Ges-y sẽn be pʋgẽ wã

Ges-y sẽn be sebrã pʋgẽ

D wilg d vɩɩmã pʋgẽ tɩ d sɩd tara tẽebo

D wilg d vɩɩmã pʋgẽ tɩ d sɩd tara tẽebo

D wilg d vɩɩmã pʋgẽ tɩ d sɩd tara tẽebo

“Tẽeb sã n ka lagem ne tʋʋma, a yaa [kɩɩnga].”—ZAK 2:17.

1. Bõe yĩng tɩ pipi kiris-nebã ra modgd tɩ b tẽebã lagemd ne tʋʋma?

PIPI kiris-nebã ra wilgda b vɩɩmã pʋgẽ tɩ b sɩd tara tẽebo. Karen-biig a Zak sagla kiris-nebã fãa woto: “Bɩ yãmb yɩ koe-sakdba, la y ra yɩ koe-kɛlgdb bal [ye].” A paasa woto: “Yĩnga sã n ka lagem ne sɩɩga, a yaa [kɩɩnga]. Woto me, tẽeb sã n ka lagem ne tʋʋma, a yaa [kɩɩnga].” (Zak 1:22; 2:26) A sẽn gʋls gom-kãensã yʋʋm 35 poore, kiris-neb wʋsg n da ket n wilgd ne tʋʋm sõma tɩ b tara tẽebo. La zu-bʋko, ra pa b fãa ye. A Zezi pẽga Smirn tigingã, la a yeela kiris-neb wʋsg sẽn da be Sard tigingã pʋgẽ woto: “Mam bãnga yãmb tʋʋma, la yãmb tara yʋʋr tɩ yãmb vɩɩme, la yãmb yaool n yaa kũum.”—Wilgri 2:8-11; 3:1.

2. Sogs-bʋs la kiris-nebã segd n sok b mense?

2 Yaa rẽ n so t’a Zezi sagl Sard tigingã neb tɩ b kell n nong sɩdã la b modg n kell n tall b zems-n-taarã ne Wẽnnaam. La sagl-kãngã pa Sard tigingã neb yĩng bal ye, yaa neb nins fãa sẽn da na n wa karem saglã yĩng me. (Wilgri 3:2, 3) Tõnd ned kam fãa segd n soka a meng woto: ‘Mam tʋʋmã wilgda bõe? Mam tʋʋmã wilgda vẽeneg tɩ m maanda m sẽn tõe tɛk tɩ baa sã n pa koɛɛgã la m moond bɩ tigissẽ wã la m be, bɩ m manesmã wilgd tɩ m tara tẽebo?’ (Luk 16:10) Yɛl wʋsg yell la d ra tõe n sõse, la d na n goma yikãadem kibs rãmbã la tig a taab yell bala.

Neb a wãn bal sã n wa tigim taab n na n kɩdme

3. Bõe la Biiblã yet tigim taab n kɩdmã wɛɛngẽ?

3 Tõnd wʋsg nonga d kiris-nin-taasã sẽn mii n bool-d tɩ d wa naag-b n kɩdmã. A Zeova yaa “Wẽnnaam sẽn yaa sũ-noog soaba,” la a ratame t’a sõgen dãmbã me sũy yɩ noogo. (1 Tɩmote 1:11, NW) A kɩtame t’a Salomo gʋls gom-kãensã Biiblã pʋgẽ: “Mam yeelame tɩ sũ-noog yaa sõama. Tɩ bõe, sũ-noog ka be ninsaal yĩng dũniyã zug ka, sã n ka t’a rɩ la a yũ la a maan sũ-noog ye. Yẽ tog n paama woto yẽ tʋʋma pʋgẽ dasem nins fãa yẽ [sẽn na n] zĩnd dũniyã zug ka wã.” (Koɛɛg Soaba 3:1, 4, 13; 8:15) Wakat ninga, zak rãmb sã n naag taab n na n dɩ la b yũ, ka rẽ bɩ kiris-neb a wãn bal sã n seg taab n kɩdemdẽ, b paamda sũ-no-kãngã.—Zoob 1:4, 5, 18; Luk 10:38-42; 14:12-14.

