Ges-y sẽn be pʋgẽ wã

Ges-y sẽn be sebrã pʋgẽ

Y tõe n paama sũur pʋgẽ bãan bɩ?

Y tõe n paama sũur pʋgẽ bãan bɩ?

Y tõe n paama sũur pʋgẽ bãan bɩ?

Yʋʋmd 1854, Amerik seb-gʋlsd a Henry Thoreau gʋlsa woto: “Ninsaalbã wʋsg sẽn yɩɩd vɩɩ saagr kaalem pʋgẽ sɩɩ-sɩɩ.”

Vẽenega, a wakatẽ wã, neba wʋsg sẽn yɩɩd ra pa tar sũur pʋgẽ bãan ye. La rẽ yaa yʋʋm 150 sẽn loog la bala. Yɛlã yaa toor rũndã bɩ? Bɩ a Thoreau goamã ket n paka tõnd rũndã? Yaa wãn to ne yãmb mengã? Y sũur yaa noog tɩ y tar bãan bɩ? Bɩ y yam pa gãe bãane, tɩ y maand sãmb-sãmb beoog-daar wɛɛngẽ, ‘n be saagr kaalem pʋgẽ sɩɩ-sɩɩ,’ wala a Thoreau sẽn wilgã?

ZU-BƲKO, yɛl wʋsg n be dũniyã pʋgẽ n kɩtdẽ tɩ neb wʋsg pa tar sũur pʋgẽ bãan ye. Bɩ d sõdg bãmb b wãn bala. Tẽns wʋsg pʋsẽ, tʋʋmã kaalem la yaood sẽn pa sekdã wata ne naong la saagr kaalem laogã wɛɛngẽ. Tẽns a taabẽ, neb wʋsg rɩkda b pãngã fãa la bal n baood arzɛgs la laogo. La naoor wʋsgo, wags-taab vɩɩm woto wata ne yɩɩr lakae, pa bãan ye. Bãasã, zabã, bi-beerã, kɛgrã la wẽgbã, yel-kãensa fãa me sãamda nebã bãane.

B baoo sũur pʋgẽ bãane

Neb wʋsg pa nong dũni kãngã sẽn yaa to-to wã ye. A Antônio * ra yaa Sosiete kẽeng pʋgẽ sẽn be São Paulo sẽn be Brezillã tʋm-tʋmdbã sẽndika taoor soaba. A sẽn da tẽed t’a na n manega a vɩɩmã n paasã, a kẽesa a meng sũ-taab n kɩɩs pʋgẽ, la rẽ pa kõ-a sũur pʋgẽ bãan ye.

Kẽer saagdame tɩ kãadmã na n waa ne bãan sãn-sãood n kõ-b b vɩɩmã pʋgẽ, la b tõe n wa mikame tɩ pa woto ye. A Marcos ra yaa homdafɛɛr hal tɩ ra marsd sõma. A kẽesa a meng politik pʋgẽ n lebg meer te-maaneg galʋ-tẽngẽ. La a zakã pʋgẽ vɩɩm da pa lebd be ye. A kambã sẽn wa n yi zakã, yẽ ne a pagã welga taaba, b sẽn da pa wʋmd taab moor tɩ tɩɩm kaẽ wã yĩnga.

A Gerson sẽn be Salvadoor sẽn be Brezillã ra nonga so-togse. A ra yaa bi-yɛɛbdg sẽn pa tar yiri. A ra yita galʋ-tẽng a yembr n kẽng a to, n yeebd ne kamyõ bɛdã sʋfɛɛr dãmba. Pa kaoos la a kẽ dorg yembdẽ, n zuud nebã n na n tɩgs a minung wẽngã ye. Polɩɩs rãmbã yõk-a-la naoor yaka. Baa ne a Gerson sẽn da yaa zab-zabd la nen-kɛglem soabã, a ra baooda sũur pʋgẽ bãanã. A ra tõe n paam-a lame bɩ?

Ya a Vania sẽn da ket n yaa pʋg-sad la a ma wã maan kaalem, t’a lebg zakã soaba, n get a ma-bi-poakã sẽn pa keemã yell me. A Vania ra rebda egiliizẽ wã, la a ra tagsdame tɩ Wẽnnaam bas-a lame. Sɩd-sɩda a ka paam sũur pʋgẽ bãan ye.

Ad a Marcelo me kɩbare. A Marcelo sẽn da rat bal yaa yõ-noogrã. A ra nongame n noog a yõor ne kom-bɩɩs a taaba, n saoodẽ, n yũud rãam la dorge. Vugri a zaba ne bi-bɩɩg a to n pogl-a. Rẽ poore, a sũurã sãama wʋsgo, a sẽn da maan bũmb ningã yĩnga, t’a pʋʋs Wẽnnaam n kos a sõngre. Yẽ me ra rata yam sẽn gãe bãane.

Yel-kãensã neb sẽn vɩɩmdã wilgda yɛl sẽn tõe n kɩt tɩ ned yam pa gãand bãan ye. Tʋm-tʋmdba sẽndika taoor soabã, politisiẽ wã, bi-yɛɛbdg sẽn pa tar yirã, bipuglã sẽn tʋmd tɩ loogã la yõ-noogr baoodã tõe n maana bũmb n paam sũur pʋgẽ bãanã b sẽn da baoodã bɩ? Bũmb ning sẽn paam-bã zãmsda tõnd bũmb bɩ? Sʋgsg a yiiba fãa leokr yaa n-yẽe, wala d sẽn na n yã sõsg ning sẽn pʋgdã pʋgẽ wã.

[Tẽngr note]

^ sull 6 Yʋy kẽer la b toeem-yã.

[Foto, seb-neng a 3]

Yãmb rata sũur pʋgẽ bãan bɩ?