1, 2. Zu-loe-bʋg la a Zɛfte ne a bi-puglã seg-yã?

DAAR a ye, rao n tɩ zab n tõog a bɛɛb n lebg n watẽ. A bi-puglã sẽn yã-a wã, a sũur yɩɩ noog t’a zoet n segd-a, n yɩɩndẽ la a saoodẽ. La a ba wã pa naag-a n kɩdem ye. A pãrga a fuugã n sɩng yãbre. A yeela woto: “M ba yee! M biig sõngo, fo kõo maam sũ-sãanga!” Rẽ poore, a yeela a biigã tɩ yẽ pʋlma a Zeova bũmbu, t’a pidsg na n toeem a biigã vɩɩm fasɩ. Na n kɩtame t’a ra kẽ kãadem, la a ra rog kamb ye. La zĩig pʋgẽ, biigã yeela a ba wã t’a ra sãam a sũuri, la t’a pids a sẽn pʋlem a Zeova bũmb ningã. A sẽn yeelã wilgdame t’a tẽebã tara pãnga. Wilgdame t’a kɩsa sɩd tɩ sẽn wa n yaa bũmb ning fãa la a Zeova yeel t’a maane, yaa a neer yĩnga. (Bʋ. 11:34-37) A ba wã sẽn wʋm woto wã, a sũurã yɩɩ noogo, bala a miime t’a biigã sẽn sak t’a na n pids a pʋlengã nooma a Zeova.

² Yaa a Zɛfte ne a bi-puglã yell la d sẽn gomdã. B ra kɩsa sɩd t’a Zeova maanda sẽn yaa tɩrg wakat fãa. Rẽ n so tɩ b ra  sakd-a ne b sũur fãa, baa sã n wa pa nana. B ra kɩsa sɩd tɩ paam n ta a Zeova yam yõod yɩɩda bũmb fãa.

3. Bõe yĩng t’a Zɛfte ne a bi-puglã kibarã tõe n naf tõndo?

³ D miime tɩ pa wakat fãa la a Zeova sakr yaa nana ye. Sɩd me, Biiblã yeelame tɩ d segd n zaba “tẽebã zabre.” (Zʋʋd 3) Sẽn na yɩl n sõng-d rẽ wɛɛngẽ, d na n goma a Zɛfte ne a bi-puglã yelle. Baa b sẽn seg zu-loeesã, b kell n saka a Zeova. Bõe n sõng-ba?

4, 5. a) Israyɛll nebã sẽn wa n na n kẽ kãabg tẽngã pʋgẽ wã, bõe la a Zeova yeel-b tɩ b maane? b) Yɩɩn-sõamyã 106 wilgame tɩ Israyɛll nebã sẽn kɩɩs a Zeova wã waa ne bõe?

⁴ Daar fãa, a Zɛfte ne a bi-puglã ra nee Israyɛll nebã sẽn kɩɩs a Zeova tɩ wa ne zu-loees ninsã. Na maan yʋʋm 300 sẽn deng rẽ, a Zeova yeela b yaab-rãmbã tɩ b sãam bu-zẽmsã neb sẽn da be kãabg tẽngã pʋgẽ n pʋʋsd bõn-naandsã. (Tõo. 7:1-4) La b pa maan wa a Zeova sẽn yeelã ye. Rẽ wa n kɩtame tɩ b wʋsg rɩk Kanaã nebã togs-n-taare, n pʋʋsd bõn-naands la b tʋmd tʋʋm-dẽgdo.—Karm-y Yɩɩn-sõamyã 106:34-39.

⁵ Israyɛll nebã sẽn da kɩɩsd a Zeova woto wã kɩtame t’a sũur sãam ne-ba, t’a raag-b n bas b bɛɛbã nugẽ. (Bʋ. 2:1-3, 11-15; Yɩɩn. 106:40-43) Sãmbg sẽn kae, pa yɩ nana ne neb nins sẽn da nong a Zeova wã tɩ b kell n sak-a ye. Baa ne rẽ, d sã n karem Biiblã, d yãtame tɩ neb n kell n sak a Zeova wakat kãnga. Wala makre, a Zɛfte ne a bi-puglã, a Ɛlkana ne a Ana n paas a Sãmwɛlle. B ned kam fãa sẽn da rat yaa noog a Zeova sũuri.—1 Sãm. 1:20-28; 2:26.

