1, 2. Bõe yĩng tɩ b bool a Dãniyɛll tɩ “Wẽnnaam nin-nongre”? Wãn to la d tõe n yɩ sakdb wa a Dãniyɛlle?

B SẼN da wa n yõg zʋɩf-rãmbã n kẽng yembd Babilondã, b tɩ mikame tɩ soolmã pida ne neb sẽn pʋʋsd bõn-naandse, la b maand bũmb a taab n kõt zĩn-dãmba. La a Dãniyɛll ne a zo-rãmb a tãabã, n paas zʋɩf-rãmb a taab sẽn da nong a Zeova ne b sũur fãa pa sak n dɩk Babilond nebã zʋgd la b minimdã ye. (Dãn. 1:6, 8, 12; 3:16-18) A Dãniyɛll ne a zo-rãmbã ra yãka yam n na n kell n tũ a Zeova, la b yɩ wa yagd a nugẽ. La b sɩd tõogame! Wala makre, baa a Dãniyɛll sẽn zĩnd Babilond a yõor tɛk la balã, Wẽnnaam malɛkã bool-a lame tɩ “Wẽnnaam nin-nongre.”—Dãn. 10:11, 19.

² Yagd sã n dat n maan bũmbu, a nomda tãndã, n tʋm-a hal t’a wa yɩ bũmb ning a sẽn datã. Neb nins sẽn tũud a Zeova wã miime tɩ yẽ la yĩngr la tẽng Naaba, la t’a tara sor n tõe n maan a yam ne dũniyã soolem toɛy-toɛyã. (Karm-y Zeremi 18:6.) A tara sor me n tõe n kɩt tɩ tõnd ned kam fãa yɩ wa yẽ sẽn date. Baa ne rẽ, a Zeova pa modgd ned t’a toeem ye. A ratame tɩ d sak ne yamleoog t’a sõng-d tɩ d toeeme, n yɩ wa yẽ sẽn datã. Sẽn na yɩl n bãng d sẽn tõe n maan to-to n kell n yɩ wa yagd Wẽnnaam nugẽ, d na n leoka sogsg a tãab sõs-kãngã pʋgẽ: 1) Bõe n na n sõng-d tɩ d zãag  d mens ne bũmb nins sẽn tõe n wa kɩt tɩ d sũurã riglim tɩ d pa le sakd n tũud Wẽnnaam saglsã? 2) Bõe la d tõe n maan n bɩɩs zʋgd sẽn na n sõng-d tɩ d sakd Wẽnnaam, n kell n yɩ wa yagd a nugẽ? 3) Kambã wubr wɛɛngẽ, wãn to la roagdbã tõe n wilg tɩ b sakda Wẽnnaam?

3. Bõe n tõe n kɩt tɩ ned sũur diglme? Rɩk-y makre.

³ Yel-bũn 4:23 yeta woto: “Maan gũusg ne f sũurã tagsg n yɩɩd bũmb fãa, bala, ninsaal vɩɩm yita a sũur pʋgẽ.” Sẽn na yɩl tɩ d sũurã ra wa riglme, d segd n gũusame n da wa yɩ wuk-m-meng soaba, ned sẽn nong yel-wẽn maanego, wall ned tẽeb sẽn paood ye. D sã n pa gũusi, bõn-kãensã tõe n wa kɩtame tɩ d lebg tõata, n pa le sakd Wẽnnaam ye. (Dãn. 5:1, 20; Ebre. 3:13, 18, 19) A buud paama Zida rĩm a Oozɩyaas. (Karm-y 2 Kibayã 26:3-5, 16-21.) A naamã sɩngrẽ, a “maana sẽn yaa tɩrg Sẽn-Ka-Saab nifẽ,” n bao-a ne a sũur fãa. La a ‘sẽn wa n mik t’a pãngã lebga wʋsgã, yẽnda wuka a menga,’ baa sẽn yaa Wẽnnaam n da kõ-a pãngã. A makame meng n na n yõog wisd wẽnd-doogẽ wã, tɩ yaool n da yaa maan-kʋʋdbã tʋʋmde. Maan-kʋʋdbã sẽn yeel-a tɩ pa yẽ n segd n yõog wisdã, a sũur yika ne-ba! Woto kɩtame t’a Zeova ning-a yãnde, n kɩt t’a yɩ wãoor a yõor tɛka.—Yel. 16:18.

4, 5. D sã n pa gũusi, wuk-m-meng tõe n wa kɩtame tɩ d maan bõe? Rɩk-y makre.

