Ges-y sẽn be pʋgẽ wã

Ges-y sẽn be sebrã pʋgẽ

Gũus-y n da wa yɩ wuk-m-meng soab ye

Gũus-y n da wa yɩ wuk-m-meng soab ye

Gũus-y n da wa yɩ wuk-m-meng soab ye

“Wẽnnaam kisa tɩtaam dãmba.”—ZAK 4:6.

1. Rɩk-y makr n wilg zu-zẽkr sẽn zemse.

BŨMB n zoe n kõ yãmb zu-zẽkr bɩ? Yaa vẽeneg tɩ tõnd wʋsg zoe n talla zu-zẽkre. Tõnd sẽn tõe n mi n tall zu-zẽkrã pa wẽng ye. Wala makre, roagdb sã n karem b biig ekoll biletẽ n bãng t’a yel-manesem yaa sõma la t’a karemda sõma, woto yaa zu-zẽkr wʋsg n kõ-ba. Tʋm-tʋmd a Poll ne a tũud-n-taasã ra talla zu-zẽkre, bala tiging paalg la b ra sõng n lugli, tɩ saam-biisã sẽn be be wã wa paam namsg b tẽebã yĩnga, n kell n sak Wẽnnaam baa ne namsgã.—1 Tesalonik rãmba 1:1, 6; 2:19, 20; 2 Tesalonik rãmba 1:1, 4.

2. Bõe yĩng tɩ zu-zẽkr sẽn loog nug pa sõma?

2 Makr nins tõnd sẽn yã mas-masã wã wilgdame tɩ zu-zẽkr tõe n yɩɩ f sũur sẽn noom ne f menga, f sẽn tõog n maan bũmb bɩ f tarem yĩnga. La naoor wʋsgo, zu-zẽkr sẽn loog nug bɩ wuk-m-meng soab yaa ned sẽn nand a meng tɩ looge, ned sẽn tẽed t’a yɩɩda a taaba, a tõodo, a neerem, a arzɛk bɩ a naam yĩnga. A soabã nong n tara tɩtaam. La rẽ yaa zu-zẽkr buud tõnd sẽn yaa kiris-nebã sẽn segd n gũus d mens ne. Bõe yĩnga? Bala tõnd doga ne rat-m-yembr tʋlsem d sẽn paam d yaab a Ãdem nengẽ. (Sɩngre 8:21) Rẽ kɩtame tɩ tõnd sũyã tõe n belg-d nana-nana tɩ d tall zẽk-m-meng bʋʋm-faad yĩnga. Wala makre, kiris-nebã pa segd n zẽk b mens b buudã, b arzɛka, b karengo, b tõodo, bɩ tʋʋm b sẽn tõog n maan tɩ yɩɩd neb a taabã yĩng ye. Zu-zẽkr bõn-kãensã yĩng pa zemse, la a yaa bũmb sẽn pa noom a Zeova.—Zeremi 9:22; Tʋʋma 10:34, 35; 1 Korẽnt dãmba 4:7; Galat dãmba 5:26; 6:3, 4.

3. Wuk-m-meng yaa bõe, la bõe la a Zezi yeel rẽ zugu?

3 Bʋʋm a to yĩng la d segd n zãgs zu-zẽkr sẽn pa zemse. Tõnd sã n bas tɩ zu-zẽkr sẽn loog nug bɩ d sũurã pʋgẽ, a tõe n wa lebga wuk-m-menga. Wuk-m-meng yaa bõe? Ned sẽn yaa wuk-m-meng soab yaa ned sẽn zẽkd a menga, n tẽed t’a yɩɩda a taabã, la a kẽ be n paoogd-ba, n getẽ tɩ bãmb pa ta-a ye. (Luk 18:9; Zã 7:47-49) A Zezi wilgame tɩ wuk-m-mengã ne zʋg-wẽns a taabã yita sũurẽ, n dẽgemd neda. (Mark 7:20-23) Kiris-nebã miime tɩ tara yõod wʋsg tɩ b ra yɩ wuk-m-mens rãmb ye.

