1. Bõe la a Zeova nong n maand n leokd a nin-buiidã pʋʋsgo?

 YÃMB miime t’a Zeova tõe n tũnuga ne yãmb n leok ned pʋʋsg bɩ? Y yaa kãsem-soaba, kãsem-sõngda, so-pakd wall keo-moonda, a sɩd tõe n tũnuga ne yãmb n maan woto. Y yaa bi-bɩɩg wall y yʋʋmã vẽsgame, bɩ y yaa roa wall paga, a tõe n tũnuga ne yãmb n maan woto. Ned sẽn nong a Zeova sã n wa pʋʋs-a n kot sõngre, tõnd Wẽnnaamã tũnugda ne kãsem-dãmbã la neb a taab sẽn maand sɩd ne-a n ‘bels a soabã wʋsgo.’ (Kol. 4:11) D sẽn paam t’a Zeova tõe n tũnug ne tõnd n sõng d tẽed-n-taasã noom-d-la wʋsgo! D tõe n sõnga d tẽed-n-taasã la d keng b raoodo, bã-longdg sasa, sabab-wẽng sasa, wall b sã n wa namsd-b b tẽebã yĩnga.

2. Bõe yĩng tɩ yɩl n sõng d taabã bã-longdg sasa pa nana?

² Bã-longdg sasa, tõe n yɩɩ toog tɩ d tõog n sõng d taabã. Wala makre, d tõe n dat n tɩ gesa d zo-rãmba, la woto tõe n waa ne yelle. D tõe n dat n boola neb sẽn tar ligd zu-loees tɩ b wa d zakẽ wã n naag-d n dɩ, la rẽ me pa tõe ye. D tõe n dat n sõnga d taabã, la tõe tɩ d zakã neb kẽer n ka laafɩ, wall b tara ligd zu-loees hal tɩ pa nana ye. Baa ne rẽ, d ket n dat n sõnga d tẽed-n-taasã. A Zeova sũur nooma d sẽn maand d sẽn tõe fãa n na n sõng-bã. (Yel. 3:27; 19:17) Bõe la d tõe n maan n sõng-ba?

3. Yam bʋg la d tõe dɩk a Deezi tigingã kãsem-dãmbã mak-sõngã pʋgẽ? (Zeremi 23:4)

³ Kãsem-dãmbã sẽn tõe n maane. Y sã n yaa kãsem-soaba, bɩ y bao n bãng tigingã neb sõma. (Karm-y Zeremi 23:4.) A Deezi, sẽn yaa saam-bi-poak ning yell d sẽn gom sõsg ning sẽn loogã pʋgẽ wã yeelame: “Mam koe- moonegã sullã kãsem-dãmbã ra mi n naagda maam ne neb a taabã n moond koɛɛgã, la d mi n kok pemsem me.” b B sẽn da modgd n maand woto wã yĩnga, yɩɩ nana tɩ b tõog n sõng a Deezi, a zakã neb sẽn wa n maan kaalem koronaviriisã bã-longdgã sasa wã.

4. Bõe n kɩt tɩ kãsem-dãmbã tõog n sõng a Deezi, la yam bʋg la d tõe dɩk rẽ pʋgẽ?

⁴ A Deezi yeelame: “Kãsem-dãmbã sẽn da yaa m zo-rãmbã yĩnga, yɩɩ nana tɩ m tõog n togs-b yellã sẽn da namsd maam toto, la m yɩɩrã sẽn da yaa toto wã.” Yãm bʋg la kãsem-dãmbã tõe n dɩke? Get-y tigingã neb yelle, nand tɩ yel-pakr wa. Yɩ-y b zo-rãmba. Y sã n pa tõe n tɩ kaag-b bã-longdg yĩnga, y tõe n maana bũmb a to tɩ sõng-ba. A Deezi yeelame: “Kãsem-dãmb toor-toor ra boonda maam wall b tool maam mesaaz-rãmb daarã pʋgẽ. Vɛrse nins b sẽn tool maamã yɩ-m-la noog wʋsgo, baa sẽn yaa vɛrse-rãmb m sẽn da mi sõma wã.”

