Maankʋʋr sebrã tags-kãsemse
A Zeova Gomdã vɩɩme
Maankʋʋr sebrã tags-kãsemse
ISRAƐLL nebã sẽn paam fãagr ne Ezipt yembdã ra nan pa ta yʋʋmd ye. B sigl-b-la masã tɩ b yaa bu-paalga, tɩ b rebd Kanaã. A Zeova raabã ya a tɩ zĩnig bu-paalg be. La Kanaã nebã vɩɩm manesem la b tũudmã pa sõma baa bilf ye. Rẽ n so tɩ sɩd Wẽnnaamã kõ Israɛll tigingã noy sẽn na n welg-b toor a tʋʋmdã yĩnga. No-kãens gʋlsa Maankʋʋr sebrã sẽn be Biiblã pʋgẽ wã. Yaa no-rɛɛs a Moiiz n gʋls-a Sinayi weoogã pʋgẽ, la wõnda yɩɩ yʋʋmd 1512 sẽn deng Kirist zãmaanã. La seb-kãng sẽn gomd Israɛll buudã yɛl ninsã pa yɩɩd kiuug a yembr yɛl ye. (Yikri 40:17; Sõdbo 1:1-3) A Zeova sagla a balemdbã naoor wʋsg tɩ b welg toore.—Maankʋʋre 11:44; 19:2; 20:7, 26.
Rũndã-rũndã, a Zeova Kaset rãmbã pa tũud Tõog ning Wẽnnaam sẽn tũnug ne a Moiiz n kõ wã ye. A Zezi Kirist kũumã kɩtame tɩ Tõogã sa. (Rom dãmba 6:14; Efɛɛz rãmba 2:11-16) Baasg zãnga, noy nins sẽn be Maankʋʋr sebrẽ wã tõe n nafa tõndo. B zãmsda tõnd yɛl wʋsg tõnd Wẽnnaam a Zeova balengã wɛɛngẽ.
KŨUN NINS B SẼN KÕ WẼNNAAMÃ SÃNDA RA YAA NE YAMLEOOGO, LA KẼER DA YAA TƖLAE
Kũun la maand kẽer Tõogã sẽn da baood tɩ b kõ ra yaa ne yamleoogo, t’a taab maaneg ra yaa tɩlae. Wala makre, ra yaa ne yamleoog la b maand maoong sẽn yõogd bugmã. B ra kõt-a-la Wẽnnaam zãnga, wa a Zezi Kirist sẽn kõ a mengã zãng ne yamleoog tɩ yɩ maoong sẽn yaa rondã. B ra pʋɩta laafɩ maoongã. A babg a yembr la b ra kõt Wẽnnaam tẽn-kugrã zugu, tɩ maan-kʋʋdã rɩ babg a to wã, la babg ning sẽn kellã yaa sẽn wa-a ne maoongã rẽnda. Woto, ne kiris-neb nins sẽn paam vʋʋsem sõng zaeebã me, Kirist kũumã Tẽegr yaa laafɩ rɩɩbo.—1 Korẽnt dãmba 10:16-22.
Kongr maandã ne beegr maandã ra yaa tɩlae. Pipi soabã ra yaa sẽn na yɩl tɩ yel-wẽn nins f sẽn tudg n maane, bɩ f sẽn maan ne yĩdgã paam sugri. Sã n mik tɩ nedã beega a to, bɩ sã n yaa sẽn na n lebs n lugl yel-wẽn-maandã sẽn tek yam n kos sugrã dʋrwa rãmba, bɩ b yiibã fãa, beegr maoong a yiib-n-soabã la b maand sẽn na yɩl n ta Wẽnnaam yam. Zom kũun la b ra maand me, sẽn na yɩl n wilg tɩ b miime tɩ ya a Zeova n sɩd kõt-b bũmb fãa tɩ gale. Yel-kãensã fãa paka tõndo, bala maand nins b sẽn kõ noor tɩ b maan Tõogã kaool pʋgẽ wã ra tɩ loee ne a Zezi Kirist la a maoongã, bɩ nafa nins d sẽn paam a maoongã yĩnga.—Hebre dãmba 8:3-6; 9:9-14; 10:5-10.
Sogsg sẽn tik verse rãmb zut n paam leokre:
2:11, 12—Bõe yĩng t’a Zeova ra pa reegd sɩɩd b sẽn ‘yõog bugum’ maoongo? Sɩɩd ning yell b sẽn gom ka wã ra pa tõe n yɩ sĩ sɩɩd ye. Baa ne b sẽn da pa kõ sor tɩ b ‘yõog-a bugma,’ a ra bee ‘kood dẽenem biisã’ sʋka. (2 Kɩbaya 31:5) Vẽenega, sɩ-kãng ra yaa tɩɩs biis koom bɩ tɩɩs biis sɩɩro. A sẽn da tõe n kʋma yĩnga, b ra pa segd n dɩk-a n maan maoong tẽn-kugrã zug ye.
