1-2. D lisgã poore, bõe la d segd n ket n maandẽ? Wilg-y y leoorã võore.

 NAOOR a wãn la y yẽesd y roogã? Tõe tɩ y sẽn wa n na n kẽ y roogẽ wã paalmã, y maaga y yĩng n pek-a la y yẽes-a sõma. La y sã n wa bas n pa le yẽesd-a, bõe n na n maane? Yaa vẽeneg tɩ wubsgã la sagdã na n le kẽe roogã zĩig fãa tao-tao. Y sã n dat tɩ y roog kell n yɩ yɩlemde, y segd n yẽesd-a-la wakat fãa.

² Woto me, d segd n modgame n manegd d tagsa wã la d tʋʋm-tʋmdɩ wã sẽn na yɩl tɩ kell n zems ne a Zeova raabã. Yaa vẽeneg tɩ nand tɩ d reeg lisgu, d maana d sẽn tõe fãa n toeem bũmb wʋsg d vɩɩmã pʋgẽ, sẽn na yɩl n “yɩlg d mens n yiis rẽgd buud fãa sẽn yaa yĩngã rẽnd la sɩɩgã rẽnda.” (2 Kor. 7:1) La masã, d segd n tũu tẽn-tʋmd a Poll saglgã sẽn yet tɩ d ‘segd n ket n manegda d tagsa wã tɩ lebgd paalsã.’ (Efɛ. 4:23) Bõe yĩng tɩ d segd n ket n maand woto wakat fãa? Bala dũni-kãngã nebã tagsa wã la b tʋʋm-tʋmdɩ wã sẽn yaa wa wubsg la sagdã tõe n dẽgma tõnd tao-tao. D sã n pa rat n bas tɩ dũniyã rẽgem tõndo, la d kell n tat a Zeova yam, segdame tɩ wakat fãa bɩ d manegd d tagsa wã, d tʋʋm-tʋmdɩ wã la d tʋlsmã.

3. B sẽn yeel tɩ d maneg d yamã rat n yeelame tɩ bõe? (Rom dãmbã 12:2)

³ Bõe la d segd n maane, sẽn na yɩl n manegd d yamã, rat n yeel tɩ n toeemd d tagsa wã? (Karm-y Rom dãmbã 12:2.) Woto pa rat n yeel tɩ d sã n tʋm tʋʋm-sõma a wãn  bala sekame ye. D segd n feesa d meng sõma n bãng d sẽn sɩd yaa ned ningã, la d toeem bũmb kẽer d vɩɩmã pʋgẽ, sẽn na yɩl n ta a Zeova yam. D pa segd n maan rẽ vugr bal ye. Segd n yɩɩ wakat fãa.

4. Bõe la d tõe n maane, n da wa bas tɩ dũni-kãngã nebã kɩt tɩ d tagsd wa bãmba?

⁴ D sã n wa lebg neb sẽn zems zãnga, d na n tõogd n maanda sẽn tat a Zeova yam bũmb fãa pʋgẽ. La nananda, d segd n ket n modgdame sẽn na yɩl n ta a Zeova yam. Tẽeg-y tɩ Rom dãmb 12:2 pʋgẽ, a Poll yeelame tɩ d segd n manegda d yamã sẽn na yɩl n bãng Wẽnnaam daabã. D pa segd n bas tɩ dũni-wẽn-kãngã nebã kɩt tɩ d maand wa bãmb ye. D tog n deng n feesa d mens n bãng d sã n basdame t’a Zeova tagsa wã kɩtdẽ tɩ d tar bõn-daab la yam-yãkr sẽn yaa sõma.