4. Ned sã n bool neb tɩ b wa naag-a n kɩdme, bõe la a soab segd n maane?

4 Sã n yaa yãmb n bool neb tɩ b wa naag yãmb n kɩdme, y segd n sigla yɛlã neere, baa sã n mik tɩ yaa kiris-neb a wãn bal la yãmb bool tɩ b wa tɩ y rɩ la y sõsse. (Rom dãmba 12:13) Yaa yãmb n na n ges tɩ ‘bũmbã fãa maan tɩ zems’ la maan ne ‘yam ning sẽn yit yĩngrã.’ (1 Korẽnt dãmba 14:40; Zak 3:17) Tʋm-tʋmd a Poll gʋlsa woto: “Yãmb sẽn dɩta walla yãmb sẽn yũuda walla yãmb sẽn maand bũmb a taaba, bɩ y maan fãa Wẽnnaam waoogr yĩnga. Bɩ y ra maan bũmb sẽn beegd [neb a taabã] ye.” (1 Korẽnt dãmba 10:31, 32) La bõe ne bõe la d segd n gũus n yɩɩda? D sã n deng n bãng rẽ n yaool n bool nebã, na n sõnga tõnd ne neb nins d sẽn na n boolã tɩ d tall manesem sẽn wilgd tɩ d tara tẽebo.—Rom dãmba 12:2.

Bõe ne bõe la b na n maan kibsã sasa?

5. Bõe yĩng tɩ ned ning sẽn boola nebã segd n tags neer n ges a sã n na n kõ-b-la rãam bɩ a pa na n kõ-ba, la a ges mizikã me yell?

5 Neb wʋsg sã n na n bool neb a taab tɩ b wa naag-b n kɩdme, b mii n sokda b mens b sã n na n kõo nebã rãam bɩ b pa na n kõ-b ye. La yaa d bãng tɩ pa rãamã n na n kɩt tɩ kibsã yɩɩ noog ye. D tẽeg t’a Zezi kɩtame tɩ bur la zĩm lebg wʋsg t’a kõ neb kʋʋng sẽn da wa n na n kelg a goamã. Kibarã pa wilgd t’a maana yel-solemd n kõ nebã rãam ye, baa d sẽn mi t’a ra tõe n maana rẽ wã. (Matɩe 14:14-21) Yãmb sã n na n kõ nebã rãam kibsã sasa, bɩ y modg tɩ rãamã ra yɩ wʋsg ye, la y modg n paam bũmb a to n kõ neb nins sẽn pa tõe n yũ rãamã. (1 Tɩmote 3:2, 3, 8; 5:23; 1 Pɩɛɛr 4:3) Ra tol-y n kɩt-y tɩ ned wa tags tɩ yaa tɩlae t’a yũ bũmb sẽn tõe n ‘dũm ned wa waaf’ ye. (Yelbũna 23:29-32) La bõe la d tõe n yeel mizikã yẽ wɛɛngẽ? Mizik sã n na n zĩndame, y segd n gũusa neer tɩ mizikã sẽn wẽed to-to wã la a goamã yɩ sõma. (Kolos rãmba 3:8; Zak 1:21) Kiris-neb wʋsg mikame tɩ b sã n ning Mélodies du Royaume kasɛt rãmbã tɩ nebã kelgdẽ bɩ b tũud n yɩɩndẽ, nooma nebã. (Efɛɛz rãmba 5:19, 20) La y segd n gũusame tɩ b ra wa yãng mizikã bʋrg tɩ tiis nebã sõsgã, la tiis yagsã me ye.—Matɩe 7:12.