⁴ D sã n pa gũusi, wuk-m-meng tõe n wa kɩtame tɩ d tagsdẽ tɩ d tɩrlmã yɩɩda d taabã, tɩ b sã n kõ-d sagls sẽn yit Biiblã pʋgẽ bɩ d pa rat n deeg ye. (Yel. 29:1; Rom. 12:3) A buud paama saam-biig a Jim sẽn yaa kãsem-soabã. Daar a yembre, yẽ ne a tigingã kãsem-dãmb a taabã zĩndame n na n welg yelle. La yẽ tagsgã yɩɩ toore, tɩ b pa wʋm taab ye. A Jim yeela woto: “Mam yeela saam-biisã tɩ b pa mi nonglem, la m yik n looge.” Kiis a yoob poore, a Jim toeema tiginga, la a sẽn ta be wã, b pa yãk-a t’a yɩ kãsem-soab ye. Woto sãama a sũur wʋsgo. A sẽn da kɩs sɩd t’a tara bʋʋmã yĩnga, a basa tigissã kẽnd la koɛɛgã moonego. Kaoosa yʋʋm piiga. La rũndã-rũndã, a sak n deegame tɩ yellã pʋgẽ, yẽ yɩɩ wuk-m-meng soaba, la t’a wa n pʋd n ningda a Zeova taale. Saam-biisã tall-a-la kaagre, n na n sõng-a. La a kell n tõdgame.

⁵ A Jim kibarã wilgdame tɩ wuk-m-meng tõe n wa kɩtame tɩ d sã n tudg bɩ d baood bʋʋm n kõt d menga, tɩ d remsg lebg toogo. (Zer. 17:9) A Jim yeela woto: “Mam da bas n tẽedame bal tɩ yaa m taabã n tudgi.” Y tẽed-n-taag zoe n maana bũmb tɩ sãam y sũur bɩ? Y ra tara tʋʋmd tigingã pʋgẽ tɩ b reege, tɩ sãam y sũur bɩ? Y manesem yɩɩ wãna? Y tẽegame tɩ sẽn tar yõod n yɩɩd yaa y sẽn na n kell n sak a Zeova, la y mao tɩ laafɩ zĩnd yãmb ne y taabã sʋk bɩ, bɩ y talla manesem sẽn wilgd tɩ y yaa wuk-m-meng soaba?—Karm-y Yɩɩn-sõamyã 119:165; Efɛɛs-rãmb 4:32.

6. Ned sã n nong n maand yel-wẽnde, tõe n baasa wãna?

⁶ Ned sã n nong n maand yel-wẽnde, hal n solgdẽ, rẽ me tõe n wa kɩtame tɩ lebg toog ne-a t’a sak Wẽnnaam saglsã. Yel-wẽndã tõe n wa lebga a minungu. Saam-biig a ye yeelame tɩ yel-wẽnd a ye la yẽ ra maanda, la tɩ kaoosg zugẽ, ra pa le sãamd a sũur baa bilf ye. (Koɛ. 8:11) Saam-biig a to sẽn da minim n get yoob yɛl wa n yeela woto: “Mam wa n mikame tɩ m nong n wɩta kãsem-dãmbã.” A minim-wẽngã ra sãamda yẽ ne a Zeova zoodã. A yellã wa n vẽnegame, tɩ yɩ tɩlɛ tɩ kãsem-dãmbã sõng-a. Yaa sɩd tɩ d fãa yaa koangdba. La ned sã n wa nong a taabã wɩdga, pa rẽ bɩ a sã n maan bũmb sẽn yaa  wẽnga, n tõdg a na kos Wẽnnaam sugr la a bao a sõngre, n baood pademse, tõe t’a sũurã zoe n diglmame.

7, 8. a) Bõe la Israyɛll nebã maan tɩ wilgdẽ tɩ tẽeb kaalem kɩtdame tɩ ned sũur riglme? b) Yam bʋg la d tõe n dɩk b kibarã pʋgẽ?

⁷ Israyɛll nebã kibarã sõngda tõnd tɩ d tẽeg tɩ tẽeb kaalem me tõe n kɩtame tɩ ned sũur diglme. A Zeova sẽn wa n na n yiis-b Ezɩptã, a maana yel-soalem tɩ b nif yã. La ne rẽ fãa, b sẽn wa n kolg kãabg tẽngã, b pa tall tẽeb ne a Zeova ye. B konga b na teeg-a, n zoe rabeem, tɩ kɩt tɩ b yẽgem ne a Moyiiz. B ra wa n pʋd n dat n leba Ezɩpte! A Zeova sũur sãama ne-b wʋsgo, t’a yeel woto: “Nin-bãmbã na n kell n kɩɩsa maam hal tɩ ta dabʋre?” (Sõd. 14:1-4, 11; Yɩɩn. 78:40, 41) Zʋɩf-rãmbã zãmaan-kãng nebã sẽn pa tall tẽebo, tɩ b sũyã riglmã, b fãa kii rasempʋɩɩgẽ wã.

