B naana tõnd sõma wʋsgo
B naana tõnd sõma wʋsgo
‘Y kãama m yĩngã t’a yaa neere.’—YƖƖL SÕAMYÃ 139:14, Sebr Sõngo.
1. Bõe yĩng tɩ neb wʋsg yetẽ tɩ yaa Wẽnnaam n naan tẽngã bõn-neebã fãa?
ÃNDŨNIYÃ pida ne bõn-neeb wʋsgo. Sɩnga wãn tɩ bõn-kãens fãa wa beẽ? Neb kẽer pa tẽed tɩ yaa Naand n naan-b ye. Sãnda me yetame tɩ b sã n yeel tɩ Naand ka be, na n yɩɩ toog tɩ d bãng sẽn sɩng to-to tɩ bõn-kãensã fãa wa beẽ. Sã n yaa ne bãmba, tẽngã bõn-vɩɩlɩ toor-toorã sẽn waoogã, la b sẽn yaa to-to wã me kɩtame tɩ d pa tõe n tẽ tɩ b wa n tiig n bee woto ye. Neb wʋsgo, la baa bãngdb kẽer sak n deegame tɩ ãndũniyã sẽn yaa to-to wã wilgdame tɩ yaa Naand sẽn tar pãng la yam wʋsgo, la a yaa sõmblem soab n naan-a. *
2. Bõe n kɩt t’a Davɩɩd pẽg a Zeova?
2 Pĩnd wẽndẽ Israɛll rĩm a Davɩɩd me ra tẽeda ne a sũur fãa tɩ bõn-neeb nins fãa a sẽn ne wã tara Naand sẽn segd ne pẽgre. Baa ne bãngdbã bãngr sẽn da nan pa zãag zĩig a Davɩɩd wakatẽ wã, a Davɩɩd gesa bũmb nins fãa sẽn be wã n kʋmb n yeel tɩ yaa Wẽnnaam n naan-b fãa. A tagsa Wẽnnaam sẽn naan yẽ meng to-to wã zug n maan dabeem ne tõog ning Naandã sẽn tarã. A yeela woto: ‘M pʋʋsd-y-la barka, Soaala, y sẽn kãam m yĩnga t’a yaa neerã.’ La a paase: ‘Yaa yel-bãnd la y maan-yã, m mii rẽ neere.’—Yɩɩl Sõamyã 139:14, Sebr Sõngo.
3, 4. Bõe yĩng tɩ tõnd ned kam fãa segd n bʋgs a Zeova tʋʋmã zug neere?
3 Yaa a Davɩɩd sẽn bʋgs neerã la sẽn kɩt t’a sak n deeg ne a sũur fãa tɩ yaa Wẽnnaam n naan bũmba fãa wã. Rũndã-rũndã, kiba-kɩtbã la lekoll karen-saam dãmb wʋsg sẽn wilgd sẽn sɩng to-to tɩ ninsaalbã wa beẽ wã sãamda tẽebo. Tõnd sã n dat n tall a Davɩɩd tẽebã buudu, d me segd n bʋgsda neere. Sẽn yɩɩd fãa, d sã n dat n bãng Naand sã n sɩd beeme la d bãng a sẽn maand bũmb ninsã, d sã n teeg neb a taabã sẽn yetã bala, na n yɩɩ wẽng ne-do.
4 Sẽn paase, d sã n bʋgs a Zeova tʋʋmã zug neere, na n kɩtame tɩ d nong-a wʋsg n paase. Leb n na n kɩtame tɩ d kɩs sɩd tɩ bũmb nins a sẽn pʋlem tõndã na n pidsame. La rẽ fãa na n kɩtame tɩ d tʋlg n bao n bãng-a sõma la d maan a raabã. Bɩ d ges rũndã-rũndã bãngdbã sẽn yete, tɩ wilgdẽ tɩ Wẽnnaam sɩd kãama tõnd yĩngã neer wa a Davɩɩd sẽn yeelã.
Tõnd yĩngã sẽn bɩt to-to wã bee rasãnde
5, 6. a) Wãn to la ninsaal vɩɩm sɩngd a ma pʋgẽ? b) Tʋʋm bʋg la tõnd yiimã tʋmda?