4. Wãn to la Biiblã makr nins sẽn gomd wuk-m-mengã yellã tõe n sõng tõndo?

4 Y tõe n paama sõngr n da yɩ wuk-m-meng soaba, y sã n tags Biiblã kibay kẽer sẽn gomd wuk-m-meng rãmb yellã zug neere. Rẽ, y na n tõog n bãnga y sã n zoe n talla zu-zẽkr sẽn pa zemse, bɩ y sã n tõe n wa tall-a lame. Rẽ na n sõng-y lame tɩ y zãgs tagsa sẽn tõe n wa kɩt tɩ y yɩ tɩta-ned bɩ wuk-m-meng soaba. Y sã n maan woto, y sũur pa na n sãame, Wẽnnaam sã n wa na n pids gom-kãngã ye. A yeelame: “Mam na n yiisa tɩtaam dãmb yãmb sʋk tɩ y ra le wuk y mens m tãn-sõnga zug ye.”—Sofoni 3:11.

Wẽnnaam sɩbgda wuk-m-mens rãmbã

5, 6. Wãn to la a Faraõ zẽk a menga, la rẽ baasa ne bõe?

5 Y leb n tõe n bãnga a Zeova tagsg sẽn yaa to-to ne wuk-m-mengã, y sã n ges a sẽn maan bũmb ning ne nanambs sẽn tall pãng wala a Faraõ wã. Sãmbg sẽn ka be, a Faraõ ra yaa wuk-m-meng soaba. A sẽn da get a mengã wa wẽnd b sẽn segd n balmã yĩnga, a ra paoogda Israɛll nebã sẽn da yaa a yembsã. Ges-y a sẽn yeel Israɛll nebã sẽn kos-a t’a bas-b tɩ b kẽng weoogẽ wã n tɩ “maan kibs n waoog” a Zeova wã. A Faraõ soka ne wuk-m-menga: “[A Zeova] yaa bõe tɩ mam na n kelg bãmb koɛɛga n bas Israɛll neba tɩ b looge?”—Yikri 5:1, 2.

6 Tood a yoob sẽn wa a Faraõ ne a neba zug poore, a Zeova yeela a Moiiz t’a tɩ yeel Ezipt naabã tɩ: “Fo ket n zẽkda f meng ne mam nebã n ka rat n bas bãmb tɩ b loog ye.” (Yikri 9:17) Rẽ poore, a Moiiz togsa toog a yopoe soabã waoongo: Yaa sapɩlem sẽn na n sãam tẽngã. Yaa toog piigã soab poor la a Faraõ kõ Israɛll nebã sor tɩ b looge, la a wa n baas n toeema yam n yik n na n dig-ba. A Faraõ ne a tãb-biisã wa n tɩ kẽe Mog-miuugã pʋgẽ tɩ yɩ bẽdg n kõ-ba. Tags-y n ges b sẽn da segd n tagsd a soaba, ko-rãmbã sẽn wa n lebg n limd-bã sasa! A Faraõ wuk-m-mengã biis yɩɩ bõe? A tãb-biisã yeelame: “Wa-y tɩ d zoe n bas Israɛll nebã, tɩ bõe, Zusoaba zabda ne tõnd n sõngd bãmba.”—Yikri 14:25.

7. Wãn to la Babilon rĩm dãmb wuk b mense?

7 Nanambs a taab sẽn yɩ wuk-m-mens rãmb me la a Zeova ning yãnde. Wala makre, Asiri rĩm a Senakeriib. (Ezai 36:1-4, 20; 37:36-38) La sẽn wa n beẽ-beẽ, Babilon dãmbã wa n tõoga Asiri, la Babilon rĩm dãmb a yiib sẽn da yaa wuk-m-mens rãmbã me paama yãnde. Tẽeg-y kibs ning rĩm a Bɛlsazaar sẽn maanã yelle, kibsã wakate, yẽ ne nin-kãsemsã yũu divẽ ne a Zeova roogã teedã, la b pʋʋs Babilon wẽnnaam dãmbã. Zĩig pʋgẽ, ninsaal nus-bi n puk a toor n gʋls koɛɛg lalgã zugu. B kosa a Daniɛll t’a wilg gʋlsmã võore, t’a tẽeg a Bɛlsazaar woto: “Wẽnnaam sẽn-ka-to soaba ra kɩtame tɩ y ba a Nebukadnezaar yɩ rĩm kãsenga . . . La bãmb lebga tɩta-neda . . . tɩ b reeg b naama tɩ b waoogra sɛ. La yãmb a Bɛlsazaar sẽn yaa b biiga ket n ka sik y meng ye, baa ne yãmb sẽn mi yõwã fãa wã.” (Daniɛll 5:3, 18, 20, 22) Baraar yʋngã bala, Meed la Pɛrs rãmbã tãb-biis tõoga Babilon, la b kʋʋ a Bɛlsazaare.—Daniɛll 5:30; 6:1.

