Ges-y sẽn be pʋgẽ wã

Ges-y sẽn be sebrã pʋgẽ

Bu-welsgã tɩɩm yaa bõe?

Bu-welsgã tɩɩm yaa bõe?

Bu-welsgã tɩɩm yaa bõe?

BALL la b ra tãood Ɛspayn daar a yembre, tɩ arbɩtrã kɩt tɩ b yals ballã tãoobo. Bõe yĩnga? Bala neb wʋsg n da kaasd la b tʋʋd bal-tãood a ye sẽn yit Kameruni, tɩ kɩt t’a rat n bas ballã tãoobo. Risi b sẽn namsd Afiriki, Aazi, la Amerik Latin nebã b buudã sẽn yaa toorã yĩngã lebga bũmb sẽn wae. Yʋʋmd 2005 pʋgẽ, b sẽn nams neb tẽn-kãng pʋgẽ b buudã yĩngã sõor paasa wʋsgo. Ãngeletɛɛre, Aazi neb la nin-sabls wʋsg tʋʋm n sãame, la b sẽn vaees n gese, b mikame tɩ bãmb b tãab sʋka, a yembr yaa bu-welsgã yĩnga. Woto fãa wilgdame tɩ bu-welsgã lebga bũmb sẽn wae dũniyã gill zugu.

Tẽng ne a to fãa pʋgẽ, bu-welsgã sẽn wat ne yɛl ninsã pa yembr ye. Tẽns kẽer pʋsẽ, yaa tʋy la gom-yaalse. La zĩis sãnda b baoodame meng n na n menems buudã tõr fasɩ. Bõe n kɩt tɩ bu-welsgã beẽ? Bõe n tõe n sõng tõnd tɩ d ra yɩ neb sẽn kis buud a taabã nebã? Rẽ yĩnga bu-welsgã tõe n saame bɩ? Biiblã leokda sogs-kãensã.

Namsgã la kisgrã

Biiblã yetame tɩ “ninsaalbã sũyã tagsg yaa wẽns hal b yãadem wakate.” (Sɩngre 8:21) Rẽ n so tɩ neb kẽer sã n namsd b taabã bɩ b sũyã noomẽ. Biiblã paasdame tɩ: “B sẽn namsd-b rãmbã nintãm yitame, la ned ka belsd bãmb ye. Bãmb namsdbã tara pãnga.”—Koɛɛg Soaba 4:1.

Biiblã leb n wilgdame tɩ bu-welsgã sɩng n bee hal sẽn kaoose. Wala makre, sẽn yɩɩd yʋʋm 3700 masã, Ezipt Faraõ a yembr boola Hebre rao a Zakoob ne a zakã rãmb tɩ b wa zĩnd Ezipti. La kaoosg zugẽ, Faraõ a to n wa n deeg naamã, la a tagsame t’a Zakoob buudã sẽn lebgd wʋsgã tõe n waa ne yelle. Rẽ kɩtame t’a yeel a nebã woto: “‘Gese, Israɛll neba fɩɩgdame n yɩɩd tõndo, la b paamda pãng n yɩɩd tõndo. Wa-y tɩ d maan yam ne-ba; tɩ bãmb da lebg wʋsg . . . ye.’ Woto, bãmb kɩtame tɩ tʋʋm soaadbã nams Israɛll nebã n kẽes bãmb tʋʋm toog pʋgẽ.” (Yikri 1:9-11) Ezipt nebã pʋd n yiisa noor n yeel t’a Zakoob nebã sã n dog bi-ribl fãa bɩ b kʋ-a.—Yikri 1:15, 16.

Bõe n wat ne bu-welsgã?

Naoor wʋsgo, tũudmã pa tõogd n kɩt tɩ bu-welsgã sa ye. Yaa sɩd tɩ neb kẽer wilga ne raood tɩ b pa sak nebã sẽn namsd b taabã ye. La naoor wʋsgo, tũudmã meng nong n teenda neb nins sẽn namsd b taabã. Yɩɩ woto Etazĩni, sasa ning laloa wã sẽn da sak tɩ b namsd nin-sablsã, n tõe n kʋ-b mengã. La noy nins b sẽn da yiis n gɩdg tɩ nin-sablg pa tar sor n na n kẽ kãadem ne nasaarã kell n zĩndame n wa tãag yʋʋmd 1967. Yɩɩ woto Afirikdisiid me, b tẽngã noy sẽn da welg nasaar dãmbã ne nin-sablsã sasa. Nasaar dãmbã ne b sõorã sẽn da yaa bilfã, b yiisa noy wʋsg sẽn nafd bãmba. Noy kẽer da wilgdame tɩ nin-sablg pa tar sor n na n kẽ kãadem ne nasaar ye. Etazĩni ne Afirikdisiid fãa, sẽn da namsd-b neb a taabã sʋka, kẽer ra yaa neb sẽn yet tɩ b tũuda Wẽnd sõma.

