Ges-y sẽn be pʋgẽ wã

Ges-y sẽn be sebrã pʋgẽ

A Zozue sebrã tags-kãsemse

A Zozue sebrã tags-kãsemse

A Zeova Gomdã vɩɩme

A Zozue sebrã tags-kãsemse

ISRAƐLL nebã sẽn da tɩ sig Moaab soolmã pʋgẽ yʋʋmd 1473 sẽn deng Kirist zãmaanã, b sũy tog n da yɩɩ noog hal wʋsgo, b sẽn wa yeel-b woto wã: “Yik-y n bao-y rɩɩb n zã tɩ keta rasem a tãab tɩ y rʋʋg Zʋrdẽ kʋɩlgã n kẽ tẽng ninga yãmb Zusoaba a Wẽnnaam sẽn kõ yãmbã n soog-a.” (Zozue 1:11) Ra keta bilf masã tɩ b yi rasempʋɩɩgẽ wã b sẽn zĩnd yʋʋm 40.

Yʋʋm pisi loogr poor bilf bala, taoor-lʋɩt a Zozue yaasa Kanaã tẽngã sʋk n yeel Israɛll nin-kẽembã woto: “Gese, mam maana poeer n kõ yãmb buud a taaba soolem nins sẽn ketã wa sẽn zems yãmb buudã n paas buud nins mam sẽn da menesa soolma sẽn sɩng Zʋrdẽ kʋɩlga noor hal n tɩ ta ko-kãsengã sẽn be a nin-taoorã. Zusoab a Wẽnnaam na n diga bãmb tɩ b zoe n bas yãmba. La yãmb na n deega bãmb tẽnga wa Zusoab a Wẽnnaam sẽn da yeel yãmbã.”—Zozue 23:4, 5.

A Zozue sebrã a sẽn gʋls yʋʋmd 1 450 sẽn deng Kirist zãmaanã tara kibay sẽn be yamleoog sẽn gomd yɛl sẽn zĩnd yʋʋm 22 pʋgẽ yelle. Tõnd me sẽn be dũni paalg ning Wẽnnaam sẽn kãab-dã noorã, d wõnda Israɛll kambã sẽn da wa n na n kẽ Kãabg Tẽngã n deeg-a wã. Woto yĩnga, bɩ d vaees a Zozue sebrã neere.—Hebre dãmba 4:12.

ZERIKO RASEMPƲƖƖGẼ WÃ

(Zozue 1:1–5:15)

Ad yaa tʋʋm-kãseng meng la a Zeova sẽn kõ a Zozue wã, a sẽn wa n yeel-a tɩ: “Masã, mam tʋm-tʋmd a Moiiz kiimi. Yik n peeg nebã n dʋʋg kʋɩlgã n kẽng tẽng ninga mam sẽn da kõ Israɛll yagensã.” (Zozue 1:2) A Zozue ra segdame n lʋɩ Israɛll nebã sẽn da yaa bãmb milyõ rãmba taoor n tall-b n kẽng Kãabg Tẽngẽ wã. Sẽn na yɩl n maan dẽ, a reng n tʋma neb a yiib tɩ b tɩ soos n ges Zeriko b sẽn da segd n deng n deegã sẽn yaa to-to. Pʋg-yoodr a Rahaab ra bee Zeriko. A ra wʋma tʋʋm-kãsems nins a Zeova sẽn tʋm a nin-buiidã yĩnga kibar tɩ kɩt t’a solg tẽn-gũusdbã la a sõng-ba, tɩ bãmb me wẽen tɩ b na n kogl-a lame.

