1. Bõe la d mi a Zak zakã rãmb zugu?

A ZAK ra yaa a Zeezi yao. B zakã rãmb tẽebã ra tara pãnga. A Maari ne a Zozɛf sẽn yaa a roagdbã ra nonga a Zeova wʋsgo, la b ra maand b sẽn tõe fãa n tũud-a. A Zak paamame me, tɩ yaa a kẽemã n yaa Mesi ning b sẽn da pĩnd n togs t’a na n waame wã. A Zak sẽn da paam n naag zag-kãng nebã ra yaa zu-zẽkr meng-menga.

2. Bõe n wilgd t’a Zak ra tara bʋʋm sẽn sek a sũur na yɩ noog ne a kẽemã?

² A Zak ra tara bʋʋm sẽn sek a sũur na yɩ noog ne a kẽemã. (Mat. 13:55) Wala makre, a Zeezi ra mii Gʋls-sõamyã sõma, hal t’a sẽn wa n tar yʋʋm 12, a sẽn da zoe n mi bũmb ninsã linga karen-saam-dãmb nins sẽn da be Zerizalɛmmã. (Luk 2:46, 47) Tõeeme t’a Zak ra naaga a Zeezi n tʋmd ra-wãarã tʋʋmde. Sã n yaa woto, dẽnd a paam n bãnga a kẽemã sõma. A Nathan Knorr ra nong n yetame yaa: “Yaa f sã n tʋmd ne ned la f paamd n bãng-a sõma.” * Sẽn paase, d tõe n yeelame t’a Zak yãame t’a “Zeezi ra bɩtame t’a yamã la a pãngã paasdẽ, n da tat Wẽnnaam yam, la ninsaalbã yam me.” (Luk 2:52) Woto yĩnga, d tõe n tagsame t’a Zak ra naaga a Zeezi pipi karen-biisã. La yaool n pa yɩ woto ye.

3. A Zeezi sẽn wa n sɩng a koe-moonegã, a Zak manesem yɩɩ wãna?

³ A Zeezi sẽn wa n moond koɛɛgã tẽngã zugã, a Zak pa lebg a karen-biig ye. (Zã 7:3-5) Tõeeme meng t’a Zak ra naaga a Zeezi ma-biis nins sẽn da tagsd t’a “zugã lebgame”  wã. (Mark 3:21) Bũmb pa be n wilgd t’a Zak ra bee ne a ma a Maari, b sẽn wa n ka a Zeezi ra-lukã zugã ye.—Zã 19:25-27.

4. Bõe la d na n bãng sõs-kãngã pʋgẽ?

⁴ Kaoosg zugẽ, a Zak wa n tẽe a Zeezi, n lebg ned b sẽn da nand wʋsg kiris-neb tigingã pʋgẽ. Sõs-kãngã pʋgẽ, d na n yãa bũmb a yiib a Zak sẽn sõng tõnd tɩ d bãnge: 1) bũmb ning sẽn kɩt tɩ d segd n yɩ sik-m-mens rãmbã, la 2) d sẽn tõe n maan to-to n yɩ karen-saam sẽn mi neb zãmsg sõma.

5. A Zeezi sẽn vẽneg a meng ne a Zak a vʋʋgrã poorã, a Zak yãka yam n maan bõe?

⁵ Wakat bʋg la a Zak lebg a Zeezi karen-biiga? A Zeezi vʋʋgrã poore, “b vẽnega b meng ne a Zake, la b le vẽneg b meng ne tʋm-tʋmdbã fãa.” (1 Kor. 15:7) Yaa a Zeezi sẽn vẽneg a meng ne a Zak n sõs ne-a wã poor la a yaool n yãk yam n lebg a Zeezi karen-biiga. Tẽn-tʋmdbã sẽn wa n be yĩngr doog a ye pʋgẽ Zerizalɛm n gũudẽ tɩ vʋʋsem sõngã sig b zugã, rẽ t’a Zak ra bee be. (Tʋʋ. 1:13, 14) Rẽ poore, a Zak wa n paamame n lebg pipi kiris-nebã taoor lʋɩtb sull neda. (Tʋʋ. 15:6, 13-22; Gal. 2:9) Nand tɩ yʋʋmd 62 ta, Wẽnnaam vẽneg-a lame t’a gʋls lɛtre, n taas kiris-neb sẽn da paam vʋʋsem sõngã zaeebo. D saagdame n na n wa vɩɩmd tẽngã zug wall saasẽ, a lɛtrã nafda tõnd fãa rũndã-rũndã. (Zak 1:1) Zʋɩf-rãmbã kʋdemd yel-mit a ye yʋʋr sẽn boond t’a Zozɛf yeelame t’a “Ananias biig a Anas sẽn da yaa maan-kʋʋdb kãsmã n kõ noor tɩ b kʋ a Zake.” A Zak kell n maana sɩd ne a Zeova a yõor tɛka.