6. Ned sã n bool neb tɩ b wa tɩ b kɩdme, wãn to la a na n wilg sõsgã wakat bɩ yɛl a taab pʋsẽ t’a sɩd tara tẽebo?

6 Kiris-nebã sã n wa tigim taaba, b tõe n sõsa yɛl buud toor-toor zugu, bɩ b zẽk b koees n karem sɛb kẽere, bɩ n togs taab koe-noogã mooneg kibay noodo. Sẽn boola nebã sã n wa mik tɩ sõsgã pa lebd be, a tõe n maana yam ne yam n maneg sõsgã. A segdame me n gũus tɩ nin-yɛng ra wa reeg goamã n gomd n pa satẽ ye. Sã n wa mik tɩ yaa woto, a tõe n maana yam ne yam n lʋɩɩs a toog n kɩt tɩ neb a taabã me tõog n gome. Wala makre, a tõeeme n kɩt tɩ kom-bõonegã la kom-bɩɩsã gome, bɩ n gom bũmb yell sẽn na n kɩt tɩ neb wʋsg togs b sẽn tagsde. Sã n yɩ woto, kãsembã la kambã fãa sũy na n yɩɩ noog ne sõsgã. Yãmb sã n maan yɛlã fãa ne yam, na n kɩtame tɩ yãmb sẽn bool-b rãmbã bãng tɩ yãmb yaa maan-n-zems soaba. (Filip rãmba 4:5) B na n bãngame tɩ yãmb sɩd tara tẽebo, la tɩ yãmb vɩɩmã fãa pʋgẽ y wilgda y tẽebã.

Yikãadem la yikãadem kibsi

7. Bõe yĩng tɩ kiris-nebã segd n tags neer n ges b sẽn na n maan b yikãadmã la b yikãadmã kibs to-to?

7 Kiris-ned yikãadem yaa kɩdeng wakate. A Zezi ne a karen-biisã la Wẽnnaam pĩnd wẽndẽ sõgen dãmb a taab zĩnda yikãadmẽ la yikãadem kibsẽ tɩ yɩ b noogo. (Sɩngre 29:21, 22; Zã 2:1, 2) La rũndã-rũndã, yaa vẽeneg tɩ sẽn na n yɩl n tõog n maan yikãadem la yikãadem kibs sẽn zems la sẽn tũud Biiblã noyã, baooda modgr wʋsgo. La yaa d bãng tɩ kãadem kibs rãmbã yaa bũmb sẽn zemse, tɩ kiris-ned tõe n tũnuga ne rẽ n wilg t’a sɩd tara tẽebo.

8, 9. Wãn-wãn la bũmb nins sẽn maand yikãadem wʋsg sasa wã wilgd tɩ goam nins sẽn be 1 Zã 2:16, 17 pʋgẽ wã yaa sɩda?

8 Neb wʋsg n pa mi Wẽnnaam noyã, tɩ kẽer me mii la b maand b toor kae ye. Nin-bãmbã fãa tagsdame tɩ yikãadem daar yaa raar f sẽn tõe n maan f sẽn dat fãa, bɩ raar ning meng f sẽn tõe n maan sẽn pa segd tɩ yell kae ye. Erop zʋrnall a ye pʋgẽ, pʋg-paal a ye goma a yikãadmã yell n yeel tɩ yɩɩ wa “na-poak” yikãadem. A yeela woto: ‘Maam ne m sɩdã kẽe sarɛt wed-moos a naas sẽn da tɛte, tɩ neb ra pʋgd ne sarɛt 12 wed-moos sẽn da tɛt me. Yɩɩn-yɩɩndb me n da be sarɛt a to pʋgẽ n yɩɩnd n pʋgda. D rɩɩ rɩ-nood la d kelg yɩɩn-noodo. Yɩɩ tigr tɛkẽ! Kell n yɩɩ wa mam sẽn da rata bala. M yɩɩ na-poak baraarã.’