Neb a yiibã sẽn tɩ soos n ges tẽngã n lebg n wa wã, a Zozue ne nin-buiidã yikame n sɩng Zʋrdẽ kʋɩlgã rʋʋgre. Baa kʋɩlgã koom sẽn da yaa wʋsgã pa gɩdg b pɩʋʋgr ye, bala a Zeova kɩtame tɩ koomã yals zĩig pʋgẽ n zẽk wa lalga, tɩ babg ning sẽn teesd Mog-kɩɩngã sig n sa. Israɛll nebã sẽn pɩʋʋg Zʋrdẽ kʋɩlgã poore, b siga Gilgall sẽn pẽ ne Zeriko wã. Rasem a 4 loogr poore, Abib kiuugã rasem 14 daar zĩ-sobdo, b rɩɩ Pak kibsã Zeriko rasempʋɩɩgẽ wã. (Zozue 5:10) Vẽkembeoogã b sɩnga tẽnga kood dɩɩbo, la mannã menemame. B sẽn sig Gilgallã, a Zozue kẽesa rap nins fãa sẽn dog rasempʋɩɩgẽ wã bãongo.

Sogsg sẽn tik verse rãmb zut n paam leokre:

2:4, 5—Bõe yĩng t’a Rahaab belg rĩmã neb sẽn da gẽesd tẽn-gũusdbã? Yaa a Rahaab sẽn tẽ a Zeova wã yĩng la a sẽn gẽneg a yõor n kogl tẽn-gũusdbã. Rẽ n so tɩ b sẽn da baood n na n maan Wẽnnaam nin-buiidã wẽngã, pa yɩ tɩlae t’a wilg-b tẽn-gũusdbã zĩig ye. (Matɩe 7:6; 21:23-27; Zã 7:3-10) Sɩd me b yeelame t’a Rahaab “zemsa a tʋʋmã yĩnga.” A sẽn belg neb nins rĩmã sẽn tʋmã bee tʋʋm kãens sʋka.—Zak 2:24-26.

5:14, 15—A Zeova sodaasã naab yaa ãnda? Wõnda sodaas naab ning sẽn wa n keng a Zozue pɛlg b sẽn wa n na n sɩng Kãabg Tẽngã reegrã ra yaa ‘Gomdã’ sẽn yaa Kiristã, nand t’a wa yɩ ninsaal tẽng zugã. (Zã 1:1; Daniɛll 10:13) D sẽn mi t’a Zezi Kirist sẽn paam ziirã sõngda Wẽnnaam nin-buiidã tẽebã zabr pʋgẽ wã, sɩd kengda d raoodo.

Zãmsg tõnd yĩnga:

1:7-9. Sẽn na yɩl n tõog tẽebã tʋʋm pʋgẽ, Biiblã kareng daar fãa, a sẽn yet bũmb ninga zug bʋgsg la a tũub yaa tɩlae.

1:11. A Zozue yeela nin-buiidã tɩ b yik n bao rɩɩb ne bũmb nins fãa sẽn yaa tɩlae ne-bã n da maan kʋɩɩng n gũ tɩ Wẽnnaam kõ-b bõn-kãens ye. A Zezi sẽn sagl tɩ d ra ye maan yɩɩr yɛl nins sẽn yaa tɩlae ne-d vɩɩmã wɛɛngẽ la a kãab tɩ b na n paas-d-la bõn-kãens fãa wã pa rat n yeel tɩ d pa segd n maan bũmb sẽn na yɩl n ges d mengã yell ye.—Matɩe 6:25, 33.

2:4-13. A Rahaab sẽn da wʋm a Zeova tʋʋm-kãsemsã kibar la a bãng tɩ yell n gũud-bã, a yãka yam n na n zĩnd a Zeova balemdbã poorẽ. Sã n mik tɩ y zãmsda Biiblã sẽn kaoose, la y miẽ tɩ d bee ‘yaoolem wakatã,’ rẽ yĩnga y kõn dɩk sard n maan a Zeova raabã sɩda?—2 Tɩmote 3:1.

3:15. Tẽn-gũusdbã sẽn tɩ ges Zeriko n lebg n wa ne kiba-noogã, a Zozue yika tao-tao n sɩng tʋʋm n pa gũ tɩ Zʋrdẽ kʋɩlgã koom boog nand ye. Sɩd balengã tʋʋm pʋgẽ me, d segd n tʋma ne raood n da gũ tɩ yɛlã wa yols ye.