6. Bõe n wilgd t’a Zak manesmã ra yaa toor fasɩ ne a wakatẽ tũudmã taoor dãmba?

⁶A Zak ra yaa sik-m-meng soaba: Bõe yĩng tɩ d tõe n yeel rẽ? D ges bũmb kẽer sẽn wilgd t’a Zak sẽn tall manesem ning ne a Zeezi wã yɩɩ toor fasɩ ne tũudmã taoor dãmb wʋsg sẽn tall manesem ning ne-a wã. A Zak sẽn wa n yã kaset sẽn wilgd vẽeneg t’a Zeezi la Wẽnnaam Bi-riblã, a sika a meng n sak n deege. Zerizalɛm maan-kʋʋdb kãsem-dãmbã yaool n pa maan woto ye. Wala makre, b ra pa tõe n kɩɩs t’a Zeezi vʋʋga a Lazaar ye. B pa sak n deeg tɩ yaa Wẽnnaam n tʋm a Zeezi ye. B pʋd n baoome n na n kʋ a Lazaar ne a Zeezi fãa. (Zã 11:53; 12:9-11) A Zeezi sẽn wa n vʋʋgã, b baoome n na n kɩt tɩ nin-buiidã ra bãng t’a vʋʋgame ye.  (Mat. 28:11-15) Tũudmã taoor dãmb sẽn da yaa wuk-m-mens rãmbã yĩnga, b zãgsa Mesi wã.

7. Bõe yĩng tɩ d segd n zãag d meng ne wuk-m-menga?

⁷Yam ning d sẽn tõe n dɩke: D sak t’a Zeova zãms-do, la d da yɩ wuk-m-mens rãmb ye. Wala bãag sẽn tõe n kɩt tɩ ned sũur pa le tʋmd sõma wã, wuk-m-mengã me tõe n kɩtame tɩ d pa sakd n tũud a Zeova sẽn zãmsd tõnd bũmb ninsã ye. Fariziyẽ-rãmbã basame tɩ b sũyã riglmi, tɩ b pa sak n deeg tɩ vʋʋsem sõngã bee ne a Zeezi la t’a yaa Wẽnnaam Bi-ribla, baa ne b sẽn da ne kaset sẽn wilgd rẽ vẽenegã. (Zã 12:37-40) Woto ra yaa yell meng-menga, bala kɩtame tɩ b pa na n paam vɩɩm sẽn kõn sa wã ye. (Mat. 23:13, 33) Tara yõod wʋsg tɩ d kell n bas tɩ Wẽnnaam Gomdã la a vʋʋsem sõngã sõng-d tɩ d toeem d yel-manesmã, d tagsa wã la d yam-yãkrã. (Zak 3:17) A Zak sẽn da yaa sik-m-meng soabã yĩnga, a ra sakdame t’a Zeova zãmsd-a. La wa d sẽn na n yã wã, yaa a sẽn da yaa sik-m-meng soabã n kɩt t’a lebg karen-saamb sẽn mi neb zãmsg sõma wã.

8. Bõe n tõe n sõng-d tɩ d lebg karen-saamb sẽn mi neb zãmsg sõma?

⁸ A Zak pa karem n zãag ye. Tũudmã taoor dãmb ra get-a-la wa b sẽn da get a Pɩyɛɛr ne a Zã to-to wã, rat n yeel tɩ wa neb sẽn ‘pa paam zãmsgo, n le yaa nin-talse.’ (Tʋʋ. 4:13) D sã n karem Biiblã sebr ning b sẽn boond tɩ Zak sebrã, d yãta vẽeneg t’a Zak modgame n lebg karen-saamb sẽn mi neb zãmsg sõma. Wa a Zake, tõe tɩ tõnd me pa karem n zãag ye. Baa ne rẽ, ne a Zeova vʋʋsem sõngã sõngre, la ne zãmsg ning d sẽn paamd ne a siglgã maasmã, d tõe n lebga karen-saam-dãmb sẽn mi neb zãmsg sõma. Bɩ d gom a Zak sẽn da zãmsd nebã Wẽnnaam Gomdã to-to wã yelle, la d ges yam ning d sẽn tõe n dɩk rẽ pʋgẽ.