5 “Yaa yãmb n naan mam [yiimã], la yãmb n yag maam m ma pʋgẽ.” (Yɩɩl Sõamyã 139:13) Tõnd fãa vɩɩmã sɩnga d ma rãmbã pʋsẽ. Sɩngrẽ wã d ra yaa zɩ-pell fĩ-fĩi bal b sẽn pa tõe n yã ne nif sõma menga. La yɛl wʋsg n yaool n da maand zɩ-pell kãng sẽn paood wʋsg woto wã pʋgẽ. Kiis a yiib ne-a na n ta wã tɩ yĩngã wil wʋsg zoe n beeme. Yiimã bee wil-kãens sʋka. B sẽn wa n dog-d paalmã tɩ d yiimã zoe n tõe n yooga d zɩɩmã n yiis a rẽgdã la b boog a koomã tɩ zemse. Kãsem yiim a yiibã sã n yaa sõma, minit 45 fãa pʋgẽ, b yoogda koom ning sẽn be a zɩɩmã pʋgẽ wã hal sẽn na ta litr a nu!
6 Tõnd yiimã leb n sõngd n kɩtdame tɩ bũmb nins sẽn be zɩɩmã pʋgẽ wã zemsdẽ. B kɩtdame me tɩ zɩɩmã sẽn kẽnd zɩ-soayã pʋsẽ to-to wã zemsdẽ. La pa woto tɛk ye. Yiimã tʋmda tʋʋm kãsems a taab me. Wala makre, b kɩtdame tɩ yĩngã rɩlsa ning b sẽn boond tɩ vitamin D wã toeemdẽ n dɩlgd kõabã tɩ d bɩt sõma. Yiimã leb n sõngd n maanda globill ruuz rãmb nins sẽn be kõabã pʋsẽ wã. Yaa woto fãa yĩng n kɩt tɩ bãngdbã yetẽ tɩ ninsaal yiimã tʋmda tʋʋm wʋsgã. *
7, 8. a) Bilg-y bi-pɛɛlg sẽn bɩt a ma pʋgẽ to-to wã. b) B sẽn yeel tɩ Wẽnnaam yaaga bi-pɛɛlg “tẽngã zĩ-zulums pʋsẽ wã” võor yaa bõe?
7 “Mam kõaba ka solg ne yãmb wakat ninga b sẽn da naan maam zĩ-soalgdga pʋgẽ, la b sẽn da yaag mam tẽnga zĩ-zulumsã pʋsẽ wã ye.” (Yɩɩl Sõamyã 139:15) Pipi zɩ-pellã wat n welga a yiib tɩ zɩ-pell fãa kell n tall weelg woto. Tao-tao bala, zɩ-pɛlã sẽn weelã sɩngda taab tigung sul toor-toore. Yaa sul kãens n wat n lebg yĩngã gĩinã, sũurã, kõabã, la sẽn ketã fãa. Wala makre, pʋgã semen a tãab-n-soabã ne a na n ta tɩ biigã kõab fãa sɩnga taab sogbo. Biigã sẽn wat n tar semen a yopoeyã t’a woglmã pa ta nug-raoog pʋɩ-sʋk meng ye. La rẽ t’a zoe n tara kõab 206 nins nin-bedr sẽn tarã fãa tɩ b nan paood wʋsg n pa wõnd kõab ye.
8 Bõn-kãensã fãa sẽn wõnd yel-soalmã maana d sẽn wa n be d ma wã pʋgẽ tɩ ninsaal nif pa ne-dã. Yɩɩ wa bũmb sẽn maan “tengã zĩ-zulums pʋsẽ.” Sɩd me, ãdem-biisã ket n pa mi bũmb nins fãa sẽn maand pag sẽn tʋt pʋgẽ wã wʋsg ye. Wala makre, b pa mi sẽn sɩngd to-to tɩ zɩ-pellã wa tar weelg n lebgd yĩngã wil toor-toorã ye. Tõe tɩ kaoosg zugẽ bɩ bãngdbã wa tõog n bãng bõn-kãense. La sẽn yaa a soab fãa, wa a Davɩɩd sẽn yeelã, tõnd Naand a Zeova ra sɩng n mii rẽ fãa sõma.