5. Bõe la d tõe n maane, tɩ sõng-d tɩ d bãng d sã n sɩd miime t’a Zeova daarã ta n saame? (Ges-y fotã.)

⁵ Wala makre, a Zeova ratame tɩ d ‘gũud a daarã waoongo, la d ningd rẽ d yamẽ.’ (2 Pɩy. 3:12) D sok d meng yaa: ‘Mam sẽn vɩ to-to wã wilgdame tɩ m miime tɩ dũni-kãngã saabã sɩd ta n saame bɩ? Mam sẽn get karengã la tʋʋmã to-to wã wilgdame tɩ yaa a Zeova tũubã n tar yõod n yɩɩd m vɩɩmã pʋgẽ bɩ? M tara tẽeb t’a Zeova na n gesame tɩ maam ne m zakã rãmb paam bũmb nins sẽn yaa tɩlɛ ne-dã bɩ, bɩ m maanda yɩɩr wakat fãa rẽ yĩnga?’ A Zeova sũur noomame, a sã n neẽ tɩ d maanda d sẽn tõe fãa n na n vɩɩmd tɩ zems ne a raabã.—Mat. 6:25-27, 33; Fili. 4:12, 13.

6. Bõe la d segd n ket n maandẽ?

⁶ D segd n feesda d tagsa wã wakat fãa, la d toeemd bũmb nins d sẽn segd n  toeem d vɩɩmã pʋgẽ wã. A Poll yeela Korẽnt kiris-nebã yaa: “Bɩ y feesd y mens n get y sã n bee tẽebã pʋgẽ. Makd-y y mens n get y sẽn yaa neb nins buudu.” (2 Kor. 13:5) Ned sẽn be “tẽebã pʋgẽ” pa ned sẽn kẽnd tigissã, la a moond koɛɛgã wakat-wakat bal ye. A soabã segdame me n manegd a tagsa wã, la a tʋlsmã. Dẽnd sẽn na yɩl n ket n manegd d yamã, d segd n karemda Wẽnnaam Gomdã, n modgd n get yɛlã wa Wẽnnaam sẽn get-b to-to wã, la d maand d sẽn tõe fãa n na n ta a yam.—1 Kor. 2:14-16.

7. Sẽn zems ne Efɛɛz rãmb 4:31, 32, bõe me la d segd n maane, la bõe yĩng tɩ rẽ maaneg tõe n yɩ toogo?

⁷ Karm-y Efɛɛz rãmb 4:31, 32. D sẽn tog n toeem d tagsa wã sẽn yãk a toogo, d “segd n yeelga nin-paalgã.” (Efɛ. 4:24) Rẽ maaneg baooda modgre. D segdame me n modg n bas zʋg-wẽns wala sũ-kẽka, sũ-yikri, la sũ-puugri. Bõe yĩng tɩ woto maaneg tõe n yɩ toogo? Bala zʋg-wẽns kẽer basg tõe n yɩɩ toog wʋsgo. Wala makre, Biiblã yetame tɩ ‘hal ninsaal yãadem wakate, a tagsda wẽng maaneg bal a sũurẽ.’ (Sɩng. 8:21) Sẽn mik tɩ yaa woto wã, d segd n ket n modgda wakat fãa n basd d zʋg-wẽnsã, baa d sã n zoe n deega lisgu. Kibar ning sẽn pʋgdã wilgda rẽnda.

8-9. Wãn to la a Stephen kibarã wilgd tɩ d segd n ket n yeegda nin-kʋdgã?

⁸ Ad saam-biig a ye yʋʋr sẽn boond t’a Stephen kibare. Ra yaa toog ne-a t’a tõog a sũuri. Ad a sẽn yeele: “Baa mam lisgã poore, yɩɩ tɩlɛ tɩ m kell n mao n tõog m sũ-tʋʋlmã. Wala makre, daar a yembre, koe-moonegã sasa, wagdr n yãk mam mobillã radio tɩ mam na n dig-a. Sẽn wa n ket fĩ-fĩi tɩ mam gãd-a wã, a basa radio wã tɩ lʋɩ la a zoe. Mam sẽn togs m tẽed-n-taasã m sẽn maan to-to n paam m radio wã, kãsem-soab a ye n sok maam yaa: ‘Stephen, fo sã n da yõk wagdrã, f ra na n maan-a-la bõe?’ A sokrã kɩtame tɩ mam tagse, n bãng tɩ m segd n kell n maoome n yɩ ned sẽn nong laafɩ.” b