9. Togs-y a Zak sẽn da zãmsd nebã to-to wã?

⁹A Zak ra pa gomd goam võor wʋmb sẽn yaa toog ye. Woto kɩtame tɩ neb nins sẽn  da kelgd-a wã ra mi b sẽn segd n maanega, la b sẽn tog n maan rẽ to-to. Wala makre, a sẽn wilg kiris-nebã tɩ b segd n sakame tɩ b maan-b kɛgr la b ra yik b sũurã. Ad a sẽn yeele: “Tõnd yetame tɩ neb nins sẽn tõog toogã yaa sũ-noog rãmba. Yãmb wʋma a Zoob tõog-toogã kibare, la y yãa a Zeova sẽn kɩt tɩ yɛlã baas to-to wã. Rẽ kɩtame tɩ y bãng t’a Zeova tara nonglem wʋsgo, la tɩ b yaa nimbãan-zoɛta.” (Zak 5:11) A Zak ra tikda Gʋls-sõamyã n zãmsd nebã. A talla Wẽnnaam Gomdã n sõng nebã, tɩ b bãng tɩ wakat fãa a Zeova keooda neb nins sẽn maand sɩd ne yẽ wa a Zoobã. A Zak tũnuga ne gom-biis võor wʋmb sẽn yaa nana, la a wʋg a goamã sõma n zãms nebã. A sẽn maan woto wã kɩtame tɩ yaa a Zeova la nebã ra pẽgda, la pa yẽ mengã ye.

10. Bõe la d tõe n maan n dɩk a Zak togs-n-taare, d sã n wa zãmsd nebã Biiblã?

¹⁰Yam ning d sẽn tõe n dɩke: D gomd goam võor wʋmb sẽn yaa nana, tɩ d sẽn yetã me tik Wẽnnaam Gomdã zugu. D sã n wa zãmsd nebã Biiblã, d pa segd n bao n na n wilg-b tɩ d tara minim ye. D segd n sõng-b lame tɩ b bãng t’a Zeova n mi bũmb fãa, la tɩ b yell pak-a lame. (Rom. 11:33) Yaa d sã n tikd d sẽn yet bũmb ninsã Gʋls-sõamyã zug wakat fãa la d na n tõog n sõng nebã tɩ b bãng rẽ. Wall tɩ d togs d Biibl karen-biisã tõnd sẽn da na n maan bũmb ninga, d sã n da be b zĩigẽ, d segd n sõng-b lame tɩ b bʋgs Biiblã kibayã zut neere, n bãng a Zeova tagsg la a raabã sẽn yaa a soabã. Woto na n kɩtame tɩ b sak n tũ b sẽn zãmsd bũmb ningã, b sẽn dat n ta a Zeova yam la pa tõnd yam yĩng ye.

11. A Zak wakatẽ wã, zu-loe-bʋs la kiris-neb kẽer ra maood ne, la sagl-bʋg la a Zak kõ-ba? (Zak 5:13-15)

¹¹A Zak ra pa baood tɩ nebã maan sẽn yɩɩd b pãng ye. A Zak sebrã pʋgẽ, d nee vẽeneg t’a ra mii zu-loees nins a tẽed-n-taasã sẽn da maood ne wã. La a kõ-b-la sagls takɩ sẽn na n sõng-b tɩ b bãng b sẽn segd n maanega. Wala makre, kiris-neb kẽer ra maasa ne saglsã tũubu. (Zak 1:22) Kẽer ra bakda rakã-rãmbã n sõngdẽ. (Zak 2:1-3) Ra yaa toog ne neb a taab me tɩ b tõog b zɩlemdã. (Zak 3:8-10) Kiris-nin-kãensã ra maooda ne zu-loe-kɛgemse, la baasgo, a Zak pa koms raood n bas b sõngr ye. Ne bʋgsem, a togs-b-la b sẽn segd n maan bũmb ninsã vẽenega, la a sagl neb nins sẽn da rat sõngrã tɩ b kos tigingã kãsem-dãmb tɩ b sõng-b tɩ b toeeme.—Karm-y Zak 5:13-15.