2:13—Bõe yĩng tɩ b ra segd n paas yamsem ‘kũun fãa’ pʋgẽ? Rẽ ra pa sẽn na yɩl n paas maandã noom ye. Dũniyã gill zugu, b ningda rɩɩb yamsem sẽn na yɩl t’a ra sãam ye. B ra naagd-a-la woto ne kũun nins b sẽn da maandã, bala a ra makda bũmb sẽn pa sãam la sẽn pa põoge.
Zãmsg tõnd yĩnga:
3:17. Sẽn mik tɩ b ra geta rũng kaam wala a babg ning sẽn yaa sõma n yɩɩdã, b sẽn gɩdg tɩ b ra rɩ-a wã kɩtdame tɩ Israɛll nebã bãng vẽeneg tɩ ya a Zeova n so sẽn yaa sõma n yɩɩdã. (Sɩngre 45:18) Rẽ tẽegda tõnd tɩ d segd n kõo a Zeova bũmb ning fãa sẽn yaa sõma n yɩɩdã.—Yelbũna 3:9, 10; Kolos rãmba 3:23, 24.
7:26, 27. Israɛll nebã ra pa segd n dɩ zɩɩm ye. Sã n yaa ne Wẽnnaam, zɩɩm makda vɩɩm. Maankʋʋre 17:11 yetame tɩ “yĩng vɩɩm bee zɩɩm pʋgẽ.” Rũndã-rũndã, b ket n baoodame tɩ Wẽnnaam balemdb hakɩkã lak b mens ne zɩɩm.—Tʋʋma 15:28, 29.
B LUGLA MAAN-KƲƲR SÕNGÃ
Ãnd dãmb la b kõ noor tɩ b ges tʋʋm nins sẽn tɩ loe ne maandã la kũunã yelle? Ra yaa maan-kʋʋdbã. Wẽnnaam kõo a Moiiz noy t’a lugl maan-kʋʋd kãsem a Aarõ ne a komdibli a naasã sẽn da yaa maan-kʋʋd pʋgdsã. B luglgã rɩka rasem a yopoe, tɩ maan-kʋʋrã tʋʋm sɩng a vẽk-n-beoogã.
Sogsg sẽn tik verse rãmb zut n paam leokre:
9:9—B sẽn daag zɩɩmã tẽn-kugrã sɛɛg la a yɩɩlã zutã võor yaa bõe? Woto wilgdame t’a Zeova sakda zɩɩmã, sã n yaa paasg maoongã yĩnga. Paasg maoongã fãa ra tika zɩɩm zugu. Tʋm-tʋmd a Poll gʋlsa woto: “Sẽn kolg bũmb fãa yɩta sõama zɩɩm yĩnga tõoga wakate. La zɩɩm sã n ka raage sugr ka be ye.”—Hebre dãmba 9:22.
10:1, 2—Tõe t’a Aarõ komdibli a Nadaab ne a Abihu yel-wẽndã tɩ loeya ne bõe me? A Nadaab ne a Abihu sẽn tall manesem sẽn pa zems b maan-kʋʋr tʋʋmã maaneg pʋgẽ wã poor bilfu, a Zeova gɩdga maan-kʋʋdbã tɩ b ra yũ rãam bɩ bũmb sẽn yilimd neng n tɩ tʋm sɛk-roogẽ wã ye. (Maankʋʋre 10:9) Woto wilgdame tɩ tõe t’a Aarõ komdibli a yiibã ra yũu rãam wakat kãnga. La b kũumã võor mengã ra yaa b sẽn kolg a Zeova taoor ne bugum sẽn ka zemsã, ‘tɩ ned ka kõ bãmb noor tɩ b maana’ yĩnga.
Zãmsg tõnd yĩnga:
10:1, 2. A Zeova sõgen dãmb nins sẽn tar taoor sobend rũndã-rũndã wã segd n tũu Wẽnnaam noyã. Sẽn paase, b pa segd n tall tɩtaam b tʋʋmã pidsg pʋgẽ ye.
10:9. D pa segd n yũ rãam n yaool n maan tʋʋm nins Wẽnnaam sẽn bobl-dã ye.