⁹ A Stephen kibarã wilgdame, tɩ baa d sã n modg n tõog d zʋg-wẽng ninga, tõe n le wa tiig n pukame. Y zʋg-wẽng sã n wa tiig n puki, ra koms-y raoodo, n tagsdẽ tɩ y pa le yaa nin-tɩrg ye. Tẽn-tʋmd a Poll meng yeelame yaa: “Mam sã n wa rat n maan sẽn yaa sõma, sẽn yaa wẽng bee ne maam.” (Rom. 7:21-23) Kiris-nebã fãa sẽn pa zems zãngã maooda ne zʋg-wẽns sẽn lebgd n pukd wakat fãa wa wubsg bɩ sagd sẽn dẽgemd roogo, tɩ b segd n pɩɩsd-a wakat fãa wã. D segd n ket n modgdame, sẽn na yɩl n kell n yɩ yɩlma. Bõe n tõe n sõng-do?

10. Bõe la d tõe n maan n tõog n mao ne d zʋg-wẽnsã? (1 Zã 5:14, 15)

¹⁰ Pʋʋs-y-yã a Zeova n togs-a y sẽn maood ne zʋg-wẽng ningã, la y bas y yam t’a na n kelg-y lame la a sõng-yã. (Karm-y 1 Zã 5:14, 15.) Yaa sɩd t’a Zeova pa na n maan yel-solemd n menes y zʋg-wẽngã ye. La a tõe n kõ-y-la pãnga, tɩ y tõog n mao ne y zʋg-wẽngã. (1 Pɩy. 5:10) La nananda, wa y sẽn kos a Zeova wã, modg-y n da maand-y bũmb nins sẽn tõe n kɩt tɩ y zʋg-wẽnsã le pukã ye. Wala  makre, y sã n wa get filim, wall bũmb sẽn yit teleẽ wã, bɩ n karemd kibay sẽn wilgd zʋg-wẽns y sẽn maood ne, bɩ y gũus y menga, la y ra bas tɩ tags-wẽns kẽ y yamẽ wã ye.—Fili. 4:8; Kolo. 3:2.

11. Bõe la d tõe n maan n ket n yeelgd nin-paalgã?

¹¹ Baa y sã n tõog n yeega nin-kʋdgã, tara yõod tɩ y modg n yeelg nin-paalgã. Wãn to la y tõe n maan dẽ? Y sã n wa bãngd a Zeova zʋg-sõma wã, bɩ y yãk yam n dɩk a togs-n-taare. (Efɛ. 5:1, 2) Wala makre, y sã n wa karemd Biiblã kibar sẽn gomd a Zeova sugrã yelle, bɩ y sok y meng yaa: ‘M kõta m taabã sugr bɩ?’ Y sã n wa karemd kibar sẽn gomd a Zeova sẽn zoe naong rãmb nimbãaneg yelle, bɩ y sok y meng yaa: ‘Ma-me maanda woto n sõngd m tẽed-n-taas nins sẽn dat sõngrã bɩ? M maanda bũmb n sɩd sõngd-b bɩ?’ Ket-y n manegd-y y yamã n yeelgd nin-paalgã. La y sã n wa maand woto, bɩ y tall sũ-mar ne y menga.

12. Wãn to la Biiblã sẽn tar pãngã sõng a Stephen t’a toeeme?

¹² A Stephen sẽn yaa saam-biig ning yell d sẽn zoe n gomã bãngame tɩ yaa bilf-bilf la ned wat n tõog n yeelg nin-paalgã. A yeelame yaa: “Mam lisgã tɛka, naoor wʋsgo yɩɩ tɩlɛ tɩ m tõog m sũ-yikrã. M wa n tõogame tɩ ned sã n bao m noore, bɩ m kẽng n looge, wall m da maan tɩ yellã paam pãng ye. Neb wʋsgo, baa m pagã meng pẽga maam, m sẽn tõog m meng yɛl a woto buud pʋgẽ wã. M mi n tõoga m meng hal tɩ ling-ma. M pa tagsd tɩ yaa ne m meng pãng la m sẽn tõog n toeem woto wã ye. Yaa kaset tɩ Biiblã tõe n toeema neda.”