12. Wãn to la d tõe n kell n tall yam-sõngo, d sã n wa sõngd d Biibl karen-biisã?

¹²Yam ning d sẽn tõe n dɩke: D tall tagsg sẽn yaa sõma nebã zugu, la d da baoodẽ tɩ b maan sẽn yɩɩd b pãng ye. Tõe tɩ yaa toog ne neb wʋsg d sẽn zãmsd Biiblã tɩ b tũ a saglsã. (Zak 4:1-4) Tõe n kaoosame tɩ b yaool n wa tõog n bas b minim-wẽnsã, la b bɩɩs zʋg-sõma. Wa a Zake, d segd n talla raoodo, n togs d Biibl karen-biisã bũmb nins b sẽn segd n toeem b vɩɩmã pʋgẽ wã. D segd n talla yam-sõngo, n kɩs sɩd t’a Zeova na n taka sik-m-mens rãmbã n wa a nengẽ, la t’a na n kõ-b-la pãng tɩ b tõog n toeem bũmb nins b sẽn segd n toeem b vɩɩmã pʋgẽ wã.—Zak 4:10.

13. Wa Zak 3:2 sẽn wilgdã, bõe la a Zak sak n deege?

¹³A Zak talla tagsg sẽn zemse, a mengã zugu: A Zak ra pa get t’a yɩɩda a taabã, a sẽn da yaa a Zeezi yao wã yĩnga, wall tʋʋm nins a sẽn da tarã yĩng ye. A boola a tẽed-n-taasã tɩ “m saam-bi-nongdse.” (Zak 1:16, 19; 2:5) A ra pa maand bũmb sẽn na n kɩt tɩ nebã tags t’a zemsa zãng  ye. A sẽn yeel tɩ ‘tõnd fãa tudgda naoor wʋsgã,’ a pʋd n naaga a menga.—Karm-y Zak 3:2.

14. Bõe yĩng tɩ d segd n sak n deeg tɩ d mi n kongdame?

¹⁴Yam ning d sẽn tõe n dɩke: D tẽeg tɩ d fãa yaa koangdba. D pa segd n tags tɩ d sãoo neb nins d sẽn zãmsd Biiblã ye. Bõe yĩnga? Bala d sã n maand tɩ d Biibl karen-biisã get tõnd wa neb sẽn pa tudgdi, b tõe n komsa raoodo, n tagsdẽ tɩ b pa tõe n tũ Wẽnnaam noyã wa sẽn segdã ye. La d sã n sak n deeg tɩ pa wakat fãa la Biiblã saglsã tũub yaa nana ne-do, la d wilg d karen-biigã a Zeova sẽn sõng-d to-to tɩ d tõog n toeem bũmb kẽer d vɩɩmã pʋgẽ, na n sõng-a lame t’a bãng tɩ yẽ me tõe n tũu a Zeova.

15. Bõe la d tõe n yeel makr nins a Zak sẽn da rɩkdã wɛɛngẽ? (Zak 3:2-6, 10-12)

¹⁵A Zak ra rɩkda makr sẽn tar pãnga: Yaa sɩd tɩ vʋʋsem sõngã sõng-a lame, la a gesa makr wʋsg a kẽemã sẽn da rɩke, tɩ sõng-a t’a ra mi nebã zãmsg sõma. Makr nins a Zak sẽn dɩk a sebrã pʋgẽ wã võor wʋmb yaa nana, tɩ saglsã me yaa vẽenega.—Karm-y Zak 3:2-6, 10-12.

16. Bõe yĩng tɩ d segd n dɩkd makr sẽn tar pãnga?

¹⁶Yam ning d sẽn tõe n dɩke: D rɩkd makr sẽn tar pãnga. Y sã n dɩkd makr sẽn zemse, nebã pa na n wʋm b sẽn segd n maanegã bal ye. B na n nee rẽ vẽeneg me b yamẽ. Woto sõngda d kɛlgdbã tɩ Biiblã goam kẽer sẽn tar yõod wʋsg paad b yamẽ. A Zeezi ra minim n dɩkda makr sẽn tar pãnga. La a yao a Zak me rɩka a togs-n-taare. Bɩ d gom a makr a ye yelle, la d ges bũmb ning sẽn kɩt tɩ makrã tar pãng wʋsgã.

