Kom-bɩɩse, yãk-y tʋʋmd sẽn waoogd Wẽnnaam n tʋme
Kom-bɩɩse, yãk-y tʋʋmd sẽn waoogd Wẽnnaam n tʋme
“Mao ne Wẽnnaam sakre.”—1 TƖMOTE 4:8.
1, 2. a) Bõe yĩng t’a Poll pẽg a Tɩmote? b) Rũndã-rũndã, wãn-wãn la kom-bɩɩs ‘maood ne Wẽnnaam sakre’?
‘MAM ka tar ned a to ka sẽn tar yam a yembr ne maam sẽn na n ges yãmb yell neer ye. La yãmb miime tɩ . . . yẽ tʋma ne maam koe-noogã pʋgẽ wa biig sẽn sõngd a ba.’ (Filip rãmba 2:20, 22) Pẽgr gom-kãensã bee tʋm-tʋmd a Poll lɛtr ning a sẽn tool Filip tẽngã tẽedb pipi kiris-nebã wakatã. Yaa ãnd la a sẽn pẽgdã? Yaa bi-bɩɩg a Tɩmote sẽn da yãagd-a a so-togsã pʋgẽ wã. A Poll wilga ne gom-kãensã t’a sɩd ra nonga a Tɩmote, la t’a yar-a lame. Tags-y n ges-y-yã a Tɩmote sũur sẽn tog n yɩ noog to-to!
2 A Zeova nin-buiidã sʋka, kom-bɩɩs sẽn yaa wẽn-zoɛtb wa a Tɩmote n sek pẽgr wʋsgo. (Yɩɩl Sõamyã 110:3) Rũndã-rũndã, Wẽnnaam siglgã tara kom-bɩɩs wʋsg sẽn yaa so-pakdba, misioneer dãmba, tãm-metb sẽn gilgd n met siglgã roto, tɩ kẽer yaa Betɛllẽ tʋm-tʋmdba. D leb n pẽgda kom-bɩɩs a taab me wʋsgo, b sẽn tar tʋʋm a taab la b baas n kẽesd b mens tigimsã tʋʋm pʋsẽ ne yẽesmã. Kom-bɩ-kãensã fãa tara sũ-noog hakɩka, bala b yãka tʋʋm sẽn waoogd tõnd saasẽ Ba a Zeova n tʋmdẽ. B sẽn maand woto wã wilgdame tɩ b sɩd ‘maooda ne Wẽnnaam sakre.’—1 Tɩmote 4:7, 8.
3. Sogs-bʋs la d na n leok sõs-kãngã pʋgẽ?
3 La yãmb yẽ? Rẽ yĩnga y yãka tʋʋmd sẽn waoogd Wẽnnaam n na n tʋm bɩ? Yɛ la y tõe n paam sagls la sõngr n tõog n maan rẽ? Wãn to la y tõe n maan tɩ dũni kãngã laog-baoondã yam da gɩdg-yã? Y sã n yãk tʋʋmd sẽn waoogd Wẽnnaam, bark bʋs la y tõe n paame? Bɩ d ges a Tɩmote sẽn yɩ ned ninga, la tʋʋm nins a sẽn tʋm a vɩɩmã pʋgẽ wã tɩ d na paam sogs-kãensã leoore.
A Tɩmote sẽn da yaa ned ninga
4. Kʋms-y kiris-ned a Tɩmote vɩɩmã sẽn yɩ to-to wã n togse.
4 A Tɩmote bɩɩ Galasi tẽn-bil a ye b sẽn boond tɩ Listr sẽn da be Rom soolmẽ wã. Wõnda yaa a Tɩmote bi-bɩɩlem wakat la a wʋm Kirist tũudmã kibar pipi, a Poll sẽn da wa n moond koɛɛgã Listr yʋʋmd 47 soabã sẽnesã. Pa yã n kaoos la a paam yʋ-noog tẽedbã sʋk ye. Yʋʋm a yiib poor a Poll sẽn wa n lebg n wa Listr n bãng t’a Tɩmote bɩt n kẽngda taoor tẽebã pʋgẽ wã, a yãk-a lame t’a lebg misioneer tɩ b na n tũud taaba. (Tʋʋma 14:5-20; 16:1-3) A Tɩmote tẽebã sẽn wa n bɩ sõma n paasã, b bobl-a-la tʋʋm a taab sẽn yaa kãsems menga. Wala makre, a ra gilgd n kengda saam-biisã raood tigimsã pʋsẽ. A Poll sẽn zĩnd bãens roog Rom yʋʋmd 65 soabã sẽnes n tool a Tɩmote lɛtrã, rẽ t’a zoe n yaa kãsem soab Efɛɛz tigingã pʋgẽ.