8. A Zeova talla manesem bʋg ne wuk-m-mens rãmb toɛy-toɛya?

8 Tags-y wuk-m-mens rãmb a taab sẽn paoog a Zeova nin-buiidã yelle: Yaa Filisti nin-wobg a Goliate, Pɛrs kug-zĩid a Haman la rĩm a Herood Agirpa sẽn da rɩt naam Zide soolmẽ wã. Wẽnnaam kɩtame tɩ ra-kãensã b tãabã ki ne yãnd b wuk-m-mengã yĩnga. (1 Sãmwɛll 17:42-51; Ɛstɛɛr 3:5, 6; 7:10; Tʋʋma 12:1-3, 21-23) A Zeova sẽn tall manesem ning ne wuk-m-mens rãmb kãensa wã wilgda vẽeneg tɩ gom-kãensã yaa sɩda: “Tɩtaam n lʋɩt taoor tɩ sãoong pʋgda. La wuk-m-meng n lʋɩt taoor tɩ lʋɩɩs pʋgda.” (Yelbũna 16:18) Sɩda, sãmbg sẽn ka be “Wẽnnaam kisa tɩtaam dãmba.”—Zak 4:6.

9. Wãn to la Tiir rĩm dãmbã wa n toeem manesem?

9 Ezipti, Asiri la Babilon nanambsã sẽn yɩ wuk-m-mens rãmbã pa sak n sõng Wẽnnaam nin-buiidã ye. La sasa n zĩnd tɩ Tiir rĩm a yembr yẽ sak n sõng-ba. A Davɩɩd la a Salomo naamã wakate, rĩm kãng kõo tʋʋm mitb la teed rĩmã rot meeb la Wẽnnaam doogã meeb yĩnga. (2 Sãmwɛll 5:11; 2 Kibaya 2:10-15) Zu-bʋko, sẽn wa n beẽ-beẽ, Tiir rĩm dãmbã yik n kisa a Zeova nin-buiidã. Yaa bõe n kɩt tɩ wa yɩ woto?—Yɩɩl Sõamyã 83:4-8; Zoɛll 4:4-6; Amos 1:9, 10.

‘Fo wuka f menga’

10, 11. a) Ãnd la b tõe n mak ne Tiir rĩm dãmbã? b) Yaa bõe n kɩt tɩ Tiir nebã manesem ne Israɛll toeeme?

10 A Zeova vẽnega a no-rɛɛs a Ezekɩɛll t’a puk Tiir rĩm dãmbã bãong la a ning-b taale. Koɛɛg ning b sẽn taas ‘Tiir rĩmã’ ra gomda Tiir rĩm dãmbã roogo, la pipi zãmb soab a Sʋɩtãan sẽn ‘ka pa sɩdã pʋgẽ’ wã me yell tɩ zems kɛpɩ. (Ezekɩɛll 28:12; Zã 8:44) Sɩngrẽ wã, a Sʋɩtãan da yaa malɛg-sõng a Zeova saasẽ komdibli wã siglg pʋgẽ. Wẽnnaam a Zeova tũnuga ne a Ezekɩɛll n wilg bũmb ning sẽn kɩt tɩ Tiir rĩm dãmbã roog ne a Sʋɩtãan fãa lebg wẽnsã woto:

11 “Fo ra bee Edɛn sẽn yaa Wẽnnaam zẽed zĩigã. Fo ninga f sãnem fan-teed sẽn tar kug-neeb buud fãa . . . Fo ra yaa malɛk mam sẽn yãk n kɩt tɩ f yɩ gũuda . . . Fo manesem da yaa sõama zãng f naanega raare hal tɩ ta daar ninga fo sẽn sɩng n maan wẽngã. Fo tolma wʋsgo la f maana neb wẽng wʋsg n konge. Malɛk sẽn da yaa gũuda, yaa rẽ yĩng la m dig foom tɩ f . . . menem . . . Fo wuka f meng ne f rasãndã. La fo sãama f yama n dat n paam ziiri.” (Ezekɩɛll 28:13-17) N-ye, wuk-m-mengã n tus Tiir rĩm dãmbã tɩ b maan a Zeova nin-buiidã pãnga. Tiir sẽn da yaa leebg zĩigã wa n paama arzɛk wʋsg-wʋsgo, t’a yʋʋra yi te-neebã a sẽn tarã yĩnga. (Ezai 23:8, 9) A rĩm dãmbã wa n lebga tɩtaam dãmb tɩ loog nugu, n sɩng n namsd Wẽnnaam nin-buiidã wʋsgo.

12. Yaa bõe n kɩt t’a Sʋɩtãan lebg zãmb soaba, la bõe la a ket n maandẽ?

12 Woto me, malɛk ning sẽn wa n lebg Sʋɩtãanã ra tara yam ning sẽn segdã n na n tʋm tʋʋmd ning fãa Wẽnnaam sẽn bobl-a. La a pa tall mi-beoog ye, a ‘wuka a meng’ n sãbg Wẽnnaam sẽn da rɩt a naamã to-to wã. (1 Tɩmote 3:6) A wuka a mengã wʋsg hali n wa rat t’a Ãdem ne a Hawa balm-a wa Wẽnde. Malɛg-kãngã tʋlsem wẽngã bɩɩme n wa ne yel-wẽnde. (Zak 1:14, 15) A Sʋɩtãan belga a Hawa t’a rɩ tɩɩg ning bal Wẽnnaam sẽn gɩdg tɩ b ra rɩ a biisã biiga. Woto, a Sʋɩtãan tũnuga ne pagã n kɩt t’a Ãdem dɩ tɩ-kãng biigã rɩɩb sẽn gɩdgã. (Sɩngre 3:1-6) Yaa woto la pipi ninsaalbã kɩɩs-yã, n dat n wilg tɩ Wẽnnaam pa segd n dɩ naam bãmb zugu, n sɩd lebg a Sʋɩtãan balemdba. A Sʋɩtãan wuk-m-mengã pa tek woto ye. A makame n na n belg malɛgsa fãa sẽn be saasẽ wã la ninsaalba fãa sẽn be tẽng zugã, baa a Zezi Kirist mengã, n dat tɩ b zãgs a Zeova naam sẽn ka to wã n balem yẽnda.—Matɩe 4:8-10; Wilgri 12:3, 4, 9.

13. Wuk-m-mengã waa ne bõe?

13 Rẽnd y neeme tɩ wuk-m-meng sɩnga ne a Sʋɩtãana. Yaa wuk-m-mengã n wa ne yel-wẽnã, namsgã la zãmbã sẽn be dũniyã zug rũndã-rũndã wã. A Sʋɩtãan sẽn yaa ‘dũni kãngã wẽnnaamã’ yĩnga, a ket n tusda nebã tɩ b tar tɩtaam la wuk-m-menga. (2 Korẽnt dãmba 4:4) A miime t’a wakatã lebga bilfu, t’a zabd ne kiris-neb hakɩkã. A raabã yaa kɩt tɩ b bas sɩd Wẽnnaamã n lebg neb sẽn nong b mens bala, tɩtaam dãmb la wuk-m-mens rãmba. Biiblã pĩnd n togsame tɩ zʋg-wẽns kãensã ra na n piuuga ‘yaoolem wakat’ kãngã.—2 Tɩmote 3:1, 2; Wilgri 12:12, 17.