Biiblã wilgda bʋʋm kãseng a ye sẽn kɩt tɩ bu-welsgã beẽ. A wilgda bũmb ning sẽn kɩt tɩ buud kẽer namsd buud a taabã. A yeta woto: “Ned ninga sẽn ka tar nonglem ka mi Wẽnnaam ye; tɩ bõe, Wẽnnaam yaa nonglem. Ned sã n yetẽ t’a nonga Wẽnnaam n yaool n kis a ba-biiga, yẽ yaa ziri-yagda. Tɩ bõe, ned sã n ka nonga a ba-biiga a sẽn yãta, a na n yɩɩ wãn n nong Wẽnnaam a sẽn ka yãtã?” (1 Zã 4:8, 20) Gom-kãensã kɩtame tɩ d mi bũmb ning sẽn wat ne bu-welsgã. Yaa b sẽn pa mi Wẽnnaam bɩ b sẽn pa nong-a wã yĩnga. Baa b sã n yetẽ tɩ b tũuda Wẽnde.

Bu-welsgã tɩɩm yaa nebã sẽn na n bãng Wẽnnaam

Nebã sã n mi Wẽnnaam la b nong-a, wãn to la rẽ tõe n kɩt tɩ bu-welsgã sa? Bõe la Wẽnnaam Gomdã yet tɩ wilgdẽ tɩ pa segd tɩ d nams neb nins sẽn pa d buudã nebã? Biiblã wilgdame t’a Zeova yaa ninsaalbã fãa Ba. A yeta woto: “Wẽnnaam a yembr bal n be. Bãmb yaa tõnd Ba, la bũmb fãa yita bãmb nengẽ.” (1 Korẽnt dãmba 8:6) A le wilgdame tɩ Wẽnnaam ‘naana ninsaalba buud fãa ne ned a yembre.’ (Tʋʋma 17:26) Woto yĩnga, ãdem-biisã fãa yaa ba-biisi.

Buudã fãa neb sũy segd n yɩɩ noogo, b sẽn paam tɩ Wẽnnaam kõ-b vɩɩmã yĩnga, la bũmb a ye la d yaabã maan tɩ segd n sãam d fãa sũyã. A Poll sẽn yaa Biiblã gʋlsd a ye wã yeela woto: “Rao a yembr n wa ne yel-wẽnã dũniyã.” Woto yĩnga, nebã “fãa maana yel-wẽn n kong Wẽnnaam waoogre.” (Rom dãmba 3:23; 5:12) A Zeova naana bũmbã fãa tɩ yaa toor-toore, la woto noom-a lame. La a pa kõ buud baa a ye neb bʋʋm sẽn kɩtd tɩ b tags tɩ b yɩɩda b taabã ye. Nebã fãa la bal sẽn tagsd tɩ bãmb buudã n yaa sõma n yɩɩd buud a taabã kɩɩsda Biiblã sẽn yet bũmb ningã. Vẽenega, sagls nins Wẽnnaam sẽn kõt tõndã wata ne zems-n-taar buudã ne taab sʋka.

Wẽnnaam nonga buudã fãa

Neb kẽer sãmbdame tɩ Wẽnnaam sẽn da yãk Israɛll nebã tɩ b yaa a neb la a yeel-b tɩ b lak b mens ne buud a taabã nebã yaa bu-welsgo. (Yikri 34:12) Wẽnnaam da yãka Israɛll nebã tɩ b lebg yẽ meng neba, b yaab a Abrahaam sẽn tẽ-a ne a sũur fãa wã yĩnga. Wẽnnaam meng n da get pĩnd wẽndẽ Israɛllã neb yelle, n yãkd nanambs n kõt-b la a kõt-b noyã. Israɛll nebã sẽn da sakd n tũud Wẽnnaam noyã sasa, kɩtame tɩ buud a taabã neb ra tõe n bãng tɩ Wẽnnaam sẽn dɩt naam Israɛll nebã zugã tara nafa wʋsg n yɩɩd ninsaalbã naam. A Zeova da pĩnd n wilga Israɛll nebã tɩ sẽn na yɩl tɩ ãdem-biisã lebs n paam zems-n-taar sõma ne yẽnda, maoong n na n yɩ tɩlae. Dẽnd a Zeova sẽn da maand bũmb nins Israɛll nebã yĩngã yɩɩ buudã fãa nafr yĩnga. Rẽ n so t’a ra yeel a Abrahaam woto: “Yaa fo [yagengã] yĩng la dũniyã buud fãa na n paam barka, fo sẽn sak mam noorã yĩnga.”—Sɩngre 22:18.