5. Bõe la kãsem-dãmbã tõe n maan n bãng b tẽed-n-taasã sẽn dat bũmb ninsã, la bõe la b tõe n maan n sõng-ba?

⁵ Bũmb y sẽn tõe n maan n bãng y tẽed-n-taasã sẽn dat bũmb nins yaa y sẽn na n sokd-b sogsg ne yam. (Yel. 20:5) B tara rɩɩbo, tɩɩm, la bũmb a taab sẽn yaa tɩlɛ ne-b bɩ? B tʋʋmã rat n sãamame hal tɩ b pa na n le tar ligd n tõe n yao b roogã bɩ? B ratame tɩ y sõng-b n manes b sɛb tɩ b tõog n paam sõngr goosneema wã nengẽ bɩ? Yaa sɩd t’a Deezi paama a tẽed-n-taasã sõngre, la yaa kãsem-dãmbã sẽn wilg tɩ b nong-a lame, la b tũnug ne Biiblã n keng a raoodã n sõng-a n tɩ yɩɩda. Ad a sẽn yeele: “Kãsem-dãmbã ra naagda maam n pʋʋsdẽ. M pa tẽr b sẽn yeel bũmb ninsã fãa ye. La m ket n tẽra rẽ sẽn sõng maam to-to wã. Yaa wa a Zeova sẽn da yet maam yaa: ‘Fo pa f yembr ye. Mam bee ne foo.’”—Eza. 41:10, 13.

6. Bõe la tigingã neb tõe n maan n sõng b taabã? (Ges-y fotã.)

⁶ Neb a taabã sẽn tõe n maane. Yaa sɩd tɩ yaa kãsem-dãmbã la b yãk tɩ b segd n ges tigingã neb yelle. La a Zeova ratame tɩ d fãa kengd d taabã raood la d sõngd-ba. (Gal. 6:10) Ned sã n ka laafɩ, tɩ d maan baa yaa bũmb bilf n wilg tɩ d nong-a lame, tõe n kenga a raood wʋsgo. Biig tõe n yãaga a baaba tɩ b tɩ ges ned sẽn ka laafɩ. Bi-bɩɩg tõe n tɩ raa teed n tɩ kõ sam-bi-poak yʋʋm sẽn vẽsge. D tẽed-n-taag yĩns sã n zabdẽ, tigingã neb tõe n segla rɩɩb n tɩ  kõ-a a zakẽ wã. Yaa vẽeneg tɩ bã-longdg sã n yelg zĩig fãa, tigingã nebã fãa na n data raood kengre. Tigissã poore, d tõe n yalsa bilf n sõs ne d saam-biisã, wall ne videokõnferãns maasem. La kãsem-dãmbã me rata raood kengre. Neb kẽer mi n gʋlsa lɛtr n kõ kãsem-dãmbã n na n pʋʋs-b barka, b sẽn tʋmd wʋsg bã-longdg sasa wã yĩnga. D sã n maand d sẽn tõe fãa “n kengd taab raoodo, la d paasd taab tẽeb pãnga,” yaa sõma wʋsgo.—1 Tes. 5:11.

7. Sabab-wẽng sasa, bõe n tõe n maan tɩ yɩ toog wʋsg ne nebã?

⁷ Sabab-wẽng tõe n tiig n sãama ned vɩɩm zĩig pʋgẽ. Sabab-wẽng sã n maane, neb kẽer tõe n bõna b teedo, b zaka, la b nin-nongds menga. Yel-be-kãensã buud paamda d tẽed-n-taasã me. Bõe la d tõe n maan n sõng-ba?

8. Bõe la kãsem-dãmbã, la zak soab fãa tõe n maane, nand tɩ sabab-wẽng wa?

⁸ Kãsem-dãmbã sẽn tõe n maane. Kãsem-dãmba, sõng-y tigingã neb tɩ b segl b mense, nand tɩ sabab-wẽng wa. Sõng-y tigingã nebã fãa tɩ b bãng b sẽn tõe n maan n tõog n kogl b mens sabab-wẽng sasa, la b sẽn tõe n maan tɩ kãsem-dãmbã paam b kibare. A Margerit sẽn yaa saam-bi-poak ning yell d sẽn gom sõsg ning sẽn loogã pʋgẽ wã yeelame: “D kãsem-dãmbã wɛgsa sõsg tigingã yĩnga, n keoog-d tɩ d segl d mens tɩ bala weoogã tõe n wa yõka bugum. B yeelame tɩ tẽngã taoor dãmb sã n wa kõ noor tɩ d yi d zagsẽ wã, wall d sã n wa neẽ tɩ bugmã paamda pãnga, bɩ d zoe tao-tao. Sõsgã sɩd zemsa a wakate, bala semen a nu poore, weoogã sɩd yõka bugum.” Zak pʋgẽ Biibl zãmsg sasa, zak soab fãa tõe n sõsa ne a zakã rãmba, n bãng ned fãa sẽn tõe n maan n kogl a meng sabab-wẽng sasa. Yãmb ne y kambã sã n zoe n segl y menga, na n sõng-y lame tɩ y ra maan yɩɩr wʋsg sabab-wẽng sasa ye.