14. A Zeova yel-manesmã ne nebã tika no-bʋg zugu?

14 A Zezi Kirist yẽ wilga a Sʋɩtãan wuk-m-mengã sẽn wat ne wẽng ninsã vẽenega. Naoor a tãabo, a Zezi sẽn da wa n be ne a bɛɛbã sẽn da get b mens wa nin-tɩrsã, a wilga noore, a Zeova yel-manesmã ne ninsaalbã sẽn tik no-kãng zugu. A yeelame: “Ned ninga fãa sẽn waoogd a menga a na paam paoogre, la ned ninga fãa sẽn sikd a menga a na paam waoogre.”—Luk 14:11; 18:14; Matɩe 23:12.

Gũus-y n da tall wuk-m-meng ye

15, 16. Yaa bõe n kɩt t’a Agaar lebg wuk-m-meng soaba?

15 Tõe tɩ y yãame tɩ wuk-m-mens rãmb nins yell b sẽn gom mas-masã wã ra yaa nanambse. Woto rat n yeelame tɩ nin-tals pa tõe n wa yɩ wuk-m-mens rãmb bɩ? Ayo. Ges-y yell a yembr sẽn maan a Abrahaam zakẽ wã. A Abrahaam da pa tar biribl sẽn da na n wa reeg rogem-pʋɩɩr ye, t’a pag a Saara me rogem yaool n da sa. Ned sã n da be a Abrahaam yellã buud pʋgẽ rẽ wẽndẽ, sã n yaa ne minungã, a ra tõe n dɩka pag a to n paase, n paam kamba. Wẽnnaam da basame tɩ b maan kãadem kãens buudã, bala wakat ning a sẽn da na n lebs n lugl kãadmã t’a yɩ wa pipi kãadmã a balemdb hakɩkã sʋkã ra nan pa ta ye.—Matɩe 19:3-9.

16 A Abrahaam pag a Saara yeel-a lame t’a rɩk a yemb-poak a Agaar sẽn yaa Ezipt nedã n paam biiga. A Agaar sẽn lebg a Abrahaam pagã, a rɩka pʋga. A Agaar da segd n talla mi-beoog wʋsg ne a Saara, a sẽn zẽk-a woto wã. La a lebga wuk-m-meng soaba. Biiblã yetame: “La a Agaar sẽn yã t’a tara pʋgã, yẽ ka le nand a zu-soben-poaka yɛs ye.” Manesem kãngã waa ne tak-tɩ-m-tak a Abrahaam zakã pʋgẽ hali tɩ kɩt t’a Saara rig a Agaare. La a yellã ra tara tɩɩm. Wẽnnaam malɛkã sagla a Agaar tɩ: “Lebg n leb f zu-soben-poaka nengẽ n tɩ sik f meng n sak-a.” (Sɩngre 16:4, 9) Wõnda a Agaar tũu sagl-kãngã, n dems a yel-manesmã ne a Saara, n lebg bu-kãseng yaab poaka.

17, 18. Bõe yĩng tɩ tõnd fãa segd n gũus ne wuk-m-mengã?

17 A Agaar kibarã wilgdame tɩ ned sã n wa paam zẽkr a vɩɩmã pʋgẽ, a tõe n lebga wuk-m-meng soaba. Rẽ wilgda tõnd tɩ baa kiris-ned sẽn maand Wẽnnaam daabã ne yam-sõng tõe n lebga wuk-m-meng soaba, a sã n wa paam arzɛk bɩ zu-sobendo. Ned tõe n talla wuk-m-meng me, neb a taabã sã n pẽgd a tõogrã, a yamã bɩ a minimã. N-ye, kiris-ned segd n gũusame n da wa tall wuk-m-meng a sũurẽ ye. Sẽn tɩ yɩɩd fãa, a segd n gũusame, a sã n wa tõog n maan yel-kãsems bɩ a sã n wa paam zu-noog tʋʋm n paase.

18 Bʋʋm kãseng sẽn tɩ yɩɩd fãa sẽn kɩt tɩ d segd n zãag ne wuk-m-mengã yaa Wẽnnaam sẽn tagsd to-to ne zʋg-kãngã wã. A Gomdã yetame: “Nin-wẽns maanda tɩtaam ne wuk-m-meng wʋsgo. La yõwã yaa wẽnga.” (Yelbũna 21:4) Bãng-y tɩ Biiblã keoogda kiris-neb nins sẽn “tar dũniyã arzɛgsã” vẽenega, n yetẽ tɩ b ra “zẽk b mens ye,” bɩ tɩ b ra wuk b mens ye. (1 Tɩmote 6:17; Tõodo 8:11-17) Kiris-neb nins sẽn pa tar arzɛgsã me segd n gũusame n da tall “zoe-bõne,” bɩ sũ-kiir ye. La b segd n tẽegame tɩ wuk-m-meng tõe n bɩɩ ned buud fãa sũurẽ, arzɛgs rãmb la naong rãmb fãa.—Mark 7:21-23; Zak 4:5.