13. Bõe n na n sõng-d tɩ d rat n maan sẽn yaa sõma? (Galat-rãmbã 5:16)

¹³ Karm-y Galat-rãmb 5:16. A Zeova kõta tõnd a vʋʋsem sõngã, sẽn na yɩl n sõng-d tɩ d tõog n maan sẽn yaa tɩrga. D sã n wa zãmsd Biiblã, d sakdame tɩ Wẽnnaam vʋʋsem sõngã sõngd-do. D sã n kẽnd tigissã me, d paamda vʋʋsem sõngã sõngre. Tigssã sasa, d paamdame n be ne d saam-biisã la d saam-bi-pogsã sẽn modgd n maand sẽn yaa tɩrg wa tõndã. La woto sɩd kengda raoodo. (Ebre. 10:24, 25; 13:7) D sã n wa pʋʋsd a Zeova n kot-a t’a sõng-d tɩ d tõog n mao ne d pãn-komsem ninga, a kõta tõnd a vʋʋsem sõngã, tɩ d paam pãng n ket n maood ne d pãn-komsmã. Yaa sɩd tɩ bõn-kãensã fãa pa tõe n kɩt tɩ d tʋls-wẽnsã menem ye. La b na n sõnga tõndo, tɩ d ra wa bas tɩ tʋls-kãensã kɩt tɩ d maan sẽn yaa wẽng ye. Wa Galat-rãmb 5:16 sẽn yetã, neb nins sẽn kẽnd wa vʋʋsem sõngã sẽn wilgd-b sor to-to wã “pa na n sak yĩngã ratem baa bilf” ye.

14. Bõe yĩng tɩ tar yõod tɩ d kell n tall tagsa sẽn yaa sõma?

¹⁴ D sã n yãka wakat takɩ n na n maand bũmb nins sẽn kɩt tɩ tõnd ne a Zeova zoodã pãng paasdẽ wã, tara yõod tɩ d ra bas tɩ vaale, la d ket n baood n na n maan sẽn yaa sõma. Bõe yĩnga? Bala d tara bɛ sẽn zabd ne-d wakat fãa. Bɛ-kãng yaa wẽngã tʋlsem sẽn be ne-d wakat fãa wã, d sẽn pa zems zãngã yĩnga. Baa d lisgã poore, d tõe n wa rat n maana bũmb d sẽn segd n zãag d meng ne. Wala makre, loteri wã tãoobo, rã-tɩgrã, la yoobã yɛl gesgo. (Efɛ. 5:3, 4)  Saam-biig a ye sẽn yaa bi-bɩɩg yeelame yaa: “Bũmb a ye sẽn nams maam n tɩ yɩɩda, yaa m sẽn yaa raoa, n yaool n da rat n kẽ ne rapã. M da tẽedame tɩ m tʋls-wẽn-kãng saa zãnga, la wakat ninga, mi n le wa waa m yamẽ.” Yãmb sã n maood ne tʋls-wẽng hal tɩ pa nana, bõe n tõe n sõng-yã?

15. Bõe yĩng tɩ d sẽn mi tɩ ninsaal buud fãa tara tʋls-wẽnsã kengd d raoodo? (Ges-y fotã.)

¹⁵ Y sã n wa maood ne tʋls-wẽns hal tɩ pa nana, tẽeg-y tɩ y pa y yembr ye. Biiblã yetame yaa: “Makr baa a yembr nan pa paam yãmba, tɩ pa makr sẽn paamd ninsaalbã ye.” (1 Kor. 10:13a) Vɛrse-kãngã gomda saam-biis la saam-bi-pogs nins sẽn da be Korẽntã yelle. B kẽer da yɩɩ yoaadba, rap sẽn gãe rap wall pagb sẽn gãe pagba, la rã-yũud-kãase. (1 Kor. 6:9-11) Yãmb tagsdame tɩ b lisgã poore, b tʋls-wẽng baa a ye pa le wa b yamẽ bɩ? Yaa sɩd tɩ b fãa ra yaa kiris-neb sẽn paam vʋʋsem sõngã zaeebo, la b ra ket n yaa kiris-neb sẽn pa zems zãnga. Yaa vẽeneg tɩ wakat kẽere, b ra segd n ket n maooda ne tʋls-wẽnsã. Woto yaa bũmb sẽn segd n keng d raoodo. Bõe yĩnga? Bala wilgdame tɩ sẽn wa n yaa tʋls-wẽng ning fãa la yãmb maood ne, ned n zoe n mao ne a buud n tõoge. Dẽnd yaa vẽeneg tɩ y na n tõogame n kell n “yals kãn-kãe tẽebã pʋgẽ, y sẽn mi tɩ y saam-biisã fãa sẽn be dũniyã zugã me paamda namsg a woto buudã.”—1 Pɩy. 5:9.