⁸ Ka la bilfu, tõnd me na n kẽe dũni-paalgã pʋgẽ. La zu-loees toor-toor n dat n koms d tẽebã. Woto yĩnga, segdame tɩ d feesd d meng n get d tẽebã sã n ket n tara pãnga. Wala makre, d tõe n feesa d meng n ges d sã n sɩd tũuda a Zeezi goam nins sẽn be Matye 6:33 wã. D sok d meng woto: ‘Rẽ yĩnga bũmb nins sẽn pak maam n yɩɩdã, la m yam-yãkr toor-toorã wilgdame tɩ m kɩsa sɩd ne a Zeezi sẽn yeelã bɩ? Mam na n sak n vaala tigissã bɩ koɛɛgã moonego, sẽn na yɩl n tʋm n paam ligd n paas bɩ? Sã n wa mik tɩ mam tʋʋmdã rɩkda m sẽkã zãng la kõt-m yaams wʋsgo, m maanda wãna? Mam na n lʋɩɩsa m tʋʋmdã taoor wa dũniyã nebã, tɩ rẽ yaool n tõe n kɩt tɩ m bas a Zeova tũub bɩ?’

9. Bõe yĩng tɩ ned kam fãa segd n feesd a meng n get a tẽebã sã n ket n tara pãnga? Wãn to la d tõe n maan dẽ?

⁹ Ned sã n pa tũud sagls nins Biiblã sẽn kõt tũud-n-taarã la reemã yãkr wɛɛngẽ wã, pa rẽ bɩ pemsmã kokr wɛɛngẽ, wall a pa lakd a meng ne neb nins b sẽn yiis tigingã pʋgẽ wã, rẽ me tõe n kɩtame t’a sũurã riglme. Bɩ ned kam fãa sok a meng woto: ‘Mam tũuda sagl-kãens ne m sũur fãa bɩ?’ D sã n mik tɩ d pa le tũud-b wa pĩndã, segdame tɩ d fees d meng tao-tao n ges d tẽebã sã n pa booge. Biiblã sagenda tõnd woto: “Fees-y y mens y toore, n ges yãmb sã n bee tẽebã pʋgẽ. Mak-y y mens y toor n gese.” (2 Kor. 13:5) Dẽnd segdame tɩ d mi n fees d meng ne pʋ-peelem, n bas tɩ Wẽnnaam Gomdã rems d tagsa wã.

10. Bõe n tõe n kɩt tɩ d yɩ wa yagd sẽn sakd nomb a Zeova nugẽ?

¹⁰ A Zeova tũnugda ne bũmb toor-toor sẽn na yɩl n sõng-d tɩ d kell n yɩ wa yagd b sẽn tõe n tall n maan bũmbu. Wala makre, a Gomdã, tigingã, la koɛɛgã moonego. B sã n dat tɩ yagd sak nombo, b buiid-a-la koom. Woto me, d sã n karemd Biiblã daar fãa la d bʋgsd a goamã zugu, d yɩta wa yagd sẽn sakd nombo. A Zeova ra kõo Israyɛll rĩm-dãmbã noor tɩ b gʋls tõodã b toore, n karemd-a daar fãa. (Tõo. 17:18, 19) A Zeezi tʋm-tʋmdbã ra miime tɩ yɩl n tõog n moon koɛɛgã, yaa tɩlɛ tɩ b karemd Wẽnnaam Gomdã la b bʋgsd b sẽn karemdã zugu. Sɛb nins b sẽn gʋlsã pʋsẽ, b lebs n togsa goam sẽn be Wẽnnaam Gomdã babg ning b sẽn da gʋls ne hebre wã pʋgẽ. B leb n da sagenda b kɛlgdbã tɩ bãmb me vaeesd Wẽnnaam Gomdã. (Tʋʋ. 17:11) Rũndã-rũndã, tõnd me neeme tɩ yaa tɩlɛ tɩ d karemd Wẽnnaam Gomdã daar fãa, la d bʋgsd a sẽn yetã zugu. (1 Tɩm. 4:15) D sã n maand woto, d na n sikda d mens a Zeova taoore, n yaa wa yagd a nugẽ.