17. Bõe yĩng tɩ d tõe n yeel tɩ makr ning sẽn be Zak 1:22-25 wã tara pãng wʋsgo?

¹⁷ Karm-y Zak 1:22-25. Makr ning pʋgẽ a Zak sẽn gom nen-gɛtg yellã tara pãnga, bʋʋm wʋsg yĩnga. Bũmb takɩ la a ra rat tɩ nebã bãnge, rat n yeel tɩ d sã n dat tɩ Wẽnnaam Gomdã naf-do, d pa segd n karemd-a bal ye. D segd n tũuda d sẽn karemd bũmb ningã. A makrã pʋgẽ, a goma bũmb nebã sẽn mi sõma yelle. A goma ned sẽn get a neng nen-gɛtg pʋgẽ yelle. Bõe la a ra rat tɩ nebã bãnge? Ned sã n ges nen-gɛtg pʋgẽ, n yã bũmb sẽn pa sõma a mengã zug n segd n maneg n  yaool n pa manege, yaa yalemdo. Woto me, d sã n karem Wẽnnaam Gomdã, n yã bũmb d sẽn segd n toeem d zʋgã bɩ d yel-manesmã wɛɛngẽ n yaool n bas n pa toeeme, yaa yalemdo.

18. Togs-y bũmb a tãab d sẽn segd n maane, d sã n wa rat n dɩk makre.

¹⁸ Y sã n wa na n dɩk makre, bũmb a tãab la y tõe n maane, n dɩk a Zak togs-n-taare: 1) Makr segd n yɩɩ bũmb sẽn na n sõng nebã tɩ b wʋm bũmb ning y sẽn zãmsd-bã sõma. 2) Y sẽn na n gom bũmb ning yell y makrã pʋgẽ wã segd n yɩɩ bũmb nebã sẽn mi sõma. 3) Sõng-y-b tɩ b bãng makrã sẽn baood tɩ b maan bũmb ningã vẽenega. Sã n yaa toog ne-y tɩ y paam makr sẽn zemse, bɩ y ges Index des publications des Témoins de Jéhovah wã pʋgẽ, n gẽes zĩig ning b sẽn gʋls tɩ “Exemples,” tɩ y na n yãa makr buud toor-toor y sẽn tõe n tall n sõng nebã. Wala mikoro sẽn sõngd ned t’a goam yit vẽeneg tɩ nebã tõe n wʋm sõma wã, makr me sõngdame tɩ nebã wʋm y sẽn zãmsd-b bũmb ningã vẽenega. Dẽnd y sã n na n dɩk makre, segd n yɩɩ y sẽn dat n sõng y Biibl karen-biigã t’a bãng bũmb sẽn tar yõod wʋsg yĩnga. Yaa vẽeneg tɩ d ratame n paas d zãmsgã minim. La sẽn yɩɩd fãa, pa segd n yɩ d sẽn dat tɩ nebã pẽgd-d yĩng ye. Segd n yɩɩ d sẽn dat n sõng neb wʋsg tɩ b wa naag a Zeova nin-buiidã sẽn tar sũ-noogã n tũ-a wã yĩnga.

19. Bõe la d tõe n maan n wilg tɩ d nonga d tẽed-n-taasã?

¹⁹ A Zak ra tara kẽem sẽn zems zãnga. Yaool n pa woto ne tõnd ye. La d paamame n naag d tẽed-n-taas tus ka tɛk n tũud a Zeova, tɩ yaa zu-zẽkr meng-menga. D wilgdame tɩ d nong-b lame, d sã n nong n tigimd ne-ba, n dɩkd b togs-n-taare, la d ket n naagd-b n moond koɛɛgã la d zãmsd nebã Biiblã. D sã n modg n dɩk a Zak togs-n-taar d yel-manesmã, d tʋʋm-tʋmdɩ wã, la d sẽn zãmsd nebã Biiblã to-to wã wɛɛngẽ, waoogda a Zeova. D na n tõogame me n sõng sũ-tɩrs rãmbã tɩ b paam d saasẽ Ba wã sẽn nong-dã zoodo.