6. Dũniyã neb manesem yaa wãna, la bõe la d segd n maane?

⁶ Rũndã-rũndã me, d neeme tɩ neb wʋsg manesem yaa wa Kanaã nebã. B nonga yoob la nen-kɛglem, tɩ sẽn pak-b yaa ligdã baoobo. La a Zeova pa rat tɩ d yɩ wa nin-kãens ye. Rẽ n so t’a kõ-d saglse, wa a sẽn da kõ Israyɛll nebã saglsã. Bɩ d rɩk yam Israyɛll nebã kibarã pʋgẽ. (1 Kor. 10:6-11) D segd n maana d sẽn tõe fãa n da yɩ wa dũniyã rãmb ye. (Rom. 12:2) D sɩd modgda zĩ-kãng wɛɛngẽ bɩ?

7. a) Bõe la a Zɛfte buudã neb ra maan-a? b) A Zɛfte manesem yɩɩ wãna?

⁷ A Zɛfte wakatẽ wã t’a Zeova basa Israyɛll nebã Amõ nebã la Filisti nebã nugẽ, tɩ b tar-b n namsdẽ. Yaa b kɩɩsgã yĩng la a Zeova sẽn maan woto wã. (Bʋ. 10:7, 8) La pa rẽ bal n da namsd a Zɛfte ye. A ba-biisã ne Israyɛll buudã taoor dãmb me nams-a lame. A ba-biisã sẽn da maand sũ-kiir ne-a la b kis-a wã kɩtame tɩ b maan-a pãnga, n dig-a t’a loog n bas a rogem-pʋɩɩrã. (Bʋ. 11:1-3) La a Zɛfte pa bas tɩ rẽ kɩt t’a lebg sũ-to-ned ye. Israyɛll buudã taoor dãmb sẽn wa n kos-a sõngrã, a sakame meng n na n sõng-ba. (Bʋ. 11:4-11) Bõe n kɩt t’a Zɛfte maan woto?

8, 9. a) Tõe tɩ yaa a Moyiiz tõogã gom-bʋs n sõng a Zɛfte? b) Bõe n da tar yõod a Zɛfte nifẽ n yɩɩda?

⁸ A Zɛfte ra pa gãndaoog bal ye. A ra bʋgsda Wẽnnaam sẽn get a nin-buiidã yell to-to wã zugu, tɩ sõng-a t’a bãng sẽn yaa sõma bɩ sẽn yaa wẽng a Zeova nifẽ n bake. (Bʋ. 11:12-27) A sẽn da mi a Moyiiz tõogã me sõng-a lame. A ra miime tɩ ned sã n bas t’a sũur yik ne a to  n kaoose, wall a sã n dok a sũuri, pa noom a Zeova ye. A Zeova sẽn dat yaa a nin-buiidã sẽn na n nong taaba. Tõogã sõnga a Zɛfte t’a bãng me t’a sã n yã ned sẽn dat sõngre, baa sã n yaa ned sẽn kis-a, a segd n sõng-a lame.—Karm-y Yikr 23:5; Maan-kʋʋr 19:17, 18.

