YƲƲMD 1915 bõn-bɩʋʋng kiuug pipi daar Gũusg Gasgã pʋgẽ, b goma dũni-gill pipi zabrã yell n yeele: “Zab nins fãa sẽn zĩnd pĩndã baa a ye wẽnem pa ta zab-kãseng ning sẽn sɩng Eropã ye.” Zabrã wa n lebga na maan tẽns 30 zabre. Gũusg Gasgã yeelame tɩ zabrã kɩtame tɩ Rĩungã “tʋʋm lebg toogo, sẽn yɩɩd fãa, Alemayn ne Fãrense.”

Zabrã wẽnem da tara paasgo, tɩ Biiblã Zãmsdbã yaool n da pa wʋm kiris-ned sẽn pa segd n kẽes a toog zabẽ wã võor sõma ye. Baasgo, b ra rata ne b sũur fãa n moon koe-noogã. Wala makre, a Wilhelm Hildebrandt kosame tɩ b tool-a L’Étudiant de la Bible sɛbã ne farende. A ra pa wakat fãa so-pakd ye. Ra yaa Alemayn sodaaga, n tɩ be Fãrense. A sẽn da yer soda-futã kɩtame tɩ Fãrens nebã geta wa bɛ. Baa ne rẽ, a ra moonda so-loaadbã koɛɛgã, n wilgd-b tɩ laafɩ wakat n wate, hal tɩ ling nebã.

Lɛta b sẽn yiis Gũusg Gasgã pʋgẽ wilgame tɩ Alemayn Biiblã Zãmsdbã kẽer da rata ne b sũur fãa n moon Rĩungã koɛɛgã, baa b sẽn da be sodaarã pʋgẽ wã. Saam-biig a Lemke sẽn da yaa sodaag sẽn tʋmd zabr batayo pʋgẽ wã yeelame tɩ yẽ soda-taas a nu n da kelgd Rĩungã koɛɛg sõma. Ad a sẽn gʋls n yeele: “Baa m sẽn be batayo-kãngã pʋgẽ wã, mam maanda bũmb a Zeova yʋʋrã waoogr yĩnga.”

A Georg Kayser yɩɩ sodaag n kẽng zabrẽ wã. La a sẽn wa n kuiisẽ wã t’a lebga wẽn-tũud hakɩɩka. Sɩnga wãna? A paama Biiblã Zãmsdbã sebr a ye n karme, t’a sũur yɩ noog t’a sak Rĩungã koɛɛgã, n bas sodaarã. Rẽ zugẽ, a kosame n na n tʋm tʋʋmd sẽn pa na n kɩt t’a teel zabrã. Zabrã poore, a lebga wakat fãa so-pakda, n moon koɛɛgã ne yẽesem yʋʋm wʋsgo.

Yaa sɩd tɩ Biiblã Zãmsdb ra segd n bao n wʋma kiris-ned sẽn pa segd n kẽes a toog zabã pʋsẽ wã võor n paase. Baa ne rẽ, b manesmã yɩɩ toor fasɩ ne neb nins sẽn da get tɩ zabrã zemsame wã. Wala  makre, politikã la tũudmã taoor dãmb ra teenda zabrã ne b sũur fãa, la Biiblã Zãmsdbã ra wilgdame tɩ bãmb bee laafɩ Naabã poorẽ. (Eza. 9:5) Baa sẽn pa Biiblã Zãmsdbã fãa n tõog n pa kẽes b toog zabrã pʋgẽ wã, b fãa tagsg yɩɩ wa a Konrad Mörtterme. A yeela woto: “Mam sak n deegame tɩ wa Wẽnnaam Gomdã sẽn yetã, kiris-ned pa segd n kʋ ned ye.”—Yik. 20:13. *

Alemayn laloa wã ra pa tar noor sẽn kogend neb nins sẽn pa rat n kẽes b toog zabrã pʋgẽ b tũudum wall bũmb a to yĩngã ye. La Biiblã Zãmsdb bãmb 20 la zak n tõdg sodaarã. B ra rɩka kẽer wa gãeemse, n tall-b n kẽng gãeemsã tɩbsg zĩigẽ. Wala makre, b talla a Gustav Kujath n kẽng zĩig a woto. A Hans Hölterhoff tõdga sodaarã, tɩ b kẽes-a bãens roogo. Be me, a tõdga tʋʋmd buud fãa sẽn na n kɩt t’a teel zaabrã. Bãensã roog gũudb foog-a-la ne fuug buud sẽn sẽbgde, hal t’a naoã ne a nusã fãa wa ki. La b sẽn pa tõog t’a toeem yamã, b maana wa b na n kʋ-a lame, n na n bugs-a. Baasgo, a Hans kell n talla a tẽebã kãn-kãe n tãag zabrã sɛɛbo.

Saam-biis a taab n kẽ sodaarã, la b tõdgame tɩ b kõn kẽng zabrẽ wã ye. B kosame n na n tʋm tʋʋm sẽn pa na n kɩt tɩ b teel zabrã. * Wala makre, a Johannes Rauthe maana woto tɩ b kɩt t’a tɩ tʋm tẽrã bãngẽ. B tʋma a Konrad Mörtter t’a tɩ sõng logtoɛɛmba. A Reinhold Weber tɩ yɩɩ logtore. A August Krafzig sũur yɩɩ noogo, bala tʋʋmd ning b sẽn kõ-a wã kɩtame t’a pa kẽng zabrẽ wã ye. Biiblã Zãmsdb kãensã la b taab ra tʋlla ne b sũur fãa n tũ a Zeova, bala, b ra mii nong a Zeova la maan sɩd ne-a wã sẽn dat n yɛɛlga.

Biiblã Zãmsdb manesem sẽn yɩ to-to zabrã sasa wã kɩtame tɩ goosneema wã sɩng-b gũusgu. Yʋʋm nins sẽn pʋglã, Alemayn goosneema wã boola Biiblã Zãmsdb naoor wʋsg bʋʋd b koe-moonegã yĩnga. Woto kɩtame tɩ Alemayn filiyallã sẽn be Magdeburg yãk neb sull tɩ b get bʋʋdã yɛla, n sõngd b tẽed-n-taasã.

Bilf-bilfu, a Zeova Kaset rãmbã maneg n wʋma kiris-ned sẽn pa segd n kẽes a toog zabã pʋsẽ wã võore. Dũni-gill zabr a yiib-n-soabã sẽn wa n sɩngã, b tõdga sodaarã fasɩ, n pa tol n kẽes b toog ye. Kɩtame tɩ Alemayn goosneema wã ra get-b wa bɛɛba, hal n nams-b tɩ loog nugu. D na n maneg n goma rẽ yell sõss sẽn wat pʋgẽ.—D sẽn maan pĩnd wẽndẽ Erop sãntrall soolmẽ wã.