9, 10. Bõe yĩng tɩ b yeel tɩ ninsaal yĩnga wil fãa sẽn tɩʋs to-to hal a sẽn da wa n yaa zɩ-pellã ra ‘gʋlsa Wẽnnaam sebrẽ’?
9 “Yãmb nin da nee maam wakat ninga mam sẽn ket n yaa bõn-naandgã. Mam dasem tɛk gʋlsa yãmb sebrẽ, tɩ bãmb daar ba a ye nan ka beẽ ye.” (Yɩɩl Sõamyã 139:16) Biigã sẽn wa n nan yaa zɩ-pell balã t’a yĩngã sẽn na n wa yɩ to-to wã fãa ra zoe n tɩʋsame. Kiis a waeyã biigã sẽn na n zĩnd a ma wã pʋgẽ wã, bũmba fãa na n kell n wʋga wa b sẽn tɩʋs to-to wã. La baa a rogmã poor hal n tãag a sẽn na n wa loog yʋʋm pisi n bɩt n lebgd kãsma, a yĩngã sẽn tar toeeng to-to wã na n kell n tũu bũmb ning sẽn da tɩʋs hal a sẽn da wa n yaa zɩ-pellã.
10 A Davɩɩd ra pa mi bõn-kãensã fãa sẽn pa tõe n yã ne nifã ye. A ra pa tar masĩn meng sẽn tõe n sõng-a t’a vaees n bãng-b ye. La a sẽn bʋgs yẽ mengã bɩʋʋng sẽn yɩ to-to wã zugã, sõng-a lame t’a bãng tɩ bũmba fãa reng n tɩʋsame. Tõe t’a Davɩɩd ra mii biig sẽn bɩt to-to a ma pʋgẽ wã bilfu, tɩ sõng-a t’a bãng tɩ bũmb ning sẽn maandã fãa reng n tɩʋsame la b zemsd b wakate. Yaa rẽ la a sẽn bilg ne manesem sẽn be rasãnd n yeel tɩ ‘gʋlsa Wẽnnaam sebrẽ’ wã.
11. Ned kam fãa sẽn yaa to-to wã tũu ne bõe?
11 Rũndã-rũndã, bãngdbã miime tɩ ned fãa woglem, a nini, a nengã tõre, a zoobdã kõbg n paas a yĩngã zĩis a taab sẽn yaa to-to wã yita a roagdbẽ wã wall a yaab rãmbẽ. Ninsaal yĩngã selill fãa tara bũmb toɛy-toɛy sẽn yit a roagdbẽ wall a yaab rãmbẽ. Yaa bõn-kãens fãa sẽn naag taab la bãngdbã sẽn boond tɩ adeyɛnnã (acide désoxyribonucléique, ADN). Biig sã n nan wa sɩng tɩʋsg a ma pʋgẽ, a yĩngã sẽn na n yɩ to-to a vɩɩmã tõr fãa wã zoe n be a adeyɛnnã pʋgẽ. A yĩngã selill dãmb sẽn na n tall weelg n palemdẽ wã na n tara bũmb nins sẽn tɩʋs adeyɛnnã pʋgẽ wã, tɩ kɩt t’a wõnegã pa tol n toeem ye. Ad woto sɩd wilgda vẽeneg tɩ d Naandã sẽn be saasẽ wã yamã la a pãngã yaa wʋsgo!
Ninsaal zugã tõog ka to ye
12. Sẽn yɩɩd fãa, yaa bõe n kɩt tɩ ninsaal yaa toor ne rũnga?
12 “Wẽnnaam, yãmb tagsg yaa kãsems wʋsg mam yĩnga. Bãmb sõor waoogame. Mam sã n sõd bãmba, bãmb yaa wʋsg n yɩɩd bĩisr biisi.” (Yɩɩl Sõamyã 139:17, 18a) Wẽnnaam naana rũmsã me sõma tɩ b kẽer tar tõod toor-toore. B tõe n maana bũmb toɛy-toɛy ninsaal meng sẽn pa tõe n maane. La Wẽnnaam kõo ninsaal tõog n yɩɩg rũnga. Bãngdbã sebr a yembr yeela woto: “Baa ninsaal sẽn wõnd bõn-vɩɩlɩ a taab zĩis kẽer wɛɛngẽ wã, a sẽn tõe n gom la a tõe n tagsã kɩtame t’a yaa toor fasɩ ne bõn-vɩɩlɩ wã fãa. Yaa ninsaalbã bal n baood n na n bãng sẽn sɩng to-to tɩ b wa beẽ wã la b bãng b yĩnsã sẽn yaa to-to wã me.” A Davɩɩd me ra bao n na n bãnga bõn-kãensã.