9 Yaa sɩd tɩ yikãadem kibs rãmbã sẽn maand to-to wã pa wõnd taab tẽng ne a to fãa pʋgẽ ye. La pagã goamã wilgdame tɩ tʋm-tʋmd a Zã sẽn yeel bũmb ningã yaa sɩda. A yeelame tɩ: “Bũmb nins fãa sẽn be dũniyã n yaa yĩng ratem wẽnga la nin datem wẽnga ne tɩtaama ka yit tõnd Ba nengẽ ye. Bãmb yaa dũniyã rẽnda.” Rẽ yĩnga, yãmb tagsdame tɩ kiris-ned sẽn bɩ tẽebã pʋgẽ na n datame t’a yikãadmã yɩ wa “naab” yikãadem, n yiis ligd sẽn pa zem-zem n maan kibs kẽeng bɩ? Sɩda, a sẽn na n maan a yikãadmã kibs to-to wã na n wilgame t’a sak n deegame tɩ yaa ‘ned ninga sẽn maand Wẽnnaam daabã n paad wakat sẽn ka sɛta.’—1 Zã 2:16, 17.

10. a) Sẽn na yɩl n maan y yikãadmã tɩ zems y pãnga, bõe yĩng tɩ yaa tɩlae tɩ y reng n zĩnd n yẽs ne taaba? b) Bõe la y segd n maan nebã boolg wɛɛngẽ?

10 Kiris-neb a yiib sã n maand b yikãadem kibsa, b ratame n maan yɛlã tɩ zemse. La Biiblã tõe n sõng-b-la rẽ wɛɛngẽ. Baa yikãadmã daar sã n tar yõod me, b miime tɩ nan yaa bãmb b yiibã ne taab vɩɩmã sɩngr daar bala, la b le mi me tɩ b saagd n na n wa vɩɩmda wakat sẽn kõn sa. Pa tɩlae tɩ b yikãadmã kibs yɩ kãseng ye. B sã n yãka yam n na n maan kibsa, b na n deng n geelame n ges ligd ning b sẽn na n yiis kibsã yĩnga, la b ges bũmb ning sẽn na n maan kibsã sasa wã me. (Luk 14:28) Biiblã wilgdame tɩ yaa sɩdã n na n yɩ zakã soaba. (1 Korẽnt dãmba 11:3; Efɛɛz rãmba 5:22, 23) Yaa rẽ n so tɩ yaa raoã n segd n ges yikãadmã kibs yell n yɩɩdã. La a na n yẽsa ne pag ning a sẽn dat n kẽ kãadem ne wã me, tɩ b naag taab n bãng b sẽn dat tɩ bũmb ning maan kibsã sasa, la b bãng neb nins b sẽn na n boola sõore. Tõe tɩ b pa na n tõog n bool b zo-rãmbã la b roagdbã fãa ye. Rẽ n so tɩ b segd n zĩnd n yẽs ne taab n bãng b sẽn na n maan to-to tɩ zems b pãnga. Kẽed-n-taasã segd n kɩsa sɩd tɩ baa b wa n pa tõog n bool kiris-neb kẽer me, nin-bãmbã sũur pa na n sãam ye.—Koɛɛg Soaba 7:9.

Sẽn geta kibsã yellã

11. Sẽn geta yikãadmã kibs yellã tʋʋmd yaa bõe?

11 Kiris-neb sã n yãk yam n na n maan b yikãadem kibsa, bõe n tõe n sõng-b tɩ kibsã sẽn na n yɩ to-to wã waoog a Zeova? A Zeova Kaset rãmbã sak n deegame tɩ bũmb a ye la b maan kibs ning sẽn zĩnd Kanã t’a Zezi kẽngã, tɩ kɩt tɩ kibsã yɩ sõma wʋsgo. Yikãadmã rãmb yãka b tẽed-n-taag b sẽn da tõe n kɩs sɩd ne t’a ra get kibsã yelle. (Zã 2:9, 10) Rũndã-rũndã me, saam-biig ning sẽn dat n kẽ kãadmã sã n tar yam, a na n yãka kiris-ned sẽn yaa rao la sẽn tar tẽeb sẽn bɩ, t’a yɩ kibsã yel-gɛta. Sẽn na n gesa kibsã yell segd n deng n bãnga raoã sẽn dat tɩ b maan yɛlã to-to, la a tũ a raabã zãnga.

