɩ ned fãa tagsg sẽn yaa to-to yɛl kẽer wɛɛngẽ wã kɩt tɩ welgr zĩnd d sʋk ye. Bũmb sã n pa kɩɩsd Biiblã noyã, d pa segd n yɩ dem-deme, n dat tɩ b tũ d raabã ye. Ad kibar sẽn wilgd rẽ: Kiris-neb sẽn yaa Zʋɩf-rãmb la bu-zẽms neb n da be Rom tigingã pʋgẽ. A Moyiiz tõogã tũub sẽn wa n pa le yaa tɩlɛ wã, ra pa tɩlɛ me tɩ b bas rɩɩb kẽer tõogã sẽn da gɩdgã rɩɩb ye. (Mark 7:19) Wakat kãng tɛka, Zʋɩf-rãmb kẽer sẽn da lebg kiris-neb ra basda b yam n dɩt rɩɩb buud toor-toore. La Zʋɩf-rãmb a taab sẽn da lebg kiris-neb ra pa sakd n maand woto ye. Woto waa ne welgr tigingã pʋgẽ. La a Poll wilgame tɩ b sẽn na n modg tɩ laafɩ kell n zĩnd b sʋkã n tar yõod n yɩɩda. A yeelame: “Yɩta sõma tɩ fo ra wãb nemd wall f yũ divẽ, bɩ n maan bũmb baa a ye sẽn kɩtd tɩ f saam-biig lak n lʋɩ ye.” (Karm-y Rom dãmb 14:19-21.) A Poll sẽn maan woto wã, a sõnga a tẽed-n-taasã tɩ b bãng tɩ no-koɛɛmã pa manegd bãmb mengã, la tɩ tõe n wãa tigingã me. Yẽ mengã sakame n na n bas bũmb kẽer a sẽn da maande, sẽn na yɩl n da wa yɩ sabab tɩ ned lak n lʋɩ ye. (1 Kor. 9:19-22) D sã n pa dem-dem ne yɛl nins sẽn yaa ned fãa ne a yam-yãkrã, tõe n sõngame tɩ laafɩ kell n zĩnd d sʋka, la paas d tẽed-n-taasã tẽeb pãnga.

8. Neb kẽer sẽn da wẽed no-koɛɛm yel-kãseng wɛɛngẽ tigingã pʋgẽ wã, a Poll manesem yɩɩ wãna?

⁸ Baa ne neb kẽer sẽn da wẽed no-koɛɛm yel-kãsems wɛɛngẽ wã, a Poll modgame tɩ laafɩ kell n zĩnd yẽ ne bãmb sʋka, tɩ yaa mak-sõngo. Wala makre, pipi kiris-nebã wakatẽ, neb kẽer n da pẽdgd bu-zẽms neb nins sẽn da lebg kiris-nebã, n dat tɩ b kẽ bãongo. Tõeeme tɩ ra yaa sẽn na yɩl tɩ Zʋɩf-rãmbã ra sãbs-b ye. (Gal. 6:12) A Poll wilga vẽeneg tɩ b tagsgã pa zems ye. La a pa modg-b sẽn na yɩl tɩ b tũ yẽ sẽn datã ye. A rɩka yellã n taas tẽn-tʋmdbã ne kãsem-dãmbã sẽn da be Zerizalɛmmã. (Tʋʋ. 15:1, 2) A sẽn maan woto wã kɩtame tɩ laafɩ la sũ-noog kell n zĩnd tigingã pʋgẽ.—Tʋʋ. 15:30, 31.

9. Wãn to la d tõe n tũ a Poll mak-sõngã?

⁹ Yell ning sã n wa ne kɩɩs-taab d sʋka, d sã n dɩk yellã n taas neb nins a Zeova sẽn yãk tɩ b get tigingã yellã sẽn na yɩl n paam  sagls b nengẽ, kɩtdame tɩ laafɩ kell n zĩnd tigingã pʋgẽ. Naoor wʋsgo, d tõe n paama sagls sẽn tik Biiblã zugu, wala makre, sɛb nins siglgã sẽn yiisdã pʋsẽ. D sã n tũ sagl-kãensã, n da modg nebã tɩ b tũ d sẽn datã, sõngdame tɩ laafɩ kell n zĩnd tigingã pʋgẽ.

10. Bõe me la a Poll maan sẽn na yɩl n sõng tɩ laafɩ kell n zĩnd tigingã pʋgẽ?

¹⁰ A Poll ra geta a tẽed-n-taasã sẽn maand tɩ yaa sõma wã n tɩ yɩɩda, la pa b sẽn da maand tɩ pa sõma wã ye. Rẽ ra sõngdame tɩ laafɩ be tigingã pʋgẽ. Wala makre, a sẽn wa n gʋlsd lɛtr n na n tool Rom kiris-nebã, lɛtrã baasgẽ, a pʋda neb wʋsg yʋy la a pẽg-ba, b tʋʋm-sõma wã yĩnga. D tõe n dɩka a Poll togs-n-taar n pẽgd d tẽed-n-taasã, b tʋʋm-sõma wã yĩnga. D sã n maand woto, d sõngda d tẽed-n-taasã tɩ b maneg n zemsd taaba, tɩ b nonglmã ne taabã me pãng paasdẽ.