4:4-8, 20-24. Kug 12 wã b sẽn nog Zʋrdẽ kʋɩlgã pʋgã ra na n lebga bãnd n kõ Israɛlle. Tʋʋm nins me a Zeova sẽn maan n fãag a nin-buiidã b bɛɛbã nusẽ tõnd wakatã me yaa bũmb sẽn segd n tẽegd-b t’a Zeova bee ne-ba.

B KELL N DEEGA TẼNGÃ

(Zozue 6:1–12:24)

“B ra paga Zeriko kʋɩlensa tɩ ned ka tõe n yi be walla kẽ be ye.” (Zozue 6:1) Wãn to la b ra na n tõog n deeg galʋ-tẽngã? A Zeova wilga a Zozue b sẽn segd n maan to-to. Tao-tao bala, lalsã lʋɩɩme tɩ tẽngã sãame. Yaa a Rahaab ne a zakã rãmb bal n põse.

Sẽn pʋgle, b bao n na n deega Ai na-tẽngã. Neb nins b sẽn tʋm tɩ b soos n tɩ ges Ai wã lebg n wa wilgame t’a reegr pa baood neb wʋsg ye. Baasg zãnga, Ai nebã riga Israɛll sodaas 3 000 wã b sẽn tʋmã tɩ b zoe, bala a Zeova ra pa be ne-b ye. Zeriko reegrã wakate, a Akã sẽn yaa Zida buudã nedã maana yel-wẽnde. A Zozue sẽn welg yellã zugẽ, a lebg n tɩ zaba ne Ai. La Ai nebã sẽn da zoe n tõog Israɛll nebã vugrã, b naabã ra yãgdame n na n ye seg-ba. La Ai nebã sẽn tall bas-m-yam ne b mens tɩ loog noorã, a Zozue bẽda ne rẽ n tõog n deeg tẽngã.

Gabaõ yaa ‘tẽn-kãseng wa na-tẽnga. A yɩɩda Ai, la a neba fãa yaa gãndaado.’ (Zozue 10:2) Baasg zãnga, Gabaõ nebã sẽn wʋm tɩ Israɛll tõoga Zeriko ne Ai wã, b belga a Zozue t’a maan laafɩ kaool ne-ba. Tẽn-yagsã sẽn wʋmã, rabeem yõk-b lame. Bãmb rĩm dãmb a nu lagma taab n na n zab ne Gabaõ rãmbã. A Zozue tɩ sõnga Gabaõ nebã n zab ne b bɛɛbã n tõog-ba. A Zozue sẽn lʋɩ Israɛll taoorã sasa b reesa galʋ-tẽns a taab me soolmã goabg la a taoore, la b tõog rɩtg rĩm dãmbã sẽn sũ tãp n wa na n zab ne-bã. Rĩm dãmb nins fãa Israɛll sẽn tõog Zʋrdẽ kʋɩlgã rʋʋndã yɩɩ bãmb 31.

Sogsg sẽn tik verse rãmb zut n paam leokre:

10:13—Wãn to la bũmb a woto tõe n yɩ? Rẽ yĩnga bũmb bee a Zeova sẽn yaa yĩngr la tẽng Naandã sẽn pa tõe n maan sɩda? (Sɩngre 18:14) A sã n data, a tõe n tũnuga ne tẽngã sẽn gilgd to-to wã n kɩt tɩ ned sã n be tẽngã zug n get wĩndga ne kiuugã bɩ yaa wa b yasame. A leb n tõeeme n kɩt tɩ baa wĩndgã ne kiuugã sã n pa yas zĩ-yend me bɩ b ket n vẽnegd zĩigã. La sẽn sõs n yɩ to-to fãa, rẽ loogr poore, daar sẽn wẽnd woto pa leb n zĩnd ye.—Zozue 10:14.

10:13—Nin-tɩrg sebrã bɩ a Yasaar sebrã yaa bõe? B goma seb-kãngã yell me sũ-sãoong yɩɩll pʋgẽ b sẽn yɩɩl Israɛll rĩm a Sayull ne a biig a Zonatã yĩng tɩ be 2 Sãmwɛll 1:18 pʋgẽ. Tõe tɩ yaa sebr sẽn da tar yɩɩll b sẽn yɩɩl yel-kãsems sẽn zĩnd Israɛll yĩnga, la Hebre rãmbã tog n da mi-a-la sõma.