Sẽn paase, Zʋɩf rãmbã ra tara zu-no-kãsenga, bala yaa bãmb la Wẽnnaam da taasd a goamã. Yɩɩ bãmb buudã pʋgẽ me la Mesi wã rog-yã. Wẽnnaam sẽn da maan woto wã me ra yaa buudã fãa nafr yĩnga. Biiblã babg ning b sẽn gʋls ne hebre wã Wẽnnaam sẽn kõ Zʋɩf rãmbã pʋgẽ, b gomda wakat ning buudã fãa sẽn na n wa paam bark yell me. Be b yeta woto: “Buud wʋsg na n waame n wa yeele: ‘Wa-y tɩ d rʋ Zusoaba tãng zug n kẽng a Zakoob Wẽnnaam doogẽ wã tɩ b zãms tõnd d sẽn tog n maan bũmb ninsi’ . . . Buud ka na n le zẽk sʋʋg ne buud a to ye, la b ka na n le zãms zabr yɛs ye. La ned kam fãa na n zĩnda a viyn tɩɩg ne a kankang tẽngr tɩ ned ka yɛɛs-b ye.”—Miise 4:2-4.

Baa ne sẽn yɩ Zʋɩf rãmbã la a Zezi moon-yã, a yeela woto me: “Wẽnnaam soolem koe-noog kãngã na n moona dũniyã tɛk fãa tɩ yɩ kaset buud fãa yĩnga.” (Matɩe 24:14) Buud pa be n pa na n wʋm koe-noogã ye. Woto wilgdame t’a Zeova pa yãk buud n nongẽ bɩ n kis ye. Rẽ sɩd yaa mak-sõng a sẽn kõ. “Wẽnnaam ka tũusd neb ye. La buud fãa sʋka, ned ninga sẽn zoet bãmba la sẽn maand tɩrga, yẽ soab tata bãmb yam.”—Tʋʋma 10:34, 35.

Noy nins Wẽnnaam sẽn kõ pĩnd wẽndẽ Israɛllã nebã wilgame t’a nonga buudã fãa. Tõodã pa wilg Israɛll nebã tɩ b sak sãambã bal ye. Ges-y tõogã sẽn yet bũmb ninga: ‘Bɩ y maan sãan sẽn be yãmb sʋk wa tẽngã neda, la f nong yẽ wa f menga. Tɩ bõe, yãmb me rag n yaa sãamb Ezipt soolem pʋgẽ.’ (Maankʋʋre 19:34) Noy nins Wẽnnaam sẽn kõ Israɛll nebã sʋka, noy wʋsg ra wilgdame tɩ b segd n maana sãambã neere. Yaa woto la a Boaaz sẽn yɩ a Zezi yaabã maan-yã. A sẽn wa n yã pag sẽn yaa sãan t’a rɩgsd koodo, a kɩtame tɩ b bas kood wʋsg pʋʋgã pʋgẽ sẽn na yɩl t’a rɩgse. A Boaaz sẽn maan woto wã, a tũu bũmb ning Wẽnnaam sẽn da yeel-bã.—Rut 2:1, 10, 16.

A Zezi wilga d sẽn segd n maan d taabã neer to-to

A Zezi mii Wẽnnaam sõma n yɩɩd nebã fãa. A wilga a karen-biisã b sẽn tõe n maan neb nins sẽn pa b buudã nebã neer to-to. Raar a ye, a Zezi sega Samari pag a ye n sõs ne-a. Woto linga pagã, bala Zʋɩf rãmb wʋsg ra kisa Samari nebã. B sõsgã sasa a Zezi sõnga pagã t’a bãng a sẽn na n maan to-to n paam vɩɩm sẽn-kõn-sa wã.—Zã 4:7-14.