5. Sẽn zems ne 2 Tɩmote 3:14, 15 sẽn yetã, bõe ne bõe n sõng a Tɩmote t’a tõog n yãk tʋʋmd sẽn waoogd Wẽnnaam?
5 A Tɩmote sɩd yãka tʋʋm sẽn waoogd Wẽnnaam. La bõe n kɩt t’a yãk tʋʋm kãense? Lɛtr a yiib-n-soab ning a Poll sẽn gʋls a Tɩmote wã pʋgẽ, d yãta bũmb a yiib sẽn sõng-a n yɩɩd fãa. A Poll yeel-a-la woto: ‘Kell n sak bũmb nins fo sẽn da zãms la f bãng tɩ yaa sɩdã.’ La a paase: ‘Fo mii sẽn da zãms-a foomã. Hal fo yãadem wakat tɩ ta masã fo bãnga Gʋlsg Sõamyã.’ (2 Tɩmote 3:14, 15) Bɩ d reng n ges kiris-neb a taab sẽn sõng a Tɩmote to-to.
Kiris-neb a taab mak-sõng tõe n naf-y lame
6. Sõng-bʋg la a Tɩmote paam-yã, la wãn to la rẽ naf-a?
6 A Tɩmote roagdbã ra pa tũudum yɛng neb ye. A ba wã ra yaa Gɛrk t’a ma a Eniis ne a yaab-poak a Loyiis ra yaa Zʋɩf rãmba. (Tʋʋma 16:1) Hal a Tɩmote yãadmẽ, a Eniis ne a Loyiis zãms-a-la Biiblã babg ning b sẽn gʋls ne hebre wã. La sãmbg sẽn ka be, b sẽn wa n lebg kiris-nebã poore, b zãms-a lame t’a sak Kirist tũudmã. Yaa vẽeneg tɩ zãmsg ning a Tɩmote sẽn paamã naf-a-la wʋsgo. A Poll yeela woto: “Mam tẽegda tẽeb sɩd-sɩda sẽn be fo pʋgẽ fo yaab-poak a Loyiis ne f ma a Eniis sẽn da tarã, la mam miime t’a bee ne foom me.”—2 Tɩmote 1:5.
7. Rũndã-rũndã, zu-no-bʋg la kom-bɩɩs wʋsg tara, la wãn to la rẽ tõe n naf-ba?
7 Rũndã-rũndã, kom-bɩɩs wʋsg zut yaa noog tɩ b roagdb la b yaab rãmb yaa wẽn-zoɛt wa a Loyiis ne a Eniisi. Nin-kãensã sõng-b lame tɩ b bãng tɩ tara yõod tɩ b yãk tʋʋmd sẽn waoogd Wẽnnaam n tʋme. Wala makre, a Samira ket n tẽra sõss nins a roagdbã sẽn da mi n sõsd ne-a a bi-bɩɩlem wakatã. A yeela woto: “M baaba ne m ma wilga maam tɩ wakat fãa bɩ m bao n bãng a Zeova tagsg yɛlã zutu, la m lʋɩɩs koɛɛgã mooneg taoor m vɩɩmã pʋgẽ. B ra nong n sagenda maam tɩ m lebg so-pakda.” A Samira reega a roagdbã sagls tɩ kɩt t’a paam zu-no-kãseng n lebg a ba-yirã Betɛllẽ tʋm-tʋmd rũndã-rũndã. Y roagdbã sã n sagend-y tɩ y yãk tʋʋmd sẽn waoogd Wẽnnaam n tʋm bɩ y tags b saglsã zug neere, bala b ratame tɩ y vɩɩma yɩ sõma.—Yelbũna 1:5.