12. Rãamã wɛɛngẽ, bõe la saam-biig ning sẽn dat n kẽ-a kãadmã segd n maane?

12 Wala d sẽn zoe n yeel sull a 5 wã pʋgẽ wã, neb wʋsg n sokd b mens b sã n na n kõo nebã rãam bɩ b pa na n kõ-ba. La kiris-neb kẽer yãkda yam tɩ b pa na n kõ nebã rãam kibsã wakate, sẽn na yɩl tɩ kẽer da wa yũ tɩ loog tɩ rẽ wa sãam kibsã ye. (Rom dãmba 13:13; 1 Korẽnt dãmba 5:11) La baa b wa n yãk yam tɩ b na n kõo nebã rãam me, raoã segd n gũusame n ges tɩ b ra wa kõ nebã rãamã wʋsg ye. Rãam n da be yikãadem ning sẽn zĩnd Kanã t’a Zezi kẽngã, la a Zezi meng maana rãam sẽn da noom n paase. Ned ning sẽn da geta kibsã yellã yeela woto: “Neba fãa kõta rã-noog kibsa sɩngr tɩ neba sã n yũ wʋsg bɩ b yaool n kõ rãam sẽn ka ta pĩnda. La yãmb basa rã-nooga hal tɩ ta masã.” (Zã 2:10) Yaa vẽeneg t’a Zezi pa maan rãamã tɩ nebã yũ tɩ loog ye, bala yẽ mengã ra miime tɩ yũ tɩ loogã yaa wẽnga. (Luk 12:45, 46) Sẽn da geta kibsã yell sẽn yeel bũmb ning n na n wilg tɩ rãamã noosem ling-a-lame wã wilgda vẽeneg bal t’a ra zoe n yãa neb sẽn yũ tɩ loog yikãadem kibs rãmb a taab sasa. (Tʋʋma 2:15; 1 Tesalonik rãmba 5:7) Yaa rẽ n so tɩ rao ning sẽn na n kẽ-a kãadmã, n paas kiris-ned ning a sẽn yãk t’a ges kibsã yellã segd n gũus n ges tɩ neb nins fãa sẽn na n wa kibsã tũ Biiblã noor ning sẽn yet tɩ: “Da yũ-y rãam n tɩg ye, yõwã sãamda neda.”—Efɛɛz rãmba 5:18; Yelbũna 20:1; Oze 4:11.