13. a) Bõe n sõng a Davɩɩd t’a tõog n bʋgs Wẽnnaam tags yɛlã zugu? b) Wãn-wãn la d tõe n dɩk a Davɩɩd togs-n-taare?
13 Bũmb a ye sẽn tar yõod n yɩɩd me yaa tɩ ninsaalbã tõe n bao n bãnga Wẽnnaam tagsg sẽn yaa to-to yɛlã zugu, tɩ rũmsã pa tõe n maan woto ye. * Woto yaa zu-no-kãseng d sẽn tare, sẽn wilgd vẽeneg tɩ Wẽnnaam naan-d-la “a meng wẽnego.” (Sɩngre 1:27) A Davɩɩd wilgame t’a nonga zu-no-kãngã wʋsgo. A bʋgsa bũmb nins sẽn wilgd vẽeneg tɩ Wẽnnaam beeme wã zugu, la a bʋgs bõn-kãens sẽn pukd Wẽnnaam tõod toor-toorã to-to wã zug me. A Davɩɩd leb n da tara Gʋlsg Sõamyã sɛb kẽere. Wẽnnaam wilgda a sẽn yaa a soab la tʋʋm nins a sẽn tʋmã seb-kãens pʋsẽ. B sõnga a Davɩɩd t’a bãng Wẽnnaam sẽn yaa a soaba, a tagsg la a raabo. A Davɩɩd bʋgsa bũmb ning a sẽn karem sɛbã pʋsẽ wã zug la Wẽnnaam sẽn naan teed ninsã zugu. Sẽn paase, a bʋgsa a Naandã sẽn get a yell to-to wã me zug hali n pẽg-a.
Tẽeb sẽn baood bũmb ninsi
14. Bõe yĩng tɩ pa tɩlae tɩ d bãng bũmba fãa n yaool n tõog n tẽ Wẽnnaam?
14 A Davɩɩd sẽn tall Gʋlsg Sõamyã zug bʋgsg la bũmb nins Wẽnnaam sẽn naanã zut bʋgsgã, a wa n bãngame t’a pa tol n tõe n bãng bũmb nins fãa Wẽnnaam sẽn naanã n sa ye. (Yɩɩl Sõamyã 139:6) Tõnd me pa tol n tõe n bãng-b fãa n sa ye. (Koɛɛg Soaba 3:11; 8:17) La ne Gʋlsg Sõamyã bãngr la bũmb nins a sẽn naanã maasem, Wẽnnaam kɩtame tɩ neb nins fãa sẽn tʋll n bãng sɩdã yẽ zugã tõe n bãng-a tɩ sek b na tẽ-a.—Rom dãmba 1:19, 20; Hebre dãmba 11:1, 3.