11. Mo-yõsr sã n wa be tõnd ne d tẽed-n-taag sʋka, bõe la d tõe n maan tɩ laafɩ le zĩnd d sʋka?

¹¹ Wakat ninga, no-koɛɛm tõe n zĩnda kiris-neb tẽeb sẽn bɩ sʋka. A buud zĩnda a Poll ne a zo-nongr a Barnabaas sʋka. B wẽe no-koɛɛm a Mark poorẽ. A Poll ra pa rat t’a Mark le tũ-b n gilg n moon koɛɛgã, t’a Barnabaas ra rat t’a tũ. Woto kɩtame tɩ b “sũy yik wʋsg ne taab” tɩ ned fãa rɩk a sore. (Tʋʋ. 15:37-39) La a Poll ne a Barnabaas la a Mark fãa modgame tɩ laafɩ le zĩnd b sʋka, tɩ woto wilgdẽ tɩ laafɩ la zems-n-taar sẽn na n zĩnd tigingã pʋgẽ wã n da tar yõod ne-b n yɩɩda. Kaoosg zugẽ, a Poll wilgame t’a Barnabaas ne a Mark maana yẽ neere. (1 Kor. 9:6; Kol. 4:10, 11) Mo-yõsr sã n wa be tõnd ne tigingã ned sʋka, tõnd me segd n modgame n welg-a, la d ket n get a soabã sẽn maand tɩ yaa sõma n tɩ yɩɩdã. D sã n maand woto, sõngdame tɩ laafɩ la zems-n-taar kell n zĩnd tigingã pʋgẽ.—Efɛ. 4:3.

12. Zu-loe-bʋs la d tẽed-n-taas kẽer maood ne?

¹² D sã n paasd d tẽed-n-taasã tẽeb pãnga, kengda b raoodo. Neb kẽer tʋmd-n-taase, b karen-bi-taas wall b zakã neb sẽn pa tũud a Zeova yaand-b lame. Sãnda maooda ne bã-kɛgemse, wall b sũy sãamame, neb sẽn beeg-b yĩnga. Neb a taab me reega lisg hal sẽn kaoose, n gũud dũniyã saab tɩ ket n pa wat ye. Woto fãa yaa yɛl sẽn tõe n mak kiris-ned tẽeb rũndã-rũndã. Pipi kiris-nebã me maoo ne yɛl a woto buudu. Bõe la a Poll maan n keng a tẽed-n-taasã raoodo, la a paas b tẽeb pãnga?

13. Bõe la a Poll maan n sõng neb nins b sẽn yaand-b b sẽn tẽed bũmb ninsã yĩngã?

¹³ A Poll ra tũnugda ne Gʋls-sõamyã n paasd a tẽed-n-taasã tẽeb pãnga. Wala makre, tõe tɩ Zʋɩf-rãmb nins sẽn da lebg kiris-nebã ra pa mi b sẽn na n leok b zakã neb nins sẽn da pa tũud a Zeova wã to-to ye. Bala b zakã nebã ra yetame tɩ Zʋɩf-rãmbã tũudum sãoo kiris-nebã tũudmã. Sãmbg kae tɩ lɛtr ning a Poll sẽn tool Ebre kiris-nebã kenga b raood wʋsgo. (Ebre. 1:5, 6; 2:2, 3; 9:24, 25) A sẽn yeel bũmb ning a lɛtrã pʋgẽ wã ra tõe n sõnga kiris-nebã tɩ b bãng b sẽn na n leok nin-kãensã to-to, tɩ kɩt tɩ b mum b noyã. B sã n wa yaand d tẽed-n-taas bũmb b sẽn tẽed yĩnga, d tõe n sõng-b lame tɩ b bãng b sẽn tõe n tik d sɛbã zug to-to n gom b tẽebã yelle. B sã n yaand kom-bɩɩsã lekollẽ wã b sẽn tẽed tɩ Wẽnnaam n naan bũmb fãa wã yĩnga, d tõe n sõng-b lame tɩ b paam kibay “La vie a-t-elle été créée ?” sebrã, ne “Cinq questions à se poser sur l’origine de la vie”  sebrã pʋgẽ, n tõog n tik rẽ n wilg bũmb ning sẽn kɩt tɩ b tẽed tɩ Wẽnnaam n naan bũmb fãa wã.