⁹ Tõe tɩ wẽn-sakdb nins sẽn deng a Zɛfte wã mak-sõngã me sõng-a lame. Wala makre, a ra miime tɩ baa a Zozɛf ba-biisã sẽn kisg-a wã, a zoe b nimbãanega, n pa maan-b wẽng n lebs ye. (Sɩng. 37:4; 45:4, 5) Tõe t’a Zɛfte bʋgsa kiba-kãensã buud zugu, tɩ sõng-a t’a bãng a sẽn segd n maaneg tɩ yɩ a Zeova noogo. Yaa vẽeneg t’a ba-biisã sẽn maan-a bũmb ningã ra zabd-a-la wʋsgo, la a pa sak tɩ rẽ kɩt t’a bas a Zeova tũubu, wall a nin-buiidã sõngr ye. (Bʋ. 11:9) A Zɛfte ra miime t’a sã n sõng n zab a Zeova yʋʋrã yĩng n são a sẽn na n bao n dok a sũuri. A kell n zĩnda a Zeova poorẽ ne a sũur fãa, tɩ naf yẽ ne Israyɛll nebã fãa.—Ebre. 11:32, 33.

10. Wãn to la Wẽnnaam saglsã tũub nafd tõnd rũndã-rũndã?

¹⁰ D tõe n dɩka yam a Zɛfte kibarã pʋgẽ. Wala makre, d tẽed-n-taas tõe n wa maana bũmb n sãam d sũuri, pa rẽ bɩ d wa tagsdẽ tɩ b maan-d-la pãnga. Sã n wa yaa woto bɩ d ra bas tɩ rẽ kɩt tɩ d pa le tũud a Zeova wall d bas tigissã kẽnde, bɩ n pa le baood d tẽed-n-taasã zĩig ye. D rɩk a Zɛfte togs-n-taare, n tũ Biiblã saglse. Rẽ na n sõng-d lame tɩ sẽn wa n yaa zu-loɛɛg ning fãa la d seg-yã, bɩ d kell n maan neer n tõog wẽnga.—Rom. 12:20, 21; Efɛ. 4:32.

11, 12. Bõe la a Zɛfte pʋlem a Zeova, la a gomdã võor yaa bõe?

¹¹ A Zɛfte ra miime tɩ sã n pa tũ ne a Zeova sõngre, a pa tõe n fãag Israyɛll nebã Amõ nebã nugẽ ye. A pʋlma a Zeova t’a sã n sõng-a t’a tõog zabrã, a sã n wa lebgdẽ, sẽn na n yɩ-a pipi n yi yẽ zakẽ wã n seg-a, a na n dɩk-a lame n kõ-a. A paasame t’a na n kõ a soabã t’a yɩ “maoong sẽn yõogd bugum.” (Bʋ. 11:30, 31) Woto rat n yeelame tɩ bõe?

¹² D miime t’a Zeova kisa b sẽn na n dɩk ned n kʋ maoongo. Rẽnd yaa vẽeneg t’a Zɛfte ra pa rat n dɩk ned n maan maoong sɩd-sɩd ye. (Tõo. 18:9, 10) A Moyiiz tõogã wilga maoong sẽn yõogd bugum sẽn yaa bũmb ningã. Yaa ned sẽn na n dɩk bũmb n kõ tɩ b yõog zãng n kõ a Zeova. Rẽnd a Zɛfte goamã wilgdame t’a na n dɩka a zakã ned ning sẽn na n yɩ pipi n seg-a wã n kõ a Zeova t’a tɩ tʋm sɛk-roogẽ wã a yõor tɛka. A Zeova kelga a kosgã, n sõng-a t’a tõog a bɛɛbã. (Bʋ. 11:32, 33) La ãnda n da na n yɩ pipi n yi a zakẽ wã?

13, 14. A Zɛfte goam nins sẽn be Bʋ-kaoodb 11:35 wã wilgda tõnd bõe yẽ mengã zugu?

¹³ Tẽeg-y bũmb ning yell d sẽn gom sõsgã sɩngrẽ wã. A Zɛfte sẽn wa n yi zabrã n lebg n watẽ wã, a bi-puglã n yɩ pipi n seg-a. Ra yaa a bi-pugl-yende. Woto wã, a Zɛfte na n sak n pidsa a pʋlengã bɩ? A na n sak n dɩka a bi-puglã n kõ a Zeova t’a tɩ tʋm sɛk-roogẽ wã a yõor tɛk bɩ?