19. Wãn to la a Ozias sãam a meng yʋʋre?

19 Wuk-m-mengã, n paas zʋg-wẽns a taabã tõe n sãama zems-n-taar ning tõnd sẽn tar ne a Zeova wã. Wala makre, ges-y rĩm a Ozias naamã pipi yʋʋma: “Yẽ maana sẽn ta Zusoaba yam . . . Yẽ modgame n bao Zusoaba . . . La wakat ning a Ozias sẽn da baood Zusoab a Wẽnnaama, kɩtame t’a tõoge.” (2 Kibaya 26:4, 5) La kaeto, rĩm a Ozias sãama a meng yʋʋre, bala “a wuka a meng tɩ wa ne a sãoongo.” A wa n wuka a menga hal n kẽ wẽn-doogẽ wã n na n yõog tɩdare. Maan-kʋʋdbã sẽn yeel-a t’a ra maan tɩtaam tʋʋmd a woto wã, ‘a sũurã yikame.’ Rẽ kɩtame t’a Zeova lob-a wãoodo, t’a ki n pa paam Wẽnnaam lohorem ye.—2 Kibaya 26:16-21.

20. a) Wãn to la rĩm a Ezekɩas ra na n sãam a yʋʋrã? b) Bõe la d na n yã sõsg ning sẽn pʋgdã pʋgẽ?

20 D mak rĩm a Ozias manesmã ne rĩm a Ezekɩas manesmã. Vugri, rĩm a Ezekɩas da na n sãama a yʋʋrã, bala “yẽ wuka a menga.” Zu-noogo, a Ezekɩas lebg n sika a menga, n leb n paam Wẽnnaam lohorem. (2 Kibaya 32:25, 26) Bãng-y t’a Ezekɩas wuk-m-mengã tɩɩm da yaa sik-m-menga. N-ye, sik-m-meng yaa lebend ne wuk-m-menga. Woto yĩnga, sõsg ning sẽn pʋgdã pʋgẽ, d na n yãa tõnd sẽn yaa kiris-nebã sẽn tõe n maan to-to n bao sik-m-meng la d kell n tall-a.

21. Bõe la kiris-neb nins sẽn yaa sik-m-mens rãmbã tõe n gũ?

21 Bɩ d ra tol n yĩm yel-beed nins fãa wuk-m-mengã sẽn wat ne wã ye. ‘Wẽnnaam sẽn kɩɩsd tɩtaam dãmbã’ yĩnga, bɩ d zãgs wuk-m-mengã zãng fasɩ. D sã n baood n na n yɩ kiris-neb sẽn yaa sik-m-mens rãmba, d tõe n saagame tɩ d na n põsa Wẽnnaam da-kãsengã sasa, b sã n wa na n yiis wuk-m-mens rãmbã la bõn-wẽns nins b sẽn wat ne wã tẽngã zugã. Wakat kãnga, “tɩtaam dãmba na n paama yãnde, la zẽk-m-mens rãmba na n paama sikri. Baraare, yaa Zusoaba bal n na n paam waoogre.”—Ezai 2:17.

Sogsg sẽn kɩtd tɩ d bʋgse

• Nin-bʋg buud la wuk-m-meng soaba?

• Wãn to la wuk-m-meng sɩng-yã?

• Bõe n tõe n kɩt tɩ ned lebg wuk-m-meng soaba?

• Bõe yĩng tɩ d segd n gũus d meng ne wuk-m-menga?

[Zãmsgã sogsgã]

[Foto, seb-neng 15]

A Faraõ wuk-m-mengã kɩtame t’a paam yãnde

[Foto, seb-neng 16]

A Ezekɩas sika a meng n leb n paam Wẽnnaam lohorem