8. A Tɩmote sẽn tall tũud-n-ta-sõma kiris-nebã sʋkã, naf-a-la wãn-wãna?
8 Yɩta sõma me tɩ y bao tũud-n-ta-sõma y tẽed-n-taasã sʋka. A Tɩmote ra tara yʋ-noog a tigingã kãsem dãmb taoore. Ikoniom tẽngã sẽn da be hal kilo 30 zĩigẽ wã kãsem dãmbã taoor me, a tara yʋ-noogo. (Tʋʋma 16:1, 2) A yõga zood ne a Poll sẽn da tar yẽesem wʋsg tẽebã pʋgẽ wã. (Filip rãmba 3:14) A Poll lɛta wã pʋsẽ, a wilgame t’a Tɩmote yaa ned sẽn deegd sagls la sẽn dɩkd a taabã tẽeb togs-n-taar tao-tao. (1 Korẽnt dãmba 4:17; 1 Tɩmote 4:6, 12-16) A Poll gʋlsa woto: ‘Fo ra bãnga koɛɛg ninga mam sẽn zãms nebã ne m yel-manesem la m datem ne m tẽeb la m sũ-bʋgsem ne m nonglem la m sũ-marã.’ (2 Tɩmote 3:10) A Tɩmote ra rɩkda a Poll makre. Woto me, y sã n pẽneg tigingã neb tẽeb sẽn bɩ, na n sõng-y lame tɩ y yãk tʋʋmd sẽn waoogd Wẽnnaam n tʋme.—2 Tɩmote 2:20-22.
Zãmsd-y “Gʋlsg Sõamyã”
9. Zo-sõma paoong toor sẽn ka be, bõe me la y segd n maan n wa tõog n yãk tʋʋmd sẽn waoogd Wẽnnaam?
9 Rẽ yĩnga zo-sõma paoong bal tõe n sõng-y lame tɩ y tõog n yãk tʋʋmd sẽn waoogd Wẽnnaam bɩ? Ayo. Rẽ toor sẽn ka be, yãmb me segd n zãmsa “Gʋlsg Sõamyã” neer wa a Tɩmote. Tõe tɩ y pa nong sɛb kareng ye. La tẽeg-y tɩ b yeelame t’a Tɩmote ‘maoa ne Wẽnnaam sakre.’ Sẽn na yɩl n wa zoe zoees n paam keoore, zoɛtbã nong n dɩkda kiis wʋsg n segl b mense. Woto me, yɩl n tõog n wa tʋm tʋʋmd sẽn waoogd Wẽnnaam, rẽndame tɩ f mao wʋsgo. (1 Tɩmote 4:7, 8, 10) La tõe tɩ y sokda y meng Biiblã zãmsg sẽn tõe n sõng-y to-to tɩ y tõog n wa tʋm tʋʋmd sẽn waoogd Wẽnnaam. Bɩ d ges sõngr toɛy-toɛy a tãab Biiblã sẽn tõe n kõ-yã.
10, 11. Bõe yĩng tɩ Gʋlsg Sõamyã tõe n kɩt tɩ y bao n tʋm tʋʋmd sẽn waoogd Wẽnnaam? Kõ-y makre.
10 Pipi, Gʋlsg Sõamyã zãmsg na n kɩtame tɩ y tʋlg tʋʋmd ning y sẽn dat n wa tʋmã ne yam-sõngo. Biiblã wilgda tõnd d saasẽ Ba wã sẽn yaa a soabã. Wala makre, a wilgda a sẽn nong tõnd to-to hal tɩ kɩt t’a maan bõn-kãseng ning tõnd yĩngã, la bark ning a sẽn na n wa kõ neb nins sẽn maand a raabã wakat fãa wã. (Amos 3:7; Zã 3:16; Rom dãmba 15:4) Woto yĩnga, y sã n bãngd a Zeova sõma, na n kɩtame tɩ y sẽn nong-a to-to wã paase, la leb n na n kɩtame tɩ y wa tʋlg n dɩk y meng n kõ-a n maan a raabã.
11 Kiris-neb wʋsg sẽn yaa kom-bɩɩs yeelame tɩ yaa Biiblã zãmsg wakat fãa wã n kɩt tɩ b wa nong sɩdã hal sõma. D ges a Adèle makrã. A roagdbã yaa kiris-neb la a ra zɩ n yãk tʋʋmd takɩ tẽebã pʋgẽ n na n tʋm ye. A yeela woto: “Mam doagdbã ra peegda maam n kẽnd tigissã, la m da pa zãmsd Biiblã ye. Tigissẽ wã me m da pa kelgd ye.” La a Adèle kẽem bi-pugl n wa n deeg lisgu. Rẽ tɛka, a tʋlg n na n bãnga sɩdã. A yeela woto: “Mam yãka yam n na n karem Biiblã gilli. M da karemd-a-la bilf daar fãa. Rẽ poore, m bʋgsda m sẽn karmã zug n gʋls m sẽn tagsd n bĩngi. Hal ne rũndã, m ket n tara m sẽn gʋlsã fãa. Mam karma Biiblã gill yʋʋm-yɛng pʋgẽ.” Woto sõnga a Adèle t’a tõog n dɩk a meng n kõ a Zeova n deeg lisgu. Baa ne a sẽn yaa koamsã, rũndã-rũndã, a yaa wakat fãa so-pakdba.