Zãmsg tõnd yĩnga:

6:26; 9:22, 23. Kãab-wẽns nins a Zozue sẽn kãab Zeriko sãoongã wakatã pidsa yʋʋm 500 loogr poore. (1 Rĩm dãmba 16:34) A Nowe sẽn kãab a yageng a Kanaã wã paama pidsg Gabaõ nebã sẽn wa n lebg tʋmd-tʋmdbã. (Sɩngre 9:25, 26) A Zeova gomd fãa pidsdame n pa vaal ye.

7:20-25. Tõe tɩ neb kẽer geta a Akã wagdmã wa beeg-bil bala, n tagsdẽ t’a pa maan neb a taabã wẽng ye. Nin-kãens tõe n gesa wagd-yaals la beeg-bõones b sẽn kɩɩsd Biiblã noy n beegdẽ wã me woto. La tõnd yẽ segd n dɩka a Zozue togs-n-taar n da sak pʋ-lik bɩ yoob abada.

9:15, 26, 27. D segd n gesa pʋleng d sẽn maan wala bõn-kãsenga, la d pids d gomde.

A ZOZUE TƲMA A YAOOLEM TƲƲM-KÃSENGÃ

(Zozue 13:1–24:33)

A Zozue kʋʋla wʋsg masã, n kolg yʋʋm 90. A ra segd n pʋɩya tẽngã masã. Sɩd ra yaa tʋʋm-kãseng tɛkẽ. A Rubɛn ne a Gaad la a Manase buudã pʋɩ-sʋk ra zoe n deega b zĩig Zʋrdẽ kʋɩlgã yaanga. B maana poeer n na n pʋɩ tẽngã masã n kõ buud a taabã sẽn ketã Zʋrdẽ kʋɩlgã nin-taoore.

B talla sɛk-roogã n tɩ tilg Silo Efrayim soolmẽ wã. A Kalɛɛb reega Hebrõ t’a Zozue soog Timnat-Sera. B kõo Levi nebã tẽns 42 n paas solgr tẽns a 6 tɩ fãa yaa tẽns 48. A Rubɛn, a Gaad la a Manase buudã pʋɩ-sʋk tãb-biisã sẽn wa n lebg n na n tɩ reeg b pʋɩɩrã Zʋrdẽ kʋɩlgã rʋʋndã, b mee “tẽn-kug-kãseng be tɩ neba yã.” (Zozue 22:10) Israɛll buud a taabã sẽn zĩnd kʋɩlgã nin-taoorã gesa rẽ wala Wẽnnaam kɩɩsgo, tɩ kɩt tɩ zabr da na n yikẽ bãmb ne sẽn be-b kʋɩlgã rʋʋndã sʋka. La b yẽsa ne taab sõma n wʋm taab tɩ zɩɩm pa raag ye.

A Zozue sẽn zĩnd Timnat-Sera wakat bilfã poore, a boola Israɛll nin-kẽembã, nanambsã, bʋkaoodbã la kãsem dãmbã n sagl-b tɩ b tall raood la b kell n sak a Zeova. Kaoosg zugẽ, a Zozue tigma Israɛll buudã fãa Sikɛm. Beenẽ, a tẽeg-b-la a Zeova sẽn tall manesem ning hal a Abrahaam wakatã tɛk n tãag bãmb zãmaanã, la a ye sagl-b tɩ ‘b zoe a Zeova la b sak-a ne b sũy fãa la ne sɩda.’ La nebã leoka a Zozue n yeele: “Tõnd na n saka tõnd Zusoab a Wẽnnaam la d kelg bãmb koɛɛgã.” (Zozue 24:14, 15, 24) Rẽ loogr poore, a Zozue wa n kii a yʋʋm 110 zugẽ.