13. Mizik sã n na n ninga yikãadmã kibsẽ, raoã ne pagã segd n gũusa ne bõe, la bõe yĩnga?

13 B sã n na n ninga mizik yikãadmã kibsẽ, b segd n gũusame tɩ mizikã bʋrg ra wa tiis nebã sõsg ye. Kiris-neb kãsem soab a ye yeela woto: “Zĩigã sã n wa sobgd n paasdẽ tɩ sõsgã lebgd noog n paasdẽ, ka rẽ bɩ saoogã sɩnge, wakat ninga mizikã bʋrg me yãngdame. Mizikã bʋrg sẽn da yaa bilf sɩngrẽ wã tõe n wa yãngame tɩ rẽ tiisd sõsgã. Yikãadem kibs rãmbã yaa sasa nins kiris-nebã sẽn tõe n paam n sõs ne taaba. La sã n mik tɩ mizikã bʋrg yaa wʋsg n tiisd sõsgã, rẽ sɩd yaa kaeto!” Dẽnd pʋg-paalã sɩd la sẽn geta kibsã yellã segd n gũusame n da wa bas tɩ yɩɩn-yɩɩndb sã n beẽ, bɩ yɩ bãmb n yɩɩnd b sẽn dat la b yãngd mizikã bʋrg wa b sẽn dat ye. Tʋm-tʋmd a Poll gʋlsa woto: “Yãmb sẽn maand bũmb ninga fãa, sã n yaa goama wala tʋʋmde, bɩ y maan fãa [a Zezi yʋʋr yĩnga].” (Kolos rãmba 3:17) Rẽ n so tɩ yaa sõma tɩ kibsã sã n wa sa tɩ nebã fãa leb b zagsẽ n lebg n tagsd mizik ning b sẽn kelga yelle, bɩ tẽeg-b tɩ pʋg-paalã ne a sɩdã maanda bũmb fãa a Zezi yʋʋr yĩnga.

14. Yikãadem poore, bõe yell la kiris-nebã segd n tẽrẽ tɩ noom-ba?

14 Sɩda, yikãadem sã n maan tɩ yɩ sõma, y sã n wa tẽegd a yelle, y sũur yaa noogo. A Adam ne a Edyta kẽe kãadem sẽn na maan yʋʋm 30 masã, la ad b sẽn gomd yikãadem a ye yell to-to: “F sã da ta zĩigẽ wã bala, f miime tɩ yaa kiris-neb n da tigim taaba. Nebã ra yɩɩndame n pẽgd a Zeova, la b ra reemd reem a taab sẽn yaa sõma. Pa mizikã la saoogã n da pak nebã n yɩɩd ye. Yɩɩ sõma hal wʋsgo, la bũmba fãa maaname tɩ zems ne Biiblã noyã.” Woto wilgda vẽeneg tɩ bũmb wʋsg la raoã ne pagã tõe n maan b yikãadmã sasa n wilg tɩ b tara tẽebo.

Kũun nins b sẽn kõt sẽn kẽ-b kãadmã

15. D sã n na n kõ sẽn kẽ-b kãadmã kũuni, sagl bʋg sẽn be Biiblã pʋgẽ la d tõe n tũ?

15 Tẽns wʋsg pʋsẽ, roagdbã la zo-rãmbã nong n kõta sẽn kẽ-b kãadmã kũuni. Yãmb sã n na n tɩ kõ neb kũun b yikãadem yĩnga, bõe la y segd n ning y yamẽ? Tẽeg-y tʋm-tʋmd a Zã sẽn yeel bũmb ning ‘wilg-m-mengã’ (Sebr Sõngo) wɛɛngẽ wã. A wilgame tɩ pa kiris-neb nins sẽn wilgd ne b tʋʋmã tɩ b tara tẽebã n maand wilg-m-mengã ye, la yaa ‘dũniyã sẽn loogdã’ rãmb n maand rẽ. (1 Zã 2:16, 17) D sã n tags a Zã gomdã zugu, rẽ yĩnga segdame tɩ ned sã n wa kõ kũun fãa bɩ b togs a soabã yʋʋr tɩ nebã fãa bãng bɩ? D bãng tɩ kiris-neb nins sẽn da be Masedoan la Akai wã kõo b sãam-biis nins sẽn da be Zerizalɛmmã kũuni, la b pa wilg zĩig baa a ye tɩ b pʋda sẽn kõ-b kũunã rãmb yʋy tɩ nebã bãng ye. (Rom dãmba 15:26) Kiris-neb wʋsg sẽn kõt kũun yikãadem daar pa rat tɩ b togs b yʋyã tɩ nebã ges-b ye. Yɩta sõma tɩ d lebg n ges sagl ning a Zezi sẽn kõ tɩ be Matɩe 6:1-4 pʋgẽ wã.