15. Wilg-y tẽ Wẽnnaam la yɩɩ a zoa sẽn tũud taab to-to.
15 Tẽ Wẽnnaam baooda sẽn yɩɩd sak n deeg bal t’a yaa Naand sẽn tar yam, la tɩ yẽ n naan ãndũniyã ne bũmb nins fãa sẽn be a pʋgẽ wã. Leb n baoodame me tɩ d kɩs sɩd t’a beeme la d teeg-a, n miẽ t’a tʋllame tɩ d bao n bãng a sẽn yaa a soab la d yɩ a zoa. (Zak 4:8) Bɩ d tags d sẽn kɩs d ba sɩd la d teeg-a to-to wã yelle. Ned sã n sãmbdẽ tɩ d sã n wa tar zu-loeese, d ba wã pa na n sõng-do, tõe tɩ d pa tõog tɩ nin-kãng tẽ tɩ d ba wã na n sɩd sõng-d lame ye. La sã n mik tɩ d ba wã zoe n maana bũmb wʋsg n sõng-d tɩ d miẽ t’a sɩd yaa nin-sõngo, tõnd yẽ na n kɩsa sɩd t’a pa na n tol n bas n pa sõng-d ye. Woto me, d sã n zãmsd Gʋlsg Sõamyã la d bʋgsd a Zeova sẽn naan bũmb ninsã zugu, la sẽn paase, d sã n tags d sẽn pʋʋsd-a n kot sõngr t’a reegdẽ wã, na n kɩtame tɩ d bãng-a sõma la d teeg-a. Leb n na n kɩtame tɩ d baood n na n bãng-a n paas la d pẽg-a wakat fãa, d sẽn nong-a la d tʋll n sak-a wã yĩnga. Bũmb ka be ned sẽn tõe n maan tɩ yaa sõma n yɩɩd woto ye.—Efɛɛz rãmba 5:1, 2.
D bao d Naandã sõngre!
16. Bõe la zood ning a Davɩɩd sẽn tall ne a Zeova wã tõe n zãms-do?
16 “Wẽnnaam, bɩ y fees maam n bãng m sũuri, mak-y maam n bãng m tagsg n ges mam sã n tũuda so-wẽnga la y yãag maam sor sẽn ka sɛt pʋgẽ.” (Yɩɩl Sõamyã 139:23, 24) A Davɩɩd ra miime t’a Zeova sẽn yaa a Naandã mii bũmba fãa yẽ zugu. Sẽn dat n yeel t’a mi a sẽn tagsde, a sẽn yet wall a sẽn maand bũmb ninsã fãa. (Yɩɩl Sõamyã 139:1-12; Hebre dãmba 4:13) A Davɩɩd sẽn da mi Wẽnnaam hal sõma woto wã, kɩtame t’a ra bas a yam wa biig sẽn be a roagdb nusẽ n miẽ tɩ bũmb pa na n tol n maan-a ye. A Davɩɩd ra nanda zood ning a sẽn da tar ne a Zeova wã hal wʋsgo, n da modgd ne a sũur fãa sẽn na yɩl t’a ra wa sãam ye. Woto kɩtame t’a ra bʋgsd bũmb nins Wẽnnaam sẽn naanã zut wʋsg la a pʋʋsdẽ. Sɩd me, Yɩɩl Sõamyã 139 soabã la a taab a Davɩɩd sẽn gʋls ra yɩɩ pʋʋsg b sẽn dɩk tɩ lebg yɩɩla. Tõnd me sã n bʋgsdẽ la d pʋʋsd wa a Davɩɩde, na n sõng-d lame tɩ d pẽneg a Zeova.
17. a) Bõe yĩng t’a Davɩɩd da rat t’a Zeova fees-a? b) Tõnd sẽn yãkd yam n maand bũmb ninsã wata ne bõe?
17 Wẽnnaam sẽn naan tõnd a meng wõnegã yĩnga, d tõe n yãka yam n maan d sẽn date. D tõe n yãka yam n maan sõma wall wẽnga. La d segd n bãngame tɩ Wẽnnaam na n wa sok-d lame. A Davɩɩd ra pa rat tɩ b sõd-a n naag nin-wẽns ye. (Yɩɩl Sõamyã 139:19-22) A pa rat n maan yel-wẽn lae-lae ye. A sẽn da mi t’a Zeova mii bũmba fãa wã yĩnga, a sika a meng n kos t’a fees-a neer n sõng-a t’a kell n tũ vɩɩmã sore. Yaa nebã fãa n segd n tũ Wẽnnaam noyã. Dẽnd tõnd me segd n yãka yam n maand sẽn yaa sõma. A Zeova sagenda d fãa tɩ d sak-a. D sã n sakd-a, d na n ta a yam la d naf wʋsg me. (Zã 12:50; 1 Tɩmote 4:8) D sã n maand a Zeova raabã daar ne a to fãa, baa d sã n tar zu-loe-kãsems menga, d yamã na n gãeyã bãane.—Filip rãmba 4:6, 7.