Sogsg sẽn tik verse rãmb zut n paam leokre:

13:1—Rẽ yĩnga gom-kãensã pa kɩɩsd goam nins b sẽn yeel Zozue 11:23 pʋgẽ wã sɩda? Ayo. Bala Kãabg Tẽngã reegr talla nens a yiibu. Pipi wã Israɛll nebã fãa naaga taab n zab ne Kanaã rĩm dãmb 31 n tõog-ba. Rẽ kɩtame tɩ Kanaã nebã pãng boog tɩ b na n yaool masã n zab ne-b buud-buud n deeg tẽngã gilli. (Zozue 17:14-18; 18:3) Baa ne Israɛll nebã sẽn pa tõog n dig Kanaã nebã fãa n yiis tẽngã pʋgẽ wã, neb nins sẽn põsã pa gɩdg Israɛll nebã zĩndg ye. (Zozue 16:10; 17:12) Zozue 21:44 yeelame tɩ ‘Zusoabã kɩtame tɩ laafɩ zĩnd bãmb todsa fãa zĩisẽ.’

24:2—Rẽ yĩnga a Abrahaam ba a Teera ra balemda bõn-naands bɩ? Sɩngrẽ wã, a Teera ra pa balemd a Zeova ye. Wõnda a ra balma kiuug wẽnnaam a Sin Uur neb wʋsg sẽn da balemdã. Sã n yaa ne Zʋɩf rãmbã kʋdemde, a Teera tog n da maanda bõn-naands me. Baasg zãnga, Wẽnnaam sẽn wa n yeel a Abrahaam t’a yi Uurã, a Teera tũ-a lame n kẽng Harã.—Sɩngre 11:31.

Zãmsg tõnd yĩnga:

14:10-13. Baa ne a Kalɛɛb sẽn da tar yʋʋm 85 wã, a kosa tʋʋmd sẽn yaa toogo, sẽn yaa tɩ zab n deeg Hebrõ babgã. A Anak buudã sẽn da yaa nin-wobdã n da be bab-kãnga. Ne a Zeova sõngre, a Kalɛɛb sẽn da tar zabr minimã reega Hebrõ n maan solgr tẽnga. (Zozue 15:13-19; 21:11-13) A Kalɛɛb makrã sõngda tõnd tɩ d ra zãgs tẽeb tʋʋmd sẽn yaa toog ye.

22:9-12, 21-33. D segd n gũusame n da wa yɩ tao-tao n dogl neb a taabã yam-wẽng ye.

‘Bũmb baa a ye pa vaal ye’

A Zozue sẽn wa n lebg nin-kẽem kʋdre a yeela Israɛll kãsem dãmbã woto: “Yãmb Zusoab a Wẽnnaam sẽn da yeel tɩ b na n maana bũmb nins fãa n kõ yãmbã, b maaname n ka tol n bas baa a ye tɩ vaal ye. Bãmb maana fãa, baa a ye ka pa ye.” (Zozue 23:14) Kibar ning sẽn wilgd bũmb nins fãa sẽn maan a Zozue wakatẽ wã sɩd wilgda rẽ vẽenega.

Tʋm-tʋmd a Poll gʋlsame tɩ “bũmb fãa sẽn gʋls pĩnda gʋlsa tõnd zãmsg yĩnga, tɩ tõnd tõe n gũ tõnd tẽeb pidsg ne sũ-mare la ne Gʋlsg Sõamyã belsgo.” (Rom dãmba 15:4) D sɩd tõe n talla bas-m-yam ne Wẽnnaam kãabsã. B fãa na n pidsame n pa vaal ye.

[Foto, seb-neng 30]

Yãmb mii bũmb ning sẽn kɩt tɩ b yeel tɩ pʋg-yoodr a Rahaab yɩɩ nin-tɩrgã bɩ?

[Foto, seb-neng 32]

A Akã wagdmã pa beeg-bil ye, a waa ne yel-beedo

[Foto, seb-neng 32]

“Ne tẽebo, Zeriko lalsa lʋɩɩme.”—Hebre dãmba 11:30