Ges-y sẽn be pʋgẽ wã

Ges-y sẽn be sebrã pʋgẽ

Yɩlemdã yõod taa zĩ-bʋgo?

Yɩlemdã yõod taa zĩ-bʋgo?

Yɩlemdã yõod taa zĩ-bʋgo?

YƖLEMDÃ võor wʋmb yaa toor-toor ne neb toɛy-toɛya. Wala makre, bi-kɩdg ma sã n yeel-a t’a pek a nus la a widg a nenga, a tõe n tagsame tɩ sekame t’a madg a nusã la a kaag koomã n walg a no-bɩmsã. La ma wã sẽn mi tɩ pa woto wã gãt-a lame n kẽng ko-soalsgẽ wã n pek a nusã ne a nengã sõma ne sãnfãnd la koom, ba a sã n kaasd n yet t’a pa sake!

Yaa sɩd tɩ yɩlemdã noy pa yembr dũniyã gill zug ye, la nebã bɩta ne tagsa toɛy-toɛy yɩlemdã wɛɛngẽ. Pĩnd wẽndẽ wã, karen-dotã zĩis sẽn da yaa yɩlem tẽns wʋsg pʋsẽ wã sõnga karen-biisã tɩ b tall minim sẽn yaa sõma yɩlemdã wɛɛngẽ. Rũndã-rũndã karen-dot wʋsg samana pida ne rẽgd la sagd hali n kɩt tɩ b sẽn wõnd tãmpʋɩ n yɩɩd b sẽn wõnd reem la yĩn-wɩsgr zĩisi. La yaa wãn to yẽ ne karen-dotã? A Darren, sẽn ya karen-doog gũud Ostrali karen-do-bedr a yembrẽ wã yeelame: “Masã d nee rẽgd karen-dotã pʋsẽ me.” B sã n yeel karen-biis kẽer tɩ: “Yiis-a be,” “Yẽes-a,” b tagsdame tɩ yaa sɩbgre. Yellã yaa karen-saam dãmb kẽer sẽn sɩd tũnugd ne yɩlemdã tʋʋmd maaneg wa sɩbgrã.

La d sã n ges me, pa wakat fãa la kãsembã kõt mak sõng yɩlemdã wɛɛngẽ b vɩɩmã pʋgẽ bɩ b tʋʋmã zĩisẽ ye. Wala makre, b basa zãma zĩis wʋsg tɩ yaa rẽgd tɩ pa sakd gesg ye. Luzin dãmb kẽer dẽgemda zĩigã. La pa luzin dãmbã mens la leebgã n wat ne rẽgengã ye, yaa nebã. Sẽn yɩɩd fãa yaa rat-tɩ-loogã n wat ne rẽgengã dũniyã gill zugu, la yɛl nins sẽn tũud ne rẽgeng kãnga wã, la yellã neng a yembr yaa nebã yembr-yembr sẽn pa minim n yaa yɩlma. Komonwɛlf pĩnd dirɛktɛɛr zenerall sẽn be Ostarali saka tags-kãng a sẽn yeel tɩ: “Zãma wã sẽn tar zu-lees yĩns laafɩ wã wɛɛngẽ wã yaa rao fãa, pag fãa la biig fãa yelle.”

Baasg zãnga, kẽer tagsdame tɩ yɩlemdã yaa yell sẽn pak bãmb mengã bala, tɩ pa pak neb a taabã ye. Sɩd yaa woto bɩ?

D pa tõe n gom yɩlemdã yõod yell n sa, sã n wa tɩ loe ne d rɩɩbã ye. Yaa raagẽ, rɩɩb koosg zĩigẽ bɩ d na n tɩ rɩɩ d zoa yir me, a pak-d lame. Sẽn kõta rɩɩbã bɩ tõnd menga nusã sã n yaa rẽgdo, a tõe n waa ne bãas wʋsgo. D sẽn gũud yaa tɩ bãmb fãa yɩ yɩlem wʋsgo. Yaa wãn to ne logtor yiyã, zĩig ning d sẽn tẽed tɩ segd n yɩɩ yɩlemd n yɩɩd zĩis a taabã fãa wã? Zʋrnall a yembr (The New England Journal of Medicine) wilgame tɩ logtoɛɛmb sẽn pa pekd b nusã tõe n kɩtame tɩ d bãng bũmb ning sẽn kɩt tɩ bãad dãmbã bãas paasd logtor yiyã, hal tɩ b yiisd Amerik dolaar milyaar dãmb ka tɛk n tɩpd-bã. Wa sẽn zemse, d pa rat tɩ ned ba a yembr rẽgd wa kõ tõnd bãas ye.

Leb n yaa bũmb sẽn pa reem yelle, ned sã n maan pʋ-toog bɩ a sã n pa tags sõma n maan tɩ bũmb rẽgem tõnd koomã. La d na n yɩɩ wãn n tõog n kẽn na-zaal mogr noor bĩisr zug n pa pogle, dorg yũudb sã n vʋt b mens ne serẽng rãmb n bas-b be? Tõe tɩ sʋk-kãngã mengã n yaa kãseng n yɩɩda: Tõnd mengã yaa yɩlemd d yirã bɩ?

A Suellen Hoy sebrã (Chasing Dirt) pʋgẽ a sʋkame: “Tõnd yaa yɩlemd wa pĩnda bɩ?” A leokame tɩ: “Sɩd-sɩda ayo.” A yeelame tɩ yaa vɩɩmã toeeng n kɩt tɩ yaa woto. Nebã sẽn ye pa tar sẽk wʋsg n na n zĩnd yir wa pĩndã yĩnga, b yaooda ned a to bal t’a ges b zakã yɩlemd yelle. Woto kɩtame tɩ yɩlemdã tallg zĩig ning f sẽn be wã ye pa bũmb sẽn tar yõod wʋsg ne nebã ye. “Mam pa pekd m ko-soalsgã ye, yaa m mengã la m sood koom,” woto la rao a yembr yeel-yã. “Baa m zakã sã n yaa rẽgd me, mam mengã yaa yɩlemde.”

La yɩlemdã pa tõnd mengã la d futã sẽn na n yaa yɩlemd bal ye. Yaa f sẽn na n yaa yɩlemd zĩig fãa f vɩɩmã pʋgẽ. A leb n yaa yam-tagsg la sũur bũmbu, sẽn tar tʋʋmd tõnd vɩɩm manesmã la d balengã zugã. D ges wãn to la yaa woto.