WẼNNAAM BALENGÃ BAOODAME TƖ D YƖ YƖLMA
Rɩɩb noy nins sẽn tɩ loe ne rũms sẽn yaa sõma la rũms sẽn yaa dẽgdã ra nafda Israɛll nebã ne manesem a yiibu. No-kãens kogl-b-la ne bãas mikroob rãmb sẽn wat ne. Sẽn paase, no-kãens kɩtame tɩ b yɩ toor wʋsg ne bu-zẽmsã sẽn da gũbg-bã. Noy a taab ra tɩ loee ne bũmb sẽn ki sɩɩsg sẽn dẽgemd neda, pagb yɩlgr b rogem poore, wãoodo, la rẽgd sẽn tɩ loe ne rao raglem yiib la pag pekre. Maan-kʋʋdbã ra segd n gesa yɛl sẽn tɩ loe ne neb sẽn dẽgem b mense.
Sogsg sẽn tik verse rãmb zut n paam leokre:
12:2, 5—Bõe yĩng tɩ pag rogem da kɩtdẽ t’a yaa ‘rẽgdo’? Wẽnnaam naana rog-teedã tɩ b taas ninsaal vɩɩm sẽn zems zãnga. La yel-wẽnã ninsaalbã sẽn dog ne wã biis yĩnga, pa-zems-zãngã la yel-wẽnã longda kambã. Wakat bilf pʋgẽ ‘rẽgdã’ sẽn tɩ loe ne rogmã, n paas yɛl a taab wala pag pekr la rao raglmã yiib tẽegda Israɛll nebã yel-wẽn-kãng b sẽn dog ne wã. (Maankʋʋre 15:16-24; Yɩɩl Sõamyã 51:7; Rom dãmba 5:12) Yɩlgrã noy b sẽn da baood tɩ b tũ wã ra na n sõnga Israɛll nebã tɩ b bãng tɩ b rata maoong sẽn yaa rondo, sẽn na yɩl n lud ãdem-biisã yel-wẽnã, la a kɩt tɩ ninsaalbã leb n zems zãnga. Woto, Tõogã lebga b ‘karen-saamba n na n tall bãmb n wa Kirist nengẽ.’—Galat dãmba 3:24.
15:16-18—“Raglem” ning yell b sẽn gomd verse kãensã pʋsẽ wã yaa bõe? A tɩ loee ne raglem ning sẽn yit-a yʋng f gõeem wakatã, la pag ne a sɩd lageng wakatã.
Zãmsg tõnd yĩnga:
11:45. Wẽnnaam a Zeova yaa sõngo, la a baoodame tɩ neb nins sẽn balemd-a wã yɩ sõmse. B segd n bao n yɩɩ sõma la b kell n yɩ yɩlem yĩngã la tẽebã wɛɛngẽ.—2 Korẽnt dãmba 7:1; 1 Pɩɛɛr 1:15, 16, Sebr Sõngo.
12:8. A Zeova kõo naong rãmbã sor tɩ b wa ne liuuli n maan maoongo, piisã ligd sẽn yaa toogã zĩigẽ. A ra zoeta naong rãmbã nimbãanega.
D SEGD N KELL N YƖƖ SÕMSE
Ra yaa yʋʋmd-yʋʋmd Paasg raarã la b ra maand maand nins sẽn tar yõod n yɩɩd yel-wẽnã yĩngã. B ra kʋʋda loalg n maan maoong maan-kʋʋdbã la a Levi buudã yĩnga. B ra kʋʋda boɛɛg n maan maoong Israɛll buud nins sẽn pa maan-kʋʋdb buudã yĩnga. B ra tikda boɛɛg a to zug n togs nin-buiidã yel-wẽna, n yaool masã n tak-a n tɩ bas weoogẽ vɩɩga. Boees a yiibã fãa ra yaa kongr maoong a yembre. Rẽ fãa wilgdame t’a Zezi Kirist ra na n yɩɩ maoongo, la t’a na n talla yel-wẽnã me n loog ne.
Noy nins sẽn tɩ loe ne nemd wãbrã la yɛl a taabã sɩd wilgda tõnd tɩ d sã n wa balemd a Zeova, d segd n yɩɩ sõmse, bɩ yɩlma. Dẽ, zemsame la yaa tɩlae tɩ maan-kʋʋdbã yɩ sõmse. Yʋʋmd-yʋʋmd kibs rãmb a taabã ra yaa kɩdeng wʋsg sasa b sẽn da pʋʋsd Naandã barka. A Zeova ra leb n kõo a nin-buiidã noy sẽn tɩ loe ne a yʋʋrã pʋdb sẽn pa zemse, Vʋʋsg rayã la Kɩdeng wakatã, manesem ning b sẽn segd n tall ne naong rãmbã la yembsã. B wilga bark nins Wẽnnaam sakrã sẽn wat ne, la kãab wẽns nins kɩɩsgã me sẽn wat ne wã. Noy me n da be sẽn tɩ loe ne pʋlemsã, geelgã, rũmsã kom-dẽems maando, la piig pʋɩɩrã sẽn yaa ‘bũmb sẽn welg toor a Zeova yĩngã.’