9. Bõe la kãsem-dãmbã tõe n maan n segl b mens nand tɩ sabab-wẽng wa, la sabab-wẽng sã n wa maane?

⁹ Y sã n yaa koe-mooneg sull yel-gɛta, bɩ y ra bas tɩ sabab-wẽng wa tɩ y yaool n bao n bãng y sã n tara y sullã neb telefõn nimero-rãmb ye. Gʋls-y b nimero-rãmbã sebr zugu, tɩ b sã n wa toeem nimero fãa, bɩ y modg n paam b nimero-paallã. Woto, sabab-wẽng sã n wa maane, y na n tõog n boola koe-moond fãa, n bãng a sẽn dat tɩ y maan n sõng-a. Y sã n bãng a sẽn dat sõngr ningã, bɩ y togs kãsem-dãmbã sull yel-gɛtã tao-tao, t’a taas tigims sull yel-gɛtã. Ned fãa sã n maan a sẽn segd n maanã, d paamd n sõnga d taabã sõma. Weoogã sẽn wa n yõk bugmã, a Margerit rãmb zĩigẽ wã saam-biis 450 n zoe n yi b zagsẽ wã. B tigims sull yel-gɛtã naaga kãsem-dãmbã n tʋm n kaoos lɛɛr dãmb 36, sẽn na yɩl n paam nin-kãensã kibay, la b sõng-ba. (2 Kor. 11:27) Woto kɩtame tɩ b tõog n sõng nebã fãa tɩ b paam gãag zĩiga.

10. Bõe yĩng tɩ kãsem-dãmbã getẽ tɩ tara yõod tɩ b get tigingã neb yell wakat fãa? (Zã 21:15)

¹⁰ Kãsem-dãmbã tʋʋmd me yaa b tik Biiblã n bels b tẽed-n-taasã la b keng b raood sabab-wẽng sasa. (1 Pɩy. 5:2) Sabab-wẽng sasa, b segd n deng n bao n bãnga b tẽed-n-taasã sã n põsame, b sã n tara rɩɩbo, futu, la gãag zĩiga. La baa kiis wʋsg poore, b na n ket n data belsg la raood kengre. (Karm-y Zã 21:15.) Sam-biig a Arold sẽn yaa filiyall a ye taoor lʋɩtb sull neda, la sẽn paam n sõs ne d tẽed-n-taas wʋsg sabab-wẽns sẽn namsã yeelame: “Sabab-wẽng poore, nebã sũ-sãangã kaoosda wʋsg n yaool n sa. B vɩɩmã tõe n wa lebgda wa sẽn da yaa to-to pĩndã, la b na n ket n  tẽra b ned sẽn maan kaalem yelle, b sẽn bõn b paoongo, bɩ bũmb sẽn da nams-b wʋsg yelle. Rẽ fãa tõe n kɩtame tɩ b le tar sũ-sãamse. La woto pa rat n yeel tɩ b tẽebã paoodame ye. Yaa ninsaal meng n yaa woto.”

11. Bõe la zagsã rãmb segd n maand wakat fãa?

¹¹ Kãsem-dãmbã tũuda Biiblã sẽn yet tɩ: “Yãb-y ne neb nins sẽn yãbdã.” (Rom. 12:15) Kãsem-dãmbã segd n sõnga sabab-wẽng sẽn paam-b rãmbã, tɩ b bãng t’a Zeova la b tẽed-n-taasã ket n nong-b lame. B segd n sõnga zagsã rãmb tɩ b ket n maand bũmb nins sẽn paasd b tẽebã pãngã. Wala makre, pʋʋsgã, Biiblã zãmsgã, tigissã kẽnd la koɛɛgã moonego. B leb n tõe n wilga roagdbã, tɩ b sõng b kambã tɩ b bao bũmb nins sabab-wẽns sẽn pa tõe n sãamã. Roagdba, tẽegd-y y kambã t’a Zeova na n kell n yɩɩ b zo-rãmba, la t’a na n sõngd-b-la wakat fãa. Wilg-y-b tɩ b tẽed-n-taasã sẽn be dũniyã gill zugã fãa sẽn yaa wa zag-yɛng nebã bee b yĩnga, la tɩ b na n sõng-b lame, sẽn wa n yaa wakat ning fãa.—1 Pɩy. 2:17.