12, 13. a) Bõe la Biiblã zãmsg tõe n sõng bi-bɩɩg t’a maane, la wãn-wãn la a tõe n maan rẽ? b) Wilg-y sagl-sõma kẽer sẽn be Wẽnnaam Gomdã pʋgẽ.
12 Yiib-n-soaba, Biiblã kareng na n sõng-y lame tɩ y toeeme. Tʋm-tʋmd a Poll yeela a Tɩmote tɩ “Gʋlsg Sõamyã zãng yaa Wẽnnaam n kõ tõndo. La a bee bark zãmsg yĩnga, la tɩ wilg ned a kongre, la saglg yĩnga, la tɩ zãms tɩrlem tɩ Wẽnnaam ned tõe n bɩ la a maan tʋʋm sõma fãa.” (2 Tɩmote 3:16, 17) Y sã n bʋgsd bũmb nins y sẽn karemd Wẽnnaam Gomdã pʋgẽ wã zug la y tũud a noyã, y na n kõo Wẽnnaam vʋʋsem sõngã sor t’a toeem-yã. Gʋlsg Sõamyã na n sõng-y lame tɩ y paam zʋg-sõma wala sik-m-menga, raood la yẽesem, la kɩt me tɩ y nong y tẽed-n-taasã wʋsgo. (1 Tɩmote 4:15) A Tɩmote ra tara zʋg-sõma kãensã. Yaa rẽ n kɩt t’a tõog n sõng a Poll la tigims nins a sẽn da kaagdã saam-biisã.—Filip rãmba 2:20-22.
13 Tãab-n-soaba, Wẽnnaam Gomdã pida ne sagl-sõma. (Yɩɩl Sõamyã 1:1-3; 19:8; 2 Tɩmote 2:7; 3:15) A na n sõng-y lame tɩ y bãng n yãk zo-sõma, reem nins sẽn yaa sõma, la y tõog n mao ne zu-loees a taab me. (Sɩngre 34:1, 2; Yɩɩl Sõamyã 119:37; 1 Korẽnt dãmba 7:36, NW) Y sã n dat n wa tõog n tʋm tʋʋmd sẽn waoogd Wẽnnaam, y segd n yãkda yam n maand y yɛlã tɩ zemsd ne Wẽnnaam daab masã tɛka.
‘Zab-y tẽebã zabr sõma’
14. Bõe yĩng tɩ tʋʋmd sẽn waoogd Wẽnnaam yãkr pa nana?
14 Yaa sɩd tɩ y sã n lʋɩɩsda tʋʋm nins sẽn waoogd a Zeova wã taoor y vɩɩmã pʋgẽ, y maana neere. Baasgo, woto maaneg pa nana ye. Y sã n wa rat n tʋm tʋʋmd ning y sẽn yãkã y tõe n sega zu-loeese. Wala makre, y roagdba, y zo-rãmb la y karen-saam dãmb kẽer sẽn tagsd tɩ yaa karem n zãag la tʋʋm sõng paoong bal n kɩtd tɩ ned vɩɩm yɩ sõma wã yĩnga, b na n bao n modg-y lame tɩ y toeem yam. (Rom dãmba 12:2) Wakat kãnga, wa a Tɩmote, na n yɩɩ tɩlae tɩ y ‘zab tẽebã zabr sõma’ n modg sẽn na yɩl n wa paam “vɩɩm sẽn ka sɛtã” a Zeova sẽn pʋlm-y wã.—1 Tɩmote 6:12; 2 Tɩmote 3:12.
15. Tõe tɩ zu-loe-bʋg la a Tɩmote seg-yã?
15 Sẽn yɩɩd fãa, y roagdbã sã n pa kiris-neb tɩ kɩt tɩ b pa rat n sak tɩ y tʋm tʋʋmd ning y sẽn yãkã, tõe n yɩɩ toog ne-y wʋsgo. Tõe t’a Tɩmote maoa ne zu-loe-kãngã buudu. Sebr a yembr wilgame t’a Tɩmote roagdbã tog n da yaa “nin-bɛd hal tɩ b nus zãad sõma.” Tõe t’a ba wã ra ratame t’a karem n zãag n wa ledg-a a tʋʋm zĩigẽ. * Tags-y n ges-y-yã a Tɩmote ba wã manesem sẽn yɩ to-to, a sẽn wa bãng t’a Tɩmote rat n lebga misioneer n tɩ tʋm ne a Polle, tɩ tʋʋm kãng yaool n pa tar yaood la a leb n pid ne zu-loeesã.