Sogsg sẽn tik verse rãmb zut n paam leokre:
19:27—Noor ning b sẽn kõ Israɛll nebã tɩ b ra ‘põng b zut gils-gilsã’ bɩ ‘tɩ b ra wõrs b toɛɛngã kɩremsã’ võor yaa bõe? Vẽenega, b kõo no-kãngã sẽn na yɩl tɩ Zʋɩf rãmbã ra maneg b toeemsã bɩ b zoobdã wa ziri wẽnnaam dãmbã balemdb ye. (Zeremi 9:24, 25; 25:23; 49:32) La Wẽnnaam noorã ra pa rat n yeel tɩ Zʋɩf rãmbã ra pa tõe abada n maneg b toeemsã la b kok b zutã ye.—2 Sãmwɛll 19:24.
25:35-37—Ra yaa wẽng wakat fãa ne Israɛll nebã tɩ b peng ligd n dogl yõod bɩ? Ligdã sã n pengame sẽn na yɩl t’a soabã leebe, sam soabã ra tõe n kosame tɩ b yao n dogl yõodo. Baasg zãnga, Tõogã gɩdgame tɩ b ra peng naong soab n dogl yõod ye. Tũnug ne f to zu-loees n paam yõod da yaa wẽnga.—Yikri 22:24.
26:19—Wãn to la ‘saas tõe n yɩ wa kut tɩ tẽnga lebg wa zũudu’? Saagã sã n bas n pa niida, saasã b sẽn da tõe n zĩnd Kanaã n nak n gesã ra na n wõnega kɛgeng wala kut sẽn yaa to-to wã. Saag sã n kaẽ, tẽngã kʋɩtame n moog wa zũud sẽn pɩnde.
26:26—‘Pagb piig sẽn moend sagb rʋk a yembr pʋgẽ’ wã võor da yaa bõe? Sã n yaa ne sẽn segde, pag fãa ra rata rʋk toore, a sã n da rat n moe sagbo. La gom-kãensã wilgda rɩɩbã kaalem sẽn na n yɩ to-to hali tɩ rʋk a yembr da na n sek pagb piig mombo. Woto yaa b sẽn deng n togs bi-wẽns nins sẽn wate, f sã n pa kell n yɩ sõma.
Zãmsg tõnd yĩnga:
20:9. Kisgr la nen-kɛglem ne nin-kʋʋr da yaa yembr a Zeova nifẽ. Woto yĩnga, a kõo noor tɩ ned ning sẽn tʋʋs bɩ sẽn kʋ a roagdb na n paama sɩbgr a ye. Rẽ pa segd n kɩt tɩ d nong d tẽed-n-taasã sɩda?—1 Zã 3:14, 15.
22:32; 24:10-16, 23. B pa segd n paoog a Zeova yʋʋrã ye. Sẽn yaa lebende, d segd n pẽga a yʋʋrã la d pʋʋs t’a paam waoogre.—Yɩɩl Sõamyã 7:18; Matɩe 6:9.
Maankʋʋr sebrã sẽn tar pãn-tusdg ning tõnd sẽn balemd Wẽnnaamã zugu
A Zeova Kaset rãmbã pa tũud a Moiiz Tõogã rũndã-rũndã ye. (Galat dãmba 3:23-25) B sẽn togs bũmb ning Maankʋʋr sebrã pʋgẽ sẽn sõngd tõnd tɩ d bãng a Zeova tagsg yɛl toɛy-toɛy zutã yĩnga, a tara pãn-tusdg tõnd sẽn balemd Wẽnnaam to-to wã zugu.
Y sã n wa maand Biiblã semen fãa kareng Wẽnnaam tʋʋmdã lekoll seglg yĩnga, sãmbg sẽn ka be, Wẽnnaam sẽn baood t’a sõgen dãmbã yɩ sõmsa na n talla yamleoog ne-yã. Biiblã seb-kãngã tõeeme me n kɩt tɩ yãmb kõ Sẽn ka to soabã bũmb ning y sẽn tar tɩ yaa sõma n yɩɩdã, n ket n yaa sõms bɩ yɩlem wakat fãa a pẽgr yĩnga.
[Foto, seb-neng 19]
Maand nins b sẽn da kõt Tõogã tũub sasa wã ra makda a Zezi Kirist la a maoongã
[Foto, seb-neng 20]
Gato sẽn ka rabɩll kibsã ra kõta sũ-noog wʋsgo
[Foto, seb-neng 21]
Yʋʋmd-yʋʋmd kibs rãmbã, wala Zãn kibsã ra yaa sasa b sẽn da pʋʋsd a Zeova barka