D tũ d Naandã sẽn ka to wã
18. A Davɩɩd sẽn tags bũmb nins Wẽnnaam sẽn naanã zugã, a yeelame tɩ bõe?
18 A Davɩɩd bi-bɩɩlmẽ, a yɩɩ pe-kɩɩmã. A sẽn da mi n paad yɩng ne a rũmsã zĩ-sobd n wãbend-ba, a ra nong n geta saasã n bʋgsd ãndũniyã sẽn yaa kãseng to-to wã zug la rẽ sẽn wilgd bũmb ninga. A Davɩɩd gʋlsa woto: “Saas wilgda Wẽnnaam ziiri, la sa-gãong togsda bãmb nus tʋʋma. Daar a yembr kɩta bãmb kaset ne daar a to, la yʋng a yembr kõta yʋng a to bãngre.” (Yɩɩl Sõamyã 19:2, 3) A Davɩɩd ra miime t’a segd n bao n bãnga sẽn naan-a bũmba fãa sõma woto wã la a tũ-a. Tõnd me segd n maana woto.
19. Wẽnnaam sẽn naan ninsaal sõma to-to wã zãmsda kom-bɩɩsã la kãsembã bõe?
19 A Davɩɩd sẽn sak Wẽnnaam a bi-bɩɩlem wakatã, a kõo kom-bɩɩsã mak-sõng sẽn wilgd tɩ b segd n tũ saglg ning a biig a Salomo sẽn kõ kaoosg zugẽ wã. A Salomo yeela woto: “Tẽeg f naanda yell f bi-bɩɩlem wakate . . . Zoe Wẽnnaam la f sak bãmb tõodo. Tɩ bõe, ninsaal fãa tog n maana woto.” (Koɛɛg Soaba 12:1, 13) A Davɩɩd sẽn da wa n yaa bi-bɩɩga, a ra zoe n miime tɩ Wẽnnaam naan-a-la sõma wʋsgo. A sẽn bãng rẽ tɩ kɩt t’a maan Wẽnnaam daabã, naf-a-la a vɩɩmã tõre. D yaa bi-bɩɩg me tɩ d yaa kãsma, d sã n pẽgd d Naandã sẽn ka to wã la d maand a raabã, d vɩɩmã na n talla bark masã la wakat sẽn wate. Biiblã yetame tɩ neb nins sẽn tũud a Zeova noyã wakat fãa wã ‘na n kell n woma biis b kʋʋlem wakate, n yɩ maas la sõma, tɩ wilg t’a Zeova yaa tɩrga.’ (Yɩɩl Sõamyã 92:15, 16) Sẽn paase, d na n paam n dɩ d Naandã tʋʋm kãsemsã yõod wakat sẽn kõn sa.
[Tẽngr not rãmbã]
^ sull 1 Ges-y yʋʋmd 2004 sigr kiuug rasem 22 Réveillez-vous ! wã a Zeova Kaset rãmbã sẽn yiisã.
^ sull 6 Ges-y “ Les reins : des filtres essentiels à la vie, ” yʋʋmd 1997 sa-sik kiuug rasem a 8 Réveillez-vous ! wã pʋgẽ.
^ sull 13 Wõnda wa a Davɩɩd sẽn yeel bũmb ning Yɩɩl Sõamyã 139:18b wã rat n yeelame t’a sã n da bao n na n sõd Wẽnnaam tʋʋmã n sɩng ne yibeoog n tɩ tãag a gõeem, beoog na n vẽeg n mikame t’a ket n sõta.
Y na n leokame tɩ bõe?
• Wãn to la ninsaal sẽn bɩt a ma pʋgẽ to-to wã wilgd tɩ b naana tõnd sõma?
• Bõe yĩng tɩ d segd n bʋgs a Zeova tagsa wã zugu?
• Wãn to la tẽeb la zood ning d sẽn tar ne a Zeova wã tũud taaba?
[Zãmsgã sogsgã]
[Foto rãmba, seb-neng 17]
Bi-pɛɛlg sẽn bɩt a ma pʋgẽ to-to wã ra pĩnd n tɩʋsame
ADN
[Fotã soaada]
Fœtus : Lennart Nilsson