A Zezi leb n dɩka makr n gom Samari nin-sõng yelle, n na n wilg d sẽn segd n tall manesem ning ne buud a taabã nebã. Samari raoã yãa Zʋɩf fãadb sẽn pãb n pogl wʋsgo. Samari raoã ra tõe n tagsa woto: ‘Bõe yĩng tɩ m na n sõng Zʋɩfe? Zʋɩf rãmbã la sẽn kis tõndã la.’ La a Zezi wilgame tɩ Samari raoã sẽn da get buud a taabã nebã to-to wã pa wõnd neb a taabã ye. Yaa sɩd tɩ neb a taab n pɩʋʋg n yã Zʋɩfã sẽn poglã n loog n bas-a, la Samari nedã ‘zoee a nimbãanega,’ n maan a sẽn tõe tɛk fãa n sõng-a. A Zezi baasa a makrã n yeel tɩ ned ning sẽn dat n ta Wẽnnaam yam segd n maana woto.—Luk 10:30-37.

Tʋm-tʋmd a Poll wilga neb nins sẽn dat n ta Wẽnnaam yamã tɩ b segd n toeema b tagsgã, la b tall manesem ning buud Wẽnnaam sẽn tar ne nebã. A yeela woto: “[Bas-y] nin-kʋdga ne a tʋʋmã n lebg nin-paals sẽn paamd yam manegre n lebgd wa sẽn da naana yãmbã. Ne bãmba, Gɛrk walla Zʋɩf ka le beẽ ye; zũng walla moaag ka le beẽ ye; weoog neba walla Sit ka le beẽ ye; . . . La sẽn paas bõn-kãens fãa, bɩ y maan nonglem sẽn yaa bũmb fãa loɛtg sɩd-sɩdã.”—Kolos rãmba 3:9-14.

Wẽnnaam bãngr kɩtdame tɩ ned toeem bɩ?

Rẽ yĩnga ned sã n bãng Wẽnnaam a Zeova, kɩtdame t’a sẽn tar manesem ning ne buud a taabã nebã toeem bɩ? Aazi pag a ye sẽn tɩ vɩ Kanada sũur da sãama wʋsgo, nebã sẽn bak-a n kisgã yĩnga. A sega a Zeova Kaset rãmbã, tɩ b sɩng Biiblã zãmsg ne-a. Kaoosg poore, a gʋlsa lɛtr n pẽg-ba. Lɛtrã pʋgẽ a yeela woto: ‘Yãmb yaa nasaar dãmb sẽn yaa nin-sõmse. Mam sẽn wa n ges tɩ yãmb sɩd pa wõnd nasaar dãmb a taabã, m da sokda m meng sẽn yaa bũmb ning yĩnga. La mam sẽn tags neer n gesã, m bãngame tɩ yaa yãmb sẽn yaa Wẽnnaam Kaset rãmbã yĩnga. Bũmb n segd n be Biiblã pʋgẽ n kɩt tɩ yãmb yaa woto. Mam sẽn wa yãmb tigissẽ wã, mam yãa neb sẽn yaa buud toor-toore, nin-peelse, nin-sablse, nin-kõoda, la b fãa sũyã kulɛɛr yaa yembre, bala b fãa yaa saam-biisi. Masã mam bãnga a soab ning sẽn kɩt tɩ b yaa nin-sõma woto wã. Yaa yãmb Wẽnnaamã.’

Wẽnnaam Gomdã wilgdame tɩ wakat n wat tɩ ‘dũniyã na n pid ne [a Zeova] bãngr wa koom sẽn pid mogre.’ (Ezai 11:9) Baa masã menga, wa Biiblã sẽn pĩnd n togsã, tũudum hakɩkã tigma neb milyõ rãmb “sẽn yi soolem fãa, la buud fãa, la neb sẽn gomd goam toɛy-toɛya.” (Wilgri 7:9) B gũuda sasa ning nonglmã sẽn na n deeg kisgrã zĩiga, tɩ dũniyã nebã fãa nong taabã. Ka la bilfu, na n yɩɩ woto tɩ gomd ning a Zeova sẽn togs a Abrahaamã pidsi. A yeel-a lame tɩ “dũniyã buud fãa na n paama barka.”—Tʋʋma 3:25.

[Foto, seb-neng a 4, 5]

Wẽnnaam wilga Israɛll nebã tɩ b nong sãamba

[Foto, seb-neng a 5]

Samari nin-sõngã kibar zãmsda tõnd bõe?

[Foto rãmba, seb-neng a 6]

Wẽnnaam pa kõ buud baa a ye neb bʋʋm sẽn kɩtd tɩ b tags tɩ b yɩɩda b taabã ye