16. Sã n yaa ne kũunã wɛɛngẽ, wãn to la sẽn kẽ-b kãadmã na n maan tɩ neb kẽer sʋy ra wa sãame?

16 B sã n pʋt sẽn kõt-b kũunã yʋya, tõe n wa waa ne wags taab tɩ ned kam fãa rat n kõ tɩ yɩɩg a to. Rẽ n so tɩ kiris-neb nins sẽn tar yamã pa na n togs neb nins sẽn wat n kõt-b kũunã yʋy tɩ nebã bãng ye, bala rẽ tõeeme meng n kɩt tɩ yãnd yõk neb nins sẽn pa tõog n tall kũun n wa wã. (Galat dãmba 5:26; 6:10) La pa rat n yeel tɩ yaa wẽng tɩ sẽn kẽ-b kãadmã bãng neb nins sẽn wa-b ne kũunã ye. Sẽn kõta kũunã tõe n gʋlsa a yʋʋr sebr zug n naag kũunã, la b pa na n karem sebrã tɩ zamã wa kelg ye. Tõnd sã n wa raad kũun n na n tɩ kõ ned a yikãadem yĩnga, d sã n wa kõt-a, la yikãadmã rãmb me sã n wa reegd kũunã, yaa d fãa bãng tɩ d manesmã tõe n wilgame tɩ baa yel-bõonesã pʋsẽ, d yaa kiris-neba.

17. B tẽebã la b tʋʋmã wɛɛngẽ, bõe la kiris-nebã segd n bao n maane?

17 Pa tõnd sẽn na n kẽnd tigissã, n moond koe-noogã la d pa tʋmd tʋʋm-yood bal n na n wilg tɩ tõnd tara tẽeb ye. Bɩ tõnd ned kam fãa modg t’a sẽn maanda fãa wilg t’a sɩd tara tẽebo. Tõnd tõe n wilgame tɩ d tẽebã sɩd vɩɩme, d sã n kɩt tɩ d sẽn maandã fãa zemse, hal baa kibs rãmbẽ wã.—Wilgri 3:2.

18. Bõe la kiris-nebã tõe n maan yikãadem kibs rãmbẽ wã, la kibs a taabẽ wã n wilg tɩ gomd ning sẽn be Zã 13:17 pʋgẽ wã tara yõodo?

18 A Zezi sẽn waas a tʋm-tʋmdbã nao sẽn na yɩl n kõ-b mak-sõngã poore, a yeela woto: “Yãmb sẽn bãng bõn-kãensa [wã], yãmb sã n maan woto, bark bee yãmb zutu.” (Zã 13:4-17) Tõe tɩ tõnd sẽn vɩ zĩig ningã, neba pa waasd sãan nao ye. La wa d sẽn yã sõs-kãngã pʋgẽ wã, yɛl a taab pʋsẽ wala yikãadem kibs rãmbẽ la tig a taabẽ wã, d tõe n maana tʋʋm sõma n wilg tɩ d sɩd tara tẽebo, la tɩ d nonga d taabã. Sã n yaa tõnd n dat n kẽ kãadem bɩ b sã n boola tond tɩ d wa yikãadem kibsẽ bɩ n wa naag kiris-neb a taab n kɩdme, d bãng tɩ d fãa tõe n maana tʋʋm sõma n wilg d tẽebã.

Bõe la y na n leoke?

Wãn to la y tõe n wilg tɩ y tara tẽebo

• y sã n bool neb tɩ b wa naag yãmb n kɩdme?

• y sã n segend y yikãadem bɩ y yikãadem kibsa?

• y sã n wa kõt neb kũun bɩ y sã n wa reegd kũun yikãadem yĩnga?

[Zãmsgã sogsgã]

[Foto, seb-neng 18]

Baa yaa neb a wãn bal la y bool-yã, bɩ y maan bũmba fãa tɩ zems ne ‘yam ning sẽn yit yĩngrã’