¹⁴ So-kãng yɛsa, yaa vẽeneg tɩ sagls nins sẽn be Wẽnnaam tõogã pʋgẽ wã sõnga a Zɛfte t’a bãng a sẽn segd n maanega. Tõe t’a tẽega Wẽnnaam sẽn yeel a nin-buiidã tɩ b segd n kõo yẽ b bõn-sõma wã. (Yik. 23:19, Wẽnnaam Sebre, 1983) Tõogã wilgame me tɩ ned sã n pʋlem a Zeova bũmbu, yaa tɩlɛ t’a pidsi. Sõdb 30:3 yeela woto: ‘Ned sã n  pʋlem t’a na n kõ Sẽn-Ka-Saab kũuni, bɩ a ra bas n ka pids ye. Yẽnda tog n modg n pidsa bũmb ning sẽn yi a noorẽ wã.’ A Zɛfte ra segd n maana wa a Ana. Tõe tɩ yẽ ne a Ana vɩɩmda wakat-yɛnga. Baa a Zɛfte sẽn da mi t’a pʋlengã pidsg na n toeema yẽ ne a bi-puglã vɩɩmã, a ra kɩsa sɩd t’a segd n pids-a lame. A bi-puglã sẽn na n tɩ tʋmd sɛk-roogẽ wã yĩnga, a pa na n tol n paam biig ye. Rẽnd a Zɛfte ra pa na n paam yageng sẽn na n deeg a rogem-pʋɩɩrã, wall sẽn na n kɩt t’a yʋʋr da menem ye. (Bʋ. 11:34) Baa ne rẽ, a Zɛfte yeela woto: “Mam goma wʋsg Sẽn-Ka-Saab taoore, la mam ka tõe n lebs m noorã poorẽ ye.” (Bʋ. 11:35) A Zɛfte sẽn sak n mong a meng woto wã yɩ a Zeova noogo, t’a ning-a barka. A Zɛfte zu-loɛɛgã buud sã n paam yãmba, y na n dɩka a togs-n-taar bɩ?

15. Bõe la d pʋlem a Zeova, la wãn to la d tõe n wilg tɩ d yaa sɩd rãmba?

¹⁵ D sẽn wa n na n dɩk d meng n kõ a Zeova wã, d pʋlm-a lame tɩ baa sẽn wa n yaa a soaba, d na n maana a raabã. D ra miime tɩ yɩl n pids d pʋlengã, tõe n wa yɩɩ tɩlɛ tɩ d mong d meng bũmb kẽere. Baasgo, b sã n wa rat tɩ d maan bũmb d sẽn pa nonge, wall d sẽn pa minim n maandẽ, tõe n yɩɩ toogo. Sã n wa yaa woto, bɩ d modg n bas rabeem la d sak Wẽnnaam daabã, tɩ wilg tɩ d sɩd rat n pidsa d pʋlengã. D tõe n kɩsa sɩd t’a Zeova na n ning-d-la barka, hal tɩ d yĩm d toogã. (Mal. 3:10) Bɩ d le gom a Zɛfte bi-puglã yelle.

16. A Zɛfte bi-puglã manesem yɩɩ wãn ne a ba wã sẽn pʋlem bũmb ningã? (Ges-y sõsgã sɩngrẽ fotã.)

¹⁶ Ra tõe n yɩɩ toog t’a Zɛfte bi-puglã sak a ba wã pʋlengã. A Zɛfte sẽn pʋlem bũmb ningã ra yaa toor ne a Ana sẽn da pʋlmã. A Ana pʋlmame t’a na n dɩka a biig a Sãmwɛll n kõ a Zeova t’a yɩ nazireẽ, n tʋm sɛk-roogẽ wã. (1 Sãm. 1:11) Nazireẽ ra tõe n kẽe kãadem n dog kamba. La a Zɛfte sẽn pʋlem a Zeova bũmb ningã kɩtame t’a bi-puglã ra pa  na n kẽ kãadem n dog kamb ye. (Bʋ. 11:37-40) Yãmb we n mams n gese! A Zɛfte bi-puglã ra tõe n kẽe kãadem ne a yam daoa, bala, a ba wã n da lebg Israyɛll buudã taoor lʋɩta. La a ra segd n basa rẽ fãa, n tɩ tʋm sɛk-roogẽ wã. A manesem yɩɩ wãna? A wilgame tɩ yaa a Zeova raabã maaneg n pak-a, n yeel a ba wã woto: “Bɩ y maan maam wa sẽn zems yãmb sẽn pʋlem bũmb ningã.” (Bʋ. 11:36) Dẽnd a sakame n pa na n kẽ kãadem, n pa na n dog kamb me ye. Wãn to la d tõe n dɩk a togs-n-taar mong-m-mengã wɛɛngẽ?