12. Bõe la neb a taabã tõe n maan n sõng sabab-wẽng sẽn paam-b rãmbã? (Ges-y fotã.)

¹² Neb a taabã sẽn tõe n maane. Sabab-wẽng sã n wa maan zĩig sẽn pẽ yãmb sẽn beẽ wã, bɩ y sok kãsem-dãmbã n ges y sẽn tõe n maan sõnge. Y tõe n deega neb nins sẽn zoe n bas b zagsã y zakẽ wã wakat bilf yĩnga, la neb nins sẽn wa n na n sõng n me rotã. Y tõeeme me n sõng sẽn be-b raab pʋgẽ wã ne rɩɩb la teed a taaba. Sabab-wẽng sã n wa maan zĩig sẽn zãr ne yãmb sẽn beẽ wã, bũmb bee y sẽn tõe n maan n sõnge. Bõe la y tõe n maane? Y tõe n pʋʋsa sabab-wẽngã sẽn nams-b rãmbã yĩnga. (2 Kor. 1:8-11) Y tõe n kõta ligdi, tʋʋmdã siglgã sẽn tʋmd duniyã gill zugã yĩnga, sẽn na yɩl tɩ b tõog n sõng d tẽed-n-taasã sabab-wẽng sasa. (2 Kor. 8:2-5) Y sã n tõe n tog sor n tɩ sõng neb sabab-wẽng sẽn paame, bɩ y sok kãsem-dãmbã n bãng y sẽn tõe n maan bũmb ninga. B sã n kõ-y sor tɩ y na n kẽnge, b na n sõng-y lame tɩ y paam minim n tõog n sõng nebã sõma.

13. Zu-loe-bʋs la d saam-biisã maood ne, b sẽn gɩdg d tũudmã b tẽngẽ wã yĩnga?

¹³ Tẽns ning b sẽn gɩdg d tũudmã, d tẽed-n-taasã sẽn be be wã paamda namsg wʋsgo.  Sẽn paase, b maooda ne ligd zu-loeese, bãase, tɩ b nin-nongds me maand kaalem. B sẽn gɩdg d tũudmã kɩtame tɩ kãsem-dãmbã pa tõe n tɩ kaag d tẽed-n-taasã, wall b bas b yam n keng b raood ye. Sɩd yɩɩ woto ne a Ãndere, sẽn yaa saam-biig ning yell d sẽn gom sõsg ning sẽn loogã pʋgẽ wã. Saam-bi-poak a ye sẽn da yaa a koe-moonegã sull ned n da tar ligd zu-loeese. Rẽ poore, a wa n maana agsɩdã. B wopeer-a-la naoor wʋsgo, tɩ kɩt t’a ra pa le tõe n tʋm ye. Baa ne gɩdgrã la bã-longdgã, saam-biisã maana b sẽn tõe fãa n sõng-a. Sɩd tũu ne a Zeova sõngre.

14. Bõe la kãsem-dãmbã tõe n maan tɩ wilg tɩ b teega a Zeova?

¹⁴ Kãsem-dãmbã sẽn tõe n maane. A Ãndere pʋʋsa saam-bi-poakã yĩnga, la a maan a sẽn tõe. Wãn to la a Zeova sõng-a? A Zeova tũnuga ne tigingã neb n sõng saam-bi-poakã. Kẽer da wat n dɩkd-a lame n kẽnd logto-yiri. Neb a taab kõo-a-la ligd n na n sõng-a. A Zeova kɩtame tɩ tigingã neb maan b sẽn tõe fãa n sõng saam-bi-poakã, tɩ kɩt t’a paam bũmb nins sẽn da yaa tɩlɛ ne-a wã. (Ebre. 13:16) Kãsem-dãmba, b sã n wa gɩdg d tũudmã tʋʋm kẽer y tẽngẽ wã, bɩ y kot tigingã neb a taabã tɩ b sõngd-y ne tʋʋm sãnda. (Zer. 36:5, 6) Sẽn yɩɩd fãa, teeg-y-yã a Zeova. A tõe n tũnuga ne yãmb n sõng y tẽed-n-taasã tɩ b paam sẽn yaa tɩlɛ ne-bã.