11, 12. Wãn to la a Zeova tõe n tũnug ne tigingã n kɩt tɩ tõnd ned kam fãa paam sõngr sẽn zems ne-a? Rɩk-y makre.

¹¹ A Zeova mii tõnd ned kam fãa sẽn dat  sõngr ningã, n tũnugd ne tigingã n sõngd tõndo. Wala makre, kãsem-soab a ye n sõng a Jim, rao ning yell d sẽn zoe n gomã. A Jim yeela woto: “A pa ning maam taal baa vugr menga, wall a zab-m ye. A ra pʋd n kengda mam daoodo, tɩ yaa vẽeneg t’a tʋll n sõng-m lame.” Sẽn zems kiis a tãab poore, kãsem-soabã boola a Jim t’a wa tigsga. Ad a sẽn yeele: “Tigingã neb reega maam sõma, n wilg tɩ b nong-m lame. B nonglmã kɩtame tɩ m bãng tɩ m sɩd ra tudgame. Bilf-bilfã, m tẽebã lebs n paama pãnga. Tũu ne saam-biisã sõngre, n paas m pagã sõngre. A pa tol n bas a Zeova ye.” A Jim yeelame tɩ yʋʋmd 1992 sɩpaolg kiuug rasem 15 Gũusg Gasgã sõss a yiib me n sõng-a wʋsgo. B gom-zutã yaa: “ Jéhovah n’est pas à blâmer ” la “ Servons Jéhovah fidèlement. ”

¹² A Jim le lebga kãsem-soaba. Rẽ tɛka, a sõnga saam-biis a taab tɩ b tõog n welg zu-loɛɛg ning a sẽn paamã buudu, tɩ b tẽebã lebs n paam pãnga. Ad a sẽn yeele: “Mam da tẽedame tɩ maam ne a Zeova zoodã tara pãnga, mik pa sɩd ye. Mam maanda m bãngẽ, m sẽn bas tɩ wuk-m-meng lud m ninã, tɩ sẽn da pak-m yaa m sẽn da kɩs sɩd tɩ m taabã tudgame wã, hal n yĩm bũmb nins sẽn tar yõod n yɩɩdã.”—1 Kor. 10:12.

13. Koe-moonegã sõngda tõnd tɩ d bɩɩs zʋg-sõma bʋse, la rẽ yõod yaa bõe?

¹³ Koe-moonegã me tõe n sõng-d lame tɩ d lebg wa yagd sẽn sakd nombo. Bõe yĩng tɩ d yet woto? Bala, d sã n moond koe-noogã, d bɩɩsda sik-m-meng la zʋg-sõma a taab Wẽnnaam vʋʋsem sõngã sẽn sõngd tõnd tɩ d bɩɩsdẽ. (Gal. 5:22, 23) Sɩd me, d sã n tags n gese, koɛɛgã mooneg sõng-d lame tɩ d bɩɩs zʋg-sõma wʋsgo. Sẽn paase, zʋg-sõma-kãens sẽn kɩt tɩ d  maneg n wõnd Kiristã kɩtdame tɩ nebã nand koɛɛgã, tɩ kẽer meng sẽn da pa nong tõnd toeemd yam. Wala makre, Ostrali, koe-moondb a yiib n kẽng n na n tɩ taas pag a ye koɛɛgã, t’a sũur yik ne-ba, t’a kãas-b raado. La a sũur wa n sãama ne a sẽn maanã, t’a gʋls lɛtr n tool filiyallã n kos sugri. Ad a sẽn yeele: “Mam maana yalemdo, b sẽn wa n na n taas-m Wẽnnaam koɛɛg tɩ m gom-b woto wã.” Kiba-kãngã tẽegda tõnd sũ-marã yõod koe-moonegã sasa. Yaa sɩd tɩ koe-moonegã nafda d kɛlgdbã, la kɩtdame tɩ tõnd me bɩɩsd zʋg-sõma.