17. a) Bõe la d tõe n maan n wilg tɩ d tara a Zɛfte ne a bi-puglã tẽebã buudu? b) Bõe la Ebre-rãmb 6:10-12 yeel tɩ wilgdẽ tɩ zemsame tɩ d sak n mong d meng bũmb kẽer a Zeova yĩnga?

¹⁷ Kom-bɩɩs kẽer sẽn yaa kiris-neb yãka yam n pa na n yãg n kẽ kãadem, tɩ sãnda tolg n yãk yam n pa na n kẽ kãadem ye. Kẽer me kẽe kãadem, n yãk yam n pa na n dog kamb nanda, tɩ sãnda yãk yam n pa na n tol n dog biig ye. Bõe yĩnga? Yaa sẽn na yɩl n tʋm a Zeova tʋʋmdã wʋsgo. D tẽed-n-taas kẽer sẽn kʋʋl me mi n sak n basa b kamb la b yagens n tog sor a Zeova tʋʋmdã yĩnga. Wala makre, kẽer sõngd n meta Rĩungã rot la siglgã rot a taaba. Sãnda kẽnga Rĩungã koe-moondbã lekolle. Rẽ poore, b sakame n tɩ sõngd tigims koe-moondb sẽn pa waooge. A Zeezi kũumã tẽegr sã n wa kolgdẽ me, d tẽed-n-taas wʋsg basda bũmb kẽer maaneg sẽn na yɩl n paam weer n moon koɛɛgã wʋsgo. Yaa vẽeneg tɩ b sẽn mongd b mens woto wã nooma a Zeova. A pa na n tol n yĩm b tʋʋm-sõma wã ye. (Karm-y Ebre-rãmb 6:10-12.) Yãmb me tõe n monga y meng bũmb kẽer n tʋm a Zeova tʋʋmdã n paas bɩ?

18, 19. A Zɛfte ne a bi-puglã kibarã sõng-d lame tɩ d bãng bõe, la wãn to la d tõe n dɩk b togs-n-taare?

¹⁸ Bõe n sõng a Zɛfte t’a tõog n mao ne a zu-loeesã sẽn yɩ wʋsgã? A tũ a Zeova noyã a yam-yãkr fãa pʋgẽ. A pa rɩk neb nins sẽn pa tũud a Zeova wã togs-n-taar ye. Baa neb a taabã sẽn maan bũmb kẽer n sãam a sũurã, a kell n saka a Zeova. Yẽ ne a bi-puglã sẽn sak n mong b mens bũmb wʋsg a Zeova yĩngã, a ning-b-la barka, n tũnug ne-b n sõng neb a taab tɩ b maan a raabã. Baa neb wʋsg sẽn wa n bas a Zeova tũubã, a Zɛfte ne a bi-puglã tõog n kell n sak-a lame.

¹⁹ Biiblã yeela woto: “Bɩ y maan togs-n-taar ne neb nins sẽn maand tẽeb la sũ-mare, n deegd pʋɩɩr ning Wẽnnaam sẽn kãabã.” (Ebre. 6:12) Bɩ d rɩk a Zɛfte ne a bi-puglã togs-n-taare, n kɩs sɩd tɩ d sã n kell n sak a Zeova, a na n ning-d-la barka.