16. Wãn-wãn la bi-bɩɩg a ye maoẽ t’a ba pa tõog n koms a raoodo?
16 Rũndã-rũndã, kom-bɩɩs sẽn yaa kiris-neb segda zu-loe-kãensã buud me. Wala makre, a Matthew sẽn tʋmd a Zeova Kaset rãmbã filiyall a ye pʋgẽ wã yeela woto: “Mam sẽn wa n sɩng so-pakrã tʋʋmdã, mam ba wã sũur sãama wʋsg ne maam. A ra getame tɩ mam karengã fãa yaa zaalem, mam sẽn da tɩ pɛgd rot sẽn na yɩl n paam n kõ m noorã yĩnga. A ra yaanda maam, n yetẽ tɩ mam sã n da baoẽ tʋʋm-sõng sẽn tõe n kɩt tɩ m paam ligd wʋsg n são.” A Matthew maoa ne zu-loe-kãngã wãn-wãna? A yeela woto: “Mam da karemda Biiblã daar fãa, la m wɩngd ne pʋʋsgo, sẽn yɩɩd fãa, goamã sã n da wa rat n yik m sũuri.” A Matthew paama bark a sẽn modg woto wã. Kaoosg zugẽ, yẽ ne a ba wã moor manegame, tɩ zood ning a sẽn tar ne a Zeova wã me paase. A yeela woto: “Mam yãa vẽeneg t’a Zeova gesa mam yelle. A kenga mam daood la a sõng-m tɩ m pa tũ sagl-yood ye. Mam miime tɩ m sã n da pa yãkẽ yam n na n tʋm tʋʋmd sẽn waoogd Wẽnnaam, m da pa na n paam bark-kãensã ye.”
Da bas-y tɩ bũmb gɩdg-y ye
17. Wãn-wãn la neb kẽer tags-kɛg tõe n wa koms sẽn dat-b n lebg so-pakdbã raoodo? (Matɩe 16:22)
17 Y tẽed-n-taas meng tõe n kɩtame tɩ yɩ toog ne-y tɩ y yãk tʋʋmd sẽn waoogd Wẽnnaam. Wala makre, saam-biis kẽer tõe n yeel-y-la woto: ‘Bõe yĩng tɩ fo rat n yɩ so-pakda? F tõe n baoa tʋʋm wa neb a taabã la f moond koɛɛgã wɛ. Kẽng n bao tʋʋm tɩrg n paam ligd n tõog n ges f meng yell raoa!’ Sagls a woto tõe n wõnda b yaa sõma. La rẽ yĩnga y sã n sake, y tõe n yeelame tɩ y maooda ne Wẽnnaam sakr sɩda?
18, 19. a) Wãn-wãn la y tõe n maan tɩ bũmb da gɩdg-y tɩ y tʋm tʋʋmd sẽn waoogd Wẽnnaam? b) Bõe la yãmb a kom-bɩɩsã mongd y mens Rĩungã yĩnga?
18 Wõnda a Tɩmote wakatẽ wã, kiris-neb kẽer me ra tagsda woto. (1 Tɩmote 6:17) Sẽn na yɩl n sõng a Tɩmote t’a kell n tʋm tʋʋmd ning a sẽn yãkã, a Poll sagl-a-la woto: “Sodaag sã n dat t’a zu-soaba sũur yɩ noog ne yẽnda, [a pa na n tʋm tʋʋm a taab nin-zaalsã sẽn tʋmd ye, NW].” (2 Tɩmote 2:4) Sodaag pa segd n bas tɩ nin-zaalsã sẽn tʋmd tʋʋm ninsã tiis-a ye. Sẽn na yɩl n kogl a meng la neb a taabã vɩɩm, a tog n segla a meng t’a zu-soabã sẽn kõ-a noor fãa bɩ a tõog n tũ. Y sẽn yaa Kiristã sodaagã, y pa segd n bas tɩ teed sẽn pa tɩlae baoob gɩdg-y tɩ y pa tõog n tʋm y tʋʋmdã sẽn yaa yõy fãagr tʋʋmdã neer ye.—Matɩe 6:24; 1 Tɩmote 4:16; 2 Tɩmote 4:2, 5.