16. Tags-kɛg-bʋg la d segd n zãag d meng ne, la bõe yĩnga?

¹⁶ Ra tags-y tɩ ned baa a ye pa tõe n wʋm y pãn-komsmã sẽn namsd-y to-to wã võor ye. Bala tõe n waa ne yelle. Tagsg a woto tõe n wa kɩtame tɩ y tagsdẽ tɩ y yellã pa tar tɩɩm, la tɩ y pa tõe n tõog y tʋls-wẽnsã ye. Biiblã wilgame tɩ tagsg a woto pa zems ye. Ad a sẽn yete: “Wẽnnaam yaa sɩd soaba. B pa na n bas  tɩ y paam makr sẽn yɩɩd y pãng ye. La makr sã n wa wa, b na n tuka sor sẽn na yɩl tɩ y tõog toogo.” (1 Kor. 10:13b) Dẽnd baa d sã n maooda ne tʋls-wẽng sẽn tar pãng wʋsgo, d tõe n tõog-a lame. Ne a Zeova sõngre, d na n tõogame tɩ d tʋls-wẽnsã ra kɩt tɩ d maan sẽn yaa wẽng ye.

17. Baa ne y sẽn pa tõe n pa wa tall tʋls-wẽnsã, bõe la y tõe n maan n tõog-ba?

¹⁷ Tẽegd-y wakat fãa tɩ d sẽn yaa ninsaalb sẽn pa zems zãngã, d pa tõe n pa wa tall tʋls-wẽns wakat ning ye. La y sã n wa tar tʋls-wẽnse, bɩ y yiis-a y yamẽ wã tao-tao wa a Zozɛf sẽn zoe tao-tao n zãag a meng ne a Potifaar pagã. (Sɩng. 39:12) Pa tɩlɛ tɩ y bas tɩ y tʋls-wẽnsã kɩt tɩ y maan sẽn yaa wẽng ye.

18-19. D sẽn modgd n manegd d yamã, sogs-bʋs la d tõe n sok d mense?

¹⁸ Sẽn na yɩl n maneg d yamã, d segdame me n ket n maand d sẽn tõe fãa, tɩ d tagsa wã la d tʋʋm-tʋmdɩ wã zemsd ne a Zeova raabã. Woto yĩnga, bɩ d feesd d meng wakat fãa, la d sokd d meng yaa: ‘Mam manesmã wilgdame tɩ m miime tɩ dũniyã saab ta n saame bɩ? Mam modgdame n yeelgd nin-paalgã bɩ? Rẽ yĩnga, m basdame t’a Zeova vʋʋsem sõngã sõngd maam m vɩɩmã pʋgẽ, sẽn na yɩl tɩ m da bas tɩ tʋls-wẽnsã kɩt tɩ m maan sẽn yaa wẽng bɩ?’

¹⁹ Ra bao-y n maan-y tɩ zems zãng ye. Maan-y sũ-noog ne bũmb nins y sẽn zoe n tõog n maanã. Y sã n segd n maana modgr n paas zĩis kẽer wɛɛngẽ, bɩ y ra koms raood ye. Tũ-y Filip rãmb 3:16 sẽn yet bũmb ningã. B yeta be yaa: “Baa d sẽn bɩ to-to fãa, bɩ d kell n kẽn sõma woto.” Y sã n maand woto, y tõe n basa y yam t’a Zeova na n ning-y-la barka, y sẽn modgd n manegd y yamã.