14. Yɩl tɩ roagdbã tõog n wub b kambã sõma, bõe la b segd n maane?

¹⁴ Kom-bõonegã wʋsg yaa sik-m-mens rãmba, n sakd ne yamleoog tɩ b zãmsd-ba. (Mat. 18:1-4) Woto yĩnga, yɩta sõma tɩ roagdbã zãms b kambã Wẽnnaam daabã la b sõng-b tɩ b nong rẽ tɩ b nan ket n paoodẽ. (2 Tɩm. 3:14, 15) Yɩl n tõog n maan woto, roagdbã segdame n deng n mao tɩ sɩdã kẽ bãmb mensã sũy sõma, tɩ b wilgd bũmb fãa pʋgẽ tɩ b tũuda Biiblã saglsã. Woto, b kambã pa na n sakd n kelgd b zãmsgã bal ye. B na n tũudame me. Sẽn paase, na n kɩtame tɩ b neẽ tɩ b roagdbã sẽn demsd-bã wilgdame tɩ b nong-b lame, la wilgdẽ t’a Zeova me nong-b lame.

15, 16. B sã n yiis biig tigingã pʋgẽ, bõe la a roagdbã segd n maan tɩ wilg tɩ b kɩsa Wẽnnaam sɩda?

¹⁵ La baa roagdbã sẽn modg to-to, kamb kẽer wat n basa a Zeova tũubu, pa rẽ bɩ b tall manesem ning tɩ b yiis-b tigingã pʋgẽ, tɩ sãam b zakã rãmb sũuri. Afirikdisiid saam-bi-poak yeela woto: “B sẽn wa n yiis mam kẽemã tigingã pʋgẽ wã, m sũur sãama hal wʋsgo! Yɩɩ wa a sẽn maan kaalem.” La saam-bi-poakã ne a roagdbã manesem yɩɩ wãna? B tũu Biiblã noy nins sẽn wilgd d manesem sẽn segd n yɩ to-to ne b sẽn yiis-b rãmb tigingã pʋgẽ wã. (Karm-y 1 Korẽnt-rãmb 5:11, 13.) A roagdbã yeela woto: “Tõnd yãka yam n tũ Biiblã saglsã, n miẽ tɩ yaa d sã n sak Wẽnnaam noyã la na n baas neere. Tõnd gesa d biigã yiisgã wa a Zeova kiblgu, n kɩs sɩd t’a Zeova sã n na n kibl neda, yɩta ne nonglem, la zems ne a soabã. Woto kɩtame tɩ d ra pa naagd-a n maan bũmbu, sã n pa wa n yaa zakã yell sẽn yaa tɩlɛ t’a naage.”

¹⁶ Biigã tagsg yɩɩ wãn ne a zakã neb manesmã? Ad a sẽn yeele: “Mam da miime tɩ b manesmã wilgdame bal tɩ b sakda a Zeova ne a siglgã, la tɩ pa b sẽn kis maam ye.” A paasa woto: “Sã n wa lebg tɩlɛ ne-f tɩ f kot a Zeova a ye tãa sõngre, la f yõkd a sɛɛg t’a kõ-f sugri, f bãngda vẽeneg tɩ yaa tɩlɛ tɩ f lebg n wa a nengẽ.” B wa n lebs n deeg-a-la tigingã pʋgẽ. Mams-y n ges-y-yã a zakã rãmb sũ-noogã! Woto wilgdame tɩ bũmb nins fãa d sẽn maandã pʋgẽ, d sã n tũ Wẽnnaam noyã, sɩd baasda neere.—Yel. 3:5, 6; 28:26.

17. Bõe yĩng tɩ d segd n sakd a Zeova bũmb fãa pʋgẽ, la wãn to la rẽ na n naf-do?

¹⁷ No-rɛɛs a Ezayi ra pĩnd n togsame tɩ zʋɩf-rãmbã sã n wa tɩ be yembd Babilonde, b na n teka yam n kos Wẽnnaam sugri, n yeel-a woto: “Soaala-Wẽnde, yãmb bal la tõnd ba. Tõnd yaa yagdo, tɩ yãmb ya d yagda, tõnd yaa yãmb nug tʋʋmde. Da puug-y y sũur tɩ loog ye, Soaala-Wẽnde, da zĩi n tar d yel-wẽna tẽesg ye, n tar d kongra tẽegr ye. Lʋɩɩs-y taoor bala d sẽn ya y buudã.” (Eza. 64:7, 8, Sebr Sõngo) D sã n sikd d meng n sakd a Zeova wakat fãa, d na n yɩ a nin-nongr wa a Dãniyɛlle. A Zeova na n ket n tũnugda ne a Gomdã, a vʋʋsem sõngã la a siglgã n sõngd tõnd tɩ d toeemdẽ, sẽn na yɩl tɩ d wa tõog n yɩ neb sẽn zems zãnga, n sɩd lebg “Wẽnnaam kamba.”—Rom. 8:21.