19 Zãms-y y mens mongr la y ra bao n vɩɩmd naar vɩɩm ye. “Segl-y y mens tɩ baa y vɩɩmã sã n wa pa nana bɩ y tõog n ket n yaa Kirist Zezi soda-sõngo.” (2 Tɩmote 2:3, The English Bible in Basic English) A Tɩmote sẽn tũ a Pollã, sõng-a lame t’a bãng tɩ baa toog wakate, a segd n nooga a sũur ne bũmb nins a sẽn tar-a bala. (Filip rãmba 4:11, 12; 1 Tɩmote 6:6-8) Y tõe n dɩka a Tɩmote togs-n-taare. Rẽ yĩnga y na n sak n monga y mens Rĩungã yĩng bɩ?
Bark masã la wakat fãa yĩnga
20, 21. a) Wilg-y bark kẽer tʋʋmd sẽn waoogd Wẽnnaam yãkr sẽn tõe n kɩt tɩ y paame. b) Bõe la yãmb dat n modg n wa maane?
20 A Tɩmote tʋma ne a Poll sẽn na maan yʋʋm 15, n moon koe-noogã Mediterane soolmã rɩtg fãa la bala. B lugla tigims paals a nifẽ. A vɩɩmã talla bark wʋsg n yɩɩd a sẽn da na n vɩɩmdẽ wa neb a taabã. Yãmb me sã n yãk tʋʋmd sẽn waoogd Wẽnnaam n tʋme, y na n paama bark wʋsgo. Na n kɩtame tɩ zood ning y sẽn tar ne a Zeova wã paas la kɩt me tɩ y tẽed-n-taasã nong-y la b waoogd-yã. Y na n gila laog-baoondã sẽn wat ne sũ-sãams la tood ninsã. Y sẽn na n yɩ kõtã yĩnga, y na n paama sũ-noog hakɩk me. Sẽn yɩɩd fãa y na n wa paama vɩɩm hakɩkã sẽn yaa vɩɩmd wakat sẽn kõn sa tẽng zug arzãnã pʋgẽ wã.—1 Tɩmote 6:9, 10, 17-19; Tʋʋma 20:35.
21 Y sã n nan pa yãk tʋʋmd sẽn na n kell n sõng-y tɩ y mao ne Wẽnnaam sakre, d sagend-y-la ne d sũy fãa tɩ y maan dẽ masã tɛka. Pẽneg-y tigingã neb nins sẽn tõe n sõng-y-yã tɩ b wilg-y y sẽn segd n maan to-to. Modg-y n zãmsd-y Wẽnnaam Gomdã wakat fãa. Ra tol-y n bas-y tɩ dũniyã laog nonglem yam kẽ-y ye. Tẽegd-y wakat fãa tɩ Wẽnnaam “sẽn kõt tõnd bũmb fãa tɩ sek tõnd tɩ d paamd ne sũ-noogã” pʋlmame tɩ y sã n yãk tʋʋmd sẽn waoogd-a, a na ning-y-la bark wʋsg rũndã-rũndã la beoog daare.—1 Tɩmote 6:17.
[Tẽngr note]
^ sull 15 Gɛrk rãmbã ra getame tɩ karem n zãag tara yõod wʋsgo. A Plutark sẽn yɩ ned sẽn zĩnd a Tɩmote wakatẽ wã gʋlsa woto: “Ned sã n dat n yɩ sõma, rẽndame t’a karem n zãage. . . . Ne maam, yaa woto bal n manegd ned n kɩt t’a tall sũ-noog hakɩka. Sẽn ketã fãa yõod pa waoog n ta karengã ye.”—Plutark, Oeuvres morales, Tome I, 1re partie, “De l’éducation des enfants”.
Y ket n tẽrame bɩ?
• Yɛ la kom-bɩɩsã tõe n paam sõngr n tõog n yãk tʋʋmd sẽn waoogd Wẽnnaam?
• Bõe yĩng tɩ Biiblã zãmsg neer tar yõodo?
• Wãn-wãn la kom-bɩɩsã tõe n maan tɩ laogã nonglem yam da kẽ-ba?
• Y sã n yãk tʋʋmd sẽn waoogd Wẽnnaam, bark bʋs la y tõe n paame?
[Zãmsgã sogsgã]
[Foto, seb-neng 28]
A Tɩmote yãka tʋʋm sõma
[Foto rãmba, seb-neng 29]
Ãnd dãmb n sõng a Tɩmote?
[Foto rãmba, seb-neng 31]
Y yãka tʋʋmd sẽn waoogd Wẽnnaam n na n wa tʋm bɩ?