15. B sã n wa namsd tõnd d tũudmã yĩnga, bõe la d tõe n maan n ket n tar zood sõma ne d tẽed-n-taasã?

¹⁵ Neb a taabã sẽn tõe n maane. B sã n wa gɩdg d tũudmã, tõe n yɩɩ tɩlɛ tɩ d tigimd ne d tẽed-n-taasã sull bõones pʋsẽ. Dẽnd tara yõod wʋsg tɩ d modg tɩ laafɩ zĩnd tõnd ne d tẽed-n-taasã sʋka. Zab-y ne a Sʋɩtãana, la pa ne y tẽed-n-taasã ye. Ra get-y y tẽed-n-taasã kong-bõonesã ye. Welgd-y y mo-yõsã tao-tao. (Yel. 19:11; Efɛɛ. 4:26) Tʋll-y n sõngd-y y taabã. (Tɩt 3:14) Saam-bi-poak ning sẽn paam t’a tigingã neb sõng-a, a sẽn da maan agsɩdã n pa le tõe n tʋmã yĩngã, nafa a koe-moonegã sullã neb sõma. B lebga wa zak a ye neba.—Yɩɩn. 133:1.

16. Wa Kolos rãmb 4:3, 18 sẽn wilgdã, bõe la d tõe n maan n sõng d tẽed-n-taas nins b sẽn namsdã?

¹⁶ D tẽed-n-taas tusa n ket n tũud a Zeova, baa ne b sẽn gɩdg d tũudmã tʋʋm kẽer b tẽngẽ wã. Kẽer meng la b pag bãens roog b tũudmã yĩnga. D tõe n pʋʋsa b yĩnga, la b zagsã rãmb me yĩnga. La d  pʋʋsd n kõt saam-biis nins sẽn gẽneg b yõy n na n sõng sẽn be-b bãensã roogẽ wã. B sõngda b tẽed-n-ta-kãensã tɩ b kell n teeg a Zeova, tɩ b paamd bũmb nins sẽn yaa tɩlɛ ne-bã, la b gomd n sõngd-b bʋ-kaoodbã taoore. c (Karm-y Kolos rãmb 4:3, 18.) Da yĩm-y tɩ y pʋʋsgã tõe n sõnga y tẽed-n-taasã sõma ye.—2 Tes. 3:1, 2; 1 Tɩm. 2:1, 2.

17. Bõe la y tõe n maan n segl y mens masã menga, b sẽn tõe n wa nams yãmb y tũudmã yĩngã?

¹⁷ Yãmb ne y zakã rãmb tõe n segla y mens masã menga, b sẽn tõe n wa nams yãmb y tũudmã yĩngã. (Tʋʋ. 14:22) Ra mamsd-y y yamẽ namsg nins fãa y sẽn tõe n wa paamã ye. Modg-y tɩ yãmb ne a Zeova zoodã pãng paasdẽ, la y sõng y kambã me tɩ b maan woto. Y sã n wa maand yɩɩre, bɩ y pelg y pʋg n pʋʋs Wẽnnaam. (Yɩɩn. 62:8, 9) Sõsd-y ne y zakã rãmba, n gomd bũmb nins sẽn kɩt tɩ y tõe n teeg a Zeova wã yelle. d Y sã n segl y meng sabab-wẽng yĩnga, sõngda y kambã. Woto me, y sã n teeg a Zeova, na n sõnga y kambã me tɩ b teeg-a, la b kell n tall raood la sũur pʋgẽ bãane, b sã n wa namsd-b b tũudmã yĩnga.

18. Bark bʋg la d na n wa paame?

¹⁸ Wẽnnaam laafɩ wã kogenda tõndo. (Fili. 4:6, 7) A Zeova laafɩ wã kɩtdame tɩ d yam gãe bãane, d sã n wa ka laafɩ, sabab-wẽng sasa, la b sã n wa namsd tõnd d tũudmã yĩnga. A tũnugda ne kãsem-dãmbã sẽn tʋmd wʋsgã n get d yelle. A kɩtdame me tɩ d tõe n sõng d taabã. Sũur pʋgẽ bãanã d sẽn tar masã mengã na n sõng-d lame tɩ d wa tõog n yals kãn-kãe zu-loe-kɛgems taoore, la baa “to-kãsengã” sasa. (Mat. 24:21) Wakat kãnga, na n yɩɩ tɩlɛ tɩ d tall sũur pʋgẽ bãane, la d sõng d taabã me tɩ b maan woto. La to-kãsengã poore, d pa na n le paam zu-loɛɛg sẽn na n kɩt tɩ d maan yɩɩr ye. D na n yaa n paama bũmb ning a Zeova sẽn da sɩng n dat tɩ d paamã, rat n yeel tɩ laafɩ hakɩɩk wakat fãa yĩnga.—Eza. 26:3, 4.