14. Baa ne a Poll sẽn da moond koɛɛgã la a zãmsd nebã Wẽnnaam Gomdã n pa tar sẽk wʋsgã, bõe la a maan-yã?

¹⁴ A Poll sagla a tẽed-n-taasã tɩ b tʋm “tʋʋm-sõma,” n wilg tɩ b nonga taaba. (Ebre. 10:24) A Poll ra pa sõngd a tẽed-n-taasã ne a no-goamã bal ye. Ra yaa ne a tʋʋm-tʋmdɩ wã me. Wala makre, kom-kãseng sẽn wa n kẽ Zide tẽngã, a toola a tẽed-n-taasã sẽn da be be wã sõngre. (Tʋʋ. 11:27-30) Baa ne a sẽn da moond koɛɛgã la a zãmsd nebã Wẽnnaam Gomdã n pa tar sẽk wʋsgã, wakat fãa a ra baooda a sẽn tõe n maan n sõng naong rãmbã. (Gal. 2:10) A sẽn da maand woto wã ra sõngda a tẽed-n-taasã tɩ b bas b yam t’a Zeova na n gesa b yelle. Rũndã-rũndã me, d sã n dɩkd d pãngã, d sẽkã la d minimã n sõngd d tẽed-n-taasã sabab-wẽng sasa, paasda b tẽebã pãnga. Yaa woto me, d sã n kõt ligd n teend tʋʋmdã d sẽn tʋmd dũniyã gill zugã. Ne manesem a woto la ne manesem a taaba, d sõngda d tẽed-n-taasã tɩ b kɩs sɩd t’a Zeova pa na n tol n daag-b n bas ye.

15-16. D manesem segd n yɩɩ wãn ne neb nins tẽeb sẽn maagã?

¹⁵ A Poll kell n sõnga neb nins tẽeb sẽn da maagã, n pa bas-b ye. A ra gomda ne-b ne bʋgsem la a pẽgd-ba, n wilgdẽ t’a zoeta b nimbãanega. (Ebre. 6:9; 10:39) Wala makre, lɛtr ning a sẽn tool Ebre kiris-nebã pʋgẽ, a ra nong n yetame tɩ “tõnd,” tɩ wilgdẽ t’a ra getame tɩ yẽ me segd n tũu sagls nins a sẽn kõ-bã. (Ebre. 2:1, 3) Wa a Polle, tõnd me segd n kell n sõnga neb nins tẽeb sẽn maagã, n da bas-b ye. D sã n sɩd wilgd-b tɩ b yell pak-d lame, paasda b tẽebã pãnga, leb n wilgdame tɩ d nong-b  lame. D sã n gomd ne-b ne bʋgsem, d goamã na n kẽ-b lame, tɩ yɩ nana ne-b tɩ b sak n tũ d sẽn yetã.

¹⁶ A Poll sõnga a tẽed-n-taasã tɩ b bãng t’a Zeova nee b tʋʋm-sõma wã. (Ebre. 10:32-34) Tõnd me tõe n maana woto, d sã n wa sõngd d tẽed-n-taag tẽeb sẽn maage. D tõe n sok-a-la a sẽn maan to-to n bãng sɩdã, bɩ n sõng-a t’a lebg n tẽeg yɛl kẽer sẽn da maane, t’a ra ne vẽeneg tɩ yaa a Zeova n sõng-a. D leb n tõe n sõng-a lame t’a bãng t’a Zeova pa yĩm tʋʋm nins a sẽn tʋm n wilg t’a nong-a lame wã, la t’a pa na n tol n daag-a n bas ye. (Ebre. 6:10; 13:5, 6) Goam a woto tõe n kenga a soabã raoodo, la sõng-a t’a tʋll n kell n tũ a Zeova.

17. D segd n modg n paama minim bõe wɛɛngẽ n paase?

¹⁷ Yaa bilf-bilf la ned wat n paam minim meeb tʋʋmd pʋgẽ. Woto me, yaa bilf-bilf la d wat n paam minim n tõe n paas d taabã tẽeb pãnga. D sã n sõsd ne d taabã, n gomd neb sẽn mao ne zu-loees pĩndã yelle, tõe n paasa b tẽebã pãnga, tɩ sõng-b tɩ b tõog toogo. D sã n get d tẽed-n-taasã sẽn maand tɩ yaa sõma wã n pẽgd-ba, la d modgdẽ tɩ bũmb ra sãam tõnd ne d taabã zems-n-taarã, d sõngdame tɩ laafɩ kell n zĩnd d sʋka. D sã n sõngd d tẽed-n-taasã tɩ b wʋmd Biiblã sẽn yet bũmb ninsã võor sõma, n sõngd-b ne sõng-vẽenese, la d sõngd neb nins tẽeb sẽn maagã me, d paasda b tẽebã pãnga.

18. Bõe la y yãk yam n na n maane?

¹⁸ Neb nins sẽn sõngd n met siglgã rotã paamda sũ-noogo. Tõnd me sã n sõngd d tẽed-n-taasã sẽn na yɩl tɩ b tẽebã pãng paase, d paamda sũ-noog wʋsgo. Baa roog sã n me sõma, a wat n sãamame. La d sã n sõng d tẽed-n-taasã tɩ b tẽebã pãng paase, a yõodã yaa wakat fãa yĩnga. Woto yĩnga, bɩ d kell n yãk yam n ‘ket n kengd taab raoodo, la d paasd taab tẽeb pãnga.’—1 Tes. 5:11.